پژوهش با هدف تبیین تفاوت خودتنظیمی دانش آموزان دبیرستانی در گونه های ناهمسان خانواده بر پایه مدل فرایند و محتوای خانواده انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی و از نوع پس رویدادی بود. به این منظور از میان دانش آموزان پایه دوم و سوم دوره متوسطه شهر شیراز 308 (186 دختر، 122 پسر) دانش آموز به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس های فرایند و محتوای خانواده (فرم فرزندان) و راهبردهای انگیزشی یادگیری که روایی و اعتبار آن ها تأییدشده، استفاده گردید. داده های به دست آمده با آزمون تحلیل واریانس یک متغیره و چند متغیره تجزیه وتحلیل شد. برآیندها نشان داد که راهبردهای شناختی در گونه های سالم و غیرسالم دارای تفاوت معنی دار است. درحالی که تفاوت در خودتنظیمی برآمده از تفاوت گونه سالم با غیرسالم و از نوع مشکل دار محتوایی و مشکل دار فرایندی است. با توجه به برآیندها می توان گفت که در گونه های ناهمسان خانواده به کارگیری خودتنظیمی در میان دانش آموزان تفاوت وجود دارد و به روانشناسان مدرسه و مشاوران توصیه می شود که این موضوع را در مشاوره با دانش آموزان موردتوجه قرار دهند.
