درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵٬۷۶۱ تا ۵٬۷۸۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۵۷۶۱.

بررسی و نقد ربط وجود خالق به مخلوق از منظر میرزا مهدی اصفهانی بر پایه مبانی حکمی صدرالمتالّهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 25 - 46

کلید واژه ها: خالق مخلوق وجود رابط صدرالمتألهین میرزا مهدی اصفهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۴۴
صدرالمتالهین در تحلیل دقیق ربط وجود خالق و مخلوق که محصول تحلیلی جدید از اصل علیت و همچنین سنخیت میان علت و معلول می باشد به این نتیجه می رسد به دلیل تعلقی بودن و عین الربط بودن معلول نسبت به علت، وجود مخلوق حیثیتی جز تجلّی وجود خالق ندارد. و این امر را با بیان مبانی بنیادی ای چون اصالت وجود، تشکیک و تشأن وجود به اثبات می رساند. اما در مقابل، میرزا مهدی اصفهانی در مسئله چگونگی ربط وجود خالق و مخلوق با رد تمامی مبانی صدرالمتألهین موضع متفاوت و پیچیده ای را اتخاذ می کند که صرفا در جهت تخریب مبانی نظری ملاصدرا و حفظ عقاید کلامی خویش است نه دادن نظریه ای جدید. ایشان به دلیل عدم ایجاد تشابه میان خالق و مخلوق نظریه علیت و نظریه سنخیت را زیر سوال برده و در جهت حفظ مبانی کلامی خویش در باب قدرت لایتناهی خداوند قاعده الواحد و همچنین نظریه وجود صدرایی را نیز مورد نقد قرار داده است. اما نکته مهم این است که ایشان مبنای جدیدی برای نظریه وجود وضع نمی کند و صرفاً در جهت تبیین فرضیه های پیش داوری شده مثل نفی وحدت وجود، عدم سنخیت وجود خالق و مخلوق و ابطال اصل علیت، از آن سود می برد. در این مقاله موضع فلسفی صدرا و موضع تخریبی میرزا مهدی اصفهانی را در جهت نقد و بررسی اندیشه های میرزای اصفهانی در مباحث ذکر شده مورد واکاوی و مقایسه قرار می دهیم
۵۷۶۲.

جایگاه ژئوپلیتیکی تنگه هرمز در راهبرد دفاع دریای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۷) 113 - 146

کلید واژه ها: ایران تنگه هرمز راهبرد دفاعی ژئوپلیتیک سیاست دفاعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵ تعداد دانلود : ۳۶۳
با تشکیل نیروی دریایی در سال 1303 اعمال حاکمیت بر قلمروی دریایی کشور شروع شد. تصویب نخستین قانون مناطق دریایی ایران در سال 313 ، اعمال حاکمیت را قانونمند کرد. در دهههای بعد قانون مناطق دریایی ایران بازنگری شد. در تکمیل آن، حقوق و قوانین بینالملل دریاها مؤثر بود. موضوع قوانین دریایی کشور، همواره خلیج فارس و دریای عمان بوده است و تنگه هرمز بهعنوان آبراه مهم جهانی از نظام حقوقی ویژهای برخوردار نشده است. در نتیجه، عبور از آن دارای نظام حقوقی خاصی نیست و قوانین کنوانسیون 1982 حقوق بینالملل دریاها به تنگه هرمز نیز تعمیم داده میشود. تنشهای سیاسی پیشآمده در دهههای اخیر و اقدامات خصمانه کشورهای متخاصم، سبب شده است بستن تنگه هرمز بهعنوان اهرم بازدارنده تدافعی مورد توجه مسئولان کشور قرار بگیرد. در این مقاله توصیفی و تحلیلی که به شیوه کتابخانهای انجام دادهایم، ضمن بررسی وضعیت و روند اقدامات ایران در عرصه قلمروهای  دریایی، به نقش ژئوپلیتیک تنگه هرمز در سیاستهای دفاعی کشور میپردازیم که بهعنوان متغییر مستقل در این پژوهش مطرح است و پیامدهای  بستن تنگه هرمز نیز بهعنوان متغییر تابع است. این پرسش مطرح است که تنگه هرمز چه جایگاهی در راهبرد دفاع دریایی ایران داشته است و طرح  بستن تنگه از منظر راهبرد دفاعی دریایی چه پیامدهایی دارد؟ براساس یافتههای پژوهش، طرح بستن تنگه هرمز توسط جمهوری اسلامی ایران، همواره واکنشهای زیادی در پی داشته است. ساخت خطوط لوله جایگزین، ابراز مخالفتهای بینالمللی، تهدید بهکارگیری نیروی نظامی با بازنگهداشتن تنگه از جمله آنها بوده است.
۵۷۶۳.

راهبردهای مقاومت پیامبر اکرم (ص) و جامعه ایمانی در برابر دشمنان از نگاه قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۷) 115 - 138

کلید واژه ها: راهبردهای قرآنی مقاومت پایداری جامعهی ایمانی پیامبر اکرم (ص) دشمنان هجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۱۶۶
انبیای الهی و جوامع توحیدی همواره دشمنانی داشتهاند و این دشمنان هماره در پی نابودی آنان بودهاند؛ اما خداوند متعال با هدایت و یاری خود، نقشه دشمنان را بر هم زده و مانع تحقق اهدافشان شده است که قرآن کریم به بیان برخی موارد از آن مانند حکایت نوح، ابراهیم و موسیپرداخته است. پیامبر اکرم(ص) نیز از این قاعده مستثنی نبود، بلکه حتی نسبت به دیگر پیامبران بیشترین اذیتها را تحمل کرد. هرچند کمیّت و کیفیت این هجمهها از سوی دشمنان در طول ۲۳ سال هدایت ایشان متفاوت بود، اما دشمنان در دو دوره قبل و بعد از هجرت پیامبر اکرم(ص) به گونههای مختلف در پی نابودی شخص ایشان و جامعه ایمانی تشکیلشده بودند. در این میان، خداوند متعال با بیان راهبردهایی از طریق قرآن کریم، با این تهدیدها مقابله نموده و نه تنها مانع فروپاشی جامعه نوپای اسلامی شده است، بلکه موجب رشد آن را فراهم کرده است تا به آنجا که موجب حیرت همگان گشته است (فتح، 29). این فرایند مقاومسازی پیامبر اعظم(ص) و جامعه اسلامی بهگونهای مناسب با شرایط و اوضاع پیرامونی جامعه توحیدی طراحی شده است که با پیگیری خط سیر آن، میتوان به راهبردهای مختلف قرآنی در زمینه مقاومت دست یافت. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانهای به تبیین راهبردهای مقاومت پرداخته است و راهبردهایی مانند مرزبندی اعتقادی، رویگردانی از دشمن، هجرت، عدم اطاعت و همیاری دشمن، صبر، اندوهگیننشدن از توطئهها، قتال (جهاد نظامی)، پرهیز از دوستی با دشمن، سرسختی و نفوذناپذیری را بررسی کرده است.
۵۷۶۴.

بررسی مؤلفه های تمدن ساز در تاریخ اسلام از منظر محمد عابد جابری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰ 120 - 137

کلید واژه ها: جابری تمدن اسلامی قبیله غنیمت عقیده عقل دموکراسی نوگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۱۶۷
پس از ضعف تمدن اسلامی و در مقابل شروع فرآیند رشد و توسعه در کشورهای غربی، متفکران اسلامی به موضوع تمدن، چیستی و عوامل تأثیرگذار در آن بیشتر از همیشه توجه کرده و در قیاس با تمدن غربی رویکردهای جدیدی نسبت به تحولات جوامع اسلامی و شاخص های تمدن ساز آن مطرح کرده اند. محمد عابد جابری از اندیشمندان و متفکران معاصر است که تحت تأثیر روند تحولات جوامع غربی به تحلیل و بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی تاریخ اسلام پرداخته است. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای، به این سؤال اصلی پرداخته است که مؤلفه های تمدن ساز از دیدگاه جابری کدام است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که جابری در بررسی تاریخ فرهنگ و تمدّن اسلامی به نقش کلیدی سه عنصر، غنیمت و قبیله عنایت دارد و درصدد است با رویکردی انتقادی به تحلیل تحولات سیاسی معاصر جهان اسلام بپردازد. از دیدگاه جابری راهکار پیشرفت جوامع اسلامی در گرو فهم مقتضیات زمانه، سازگاری با مفاهیم دنیای مدرنیته مانند دموکراسی، نوگرایی و عقل سیاسی است.
۵۷۶۵.

امکان سنجی کاربست اصل تناسب در حدود

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه میان رشته ای فقهی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 25 - 50

کلید واژه ها: حدود حقوق کیفری اسلام اصل تناسب اصل فردی کردن مجازات ها تغییربرداری مصلحت مدار کیفرهای حدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۲ تعداد دانلود : ۱۲۰
در تلقی رایج، راهیابی اصل تناسب به تعزیرات، و راه نیافتن آن به حدود، به عنوان یکی از تفاوت های حد و تعزیر برشمرده می شود. این تفاوت، به نوعی، ناشی از ثَبات مطلقی است که در تلقی رایج، برای کیفرهای حدی، از جهت نوع، میزان و کیفیت اجرای مجازات وجود دارد. اصل تناسب به حدود راه ندارد، چراکه بنا بر فرض، کاربست این اصل، مستلزم انعطافی است که حدود فاقد آن است. این مقاله با رویکردی تحلیلی - انتقادی نشان می دهد که شارع مقدس اسلام، نهایت اهتمام خویش را برای به کارگیری اصل تناسب در حدود به خرج داده است. این امر، به نوبه خود، ادعای راه نیافتن اصل تناسب به حدود را به نوعی نفی می کند. از سویی، بنا به تأکید شارع مقدس اسلام به «اصل عدالت»، به عنوان مبنای اصل تناسب، می توان و باید، با تکیه بر ظرفیت هایی که برای تغییربرداری مصلحت مدار در کیفرهای حدی وجود دارد، جریان اصل تناسب در همه کیفرها، اعم از حد و تعزیر را هماره تقویت و تضمین نمود. بدین ترتیب، حد و تعزیر از جهت کاربست اصل تناسب تفاوتی نخواهند داشت.
۵۷۶۶.

بررسی انتقادی دیدگاه ریون فایرستون درباره مصداق «ذبیح» در قرآن

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵) 203 - 230

کلید واژه ها: اسحاق ذبیح ریون فایرستون قرآن دایرة المعارف قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۹۵
قرآن کریم است که برخی مدخل های آن را نوشته است. وی در این مدخل ها درباره فرزند «ذبیح» حضرت ابراهیم (ع) برخلاف اندیشه بیشتر محققان اسلامی نظر داده است و معتقد است که ابراهیم (ع) می خواست اسحاق - فرزند دوم خود - را قربانی کند. به باور وی، بیشتر مفسران پیشین قرآن، هم به همین نظر تمایل و اعتقاد داشتند. پژوهش حاضر با بررسی، تحلیل و نقد محتوایی مدخل «اسحاق» از دایرة المعارف قرآن، دیدگاه ریون فایرستون را به چالش کشیده و به بررسی روش شناسی مدخل مزبور و چرایی اصرار فایرستون بر ذبح اسحاق می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد علاوه بر تناقض تورات و انجیل برنابا در تعیین مصداق ذبیح، سیاق آیات قرآن با ذبح حضرت اسماعیل تناسب دارد؛ علاوه بر این که روایات مربوط به ذبح اسماعیل با سند صحیح و در منابع معتبر آمده است، برخلاف روایات مربوط به ذبح اسحاق که علاوه بر انقطاع سند، با ضعف راویان مواجه است. همچنین برخلاف نظر فایرستون، علاوه بر تأکید استدلالی مفسران معاصر، تعداد کثیری از تفاسیر پیش از قرن دهم نیز حضرت اسماعیل را به عنوان قربانی مورد نظر قرآن معرفی کرده اند.
۵۷۶۷.

هویت های شش گانه در واقعه طف سال ۶۱ هجری

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 73 - 82

کلید واژه ها: عاشورا هویت های شش گانه مصونیت مشروعیت موجودیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۲۰۱
 عاشورا امتحان بزرگ، در زمان و مکان بی نظیر بود. در آن روز پرده ها به کنار رفت و حقیقت و جوهره انسان ها برملا شد. عاشورا، دانشگاهی بزرگ برای همه اعصار است که واقعیت انسان بودن را در جنبه های مختلف ظلم ستیزی، آزادی طلبی و شکستن یوغ های غیر الهی و زمینی به بشریّت می آموزد. وقتی ظهور حقیقت در آستانه سپیده دم خدایی تبلور پیدا می کند و نور امنیتِ شعاعِ آن از فراز تاریخ می گذرد و قرن ها را در می نوردد و تاریخ را می فشرد و هوای اندیشه انسان ها را تلالؤ می بخشد و حقیقت را بر جهازی از پرچم و قیام و شهادت ترسیم می سازد، مشاهده می کنیم که مرزها شکسته می شود. این نوشتار با روش تحلیلی به هویت های شش گانه، هویت های همراه، منتظر، تشنه، منتقم، پیرو و کور پرداخته است.
۵۷۶۸.

رگ رگ است این آبِ شیرین و آبِ شور بررسی و نقد فرهنگنامه تصوف و عرفان تألیف دکتر محمد استعلامی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۲ مرداد و شهریور ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۸۹) 219 - 232

کلید واژه ها: نقد و بررسی کتاب کتاب فرهنگ عرفان و تصوف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴
نگارنده در مقاله پیش رو پس از بیان پیشینه فرهنگنامه نگاری در حوزه تصوف و همچنین معرفی فرهنگِ حاضر، انتقاداتی نیز به ساختار و محتوای کتاب وارد ساخته است.
۵۷۶۹.

تحلیل تطبیقی جایگاه آموزش عمومی قرآن در نظام آموزشی معاصر (باتاکید بر دوره ابتدایی)

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 85-98

کلید واژه ها: قرآن آموزش آموزش قرآن آموزش عمومی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۹۱
تعلیم و تربیت همواره یکی از مهمترین مسائل پیش روی بشر است و هدف عمده پیامبران، امامان و صالحان نیز تربیت صحیح آدمی بوده است. از این رو گسترش فرهنگ حیات بخش قرآن کریم و ارتقای ایران به کشوری توسعه یافته با هویتی اسلامی- انقلابی، در گرو عزم ملی و اراده هماهنگ مدیران ارشد نظام برای توسعه فرهنگ قرآنی است. بدین منظور تلاش هایی برای به وقوع پیوستن این امر انجام شده و نظام های مختلف برای عملی شدن آن اقدام نموده اند، آموزش و پروش به عنوان یکی از مراکز مهم آموزشی-تربیتی از جمله سازمانهای مهم بوده که وظیفه تربیت افراد با رویکرد دینی و قرآنی را از بدو ورود به مدارس به عهده داشته است. آموزش عمومی قرآن در دوره ابتدایی از روش ها و شیوه هایی است که در مدارس با هدف دستیابی به توانایی خواندن قرآن کریم که گاه از آن به آموزش روخوانی و روانخوانی قرآن یاد می شود، گنجانده شده است این درحالی است که از همراهی هدف اصلی انزال کتاب الهی، تدبر و انس در قرآن و در نهایت کاربردی نمودن مضامین و مفاهیم قرآنی است، فاصله گرفته و تنها به جنبه روخوانی خالی از انس با قرآن اکتفا شده است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی با استخراج روش های آموزش قرآن در آموزش و پرورش در مقطع ابتدایی درصدد واکاوی و تحلیل جایگاه آن در قرآن کریم است.
۵۷۷۰.

الإستراتیجیّه القرآنیّه لتحکیم المقاومه الإسلامیّه «الجهاد الکبیر فی الآیه 52 من سوره الفرقان نموذجًا»

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۲ ربیع و صیف ۲۰۲۱ العدد ۲ (ملف العدد: المقاومة الإسلامیة) 11 - 43

کلید واژه ها: المقاومه الإسلامیه الاستراتیجیه القرآنیه الجهاد الکبیر الردع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۸۶
أصبحت (المقاومه الإسلامیّه) الیوم بوصفها کلمه مفتاحیّه کثیره التداول فی مجال المفاهیم السیاسیّه والاجتماعیّه والاقتصادیّه... کلمه السرّ لجمیع الشعوب المسلمه فی منطقه غرب آسیا (الشرق الأوسط). ومن حیث إنّ مفهوم المقاومه الإسلامیّه شأنه شأن أیّ مفهوم إسلامیّ آخر تعود جذوره إلى القرآن الکریم وسنّه النبیّ الأکرم، فإنّه یستحث الباحثین فی حقول العلوم القرآنیّه والحدیثیّه؛ لکی یخطو خطوه متقدّمه على طریق استیلاد مضامین جدیده حول موضوع المقاومه الإسلامیّه عبر مراجعه استقصائیّه دقیقه للکتاب والسنّه وإثراء رصیدها اللغویّ. من بین القضایا المطروحه فی موضوع المقاومه الإسلامیّه، الاستراتیجیّات الموصله إلیها. هذه الورقه بصدد الإجابه عن السؤال المطروح: ما الاستراتیجیّه التی یرسمها لنا القرآن الکریم والثقافه الإسلامیّه للمقاومه والصمود بوجه هیمنه المستکبرین وأطماع الأعداء؟ للإجابه عن السؤال عمدت الورقه إلى تحلیل مضمون الآیه الکریمه(52) من سوره الفرقان المبارکه، وطرحت مصطلح (الجهاد الکبیر) کدالّه مرکزیّه فی مفهوم مواجهه هیمنه الأعداء وأطماعهم؛ لتستنتج أنّ أهم استراتیجیّه قرآنیّه فی إطار التحقّق العینی للمقاومه فی مقابل أعداء الإسلام هی استراتیجیّه (الجهاد الکبیر)، وقد أثبت تمسّک المسلمین بهذه الاستراتیجیّه فی صدر الإسلام وفی القرون التالیه، وکذلک فی العصر الراهن، خصوصًا فی العقود الأخیره نجاحها الباهر فی المیدان. فی ختام الورقه تمّ التأکید على بعض ینبغیات تعزیز المقاومه وتقنینها فی ضوء الآثار والبرکات الجمّه للمقاومه الإسلامیّه فی العقود الأخیره، والتی استطاعت أن تحیی الثقه العامّه والأمل بالمستقبل فی قلوب شریحه واسعه من المسلمین، لتصبح بمثابه ثروه اجتماعیّه ودینیّه عظیمه.
۵۷۷۱.

المؤشرات والمعاییر الثقافیّه لخطاب المقاومه الإسلامیّه فی القرآن

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۲ ربیع و صیف ۲۰۲۱ العدد ۲ (ملف العدد: المقاومة الإسلامیة) 67 - 99

کلید واژه ها: شواخص المقاومه الشواخص الثقافیه للمقاومه فی القرآن الاستقلال تشکیل جبهه معادیه للاستکبار الاصطفاف خلف القیاده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۳۷۲
(المقاومه الإسلامیّه) هی أحد التعالیم القرآنیّه التی تلعب دورًا حاسمًا فی صیانه النظام الإسلامیّ وتثبیت أرکانه. والمقاومه تکون مثمرهً عندما تتحوّل إلى خطاب فی المجتمع الإسلامیّ؛ لهذا نجد القرآن الکریم یطرح مؤشرات وشواخص أخلاقیّه، وسیاسیّه، واقتصادیّه، واعتقادیّه وثقافیّه لتحقیق خطاب المقاومه. ولمّا کان إضعاف الشواخص الثقافیّه یتیح للعدو الاقتراب من الخطوط العقدیّه بما یعرّض النظام الإسلامیّ للصدمات، فإنّ مضمون بعض الآیات یشی بأنّ الشاخص الثقافیّ ینطوی على أهمیّه ودور أکبر. تسعى الورقه الحالیه بأسلوبٍ وصفیٍّ تحلیلیٍّ إلى شرح الشواخص الثقافیّه لخطاب المقاومه من منظار القرآن الکریم. وقد توصّلنا فی هذه الورقه إلى أنّ أهمّ المقومات الثقافیّه لخطاب المقاومه من منظار القرآن: التمحور حول الإسلام، تحقیق الاستقلال المقترن بالاعتزاز بالهویه الوطنیه والوعی، تشکیل جبهه معادیه للاستکبار، تأیید الشعب للقیاده، امتلاک القدوات، والمضی باتجاه وحده العالم الإسلامیّ، ومن خلال تعزیز هذه المقوّمات یمکن المحافظه على الحدود العقدیّه والأیدیولوجیّه للنظام الإسلامیّ. 
۵۷۷۲.

بررسی و نقد این همانی عددی جسم لطیف در اندیشه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام مهر ۱۴۰۰ شماره ۲۸۶ 89-101

کلید واژه ها: این همانی عددی هویت شخصی جسم لطیف متکلمان اسلامی مکتب تفکیک نواخباری های معارفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۳۵
این پژوهش بر آن است که این همانی عددی و هویت شخصی جسم لطیف را در اندیشه اسلامی با رویکرد تحلیلی انتقادی واکاوی کند. در رابطه با این دیدگاه که مدعی امتداد نظرگاه متکلمان متق دم اس ت، باید ابتدا به دیدگاه این اندیشمندان در مورد روح و تجرد و یا مادیت آن، و به تعبیر دیگر چیستی اصالت انسان پرداخت و سپس دیدگاه آنها در مورد این همانی و هویت شخصی واکاوی شود. ازاین رو، برخی از متکلمان و محدثان و نیز متکلمان مکتب تفکیک معتقدند که انسان یک بدن مادی (جسم غیرلطیف) و یک جسم لطیف (نفس) دارد؛ اما حقیقت انسان را جسم لطیف (نفس جسمانی) تشکیل می دهد. اینان روح و نفس را همان جسم و بدن لطیف می دانند که مانند آب در گل است و نه یک امر مجرد. هدف اصلی این پژوهش پاسخ به این سؤال است که «آیا جسم لطیف می تواند در دو زمان مختلف وجود داشته باشد و سبب این همانی انسان گردد؟» این ملاک به دلیل نگاهی مادی انگارانه به انسان و اشکالاتی دیگر و نیز به دلیل ناتوانی در تبیین چگونگی استمرار بدن لطیف در دو زمان مختلف و چگونگی درک این استمرار دچار اشکالات متعددی است.
۵۷۷۳.

مریم مجدلیه در متون آپوکریفا از نگاهی زنانه نگر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۴ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 151 - 133

کلید واژه ها: الهیات فمینیستی اناجیل آپوکریفا زن و دین مریم مجدلیّه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۲۸۶
دین و پیوند آن با فرهنگ از نگاهی نو می تواند در تبیین جایگاه زنان در جامعه بررسی شود؛ به ویژه آنکه غالب متون دینی به دست مردان نگاشته شده و این تلقی مردانه از دین بر وضعیت زنان تاثیر نهاده است. در مطالعات فمینیستی، نگرشی جدید در خصوص بررسی نقش زنان در متون دینی، جهت احیای تجارب دینی زنانه شکل گرفت تا به این واسطه جایگاه زنان در جامعه دینی بهبود بخشیده شود. از این رو، در مطالعات مسیحی نه تنها این موضوع در بازخوانی زنانه از عهد جدید مورد توجه قرار گرفت، بلکه در سایر متون دینی از جمله متون آپوکریفا نیز چنین کوششی فراگیر شد. در این زمینه، پژوهشگران بر این باور هستند که گرچه متون آپوکریفا اعتبار متون رسمی را نداشته اند، به جهت روایتی متفاوت از جامعه صدر مسیحیت، از آنجایی که بازتاب دهنده تفکر بخشی از نخبگان آن روزگار هستند، از منظر علمی جهت مطالعه افکار و عقاید جامعه مسیحیت نخستین از اهمیتی خاص برخوردارند. در این متون چنین برمی آید که در میان زنان آن زمان، مریم مجدلیه شخصیتی جنجالی بوده است. با بررسی دیدگاه نویسندگان این متون، می توان به الگوی مناسبی از تجارب دینی زنانه در آن دوره دست یافت. در پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی، پس از بیان چگونگی رابطه مریم مجدلیه با عیسی مسیح نگرش جدیدی درباره شخصیت مریم مجدلیه از نگاه زنانه نگر در چهار محوری که مورد توجه متفکران فمینیست قرار گرفته است، به دست می دهیم.
۵۷۷۴.

The Quranic Word mawālī in Zachariah’s story: Seeking an Ethiopian Connection(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۲, Issue ۱ - Serial Number ۳, December ۲۰۲۱ 165 - 176

کلید واژه ها: priestly division New Testament John the Baptist etymology

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۳۸
The meaning of the word mawālī used on the Quranic verse 19:5 and the thing which is inherited by John was a subject of debate in exegetic literature, without any clarification about its lexical origin. In this survey, the main question is about the lexical origin of the word, as well as the cultural roots of the position which the story is speaking of. Also, the article is seeking a proper understanding of the word and the verse being relevant to the context and make the Zachariah’s story in the Sura 19 consistent.Concerning methodology, the article uses etymology of keyword mawālī based on comparative Semitic studies from one side and clarification of the story as a whole by a comparison between the Quranic account with relevant passage in the New Testament and some connected material in Jewish literature. According to given evidence, the word mawālī in the verse 19:5 is supposed to be a term coming from the New Testament. The basis is the Geez word mawāʿǝl meaning 'daily (duties)', used in Ethiopian version of Gospel of Luke to refer to ‘priestly division’ in Jewish tradition. The secondary layer is South-Arabian and Ethiopian root meaning 'to guard' which contaminated to the previous term and relates to the Jewish Rabbinic term mišmārōt. It is a Christian-Jewish blending appeared in pre-Islamic Ethiopia. Then, the Quranic word mawālī in the verse 19:5 was not a regular Arabic word, but a Judeo-Christian arabicized term with Ethiopian origin.  
۵۷۷۵.

اخلاق جهل در پرتو جهالت شناسی

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره دوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 123 - 144

کلید واژه ها: جهالت شناسی جهل اخلاق جهل فضیلت جهل مزیت جهل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۱۷۳
این نوشتار با توجه به رویکردی مطالعاتی موسوم به جهالت شناسی(Agnotology) در گام نخست چند دیدگاه کلی نسبت به کارکردهای اجتماعی و اخلاقی جهل را بررسی می نماید. در ادامه و مبتنی بر این دیدگاه ها، تلاش بر این است تا چند نمونه و مثال عینی از مزایای اجتماعی یا فضائل اخلاقی مبتنی بر جهل مورد تحلیل قرار گیرند؛ مقولاتی چون آزادی اجتماعی، عادت، مهارت، فراموشی، محرمانگی، حریم خصوصی، تخصص گرایی و سانسورهای اخلاقی. انواع جهل یا تقسیم بندی های گوناگون از مجهولات نیز دستمایه ادامه نوشتار پیش رو است. اینکه رابطه اخلاق با هر یک از این دسته های جهل یا مجهولات چیست، بخش نهایی مقاله را تشکیل می دهد که سعی شده با استمداد از تفکیک دیرپا اما مغفول مانده میان دو مفهوم فضیلت و مزیت(به معنای کارکرد) اخلاقی، تبیین بهتری از آن صورت گردد.
۵۷۷۶.

طرح کلی دین از نظر علامه محمدتقی مصباح یزدی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال پانزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۷ 61 - 75

کلید واژه ها: طرح کلی دین آیت الله محمدتقی مصباح ایمان توحید پیوستگی اجزاء ترتیب ترتب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۲۰۸
در این نوشته درصدد تحقیق این مسئله هستیم که آیا در آثار آیتالله محمدتقی مصباح از طرح کلی دین بحث شده است یا خیر؟ و اینکه در آثارشان به این عنوان تصریح کردند یا از کنار هم قرار دادن جملاتشان چنین استفادهای میشود؟ و آیا بیانشان در این موضوع یکی است و یا متعدد میباشد؟ و در فرض اختلاف هر کدام از آنها چه تفاوت و اشتراکی با بقیه موارد دارند؟ شاید بتوان گفت که اگرچه ایشان به عنوان «طرح کلی دین» در آثارشان تصریح نکردند، اما از مجموع عباراتشان استفاده میشود که درصدد بحث از طرح کلی دین بودهاند و آن را عبارت از نظامی هماهنگ و به هم پیوسته و براساس محور واحد میدانند. ایشان در چهار اثر از آثار خود با رویکردهای متفاوت به این مسئله پرداختهاند، بنابراین از مجموع مباحث ایشان میتوان اینگونه نتیجه گرفت که: بین اجزاء این طرح کلی باید هماهنگی و ارتباط و به هم پیوستگی بوده و محور در میان همه اجزاء باید امر واحدی باشد و رابطه اجزاء هم باید طولی بوده و ارتباط منطقی و ترتبی بین آنها وجود داشته باشد. طرح باید اللهمحور باشد نه انسانمحور که بوی اومانیستی دارد. محتوای قرآن از نظر ایشان همان محتوای دین بوده و فرقی ندارند. محور دعوت انبیاء؟ع؟ به عنوان یک طرح کلی ایمان است و لذا لازم است کشف این محور مستند به دین باشد. در نوشته حاضر جمعآوری دادهها به صورت کتابخانهای بوده و تحقیق به گونه توصیفی تحلیلی انجام شده است، بنابراین در مواردی صرفاً آراء ایشان نقل و تبیین شده و در پارهای موارد نقد و بررسی مطالب هم انجام شده است.
۵۷۷۷.

حقوق المواطنه فی نهج البلاغه بالاستناد إلى الخطبه ۲۱۶(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه ربیع و صیف ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ق) العدد ۲ (المتوالی ۸) 55 - 67

کلید واژه ها: حقوق المواطنه المواطنون الحکومه الإمام علیّ علیه السلام نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶ تعداد دانلود : ۱۱۱
هذه الدراسه، التی أجریت بالمنهج الوصفی التحلیلی، تعد حقوق المواطنه مزیجًا من واجبات ومسؤولیات المواطنین تجاه بعضهم البعض، والمدینه والحکومه أو السلطات الحاکمه، بالإضافه إلى الحقوق والامتیازات التی تقع على عاتق مدیری المدینه أو الحکومه أو السلطات الحاکمه بشکل عام. وبحسب تعالیم نهج البلاغه، فإن حقوق الحاکم أو الحکومه والمواطنین متبادله. فی دستور جمهوریه إیران الإسلامیه، تم ذکر حقوق الشعب فی ۲۳ أصلًا، حیث ینظر المشرع فی حقوق المواطنه. تنقسم هذه الحقوق إلى ثلاث فئات: الحقوق المدنیه والسیاسیه - الحقوق الاقتصادیه والاجتماعیه والثقافیه - الحقوق القضائیه، حیث تمت الإشاره إلى أهم الأمثله علیها بالاستناد إلى أقوال الإمام علی (ع) ومنها حق تقریر المصیر والحریه السیاسیه والولاء للحاکم کأمثله على الحقوق المدنیه والسیاسیه وتطبیق العداله والتنویر والاهتمام بالتعلیم کأمثله على الحقوق الاقتصادیه والاجتماعیه والثقافیه. أما فی مجال الحقوق القضائیه، فیجب على الحاکم إنشاء محاکم سلیمه لإنفاذ حقوق المواطنین واتخاذ الإجراءات اللازمه لإقامه الحدود الإلهیه. یمکن أن یؤدی احترام الحقوق المدنیه إلى حفظ کرامه وسلطه الحکومه الإسلامیه، وإقامه العدل فی المجتمع وغیرها، وعدم احترام هذه الحقوق یمکن أن یکون له آثار ضاره.
۵۷۷۸.

نهج البلاغه مصدر إلهام الحضاره الإسلامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه ربیع و صیف ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ق) العدد ۲ (المتوالی ۸) 159 - 169

کلید واژه ها: الحضاره الإسلامیه نهج البلاغه المیزات الحضاریه التوحید العداله المشارکه الاجتماعیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۱۳۵
لا یمکن دراسه الحضاره الإسلامیه، وهی من أهم الفترات التاریخیه، إلا من خلال تحدید وشرح دعائمها. فتقوم الحضاره الإسلامیه علی عده أرکان، منها القرآن الکریم، والحدیث النبوی، وتعالیم الأئمه المطهّرین، وعلوم وحضارات الأمم الأخری، وأخیرًا الإبداع والابتکار. فتتمیز هذه الفتره من التأریخ بسمات فریده مثل: التوحید، والعقلانیه، والإنسانیه، والتسامح، والسعی لتحقیق التوازن بین المادیه والروحانیه. وتعدّ التعالیم العلویه من الأسس المهمه فی تکوین الدوله واستمرار الحضاره فی الطریق الإسلامی. ویحتسب نهج البلاغه من مصادر هذه التعالیم السامیه، وفیه تم تقدیم حلول مختلفه لإقامه الدوله الإسلامیه، وهو أمر ضروری للحضاره الإسلامیه، والإداره السلیمه للمجتمع علی أسس مدرسیه وإنسانیه، وقد تم إیضاح معالم الحضاره الإسلامیه فی مختلف المجالات الفردیه والاجتماعیه. فتسعی الدراسه الحالیه إلی استکشاف میزات الحضاره الإسلامیه من منظور نهج البلاغه بطریقه وصفیه تحلیلیه. وتشیر نتائج هذا المقال إلی أن خطب الإمام علی (ع) وتوجیهاته السیاسیه والأخلاقیه فی نهج البلاغه تعرّفنا إلی المیزات آلتی لها دور حیوی فی تأسیس الحضاره الإسلامیه مثل التوحید، والعداله الاجتماعیه والاقتصادیه، وحکم الجداره، والإداره القائمه علی التقوی، والمشارکه الاجتماعیه والسیاسیه للشعب.
۵۷۷۹.

بررسی مدلول آفرینش زن از استخوان دنده مرد در تورات و نسبت آن با آیه یکم سوره نساء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰۷ 247 - 269

کلید واژه ها: آفرینش زن قرآن تورات استخوان دنده نفس واحده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۲ تعداد دانلود : ۱۱۰
آفرینش زن در فصل دوم سفر پیدایش با استخوان دنده مرد و در آیه یکم سوره نساء با «نفس واحده» پیوند داده شده است. در نگاه نخست، مدلول این دو متن، سخت از هم گسسته به نظر می آید. بر این اساس در پژوهش حاضر، ابتدا با تأکید بر آیات 21 تا 23 فصل دوم سفر پیدایش و نیز تعبیر «نفس واحده» در آیه یکم نساء، دیدگاه های مختلف در این باب را تحلیل و بررسی کرده ایم. پس از آن با مطالعه دیگر کاربست های عبارت توراتی «از استخوان و گوشت هم بودن» در متن عهد عتیق و نیز سایر کاربردهای «نفس» در قرآن نشان داده ایم که متن تورات و قرآن کریم در مسأله آفرینش زن به صورت هماهنگ، مفهوم مشابه ای را بیان می کنند. بنابر یافته های پژوهش حاضر، مدلول روایت توراتی آفرینش زن از استخوان دنده مرد و نیز آفرینش زن از «نفس واحده» در قرآن، به گوهر مشترک در آفرینش و به تَبَع، روابط و مناسبات همراه صمیمیت، محبت و هم بستگی میان زن و مرد اشاره دارد. همچنین توجه به کاربست های نظیر در عهد عتیق و قرآن کریم نشان می دهد که این رابطه، با نوعی میثاق و وفاداری دوسویه نیز همراه است.
۵۷۸۰.

ابتناء کتاب کفایه الاثر تألیف خزاز قمی بر کتب شیخ صدوق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هجدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۷۲ «ویژه پژوهش های قرآنی» ۱۱۲-۹۰

کلید واژه ها: کفایه الأثر خزّاز قمی رازی صدوق ابتناء منابع مکتوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۸۴
امروزه یکی از دغدغه های پژوهشگران حوزه حدیث و تاریخ حدیث، اثبات ابتنای آثار متأخر، بر منابع مکتوب متقدم است. با اثبات این موضوع، مکتوبات روایی موجود از اعتبار زیادی برخوردار خواهند شد. در این مقاله سعی بر آن است که ابتنای کتاب کفایه الاثر نگاشته علی بن محمد بن علی خزاز قمی رازی در اواخر قرن چهارم بر آثار شیخ صدوق اثبات شود. بدین وسیله میزان اعتبار این کتاب در حد اثری که مبتنی بر نقل مکتوب است و از آسیب های نقل شفاهی مصون مانده است، بالا می رود. در این مقاله با تطبیق روایات کتاب کفایه الاثر با کتب شیخ صدوق، ملاحظه شد که از میان بیست و نه روایت که از شیخ صدوق نقل شده است، بیست و هفت روایت با میانگین شباهت نود و هشت و نیم درصد، در سه کتاب کمال الدین، عیون اخبار الرضا7 و الخصال موجود است. توجه به درصد شباهت روایات ما را به این نتیجه می رساند که مرحوم خزّاز قمّی این روایات را از کتاب های مرحوم صدوق نقل نموده و صرفاً نقل شفاهی راویات نمی باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان