چکیده

لا یمکن دراسه الحضاره الإسلامیه، وهی من أهم الفترات التاریخیه، إلا من خلال تحدید وشرح دعائمها. فتقوم الحضاره الإسلامیه علی عده أرکان، منها القرآن الکریم، والحدیث النبوی، وتعالیم الأئمه المطهّرین، وعلوم وحضارات الأمم الأخری، وأخیرًا الإبداع والابتکار. فتتمیز هذه الفتره من التأریخ بسمات فریده مثل: التوحید، والعقلانیه، والإنسانیه، والتسامح، والسعی لتحقیق التوازن بین المادیه والروحانیه. وتعدّ التعالیم العلویه من الأسس المهمه فی تکوین الدوله واستمرار الحضاره فی الطریق الإسلامی. ویحتسب نهج البلاغه من مصادر هذه التعالیم السامیه، وفیه تم تقدیم حلول مختلفه لإقامه الدوله الإسلامیه، وهو أمر ضروری للحضاره الإسلامیه، والإداره السلیمه للمجتمع علی أسس مدرسیه وإنسانیه، وقد تم إیضاح معالم الحضاره الإسلامیه فی مختلف المجالات الفردیه والاجتماعیه. فتسعی الدراسه الحالیه إلی استکشاف میزات الحضاره الإسلامیه من منظور نهج البلاغه بطریقه وصفیه تحلیلیه. وتشیر نتائج هذا المقال إلی أن خطب الإمام علی (ع) وتوجیهاته السیاسیه والأخلاقیه فی نهج البلاغه تعرّفنا إلی المیزات آلتی لها دور حیوی فی تأسیس الحضاره الإسلامیه مثل التوحید، والعداله الاجتماعیه والاقتصادیه، وحکم الجداره، والإداره القائمه علی التقوی، والمشارکه الاجتماعیه والسیاسیه للشعب.

نهج‌البلاغه منبع الهام‌بخش تمدّن اسلامی

مطالعه و پژوهش درباره تمدّن اسلامی که یکی از دوره‌های مهم تاریخی به شمار می‌رود تنها با شناسایی و تبیین ارکان آن امکان‌پذیر است. تمدّن اسلامی بر چند پایه استوار است که عبارت‌اند از: قرآن کریم، سنّت نبوی، معارف علوی، تعالیم عترت ولوی، دانش‌ها و تمدّن‌های دیگر اقوام و در نهایت ابتکار و نوآوری. این دوره تاریخ‌ساز ویژگی‌های منحصر به فردی دارد از جمله: توحید، عقل‌گرایی، انسان‌گرایی، تسامح و تساهل، تلاش در جهت برقراری توازن بین مادیات ومعنویات. یکی از مبانی مهم در شکل‌گیری دولت و در ادامه تمدّن در بستر اسلام، معارف علوی است. از سرچشمه‌های این معارف می‌توان به نهج‌البلاغه اشاره کرد که در آن برای برپایی دولت اسلامی که لازمه تمدّن اسلامی است و نیز اداره درست جامعه بر اساس اصول مکتبی و انسانی راهکارهای متعددی بیان شده و شاخصه‌های تمدّن اسلامی در زمینه‌های مختلف فردی و اجتماعی تبیین گشته است. پژوهش حاضر درصدد است ویژگی‌های تمدّن اسلامی را از منظر نهج‌البلاغه به شیوه توصیفی- تحلیلی بکاود. یافته‌های این نوشتار حاکی از آن است که خطبه‌ها، نامه‌ها، فرامین سیاسی واخلاقی امام علی (ع) در نهج‌البلاغه شاخصه‌هایی مانند توحید، عدالت اجتماعی و اقتصادی، شایسته‌سالاری و مدیریت مبتنی بر تقوا، مشارکت اجتماعی و سیاسی مردم را برای برپایی تمدّن اسلامی حیاتی می‌داند.

تبلیغات