درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۷۲۱ تا ۳٬۷۴۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۳۷۲۱.

قرآن دست مایه ی مساوات یا غیریّت سازی: گفتمان های مدرن جهان اسلام و تفسیر اجتماعی آیه ی 13 سوره حجرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۶ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیایی ۲۲)

کلید واژه ها: تفسیر اجتماعی سوره حجرات گفتمان های مدرن اسلام ملی گرایی غیریت سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۱۴۷
آیه سیزدهم سوره حجرات مهمترین آموزه اسلامی در نفی نژادپرستی، بازنمایی یگانگی هستی انسان ها و به رسمیت شناختن پرهیزگاری به عنوان تنها شاخص فضیلت انسان ها بر یکدیگر است. در واقع گرچه این آیه مهمترین آموزه اسلامی در زمین یکانگی هستی بشری و نفی هر نوع نژادپرستی و شاخص های غیراخلاقی برای برتری انسان ها بر یکدیگر است؛ اما همین آیه دستمایه تلاش گفتمان ها و جریان های مختلف در جهان اسلام برای غیریت سازی قرار گرفته است. این پژوهش با بررسی سیر تطور آراء مفسران اسلامی درباره این آیه، تلاش خواهد کرد نشان دهد چگونه درک از این آیه با گذار به دوره مدرن تغییر یافته است و گفتمان های مدرن در جهان اسلام بر تفسیر این آیه اثرگذار بوده اند. در تفاسیری که از این آیه ارائه شده است، در مجموع می توان ردپای چهار گفتمان فکری اجتماعی در جهان اسلام را یافت: ملی گرایی ایرانی شیعی، ملی گرایی عربی سنی، پان اسلامیسم و غرب ستیزی و ساینتیسم و مدرنیسم غربی. با اینکه همه این گفتمان ها در نفی نژادپرستی هم نوا هستند، اما عملا این آیه را دستمایه ای برای غیریت سازی علیه یکدیگر به شکل آشکارا یا پنهان به خصوص براساس «ملی گرایی» قرار داده اند.
۳۷۲۲.

دراسه الأسلوب المهذّب فی اللغه العربیّه وفقاً لنظریّه التأدّب عند براون ولیفنسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 61 - 88

کلید واژه ها: نظریه التأدب الأسالیب المهذبه مستویات التأدب الفشل التداولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۶۸
إنّ الأسلوب المهذّب من القضایا المهمّه فی التواصل، حیث یمهّد الطریق لتواصل ناجح مع المخاطب ویحول دون الفشل التداولیّ. لقد درست هذه المقاله الأسلوب المهذّب فی اللغه العربیّه وفقاً لنظریّه التأدّب عند براون ولیفنسون التی تعتبر من أشهر النظریّات فی هذا المجال، إضافه إلى نظریّه بروک وناغاساکا المأخوذه من النظریّه الأصلیّه. ولکنّ البحث لم یتوقف عند النظریّه، بل قام بدراسه أنواع الأسالیب المهذّبه فی اللغه العربیّه بأمثله وظیفیّه وفقاً للمنهج المتبع فی هذا البحث وهو منهج وصفیّ – تحلیلیّ، بعد أن درس خلفیّه التأدّب فی اللغه العربیّه وبیّن الفارق بین التلطّف والتأدّب وهما مصطلحان خلط بعض الباحثین بینهما فی دلالتهما. وقد اقترحت هذه الورقه البحثیّه مستویات للتأدّب من المستوى الأوّل حتى الثالث لتیسیر استخدام الأسالیب المهذّبه فی المواقف التواصلیّه. وخلصت إلى أنه من الأحسن أن نستخدم التلطّف بمعنى حسن التعبیر الذی یقابل المحظور اللغویّ ونستخدم التأدّب لتسمیه نظریّه براون ولیفنسون نظراً لدلالته اللغویّه. کما یمکن تناول الأسالیب المهذّبه ضمن تقسیمها إلى أربع فئات رئیسه (مخاطبه الآخرین، واستخدام الأسلوب المباشر بشکل مهذّب، والاعتذار، والاستفهام) وفئات فرعیّه، حیث یتمّ تقدیم مستویات للتأدّب وفقا لنظریّه براون ولیفنسون فی ثلاثه مستویات، وکلّما ارتفع المستوى کانت نسبه تهدید ماء وجه المخاطب أکثر.
۳۷۲۳.

بررسی الگوی تصمیم گیری حضرت علی (ع) در شورای شش نفره با تمرکز بر نظریه تصمیم گیری سایمون(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و سوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۹۲) 37 - 66

کلید واژه ها: علی (ع) نظریه تصمیم گیری سایمون جانشینی پیامبر تاریخ خلافت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۸۴
پس از کشته شدن خلیفه دوم، بر پایه پیشنهاد قبلی او، انتخاب خلیفه بر عهده یک شورای شش نفره قرار گرفت. یکی از شاخص ترین اعضای این شورا حضرت علی(ع) بود که دیدگاه ایشان تأثیر تعیین کننده ای در تصمیم شورا داشت. این مقاله به دنبال ارائه مدلی برای تبیین تصمیم گیری امام علی(ع)در شورای شش نفره در قالب نظریه تصمیم گیری سایمون به روش توصیفی تحلیلی است. یافته این پژوهش نشان می دهد که علی(ع)بعد از قرار گرفتن در موقعیت اجبار و مشاهده خطر دودستگی مسلمانان، ضمن استدلال به حقانیت خود در جانشینی و همچنین با دوری جستن از اتهام اختلاف، دست به اتخاذ تصمیم زدند. در این راستا و در مرحله انتخاب، موانعی پیش روی حضرت بود که ساختمندی تصمیم حضرت در قالب توضیح مرحله «اجرای تصمیم» قابل تبیین است. تبیین کارایی تصمیم حضرت و میزان پذیرش تصمیم حضرت توسط متصدیان حکومتی بخشی دیگر از این مقاله را تشکیل می دهد
۳۷۲۴.

Father and Mother: two topos of family ethics in Cristianity and Shia Islam

نویسنده:
منبع: Theosophia Islamica, Vol ۲,No ۱, Issue ۳, (۲۰۲۲) 103 - 146

کلید واژه ها: Father Mother Family ethics Cristianity Shia Islam

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۲۲
Christianity and Shiite Islam share the religious nature of marriage as compliance with a divine precept and of the family as a sharing and continuation of the divine will preordained for the creation and multiplication of human beings on the face of the earth. I will not dwell on the institution of marriage itself and I will omit to expound its principles, canons and ethics proper to it. I therefore proceed to immediately lay out the essential outlines that characterize the existential philosophy and the role to which parents are called within the family cell. Of this cell they are not the only protagonists, and it must also be said that the cell itself is not an end in itself: the parents are one with the children and the family is one with the society, civil and religious, in which and with which it evolves, lives its religiosity and ethics, and realizes divine wills. The subject of people who make up the family nucleus in the strict sense and the people who gravitate with different duties and in different capacities around it, such as fathers, mothers, sons, daughters, relatives and servants, is vast and complex in its articulations. This is true both as regards their interpersonal relations and their relations with the community environment in the midst of which they stand as elements of edification and support. Indeed, an exhaustive treatment of the personal roles of individuals constituting the family would in itself require extremely detailed and laborious research. Perhaps in no other field has legalism indulged so much as in the treatment and determination of the rights and duties inherent to the members of the family unit. Not only because of their natural belonging to a tribe, clan and family, but also because of their religious identity as subjects of a revealed law, over whom the dominion of faith prevails, or ends up prevailing, over every other instance of ethical, associative and community order. We therefore propose to outline, below, just a few of the complex religious and human implications of the interpersonal relations that regulate and govern the family institution as it articulates itself and becomes the core of the so-called Islamic community.
۳۷۲۵.

بررسی رویکرد ممتیک در تبیین تکامل فرهنگ، با تکیه بر آراء دنیل دنت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: دین و سیاست فرهنگی سال ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۹ 169 - 196

کلید واژه ها: تکامل تکامل فرهنگی ممتیک فرهنگ دنیل دنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳
مدافعان نظریه تکامل داروینی بر این باورند که نظریه تکامل منحصر به زیست شناسی نیست بلکه تکامل می-تواند در سایر حوزه ها مثل فرهنگ هم جاری شود. برای تبیین تکامل فرهنگ، رویکردهای متعددی وجود دارد از بین این رویکردها می توان به رویکرد ممتیک اشاره کرد. این نظریه که در اصل توسط ریچارد داوکینز ارائه شد، به دنبال تشبیه بین تکامل در سطح فرهنگی و تکامل زیستی است. مدافعان این رویکرد ادعا می کنند همان طور که در تکامل زیستی ژن ها هستند که از خود کپی می سازند و توضیح می دهند که چرا موجودات زنده به والدین خود شبیه هستند، در فرهنگ هم اگر قرار است تکامل یابد، یافتن نوعی از همتاساز فرهنگی که وراثت فرهنگی را توضیح دهد ضروری است. داوکینز با جعل کلمه مم، که هم وزن با ژن می باشد، این نقش را به مم ها سپرد. بعد از داوکینز فلاسفه ای مثل دنیل دنت این نظریه را جدی گرفت و در کتاب های مختلف خود مخصوصا کتاب اخیر خود به نام از" باکتری تا باخ" به شرح و بسط مم پرداخت. وی همچنین تلاش کرده است نقدهای منتقدین بر مم را جمع آوری و پاسخ دهد. در این مقاله ما در صدد هستیم به برسی رویکرد ممتیک بر اساس نگاه دنت بپردازیم. بعد از تعریف فرهنگ و علت طرح ممتیک، به بحث مم-ها از نظر دنت پرداخته می شود. سپس اشکالات ممتیک و جواب های دنت به این اشکالات آورده می شود. در انتها نیز پاسخ های دنت مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
۳۷۲۶.

راهکار مقابله با جنگ نرم با تأکید بر قرآن کریم و بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی

نویسنده:
منبع: قرآن و عترت سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۰ 173 - 199

کلید واژه ها: جنگ نرم بیانیه گام دوم انقلاب بصیرت مقام معظم رهبری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۴۷
جنگ نرم، جنگی است که در شرایط صلح بین دولت ها و قدرت ها، برای تحمیل اراده و تأمین منافع با غلبه بر طرف مقابل، بدون استفاده از قدرت نظامی و روش های خشونت آمیز، به صورت نامحسوس برای کنترل افکار عمومی طراحی شده است. سؤال اصلی این پژوهش راهکارهای مقابله با جنگ نرم با تأکید بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است. این تحقیق به روش توصیفی، تحلیلی انجام شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که با توجه به پیشینه جنگ نرم و موفقیت دشمن در این جنگ برای سلطه طلبی و استثمار سایر کشورها، شناخت جبهه معارض، شناخت و توسعه توان نیروهای جبهه خودی ضروری است و این مسئله در توصیه های مقام عظمای ولایت و رهبری به خصوص برای تحقق تمدن نوین اسلامی در گام دوم انقلاب اسلامی در ابعاد علمی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، همانند چراغ راهی است که ماهیت و ابعاد این نبرد را برای امت اسلامی روشن می سازد.
۳۷۲۷.

ارزیابی دیدگاه آیت الله مصباح یزدی درباره وحدت وجود عرفانی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: انوار معرفت (حکمت عرفانی) سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 101-114

کلید واژه ها: وحدت شخصی وجود وحدت وجود و موجود وحدت تشکیکی وجود عرفان اسلامی آیت الله محمدتقی مصباح یزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۶۳
در این مقاله، برداشت آیت الله محمدتقی مصباح یزدی درباره «وحدت شخصی وجود» که در عرفان اسلامی مطرح است، تحلیل و ارزیابی شده است. در این پژوهش، ابتدا مطالب استاد مصباح یزدی درباره «وحدت وجودِ اهل معرفت» بیان شده، سپس با توجه به آثار عارفان برجسته اسلامی، در چند مرحله نقاط ضعف برداشت و نظر ایشان روشن گردیده و در پایان نتیجه گرفته شده است: اولاً، برداشت استاد مصباح یزدی از معنای «وحدت شخصی وجودِ اهل معرفت» تام نیست. ثانیاً، با توجه به ادله گوناگون، اهل معرفت کثرات را نفی نمی کنند و لازمه وحدت شخصی وجود نفی مطلق کثرات نیست. ثالثاً، دیدگاه عارفان درباره وحدت وجود با عقل و عقلانیت منافات ندارد و سخن استاد مصباح یزدی که وحدت وجود به علت نفی کثرات، خلاف بدیهیات است، نظر صحیحی نیست. رابعاً، طبق شواهد، نظر نهایی صدرالمتألهین، وحدت شخصی وجود است. ازاین رو گمانِ اینکه «وحدت شخصی وجود» دقیقاً همان «وحدت تشکیکی وجود» در نظام فلسفی است، یا برای تصحیح آن باید به تشکیک وجود فلسفی برگردد، نادرست است.
۳۷۲۸.

تشیع و جریان هایِ فکریِ تأثیر پذیرفته آن در ریِ عصرِ غیبتِ صغری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال ۱۲ بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۵ ۴۶-۲۹

کلید واژه ها: تاریخ تشیع تاریخ مذهبی ری تشیع در ری عصر غیبت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۵۶
تشیع و جریان های فکری وابسته به آن در ری در عصر غیبت صغری از موضوعات مهم تاریخ تشیع است. زمانی که رهبریِ دینی شیعیان متنوع و پراکنده شده بود، ری مرکز فکری شیعیان و از مهمترین مراکز فرهنگی سرزمین های شرقی جهان اسلام به شمار می رفت. پرسش اصلی مقاله این است که در دوران غیبت صغری وضعیت تشیع از نظر گسترش و تنوع جریان های فکری آن چگونه بود؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که عصر غیبت صغری نقطه عطفی در گسترش تشیع بود. در نیمه دوم سده سوم دو جریان فکری حدیثی و کلامی شیعی ظهور پیدا کرد که هر دو متأثر از فضای فکری جریان های مخالف بود. حکومت ابوالحسن مادرانی در ری موجب حضور عالمان شیعی و گسترش تشیع شده بود. فعالیت های محدثین شیعی موجب قدرت گیری نصگرایی در ری شد. رشد کیفی تشیع در ری منحصر به نصگرایان نبود و هم زمان به سبب عالمان عقلگرا سبب شکل گیری اندیشه های کلامی و تبیین تئوری غیبت امام(ع) شده بود.
۳۷۲۹.

دراسة عنصر "النبرة" بناءً على نظریة السردیات البنیویة لجیرارد جینیت روایة "مذکّرات کلب عراقي" مثالاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الخریف و الشتاء ۱۴۴۴ شماره ۱ (پیاپی ۷) 121-143

کلید واژه ها: السردیات البنیویه الروایه العربیه النَّبره مذکرات کلب عراقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۷۵
یجب البحث عن الأسس النظریه للسردیات المعاصره فی الشکلیات الروسیه وکذلک فی وجهات النظر البنیویه لباحثین مثل دو سوسور. لذلک، دخلت السردیات کعلم مستقل إلى الساحه فی النصف الثانی من القرن العشرین، وتمکن علماؤها مثل جیرارد جینیت من بناء الأسس النظریه لعلم السرد الجدید من خلال توسیع آراء أسلافهم من اللغویین. لقد تمکنوا من تمییز خمس مقولات محوریه عن بعضها البعض فی تحلیل الأعمال الروائیه، وهی: النظم والاستمراریه والتکرار والوجه والنبره. فی أبسط تعریف لها، تعد "النبره" فی الروایه هی نفسها طریقه السرد التی تتضمن عنصرین مهمین هما "الزمان" و "المکان". تحاول هذه المقاله تحلیل عنصر "النبره" فی الروایه بالمنهج الوصفی التحلیلی. والمثال الذی قمنا باختیاره فی هذا البحث هو روایه "مذکرات کلب عراقی" والتی تم تحلیلها بناءً على نظریه جیرارد جینیت. وتشیر نتائج هذا البحث إلى أن النبره المستخدمه فی هذه الروایه، على مستوى المکان، هی نبره "الاستبطان"، کما أن نبره الروایه هی "الاسترجاع الفنی" على مستوى الزمان.
۳۷۳۰.

سردیةُ لغةِ الآخَرِ المماثلِ الجسدیةِ في الأبیاتِ القصصیةِ لعُمَرِ بن أبي ربیعة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الخریف و الشتاء ۱۴۴۴ شماره ۱ (پیاپی ۷) 145-176

کلید واژه ها: السردیات لغه الجسد الآخر المماثل الغزل القصصی عُمَرِ بن أبی ربیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۷۶
عمر بن أبی ربیعه هو الشاعر الإسلامی والأموی الشهیر الذی تناوَل الغزل غرضاً مستقلاً قائماً بنفسه ودیوانُه کلُّه فی الغزل یحکی ما وقع بین عُمر وحبیباته. ومِن الطبیعی أخذت الهیئه الجسدیه للعاشق والمعشوق مداها فی الفضاء الشعری لدیه. وللجسد أهمیه بالغه فی اللغه وخاصه فی الشعر الغزلی الغنائی وهذه الدراسهُ تَتناولُ مَظاهرَ وصفِ جَسد المُحِبّ والمُحَبّ وخاصّه جسد المرأه الّتی تتجلّی کالآخر المماثل خلال غزل عمر بن أبی ربیعه وتبحث عن الأسالیب الّتی استعملها الشاعر لتوصیف جوارحهما مِن الصیغ اللّفظیه کالصفات والأفعال والصّور البلاغیه؛ کما تُلمُّ الدراسه بسردیه لغه الآخر المماثل الجسدیه بوصفه علامهٌ تواصلیهٌ وتعبیرٌ معتمَدٌ علی لسان الحالِ بدلَ الکلمه. یجری البحثُ علی النهج التوصیفی والتحلیلیّ بالاعتماد علی نظریات السرد مَدعوماً بالإحصاء الذی سلّط الضوء علی جانب دراسه لغه الجسد فی شعر الشاعر وعیَّن عدد الدلالات المختلفه لأعضاء الجسد من حیث کونها توصیفیه أو تراسلیه. تدلّ نتیجه البحث علی أنّ أکثر ما وصفها الشاعر من الجسد یختصّ بجسم المعشوق ومُعجَمُهُ الجسدیّ النّسوی مُستمدّ مِن التّراث العربی الشّعری وصوره لا تکاد تخرج عن دائره المخزون البیانی العربیّ. ولِجَسدِ الآخر المماثل دلالاتٌ عاطفیهٌ ورُموزٌ عُرفیهٌ تَتجلَّی فِی بَعض حرکات أعضاء ذلک الجسدِ وإیماءاتها، وفیما یتعلّق بالجسد من أثواب وزینه، ونصل أخیراً إلی أنّ الجسد شارک ک بُؤره دلالیهٍ وخِطابیه حمل مُستویات وَعی الشاعر ولاوَعیه ضمن لغه الشاعر الغزلیه.
۳۷۳۱.

تأملی بر مطالعه ساختاری فرش دوازده ضلعی مقبره شاه عباس دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 317 - 340

کلید واژه ها: استاد نعمت الله جوشقانی جوشقان قالی شاه عباس دوم صفوی فرش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۷۷
فرش دوازده ضلعی مقبره شاه عباس دوم، بزرگ ترین فرش ابریشمی دوره صفوی است که در سال 1082 ق بافت آن تکمیل شد و هم اکنون به شماره ثبتی 1400 در موزه آستان مقدس حرم حضرت معصومه(س) در قم نگهداری می شود. هدف این پژوهش، مطالعه ویژگی های بصری و ساختاری این فرش و ارتباط آن با سقف مقبره است. در این راستا، پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش هاست که بافنده تا چه اندازه از نقوش سقف مقبره الهام گرفته است؟ و چه ارتباطی میان عناصر گیاهی و مرکز فرش دوازده ضلعی مقبره شاه عباس دوم وجود دارد؟ تحقیق پیش رو، بر پایه مطالعات کیفی و از حیث روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و مطالب به شیوه کتابخانه ای و میدانی بر مبنای مطالعه ساختاری و بصری فرش گردآوری شده اند. نتایج یافته ها نشان داد که طراحی فرش دوازده ضلعی متأثر از نقوش سقف مقبره و هنر دوره صفوی است.
۳۷۳۲.

مشکلات نگارشی و برافتادن الفبای اویغوری در ایران "با نگاهی به رساله ی آداب نگارش اویغوری از سده نهم هجری"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال شانزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۰ 143 - 168

کلید واژه ها: الفبای اویغوری آداب نگارش خط و خوشنویسی نسخه ی های خطی دوره ی تیموری رساله خط ترکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۹۰
خط اویغوری از سده ی هفتم تا نهم هجری در ایران، در مکاتبات دیوانی، کتابت نسخه ی ها واسناد استفاده می شد. با وجود اهمیت آن برای حاکمان و دستگاه دیوانی داشت، از این خط، نسخه ی های محدود و غالباً نفیسی به جای مانده است. اما این که چرا آثار مکتوب کمی به خط اویغوری به جای مانده و یا عوامل زوال زودهنگام آن چه می توانسته باشد، هنوز مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل تاریخی و متن شناختی، به بررسی الفبای اویغوری و نیز شیوه ی نگارش آن و همچنین مشکلات نگارش با این خط پرداخته می شود و ضمن معرفی یک رساله ی  منحصر به فرد تاریخی، این فرض مطرح می شود که کامل نبودن الفبای ایغوری، به صورتی که برای برخی از حروف الفبا معادلی ندارد و مجبور به استفاده ی مشترک از یک علامت برای چند حرف الفبای فارسی/عربی است،از دلایل اصلی انقراض این خط ِوارد شده به تمدن ایرانی است.ظهور خط نستعلیق و انقراض تیموریان در ایران نیز از دیگر عوامل متروک شدن این خط در ایران است.
۳۷۳۳.

حکم تکلیفی تلقیح مصنوعی با تأکید بر فتوای حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی)

نویسنده:
منبع: پژوه نامه فقه و علوم اسلامی دوره ۱ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 25 - 42

کلید واژه ها: تلقیح مصنوعی اسپرم اوول نطفه لقاح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۱۹۳
امروزه تلقیح مصنوعی مشکل ناباروری را بیش از پیش قابل حل کرده است. لکن جوانب مختلفی در بحث از مسأله تلقیح مصنوعی مطرح می باشد. در مقاله ی حاضر به حکم تکلیفی این مسأله توجه شده است. لکن علاوه بر تبیین حکم تکلیفی، توجه به اختلاف میان حضرت آیت الله العظمی خامنه ای با برخی فقها در این مسأله داشته ایم و از آنجا که نزد ما از ایشان در این مسأله، به جز فتوا در دسترس نیست؛ می توان این مقاله را گامی در مستندسازی فتوای ایشان دانست و با توجه به نقد ادله حرمت تلقیح مصنوعی، ممکن است در استفاده از این راه حل ناباروری توسعه دهیم. با این بیان روشن شد که درنتیجه این بحث، با فتوای ایشان همراه شده ایم.
۳۷۳۴.

بررسی انتقادی شیوه سهروردی در تعریف اشیاء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۰) 49 - 66

کلید واژه ها: نظریه تعریف مشائی نظریه تعریف اشراقی تعریف بحسب ماهیت تعریف بحسب مفهوم سهروردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۷۷
سهروردی در مبحث «تعریف» با وارد نمودن پنج اشکال، ناکارآمدی نظریه تعریف مشائی را نشان داده و بجای آن شیوه دیگری برای تعریف اشیاء مطرح کرده است. این شیوه که با عنوان «تعریف مفهومی» مشهور است، بر تبادر و فهم عرفی از معنای لغت متکی میباشد و طبق آن، لفظ از طریق بیان مقومات مفهومیش از منظر اهل لسان تعریف میشود. در این مقاله پس از تبیین شیوه سهروردی در تعریف اشیاء، به بررسی و نقد آن پرداخته شده است. تحلیل و بررسی انتقادی دیدگاه سهروردی نشان میدهد که نتیجه منطقی اشکالات او به نظریه تعریف مشائی، تصحیح نظریه مشائیان از طریق بکارگیری «شهود» است، نه کنارنهادن تعریف شیء بحسب ماهیت و روی آوردن به نظریه تعریف مفهومی. علاوه بر این ، نظریه تعریف سهروردی بعنوان جایگزین نظریه تعریف مشائی دارای اشکالاتی متعدد است؛ بهمین دلیل، با فرض پذیرفتن اشکالات سهروردی به نظریه تعریف مشائی، شیوه خود او نیز در نظریهتعریف، فی نفسه قابل قبول نیست. در پایان این نوشتار، دیدگاه یکی از سهروردی پژوهان معاصر که معتقد است رابطه منطق تعریف ابن سینا و سهروردی رابطه تکامل است نه تباین، تبیین و نقد شده است.
۳۷۳۵.

نقش اوچ کلیسا در مناسبات ارامنه و شاهان قاجار با تأکید بر فرامین فارسی ماتناداران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۶ ۱۰۶-۸۹

کلید واژه ها: ارامنه اوچ کلیسا فرامین ماتناداران کلیسای جامع اجمیادزین مسیحیت در ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۵۰
دین و نهادهای دینی در تنظیم رابطه میان مردم و نهادهای حکومتی نقش ممتازی دارد. اوچ کلیسا (سه کلیسا) در طول تاریخ ارامنه نقش ویژه ای داشته است. کلیسای جامع اجمیادزین یکی از آن کلیساهای سه گانه و نخستین کلیسای جامع در تاریخ مسیحیت توانست مردم متفرق ارمنی را برای یک همزیستی پایدار در کنار مردم ایران متحد کند. این پژوهش درصدد است تا با نگاهی تحلیلی نقش اوچ کلیسا را در تنظیم رابطه مردم ارمنی ساکن در ممالک محروسه ایران دوره قاجار مورد بررسی قرار دهد. یافته های پژوهش حاکی از آن است اوچ کلیسا به عنوان یک نهاد مذهبی در طول دوره قاجار، در تنظیم رابطه ارامنه و دولت ایران نقش راهبردی داشته است، به طوری که قوام و دوام ملت ارمنی مدیون اوچ کلیسا بوده و شاهان قاجار نیز از طریق همین نهاد مذهبی با ارامنه ساکن در ایران ارتباط برقرار می کردند.
۳۷۳۶.

بررسی شخصیت عارف بزرگ شیعه آخوند ملا فتحعلی سلطان آبادی از منظر بزرگان و علمای شیعه

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۷ و ۱۸ 69 - 101

کلید واژه ها: مراقبه نفس ملافتحعلی سلطان آبادی عرفان شیعه نخبگان استان مرکزی اراک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۴۹
هدف پژوهش: تبیین و بررسی شخصیت عارف بزرگ شیعه آخوند ملافتحعلی سلطان آبادی از منظر بزرگان و علمای شیعه می باشد. روش پژوهش: مروری و به صورت مطالعه اسنادی و کتابخانه ای می باشد. نتیجه گیری: یکی از برجسته ترین شخصیتهای عرفان شیعی که از شهر اراک و استان مرکزی برخاسته و در عصر خود پرچمدار طریقت و سیر و سلوک اصیل الهی و عرفان شیعی بوده است، آخوند ملا فتح علی سلطان آبادی، شیخ عالم جلیل و مفسر بی بدیل قرآن، عالم ربانی و ابوذر ثانی و مخزن اخبار و تفسیر آیات قرآن، چنان جایگاهى نزد بزرگان دین داشت که مراجع بزرگ آن زمان، نهایت تکریم را از وى به عمل مى آوردند. ملافتحعلی سلطان آبادى در تفسیر قرآن تبحر خاصى داشت. گاهى براى برخى آیات، معانى متعددى بیان مى کرد که علماى ممتاز آن را تفسیر تازه مى دانستند. آخوند ملافتحعلی سلطان آبادی در راه احیای معارف قرآن و اهل بیت (ع) و پرورش و هدایت ده ها تن از شیفتگان و عاشقان فرهنگ اهل بیت (ع) تلاشهای فراوانی داشته است. ایشان باتوجه به اینکه مربى شایسته اخلاق و استاد معرفت و عرفان بود و معمولا اهل این رشته به تربیت نفوس و مسائل فردى و معنوى مى پردازند از خدمت به مردم و اهتمام به مسائل اجتماعى و توجه به آبادى و آبادانى غافل نبود. وی مردی قناعت پیشه و همیشه فردی آرام بوده است و از همگان به نیکی یاد می کرده است. آخوند سلطان آبادى با اینکه به خاطر خلوص نیت، تواضع و کمال معنوى و روحانى، امتیازات علمى و عملى و مقامات عالیه خویش را مخفى نگه مى داشت، و تلاش مى نمود که ابعاد بلند شخصیت علمى و معنوى اش علنى نگردد، بزرگان و شخصیت نگاران متعهد گوشه هایى از منزلت آن رادمرد الهى را به قلم آورده اند.
۳۷۳۷.

تاریخ گذاری روایات آغاز نزول وحی بر پیامبر اسلام (ص) در جوامع روایی اهل سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۰) 147 - 177

کلید واژه ها: روایات آغاز وحی تحلیل محتوا تاریخ گذاری حلقه مشترک تحلیل اسناد - متن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۱۴۱
در منابع روایی اهل سنت، روایاتی درباره چگونگی آغاز نزول وحی با طرق متعدد و متون مختلف آمده است. در این پژوهش با استفاده از شیوه های مختلف تاریخ گذاری احادیث (یافتن در کهن ترین منبع، تحلیل سندی، تحلیل سندی-متنی)، خاستگاه تاریخی و جغرافیایی و سیر تطور تدریجی این روایات تبیین می شود.علاوه براین، یافته های پژوهش حاکی از این است که برخی از تحریرهای این روایات که به دلایل مختلف جعلی تلقی می شوند، در ابتدا توسط عایشه یا عبیدبن عمیر و ابومیسره همدانی، در دو تحریر بسیار متفاوت قبل از سال های 58، 63 و 68 هجری، در راستای سیاست های زبیریان و بنی امیه جعل و در مدینه، کوفه و مکه نشر یافته است. تحریر ابومیسره به دلیل عدم شهرت وی، ارسال روایت وی و کم اهمیت بودن کارکرد آن رواج چندانی نیافت. اما تحریرهای عایشه و عبید که منشأ واحدی دارند، توسط زهری به صورت گسترده در شام، بصره و مدینه نشر یافت. با توجه به نسبت عایشه و عبید با آل زبیر و زهری با امویان می توان گفت مهم ترین هدف این روایات به هنگام پیدایی فضیلت تراشی برای زبیریان، و در مرحله نشر توسط زهری با ایجاد تغییراتی در متن، کاستن از شأن و عظمت پیامبر بوده است.
۳۷۳۸.

تحلیل انتقادی روش فقه الحدیثی سیوطی در تنویر الحوالک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 197 - 224

کلید واژه ها: موطأ تنویر الحوالک مالک بن انس سیوطی فقه الحدیث فهم حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۹۶
  تنویر الحوالک شرح مختصر سیوطی بر موطأ مالک است. سیوطی به طور عمده در این اثر به شرح و بسط مفهوم متن احادیث پرداخته است؛ ازاین رو می توان نوشته مذکور را مجموعه ای فقه الحدیثی به حساب آورد. شناخت فقه الحدیث ثمره سایر علوم حدیث بوده و آگاهی از شیوه پیشینیان به خصوص شارحان جامع نگاری همچون سیوطی در فهم احادیث می تواند به تصحیح یا تعمیق فهم ما بینجامد. لذا این جستار درصدد است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به واکاوی انتقادی روش فقه الحدیثی سیوطی در تنویر الحوالک بپردازد. به رغم آنکه سیوطی تلاش کرده تا روایات موطأ را در زمره روایات صحیح جلوه دهد، توجه به اوضاع نابسامان نقل و نگارش حدیث و شکل گیری روایات جعلی فراوان در زمانه مالک و تجدیدنظرهای مکرر وی، نمایانگر آن است که حتی آخرین نسخه موطأ نیز انتخاب نهایی و قطعی مالک نبوده است. اشتمال موطأ بر روایات موقوف و مقطوع و عنایت به عدم حجیت آراء و فتاوای صحابه و تابعین، دلیل دیگری بر بطلان دیدگاه سیوطی است. وی پس از طرح مباحث سندی، از طرق گوناگون به شرح احادیث پرداخته است. طرح مباحث بلاغی و توجه به مفاهیم حقیقت و مجاز و دوری از تجسیم و ظاهری گری، جمع میان احادیث متعارض تا حد امکان و اندک شمردن مصادیق وقوع نسخ، عدم رعایت انصاف در تبیین مسائل کلامی مانند مسئله ارث گذاشتن انبیا و بهره نیافتن کافی و وافی از آیات قرآن در شرح احادیث از جمله محاسن و معایب روش فقه الحدیثی سیوطی است.
۳۷۳۹.

«مهریه» در فرهنگ جاهلی و شیوه مواجهه قرآن با آن با تأکید بر زمینه های معرفتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال سوم پاییز ۱۴۰۱شماره ۱ (پیاپی ۹) 78-93

کلید واژه ها: زن مهریه بضع جاهلیت زمینه های معرفتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۲۹
مهریه، یکی از مسائل مطرح ازدواج در طول تاریخ است. با توجه به وجوه اشتراک و افتراق «مهریه» در جاهلیت و بعد از نزول قرآن، بررسی این امر جهت تبیین تفاوت نگاه مکتب اسلام و فرهنگ جاهلیت، ضروری می نماید. از این روی، هدف اصلی نوشتار حاضر قرار گرفته که با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و مراجعه به منابع اصیل و تطبیق و تحلیل آثار موجود بر آمده و در نهایت بدین نتیجه رسیده است؛ زن در دوران جاهلیت، کمترین حقوق را دارا بود؛ یکی از حقوق مالی که می توان برای زن در نظر گرفت مهریه بود که قبل از ازدواج به جهت ولایت مطلق و ناروای پدر نسبت به دختر، موضوعیت پیدا نمی کرد و اگر مهریه ای هم متصور بود، در قبال بهره کشی اقتصادی مرد از زن بود که البته آن هم به بهانه هایی توسط شوهر از تملک زن بیرون آورده می شد و در نهایت بعد از فوت شوهر، خود زن و اموال او مثل سهم الارث در اختیار ورثه شوهر قرار می گرفت. در کل زن در جاهلیت، در تعیین مهریه «معقود علیها» بود؛ در ازدواج، طرفین عقد، ولىّ زن و زوج بودند و متعلق عقد، خود زن بود، لکن دین اسلام با ارج نهادن به زن، خود او را طرف عقد قرار داده و رسوم جاهلیت در این زمینه را منسوخ کرده و بضع زن را حق الله شمرده و مهریه را عطیه نامید و آن را با توجه به تدابیر ماهرانه که در متن خلقت برای تعدیل روابط زن و مرد به کار رفته بود، برگردانده است.
۳۷۴۰.

امتیاز وحی تنزیلی (ماانزل) از وحی تبیینی(مانزل) و نقش آن در عدم تحریف قرآن (مبتنی بر آیات قرآن و روایات امامیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال سوم پاییز ۱۴۰۱شماره ۱ (پیاپی ۹) 128-146

کلید واژه ها: ما انزل مانزل تحریف قرآن تحریف معنوی روایات تحریف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۰۵
تحریف قرآن کریم، موضوعی است که از قرون اولیه تا دوران معاصر بخصوص دوران پس از غیبت امام زمان همواره مطرح بوده است و یکی از موضوعات اصلی در علوم قرآن وعلم کلام به شمار می رود. در این زمینه تاکنون کتاب ها و تألیفات بسیاری نگاشته شده و همچنان نیز محل مناقشه بسیاری از علمای کلام و اهل حدیث و فرق گوناگون اسلام است. در متون روایی شیعه نیز روایاتی وجود دارد که برخی ازدانشمندان اسلامی از این گونه روایات تصور تحریف کرده اند. به نظر می رسد مهم ترین عاملی که می تواند به این مناقشات پایان دهد، استفاده از خود قرآن کریم در پاسخ گویی به این موضوع است. در این مقاله با استفاده از منابع کتابخانه ای و تحلیل واژگان در صدد تبیین "ماانزل" و "مانزل" در قرآن کریم هستیم که با استفاده از آن به اثبات موضوع عدم تحریف قرآن کریم پی خواهیم برد.از نتایج این مقاله این است که قدرت تبیین پیامبر به واسطه در اختیار داشتن مجموعه کامل علم قرآن است، که به صورت دفعی بر ایشان نازل شده است(ماانزل) «مانُزِّل» را تبیین می کند. همچنین به مناسب بحث واژه های تدبر وتبیین وتفسیر را نیز از نگاه قرآن می کاویم. اهل بیت نیز، علاوه بر اینکه وارث علوم نبوی هستند، به دلیل اینکه از طهارت مطلقه برخوردارند، به «کتاب مکنون» که اصل و حقیقت قرآن است دسترسی دارند،از این رو تیببن وتفسیر همانند پیامبر به ایشان هم واگذارشده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان