درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۶٬۵۴۱ تا ۱۶٬۵۶۰ مورد از کل ۷۳٬۵۱۴ مورد.
۱۶۵۴۱.

بررسی تطبیقی غنا و خوانندگی در فقه اسلامی با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متین سال نوزدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۷۷ 45 - 64

کلید واژه ها: غنا طرب لهو تناسب با مجالس فساد عرف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۴۳۱
مسئله «غنا و خوانندگی» با توجه به اجمال نصوص وارده، محل بحث و نظر دیدگاه های مختلف فقه مذاهب اسلامی است؛ برخی مقوم تعاریف خود در خصوص غنا را بر ارکانی چون طرب، لهو و تناسب با مجالس معصیت معرفی نموده و برخی تعاریف را شرح لفظی دانسته و مرجع تشخیص را به عرف واگذار نموده اند. بدیهی است با توجه به تشویش در مفهوم غنا، احکام مربوطه نیز مختلف باشند؛ دراین بین امام خمینی نیز در سال های قبل از انقلاب، در متون ارزشمند فقهی خویش، اولین رکن در تعریف غنا را صدای انسانی می دانند که فی الجمله دارای رقت و زیبایی ذاتی بوده و قابلیت ایجاد طرب برای نوع مردم را دارا باشد و بر این اساس حرمت غنا را ذاتی برشمرده و موارد استثنا را متوقف بر دلیل دانسته اند؛ اما پس از انقلاب با توجه به ابداع تئوری زمان و مکان و اعتقاد ویژه ایشان به تبدل موضوعی احکام، به عنوان فقیهی نواندیش و عقل گرا موضوعیت فقهی غنا را به دلیل تحول کارکرد که در زمان نزول وحی تنها کاربردی لهوی داشت و موجب غفلت از یاد خدا بود؛ در رساله استفتائات خویش مورد تجدیدنظر فقهی قرار داده و مرجع تشخیص در خصوص مطرب بودن غنا را به عرف واگذار نموده اند. این نوشتار ضمن بررسی آرای مختلف فقهی اعم از امامیه و اهل سنت، ادله موافقان و مخالفان و موارد استثنا بر حکم فقهی حرمت غنا و برخی فروعات را مورد تدقیق نظر قرار داده و با توجه به مجمل بودن تعاریف غنا در نصوص شرعی و تحول کارکردی در موضوعیت فقهی آن، عرف را سزاوارترین میزان در تعیین حکم فقهی غنا می داند.
۱۶۵۴۲.

بررسی اعتبار شعر جاهلی به عنوان مصدر استشهاد در نحو عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۷ 103-129

کلید واژه ها: استشهاد قرآن کریم شعر جاهلی صرف و نحو نحویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۴ تعداد دانلود : ۴۳۰
شعر قدیم عربی، به ویژه شعر جاهلی، ازمهم ترین مصادر استشهاد در زبان عربی به شمار می آید که نحویون در توجیه و تدوین بسیاری از قواعد صرف و نحوی از آن استفاده می کردند. با توجه به این که پایه و اساس قواعد صرف و نحو مبتنی بر سخن قدیم عرب اعم از شعر و نثر و نیز آیات قرآن کریم است، نحویان از میان منابع استشهاد در نحو (قرآن کریم، کلام عرب، حدیث، شعر و نثر فنی)، در برابرآن ها، متفاوت عمل کردند.بدین معنا که برخی بیشتر شعر جاهلی را برای توجیه قواعد نحو برگزیدند و برخی دیگر، منابع دیگر ازجمله قرآن کریم را برای این کار مناسب می دیدند. ما در این مقاله در پی آنیم تا جایگاه شعر جاهلی را در بین مصادر استشهاد نحویان تبیین نماییم و برای نقد و بررسی این موضوع مباحث خود را در سه بخش تنظیم نموده ایم: ۱- بررسی مهم ترین منابع استشهاد نحویان.۲- تبیین معیارهای اعتبار شواهد نحوی با توجه به دیدگاه های نحویان.۳- میزان اعتبار شعر جاهلی به عنوان یکی از منابع استشهاد با توجه به معیارها و ملاک های استشهاد نحویان.
۱۶۵۴۳.

مفهوم شناسی نکره در اصول فقه و کاربست فقهی آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و چهارم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۹۰) 127 - 152

کلید واژه ها: نکره اصولی کلی جزئی فرد مردد تنوین تنکیر کاربست فقهی صاع صُبره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۶۴۱
واژه نکره در گفتمان اصولی دارای چهار شناسه است و عالمان دانش اصول فقه سه انگاره عمده درباره مفهوم آن دارند: برخی معتقدند مفهوم آن پیوسته کلی است؛ برخی ایده جزئیت را ابراز نموده اند؛ بعضی دیگر نیز نظریه تفصیل را برگزیده اند و بر این باورند که اگر در سیاق اِخبار واقع شود، معنای آن جزئی است و اگر در سیاق امر قرار گیرد، مفهومش کلی خواهد بود. از سوی دیگر، کاربستی فقهی درباره نزاع در مفهوم شناسی این نهاد اصولی ارائه نشده و گاه این نهاد را فاقد آن دانسته اند. از این رو، نگارنده درصدد است دیدگاه های مطرح شده را تبیین و با نقد دیدگاه های رقیب، نظریه برگزیده خود را مبرهن کند؛ در ادامه، می کوشد نظریه صاحب فصول; را روشن کند؛ آنگاه مقصود مشهور عالمان اصولی از «فرد مردَّد» را تشریح می نماید؛ سپس ناصوابی تعبیر به «تنکیر» را نیز در مورد تنوین امثال واژه «رجل» مستدل می کند؛ در پایان، کاربست فقهی این بحث را ارائه و تحلیل می نماید.
۱۶۵۴۴.

امکان سنجی جریان اقاله در ایقاعات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و چهارم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۹۱) 33 - 56

کلید واژه ها: اقاله ایقاع فسخ خیار عقد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۲ تعداد دانلود : ۵۱۵
در باور بیشتر فقیهان، اقاله، همانند خیارات، از اسباب فسخ و گسست عقد به شمار می آید؛ با این تفاوت که اعمال فسخ توسط خیارات تنها با اراده یک طرف انجام می پذیرد، اما شرط تحقق اقاله تراضی طرفین عقد بر انحلال آن است. توجه به مکتوبات فقهی و ادله مجوز اقاله، گویای آن است که فقیهان به طور کلی عقود را از این طریق قابل فسخ می دانند و تنها برخی عقود خاص، مانند نکاح را از اقاله ممنوع دانسته اند. ورود بحث فسخ به گستره ایقاعات، مباحث مختلفی میان فقیهان مطرح کرده است. یکی از آنها، بحث از «امکان فسخ ایقاع» است. برخی فقیهان اساساً آن را برنتافته اند؛ برخی دیگر نیز گرچه ایقاعات را همانند عقود قابل فسخ توسط خیار معرفی کرده اند، صراحتاً اقاله ایقاع را ممنوع و نشدنی دانسته یا درباره آن سکوت کرده اند. به نظر می رسد این سکوت نیز به جهت برگزیدن نظریه «ناممکن بودن اقاله ایقاع» و بداهت این نظر در ذهن ایشان است. در این پژوهش تلاش شده است پس از سنجش نظریه «امکان فسخ ایقاع» و تقویت ادله مثبت آن، قابلیت ایقاع برای فسخ از طریق اقاله بررسی شود. برپایه یافته های این پژوهش، اقاله ایقاع با مانع عقلی یا شرعی روبه رو نیست و می توان از این راه نیز برای احیای وضعیتِ پیش از انشای ایقاع بهره گرفت.
۱۶۵۴۵.

اسلامی فلسفه سیاست کے مختلف پہلووں کا علمی تجزیہ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۴, Issue ۹, Spring ۲۰۱۷ 177 - 210

کلید واژه ها: اسلامی فلسفه سیاست اسلامی فلسفه سیاست کا مختلف مکاتب فلسفه سیاسی کلام سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۹ تعداد دانلود : ۳۹۷
اسلامی فلسفہ سیاست کا اصلی مفروض یہ ہے کہ میدان سیاست میں زندگی کو کس طریقہ سے منظم کیاجائے کہ سعادت اور فلاح تک رسائی حاصل کی جا سکے ۔ اس بنا پر اسلامی فلسفہ سیاست میں سعادت کا مفہوم بنیادی حیثیت کا مالک ہے ۔ اس علم میں مختلف مسلمان فلاسفه جیسا فارابی،خواجه نصیر الدین طوسی، ابن سینا،شهاب الدین سهروردی، قطب الدین شیرازی اور ملاصدرا نے اپنے آراء اور تجاویز پیش کی ہیں ۔ ان دونوں کے درمیان پائی جانے والی خاص قرابت کے باعث باہمی تاثیر و تاثر کا رابطہ، باعث هوئے هیں که ایک خاص مشترکات اور امتیازات حاصل کریں ۔
۱۶۵۴۶.

کتاب مقدس ویراستاران

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۸ فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۶۳) 111 - 115

کلید واژه ها: کتاب راهنمای آماده ساختن کتاب آیین نگارش آیین ویرایش آیین نشر معرفی کتاب ادیب سلطانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۴۳۶
کتاب راهنمای آماده ساختن کتاب )چاپ اول، 1365 ( راهنمایی آموزنده برای همه کتاب پردازان از جمله نویسندگان، مترجمان، ویراستاران و ناشران است. این اثر که تألیف ادیب سلطانی است را م یتوان بهترین کتاب پیرامون آیین نگارش، ویرایش و نشر قلمداد کرد. نویسنده در نوشتار حاضر به اختصار، نویسنده و کتاب وی را معرفی می نماید.
۱۶۵۴۷.

نقد دو کتاب آشنایی با فرق تسنن و آشنایی با فرق تشیع

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۸ آذر - اسفند ۱۳۹۶ شماره ۵ و ۶ (پیاپی ۱۶۷ و ۱۶۸) 269 - 284

کلید واژه ها: نقد کتاب فرق تشیع فرق تسنن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۴۵۴
دو کتاب «فرق تشیع » و «فرق اهل تسنن » به معرفی فرق ههای مختلف اسامی پرداخت هاند. این دو کتاب علی رغم محاسن و نقاط قوتی که دارند دارای نقاط ضعفی نیز هستند. با توجه به تجدید چا پهای متعدد، اعتماد بالا به این دو کتاب و استفاده از این دو به عنوان منبع درسی در حوزه و دانشگاه، نقد این دو کتاب ضروری و غیرقابل اجتناب به نظر م یرسد. نقد این دو کتاب در سه بخش ساختاری، محتوایی و نگارشی، مورد بررسی قرار گرفته است که ضمن آن به ارزیابی نقاط قوت و ضعف اثر با بیان شاهد مثال و گاهی با ارائه نمونه های متعدد پرداخته شده است. امید است با تقویت نکات مثبت و برطر فکردن پاره ای اشکالات بتوان خدمتی به پیشبرد علوم اسامی نمود.
۱۶۵۴۸.

نقد و تحلیل برداشت معنای «مرگ» از واژه «حین» در ترجمه برخی از آیات قرآن بر اساس «نظریه معنی»

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 26 - 36

کلید واژه ها: قرآن کریم نقد ترجمه معیارهای ترجمه حین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۴۰۷
دست یابی به معانی حقیقی واژگان مستلزم توجّه به سیاق و بافت جمله است و بدین طریق معانی حقیقی و اصلی از معانی مجازی و فرعی  متمایز می گردد. واژه ی «حینَ» با مشتقّاتش 35 بار در قرآن کریم آمده است. واژه ی مذکور نقش ظرف زمان دارد و در بیشتر آیات به  «زمان» ترجمه شده است. امّا در آیات 98یونس، 25 و 54 مومنون، اغلب مترجمان آن را «زمان مرگ» ترجمه کرده اند. پژوهش حاضر در صدد است علل و چرایی برداشت معنای"زمان مرگ" از واژه ی «حین» را بر اساس نظریّه ی معنی در ترجمه تبیین نماید. توجّه مترجمان به سیاق بیش از توجّه به معنای واژه، تقدیر معنوی مضاف الیه آن یعنی واژه ی موت و تناسب زمان نامعلوم مرگ انسان با زمان مبهم واژه حین ، از جمله نتایج قابل ذکر پژوهش حاضر می باشند.
۱۶۵۴۹.

بیع کار در فقه امامیه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه میان رشته ای فقهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 121 - 144

کلید واژه ها: بیع کار معاوضه کار عامل کار عقد بیع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۴۲۸
کار در فقه امامیه در قالب عقود مختلف قابل معاوضه می باشد، یکی از عقودی که ممکن است کار در قالب آن مبادله شود عقد بیع می باشد. امکان مبادله کار در ضمن عقد بیع در فقه امامیه مسأله این مقاله می باشد. هدف این تحقیق جمع آوری ادله جواز معاوضه کار در فقه امامیه و تبیین فقهی حکم معاوضه کار در قالب عقد بیع می باشد. تبیین عقودی که در فقه امامیه در قالب آنها منفعت انسان، یعنی کار، می تواند به دیگری تملیک شود اهمیت بسیار مهمی در نظام های اقتصادی و حقوقی مبتنی بر فقه امامیه دارد؛ یکی از اثرات پر اهمیت آن مشخص شدن ماهیت و مقدار مابه ازای کار عامل کار می باشد. دامنه این تحقیق، پژوهش ادله ای است که احتمالا دلالت بر جواز بیع کار دارند وهمچنین تأمل در آرای فقهای امامیه درباره معاوضه کار در قالب عقد بیع می باشد. در نهایت، پس از تبیین ادله ای ممکن بر جواز معاوضه کار در عقد بیع و واکاوی دلالت آن ها بر مسئله مقاله و جمع آوری و تأمل در دیدگاه های فقهای امامیه عدم جواز کار در قالب عقد بیع مبتنی بر فقه امامیه نتیجه گیری شد.
۱۶۵۵۰.

آسیب شناسی عوامل مؤثر بر تربیت دینی دختران

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۷)

کلید واژه ها: حیا حجاب عوامل تربیت دینی آسیب های تربیت دینی قرآن و روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۱۰۵
یکی از مسائل مورد غفلت در خانواده که موجب آسیب دیدن تربیت دینی فرزندان در مقوله حیا و حجاب می شود، بی توجهی یا کم توجهی به حیا و حفظ آن در کودکان از همان ابتدای تولد و مسئله فرآیند بودن تربیت است. از دیگر عوامل آسیب زا در این زمینه؛ ناهماهنگی والدین با یکدیگر در خانواده، انتقال ندادن احساس ارزشمندی حجاب به فرزندان از طریق گفتمان خانواده و بی توجهی والدین به دوره های تربیتی فرزند (ذکرشده در روایات)، رسانه و معاشرت های خانوادگی نیز از جمله موارد دیگر است که بی توجهی در چگونگی برخورد با آن ها، موجب اثرات نامطلوب در امر تربیت دینی دختران در مقوله حیا و حجاب می شود. این مقاله به بررسی برخی از آسیب ها و راهکارهای قرآن و سنت جهت بهبود آن ها ارائه کرده است. این پژوهش از نوع کاربردی است و با هدف بررسی آسیب های مطرح در عوامل تربیت دینی دختران در مقوله حیا و حجاب در حوزه خانواده انجام شده است. تحقیق به روش توصیفی تحلیلی درصدد پاسخ به این سؤال است که «چه آسیب هایی بر تربیت دینی خانواده در مسأله حیا و حجاب تأثیر نهاده و موجب شده است تا از فرصت کودکی که بهترین زمان برای آموزش و انتقال مفاهیم ارزشی به فرزندان است غفلت ورزیده شود و راهکارهای قرآن و سنت برای بهبود این مسأله چیست؟».
۱۶۵۵۱.

تحلیل مقام توبه در حکایت پیرزن و ملکشاه «مصیبت نامه عطار» بر اساس کهن الگوی «بازگشت قهرمان» جوزف کمپبل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۴ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۵۳

کلید واژه ها: توبه مصیبت نامه عطار پیرزن و ملکشاه سفر قهرمان کمپبل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۶۵
داستان رمزیِ پیرزن و ملک الب ارسلان در مصیبت نامه عطار، ظرفیت های بسیاری برای انواعِ خوانش های رمزگشایانه دارد. داستان پیرزن و ملکشاه را می توان مبتنی بر آرای کمبل بررسی کرد. یکی از شیوه های مناسب برای درکساختار رمزی این داستان، کهن الگوی سفرِ قهرمان کمپبل است. قهرمان داستان با ندای فراخوان به سرزمین دیگری کشیده می شود و سفرش را آغاز می کند. او در جریان سیر در آفاق تنها داشته معیشت خود را از دست می دهد و در نبردی متهورانه در مقابل ملکشاه می ایستد و او را به باز پس دادن حق رعیت تذکار می دهد و در ادامه او را از خوف گذر از پل و رویارویی با هیبت و ابهت نیروی الهی می ترساند؛ در پایان در حالی که به حق خود دست یافته است؛ در پیشگاه الهی تضرع و دعا می کند که از قصور شاه در گذرد تا او به نوعی کمال و پختگی دست یابد، ملکشاه در اثر خواب متحول می شود و به مقامِ پیشین خویش باز می گردد، در حالی که اکسیر حیات را نیز به همراه دارد تا افاضه رعایا و یاران کند. در این سفر ها، سالک قهرمان با اجابت ندای فراخوان ییر زال برای نجات رعیت ایران، پای در سفری پر مخاطره و دشوار می نهد و با گذر از مراحل نبرد، ضمن توفیق در مأموریت خود و کسب مواهب مادّی، به نوعی خودشناسی و کمال معنوی نائل می شود که این امر، علاوه بر خویشکاری قهرمان اصلی؛ مطابق با آرای کمبل درباره کهن الگوی «سفر قهرمان» با دعا وکرنش در مقابل ایزد و استعانت از حضرتش، به تحول حاکمیت سرزمین خود نایل می گردد.
۱۶۵۵۲.

بعثت پیامبر اعظم و تأثیر آن بر فرهنگ مردم جزیره العرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۶ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۴ 65-82

کلید واژه ها: بعثت پیامبر اعظم جاهلیت فرهنگ مردم جزیره العرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۳۶۱
بعثت پیامبران یک ضرورت و نیاز طبیعی و فطری انسان است زیرا هرگز کتاب آسمانی به تنهایی کارساز نیست. خداوند پیامبران را برای تبیین راه و هدایت مردم به سوی حق و صواب مبعوث کرده است تا حقیقت بر همگان روشن شود و اینچنین بود که در طول تاریخ پیامبران و یا اوصیای آنان برای راهنمایی و ارشاد مردم مبعوث شدند. بعثت یعنی سرآغاز مبارزه با هر گونه شرک و انحرافات فکری، عقیدتی، عملی و خرافات. مقاله حاضر در صدد است بر اساس دیدگاه های قرآن ، نهج البلاغه و منابع تاریخ اسلام به بررسی بعثت پیامبر اعظم(ص) و رویکرد مؤثر آن در هدایت و تغییر وضعیت فرهنگی مردم جزیره العرب پرداخته نشان دهد که رسول اکرم (ص) چگونه توانست بر مردمی تأثیر بگذارد که در فرهنگ آنان بی عدالتی ،تفاخرات قومی و نژادی ، برده داری، زنده به گور کردن دختران، غارت، پیمان شکنی، قتل و خوردن مردار از موارد رایج در زندگی روزمره آنان بوده است و در ضلالت آشکار به سر می بردند
۱۶۵۵۳.

مفهوم شناسی اذن و آثار آن در فقه امامیه با تکیه بر آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۷ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۵ 53-66

کلید واژه ها: اذن امانت اباحه ضمان فقه امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۶ تعداد دانلود : ۳۰۸
یکی از مباحث مهم در فقه و حقوق امامیه تصرف اشخاص در ملک دیگری و حدود آن است.مطابق قاعده مستنبط از آیات و روایات هر گونه تصرف در ملک دیگری باعث ضامن شدن شخص متصرف می گردد به این معنی که در صورت تلف و یا نقص و عیب مال گیرنده باید خسارت وارده را جبران نماید.همچنین تصرف در مال دیگری از جهت معنوی حرام شرعی است. این قاعده کلی در جایی که گیرنده مأذون از جانب مالک باشد تخصیص خورده است. اصولاً اذن مطابق ادعای نگارنده اگر از جانب شخص مالک یا ذی صلاح صادر گردد باعث می شود که گیرنده نسبت به تلف و نقص غیر مرتبط با او مسئول نباشد. اثر دیگر اذن نیز از میان رفتن حکم حرمت و تبدیل آن به اباحه است. در این مقاله ضمن مدلل ساختن دو اثر فوق به ماهیت اذن و تابعیت آن از اراده آذن نیز پرداخته می شود و ثابت می شود که اذن از جمله اعمال حقوقی بوده و از دسته ایقاعات محسوب می شود. در نهایت به برخی از نهادهای حقوقی که توسط اذن به وجود می آید پرداخته می شود.
۱۶۵۵۴.

جایگاه یقین در صناعات خمس نزد فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۳ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۸۹)

کلید واژه ها: صناعات خمس یقین مشهورات اقناعیات مخیلات فارابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۳۵۱
فارابی یقین را در همه صناعات پنجگانه منطق بنحوی مورد توجه قرار داده است. یقین در برهان، مقصود بالذات یا مستقیم است در حالیکه در صناعات دیگر هدف بالعرض یا غیرمستقیم است. در صناعت جدل، گزاره های مشهور برای ارائه تصدیقات جدلی در راستای نیل به معرفت یقینی بکار گرفته میشوند. در صناعت خطابه، یقین در فرم تصدیق اقناعی به تناسب سطح درک مخاطب و بعنوان چارچوب فعالیتهای خطابی و ملاک کیفیت آنها مورد تأکید است. در صناعت شعر، مخیلات از دو وجه تصوری و تصدیقی با یقین در ارتباط هستند. مغالطه نیز با استفاده از شبه گزاره ها، از جمله شبه یقینیات در دو بعد مثبت و منفی با یقین رابطه دارد. بنابرین، جایگاه یقین در هر یک از ساختارهای جدلی، خطابی، شعری و مغالطی قابل توجه است و میتوان نوعی نسبت ابزاری را میان این صناعات چهارگانه با برهان رصد کرد.
۱۶۵۵۵.

روش شناسی استنباط حکم شرعی

نویسنده:
منبع: عیار پژوهش در علوم انسانی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 5-22

کلید واژه ها: روش شناسی روش استنباط روش اجتهادی اجتهاد استنباط فقهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۹ تعداد دانلود : ۴۱۰
بدون شک در هر علمی بر اساس روشی خاص به بررسی مسائل آن علم پرداخته می شود. بررسی روش تحقیق در مسائل هر علم، تحت عنوان روش شناسی آن علم قرار می گیرد و بر اساس اصطلاحات رایج در فلسفه علم، دانش درجه دو شمرده می شود. نگاه روش شناسانه به هر علمی نقاط ضعف و قوت آن علم را آشکار می کند و به رشد و بالندگی آن کمک می کند. دانش فقه نیز از این قاعده مستثنا نیست و نگاه نقادانه به روش به کار رفته در بررسی مسائل آن می تواند سطح دانش فقه را ارتقا بخشد. روش به کار رفته در تحقیقات فقهی روش اجتهادی نامیده شده است. کاربست روش اجتهادی، با اینکه سابقه ای هزار و دویست ساله دارد، کمتر با نگاه درجه دوم ارزیابی شده است. تحقیق حاضر به روش تحلیل- توصیفی و با نگاه درجه دوم به ارزیابی روش استنباط فقهی پرداخته و آن را در سه بخش سامان داده است؛ در بخش نخست به دانش های مقدماتی استنباط اشاره شده ؛ در بخش دوم به بحث درباره منابع استنباط پرداخته و در بخش سوم مراحل استنباط ذکر شده است.
۱۶۵۵۶.

بررسی تطبیق ی«شفاعت» از منظر آیات و روایات و دانشمندان فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۶ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۱) 55 - 80

کلید واژه ها: شفاعت آیات روایات دانشمندان فریقین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۲۱۳
 نوشته حاضر با استفاده از منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی ، به تحلیل و بررسی تطبیقیِ شفاعت از منظر آیات و روایات و دانشمندان فریقین پرداخته است. رحمت  و بخشش الهی، مستقیماً به انسان نمی رسد، بلکه هر نعمتی، از راه های خاصّی نصیب آدمی می شود. همان طور که در این جهان نیز، مثلاً رزق، از راه کار کردن به ما می رسد. یکی از راه های نزول رحمت الهی شفاعت است؛ آن هم شفاعتی که خداوند اجازه دهد؛ زیرا اگر خدا نخواهد، شفاعتی در کار نیست. مهم ترین مؤلفه دریافت شفاعت نیز قابلیت یافتن برای آن است؛ یعنی آدمی، خود باید مقدماتی را فراهم کند تا شایسته نجات شود. ما در اینجا نخست به تعریف شفاعت در لغت و اصطلاح پرداخته ایم و سپس اقسام آن را ذکر کرده ایم. در ادامه نیز به ذکر شفاعت در آیات و روایات پرداخته و در انتها شفاعت را از منظر دانشمندان فریقین تحلیل و بررسی کرده ایم.
۱۶۵۵۷.

بررسی و سنجش نظریه علم الهی در فلسفه فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال بیست و یکم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۸

کلید واژه ها: فارابی علم الهی علم به ذات علم ذاتی علم پیشین علم فعلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۹ تعداد دانلود : ۳۹۱
فارابی در آثارش از هر سه قسم علم الهی، به تفصیل بحث کرده است. به باور او، علم خدا به ذات خویش به نحو حضوری است. علم خدا به ممکنات در مقام ذات یا پیش از خلقت، از طریق علم به صور معقول اشیا در ذات خدا و لذا به نحو صوری ارتسامی و از سنخ علم اجمالی است. او به شبهة علم پیشین الهی و اختیار انسان نیز در ذیل این علم، پاسخ داده است. علم خدا به ممکنات در مقام فعل یا پس از خلقت، از طریق علم به اسباب و علل عالیة ممکنات، اشیا و امور جزئیِ ممکن را دربرمی گیرد و به نحو صوری ارتسامی و از سنخ علم اجمالی حاوی تفصیلات است. اما با رسالة فصوص الحکم، اگر از آنِ فارابی دانسته شود، باب دیگری در علم الهی گشوده می شود. نظریة فارابی در علم الهی، در فلاسفة اسلامیِ بعدی، به ویژه ابن سینا تأثیر فراوان نهاده، اما برخی دیگر مانند سهروردی (شیخ اشراق) و عده ای از محققان معاصر، آن را نقد کرده اند. در نوشتار حاضر، اهم این نقدها تبیین و از دید نگارنده، مورد سنجش و ارزیابی قرار خواهند گرفت. در مجموع، نظریة فارابی از دید نگارنده، دارای نقاط قوّت و ضعف مهمی است.
۱۶۵۵۸.

تناسب آیه امامت حضرت ابراهیم (علیه السلام) در سوره بقره با فضای نزول سوره(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۸۴)

کلید واژه ها: فضای نزول سورة بقره تاریخ گذاری تناسب امامت حضرت ابراهیم (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۱ تعداد دانلود : ۴۵۸
قرآن کریم موضوع امامت حضرت ابراهیم (ع) را در آیة 123 سورة بقره مطرح کرده است، که به علت اهمیت این موضوع، مناسبت آن با سورة بقره بررسی شده است. مقاله پیش رو ضمن تاریخ گذاری سورة بقره، با بهره گیری از گزاره های درون متنی شامل سیاق، غرض آیات و محورها، موضوعات مشابه با سورة قبلی، و گزاره های برون متنی شامل گزارش های سیره، روایات ترتیب نزول و اسباب نزول، مقطع زمانی نزول آن را در ابتدای ورود پیامبر به مدینه (قبل از جنگ بدر) که دوران تشکیل حکومت اسلامی و استقبال مردم از دین اسلام بود، به دست آورده است. و در ادامه با بررسی امامت حضرت ابراهیم (ع) و تشریح مناسبت آن با شرایط و مقتضیات تاریخی زمان نزول سورة بقره، در نهایت به این نتیجه رسیده است که جهت این آیات، پایه گذاری اسلام به دست حضرت ابراهیم (ع) می باشد که به جاودانه شدن دین اسلام منتهی می شود.
۱۶۵۵۹.

تاثیر اسرائیلیات بر چگونگی انعکاس قصه آفرینش آدم در متون منثور عرفانی فارسی (از قرن پنجم تا پایان قرن هفتم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۵

کلید واژه ها: آفرینش عرفان اسلامی قصه آدم اسرائیلیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۲ تعداد دانلود : ۴۴۵
ماجرای آفرینش حضرت آدم (ع)، یکی از موضوعات مهم کتاب مقدس، قرآن و روایات اسلامی است. عارفان مسلمان، به تبع قرآن و روایات اسلامی در این باره، مباحث فراوانی طرح کرده اند. خلقت حضرت آدم (ع)، حوادث قبل از دمیدن روح و ذکر جزئیات آفرینش قالب او از مباحث مهم متون عرفانی است. عارفان اولیه هنگام بحث از این موضوع، به اتّکای عرفان زاهدانه خویش سعی کرده اند تا مطابق آیات قرآن بدان بپردازند؛ اما برخی از عارفان متأخر، از شکل قرآنی بحث فاصله گرفته و هنگام توضیح و تفسیر بیشتر این ماجرا، دیدگاه های آمیخته به ذوقیات خویش را، در قالب قصه ای اسطوره ای- تخیلی ابراز کرده اند. در واقع، قصص قرانی که با اسرائیلیات در هم آمیخته، از طریق متون تفسیری عربی و ترجمه های فارسی، وارد متون عرفانی شده و عرفا نیز برای تبیین اندیشه های خود از آن ها سود جسته اند. در این مقاله، کوشیده ایم با بررسی متون منثور عرفانی قرن های پنجم تا هفتم و جست وجو در متون مقدس، ریشه ها و عناصر این قصه اسطوره ای را معرفی کنیم، از مجموع مباحث، چنین بر می آید که قصه پردازی اسطوره ای از ماجرای خلقت، ریشه در اسرائیلیات دارد؛ اما عارفان ایرانی مسلمان از آن به عنوان وسیله ای برای ابراز مباحث عرفانی، از جمله: عشق ازلی و امانت الهی، نور محمدی، اهمیت خاک، فروتنی و تقرّب خاک به درگاه الهی، غیرت حق و ... بهره گرفته اند.
۱۶۵۶۰.

نقش پادگفتمان ها در تحلیل گفتمانی سوره کهف (واکاوی داستان هاییاران غار و خضر و موسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن (کاوشی نو در معارف قرآنی) سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: قرآن کریم کهف تحلیل گفتمان فرآیند سازی پادگفتمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۸ تعداد دانلود : ۵۷۱
یک گفتمان با نظام هایی از نشانه هاومفاهیم، عناصری پنهان را در درون خود می پروراند که در یک بافت کلی، با نشانه های نظام مند، مفاهیم جدید را تولید می کند. این عناصر همواره درجهت القای پیام های متن و باورپذیرکردن گفتمان برای مخاطبان و حتی در مواردی، برانگیختگی نیرومند عواطف آنان متناسب با باورهای ایدئولوژیک و سنت های اجتماعی، گام برمی دارند. ازجمله این عناصر مهم، پادگفتمان هایا هاله های گفتمانی است که با حضور در دل یک گفتمان، آن را حمایت می کنند تا به این ترتیب، گفتمان در امر مجاب سازی و توجیه پذیربودن موجه جلوه کند.با تأمل در متون ادبی و دینی و ازجمله قرآن که دربردارنده شگردهای مهم زبان شناسی و بلاغی و نشانه ای است، می توان دریافت در این متن، پادگفتمان هاهمچونچترهای حمایتی ازطرف گفته پرداز مقتدر این اثر به مخاطبان یاری می رسانند تا بسیاری از آموزه های اساسی و مفاهیم ارزشی منظومه گفتمانی را در فضاهایی درونی شده، بهتر و بیشتر دریابند. برای نشان دادن چنین ویژگی در قرآن، در این پژوهش، پادگفتمان هادرسورهکهفتحلیل و تبیین می شوند. روش تحقیق، تحلیل محتوا، براساس ویژگی های اصلی پادگفتمان هاست. یافته های پژوهش نشان می دهد که این سوره مشتمل بر برخی از ویژگی های معنایی پادگفتمان ازقبیل عینیت سازی ازطریق گسترش گفتمان و داستان پردازی، ارجاع محوری، برجسته سازی با کهن الگو، خرق عادت و تمثیل و به کارگیری مناسب و شایسته پادهایی ازقبیل پادهای ناظرساز، مؤلفه ای و... است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان