یادداشت های کتابدار
حوزه های تخصصی:
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲٬۹۰۱ تا ۱۲٬۹۲۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
ابعاد مسئله کمال نفس ناطقه در فلسفه ابن سینا و تحلیل انتقادی آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از موضوعات اساسی فلسفه ابن سینا نفس شناسی است. او ذیل مفهوم نفس به طرح دیدگاه خود در باب کمال انسان پرداخته است. این نوشتار به این پرسش می پردازد که کمال نهایی نفس ناطقه نزد ابن سینا چیست و چه انتقاداتی به نظریه وی وارد است؟ آیا دیدگاه ابن سینا می تواند پاسخگوی سؤال امروز ما در باب کمال نفس باشد؟ به نظر ابن سینا کمال نفس کمالی عقلی است و با حصول مرتبه عقل مستفاد حاصل می شود؛ بنابراین تکامل نفس در ناحیه عقل نظری است و عقل عملی تنها جنبه مقدمه ای و زمینه سازی دارد. دیدگاه ابن سینا در سرتاسر تفکر فلاسفه اسلامی سریان داشته و پس از وی توسط ملاصدرا نقادی شده است. وی نظریه ابن سینا را نقد و بازسازی کرده اما درنهایت در همان محدوده باقی مانده است. به نظر می رسد مشکل اساسی دیدگاه ابن سینا تفکیک شئون نفس و عدم توجه به مدخلیت اساسی عمل ارادی و جنبه های مادی و بدنی و مخصوصاً مسائل ناشی از حیات اجتماعی و سیاسی در امر تکامل نفس است.
تحلیل محتوای کمی و بررسی استناد منقولات روایی و غیرروایی کتاب مصباح الشریعه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱
137 - 153
حوزه های تخصصی:
مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه کتابی است حدیثی با محتوای عرفانی و اخلاقی که برای اولین بار از سوی ابن طاووس معرفی شده است. نگارنده این کتاب هیچ گاه مشخص نبوده است. بر این اساس در پژوهش حاضر، با روش تحلیل محتوای کمی و کیفی، عرضه محتوای کتاب به منابع اصیل روایی و تاریخی و عرفانی صورت گرفته تا میزان اعتبار استنادهای آن به دست آید. یافته های مبتنی بر این روش نشان می دهد از صد حدیث ابتدای باب ها هیچ یک در منابع دیگر وجود ندارد و مصباح در نقل آن ها متفرد است؛ از احادیث متن باب ها 68 مورد قابل ردیابی، در منابع دیگر بوده و 45 مورد وجود ندارد؛ و از منقولات غیرمعصومان نیز 12 مورد در منابع دیگر وجود داشته، اما 15 مورد دیگر در کتاب دیگری نیامده است؛ و درمجموع 67 درصد از کل منقولات کتاب در آثار دیگر وجود ندارد. علاوه بر این، در انتساب یک قول به افراد، میان مصباح با سایر کتب اختلافات چشم گیری قابل مشاهده است.
کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
شهدا آگاهانه راه پرافتخاری را انتخاب کردند. آگاهی و شناخت آنان منبعث از مبانی فکری و روایتگر اندیشه فلسفی آنهاست. می توان از لابلای وصیت نامه ها مبانی فلسفی آنها را استخراج و ارائه کرد. هدف این مقاله کشف مبانی فلسفی آموزه های تربیتی مندرج در وصیت نامه شهدای دانشجوی دوران دفاع مقدس جهت ارئه راهکارهای تربیتی برای دست اندکاران امر تعلیم وتربیت است. روش پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و ازنظر ماهیت اسنادی تحلیلی است. جهت تحلیل از شیوه "تحلیل محتوای عمیق" استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد در وصیت نامه شهدا درمورد هستی شناسی به اندازه ای پرداخته شده است که خواننده با مراجعه به وصیت نامه های شهدای دانشجو تصویر روشنی از خداوند و هستی، تعلق هستی به خداوند و تقابل حق وباطل و فناپذیری دنیا به دست می آورد. درعین حال در وصیت نامه شهدای دانشجو به چیستیِ هستی به میزان کم تری توجه شده است. در بعد انسان شناسی شهدای دانشجو در هیأت فیلسوف تمام عیار ظاهر شده و به ویژگی های انسان ازجمله آزادی، اراده ، شناساگربودن ، مسئولیت پذیری، پاک سرشت بودن و ترکیب جسم و روح پرداخته اند. درخصوص شناخت شناسی، بیشترین استناد شهدا برای شناخت، وحی و در مرتبه بعد کاریزما و درنهایت عقل است. اغلب شناخت شهدا را می توان جزو شناخت حصولی و از نوع عین الیقین محسوب کرد. در زمینه ارزش شناسی آنان توجه بارزی به نقش اراده و آگاهی در شکل گیری خیر و ارزش داشته و به ارزش های عبادی و اخلاقی به خوبی پرداخته اما به منشأ ارزش ها توجه کمی داشته اند.
حدیث معراج، خاستگاه مقامات عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات عرفانی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰
207-232
حوزه های تخصصی:
بعد از توحید، مهم ترین مسئله مورد بحث در عرفان، توجه به مراحل و مقامات سیروسلوک برای رسیدن به وصال حضرت حق است. ازاین رو، بحث از چگونگی پیدایش و جایگاه مقامات عرفانی و منازل سیروسلوک و تعداد آن ها، اصلی ترین مباحثی است که توجه پژوهشگران عرفان را به خود معطوف کرده است. در آثار صوفیه، از قرن سوم به بعد، مسئله «مقامات عرفانی» مطرح شد. ازاین رو، برخی گمان بردند که «مقامات» حاصل تجارب و اندیشه های صوفیه و عارفان است که در طول سالیان متمادی شکل گرفته است. برخی، اولین بیانگر «مقامات عرفانی» را امام صادق(ع) می دانند. برخی دیگر، آن را در کلام امیرالمؤمنین(ع) و امام سجاد(ع) جستجو می کنند. درحالی که نتیجه پژوهش حاضر این است که پس از قرآن کریم، حدیث معراج، نخستین خاستگاه «مقامات عرفانی» است و دیگران هرآنچه گفته اند از این سرچشمه نوشیده اند. مقامات عرفانی در حدیث معراج عبارت اند از: توبه، ورع، زهد، فقر، صبر، توکل، رضا، تعقل، ذکر، حب و بغض برای خدا، حب دنیا، بیداری در شب، حلال جویی و خوش اخلاقی.
صورت بندی سازوکار حداقلی نظریه آیت الله جوادی آملی برای تقسیم بندی علوم(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
به منظور حل نزاع میان علم و دین، نظریه های گوناگونی مطرح شده است؛ برخی علوم را به نفع دین مصادره کرده اند و دستاورد علوم را یکسره مردود خوانده اند و دیگرانی با تأکید بر روش تجربی، دین را به کناری نهاده اند؛ درحالی که گروه سومی نیز از تعامل مسالمت آمیز میان علم و دین سخن گفته اند. در این میان، آیت الله جوادی آملی در زمینه علم دینی به دو صورت نظریه پردازی کرده اند: گاهی در مقام توصیف نفس الأمر و به لحاظ هستی شناختی، تمامی علوم را به شرط مطابقت با واقع، دینی می داند و گاه به لحاظ معرفت شناختی، علوم را به دینی و غیردینی تقسیم می کند. این مقاله، ملاک های این نظریه را در اسلامی سازی علوم بررسی می کند و با تأویل بردن آنها به ملاک موضوع نشان می دهد که این نظریه چه لوازمی برای علوم دارد و چگونه می تواند در ساماندهی علوم موفق عمل کند. به نظر می رسد با تنظیم استدلال هایی تحلیلی از متن مکتوب ایشان و مقایسه با نظریه های رقیب ، می توان نتیجه گرفت که نظریه یادشده با نگاه به واقعیت علوم جدید به مثابه نگاهی الهیاتی، آنها را تقسیم می کند یا دست کم ملاک های جدیدی برای تقسیم بندی علوم به دست می دهد؛ چنان که با این فرض می توان مبنایی حداقلی برای تقسیم علوم به اسلامی و غیراسلامی در نظر گرفت.
سنجش انتقادی نحوه مواجهه مترجمان با تضمین های نحوی در قرآن (مطالعه موردی: ترجمه های عبری)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از مهم ترین چالش ها در روند ترجمه قرآن کریم به زبان های دیگر ، رعایت اسالیب نحوی مختلف و انتقال صحیح آن به زبان مقصد است. تضمین، یکی از همین اسالیب نحوی است. پیاده کردن این اسلوب در آیات قرآنی همواره با اختلاف نظر بین علمای نحو ، مفسران و مترجمان همراه بوده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به نقد نحوه مواجهه مترجمان زبان عبری با اسلوب تضمین در قرآن کریم پرداخته است. ترجمه صحیح تضمین، از این حیث اهمیت دارد که انتخاب واژه مضمَّن، گاهی بر حوزه استخراج و تبیین حکم فقهی، عقاید و لطافت در تبیین واژگان آیات کریمه، تأثیرگذار است. ترجمه های عبری قرآن کریم عمدتاً فاقد توجه کافی به اسلوب تضمین هستند. اگرچه در مجموع، مسلمانان در این ترجمه ها موفق تر بوده اند؛ اما مانند مترجمان غیرمسلمان، با بی توجهی به ترجمه صحیح این اسلوب، گاهی بیانی خلاف مبانی شریعت و احکام اسلامی داشته اند. از علل اشتباهات ترجمه های عبری در مورد تضمین، ناتوانی مترجم در انتقال صحیح این اسلوب و بی اطلاعی از فرهنگ مردم زمان نزول است.
تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان (فبک) بر نگرش اخلاقی دانش آموزان و تبیین مؤلفه های آن ازمنظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان (فبک) بر نگرش اخلاقی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی و تبیین مؤلفه های آن ازمنظر قرآن است که مؤلفه های نگرش اخلاقی ازجمله: رفتار و گفتار مستدل و منطقی، روحیه احترام به ارزش های اخلاقی اجتماعی، احترام به دیگران و عزت نفس را مورد مطالعه قرار می دهد. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ روش نیمه آزمایشی است که به شیوه آمیخته انجام شده است (بخشی از پژوهش به صورت کمّی و بخشی دیگر به صورت کیفی به تبیین مؤلفه ها ازمنظر قرآن می پردازد). جامعه آماری پژوهش 453 نفر شامل دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی شهرستان رامسر بود که 86 نفر به عنوان نمونه پژوهش به روش تصادفی انتخاب شدند. 43 نفر به عنوان گروه آزمایش و 43 نفر هم به عنوان گروه گواه درنظر گرفته شدند. آزمودنی های گروه آزمایش در یک دوره 12 جلسه ای در معرض اثر متغیر مستقل قرار گرفتند و پیش آزمون و پس آزمون به عمل آمد. از پرسشنامه محقق ساخته به عنوان ابزار پژوهش استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه توسط 10 نفر از صاحب نظران تأیید شد و روایی معیاری 92 درصد و آلفای کرانباخ پرسشنامه 86 درصد بود. فرضیه های پژوهش با آزمون کولموگراف- اسمیرنف و تحلیل کواریانس، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش بیانگر این است که برنامه فبک بر نگرش اخلاقی دانش آموزان تأثیر داشت و بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش و گروه گواه، تفاوت معنی داری وجود داشت و بر رفتار و گفتار مستدل و منطقی، روحیه احترام به ارزش های اخلاقی و اجتماعی، احترام به دیگران و عزت نفس دانش آموزان، تأثیر داشت. همچنین در آیات متعددی از قرآن به این مؤلفه ها اشاره شده و پرورش و تقویت آن در جامعه جهت همگانی کردن اخلاق کریمه مورد تأکید قرار گرفته است. باتوجه به هماهنگی مؤلفه های برنامه فلسفه برای کودکان (فبک) با مفاهیم قرآن درراستای پرورش و نگرش اخلاقی این برنامه به عنوان یک الگوی تربیتی و تجربی موفق که به صورت کاوشگری اخلاقی اجرا می شود، مورد تأکید قرار می گیرد.
کشف دلالت های اجتماعی سیاسی سوره نمل با روش تحلیل محتوای کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تحلیل محتوای کیفی از جمله روش هایی است که قابلیت استنتاج مباحث جدید از قرآن را فراهم می کند. در این مقاله سوره نمل با روش تحلیل مضمون که یکی از شیوه های تحلیل محتوای کیفی است، بررسی و تبیین گردید. در این تحلیل آیاتی که از انسجام مفهومی و معنای خاصی برخوردار بودند، به وسیله نرم افزار MAXQDA در شبکه مضامین تجزیه و تحلیل گردید. هدف از این اقدام، دستیابی به دلالت های اجتماعی سیاسی سوره مبارکه نمل است. در نهایت با به دست آوردن چهل مضمون پایه از آیات مورد نظر، دوازده مضمون سازمان دهنده ساخته شد که عبارت اند از: سرکشی دشمن قدرتمند، نزاع دائمی حق و باطل، توطئه و تهدید دائمی دشمن، نیازمندی جبهه حق به قدرت، شناخت نقاط قوت و ضعف، بسیج تمام منابع قدرت، شایستگی رهبر، ضرورت مانور قدرت، یقین به عنایت خدا نسبت به جبهه حق، یقین به نابودی ظلم و باطل، علم و دانش به مثابه قدرت، توجه به آثار جانبی قدرت. در گام بعدی مضامین مذکور به سه مضمون فراگیر «ضرورت کسب قدرت برای گسترش حق»، «دانش استفاده از قدرت برای گسترش حق» و «شناخت شؤونات حق و قدرت» تبدیل گردید. در پایان این نتیجه محقق گردید که مضمون نهایی سوره نمل عبارت است از «ضرورت کسب قدرت علمی و اجتماعی برای گسترش حقایق دینی در جامعه بشری».
بررسی مراحل امکان اخذ و عدم امکان قصد امر در متعلّق امر
منبع:
مصباح الفقاهه سال ۱ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱
77 - 95
حوزه های تخصصی:
آراء و انظار مختلفی در باب تعبّدی و توصّلی مطرح شده و بحث از این است که آیا امکان اخذ قصد امر در متعلّق امر وجود دارد یا خیر؟ بررسی این مسأله در چهار مرحله انجام شده است. اول: در امکان تقیید متعلّق امر، به قصد امر در مرحله تصوّر آمر است. دوّم: در امکان و عدم امکان تقیید متعلّق امر به قصد امر، در مرحله جعل و انشاء می باشد. سوّم: در امکان و عدم امکان تقیید متعلّق امر، به قصد امر در مرحله فعلیّت امر است. چهارم: در امکان تقیید متعلّق امر به قصد امر، در مرحله امتثال بحث می شود. بعد از بررسی، نتیجه چنین شد که اخذ و اعتبار قصد امر، در متعلّق به امر اول، قابل تعقّل نمی باشد.
بررسی نقش پیش فرض در فهم متن ازدیدگاه گادامر وآیه الله سبحانی
منبع:
مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۷ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱۳۱
73 - 89
حوزه های تخصصی:
ضرورت پیش فرض در فهم متن امری غیر قابل انکاراست.پیش فرض هایی که درفهم صحیح ازنیت مؤلف یاری رسان بوده و معنایی غیر ازمراد مؤلف رابرمتن تحمیل نکند مورد پذیرش وقابل بهره بردن است .برخی چون گادامر بدلیل واقعه انگاری فهم ،نقش زیادی برای پیش فرض در فهم قایلند تاآنجاکه معنای نهایی برای متن را ممکن ندانسته و ازنظر او حتی مؤلف یک فهم کننده ی متن است ویکی ازنتایج پذیرش این نظر وجود نسبیت درفهم خواهد بود .اما آیه الله سبحانی با دسته بندی پیش فرض ها،فقط نقش پیش فرض های مشترک را در فهم پذیرفته است. بدلیل اثرات زیانبارهرمنوتیک گادامری برفهم، به ویژه در فهم متون مقدس،این نظر نقد هایی رابدنبال داشته مانند انتحاراین نظر به دست خویش ، ایجاد تسلسل در پذیرش بی حدومرز نقش پیش فرض ها،عدم امکان ارزیابی فهم ها وتشخیص فهم سره ازناسره است . بدلیل وجود فهم یکسان ازمتون در تمامی اعصار بخصوص فهم صحیح و مشترک بین مخاطبان ازمتون مقدس نشانگر نقض این نظر است و بطور کلی هدف ازتفسیر وفهم یک متن رسیدن به نیت مؤلف است نه آنچه در عصر وزمان مفسر از متن ، قابل فهم است .
رهیافتی نو بر حجیت خبر واحد در تفسیرقرآن (با تکیه بر دیدگاه شیخ طوسی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اصولیان در گذشته و حال بین روایات فقهی و روایات تفسیری، تفکیکی نکرده اند؛ علامه طباطبایی و عده ای از محققان با استناد به دلایلی معتقدند ادله حجیت خبرواحد شامل روایاتی که در تفسیر آیات غیر فقهی رسیده، نمی شود. آیت الله خویی(ره) و برخی دیگر از بزرگان در نقد این دیدگاه گفته اند: ادله حجیت خبرواحد شامل خبرواحد رسیده در آموزه های معرفتی از جمله تفسیر آیات کلام الله مجید نیز می شود. مشهور میان محققان این است که شیخ طوسی مخالف حجیت خبر واحد در تفسیر است. ایشان به عبارتی در مقدمه تفسیر تبیان استناد کرده اند. از دقت در آن عبارت و توجه به دیگر عبارات شیخ در تفسیر تبیان وعدة الاصول، به دست میآید که شیخ طوسی از موافقان حجیت خبر واحد در تفسیر است.
تبیین اندیشه ناصرخسرو در حوزه عقل و خردگرایی و استنتاج آموزه های اخلاقی آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نوشتار پیش رو با هدف بررسی اندیشه های ناصرخسرو در خصوص عقل و خردگرایی, مبانی فلسفی و اعتقادی و آموزه های اخلاقی آن به رشته تحریر درآمده است. در این مقاله از رویکرد کیفی و با بهره گیری از روش تحلیل منطقی فرارونده در دو گام انجام شده است. در گام اول به تبیین ویژگی های عقل و خردگرایی،و درگام دوم به تبیین شروط لازم برای تحقق ویژگی های عقل و خردگرایی از دیدگاه ناصرخسرو، .ودر نهایت به استنتاج آموزه های اخلاقی منتج شده ازعقل و خردگرایی می پردازد. و تجزیه تحلیل اطلاعات با استفاده از نظام مقوله ای (استقرایی) انجام شده است بدین صورت که بعد از کدگذاری ، بین آنها ارتباط مفهومی برقرار گردید که در نهایت به مفاهیم کلیدی و اساسی به عنوان مولفه های اساسی حاصل گردید. که یافته های حاصل از مفاهیم عقل و خرد گرایی شامل: عقل کیمیای سعادت،عقل پادشاهی انسان در دو جهان،نخستین مبدع،عقل توانمند،عقل جاودان،عقل دانش پذیر،عقل کیمیای صلاح می باشد و مفاهیم حاصل ازشروط لازم برای تحقق عقل و خردگرایی شامل:داشتن عبودیت، ، داشتن عملکرد علمی ودینی، کسب نمودن معرفت باطنی و دینداری می باشد. که در نهایت, آموزه های اخلاقی عقل گرایی منتج شده شامل: رسیدن به معرفت الله ،تحقق سلوک اخلاقی، استدلال گرایی (سنجش صحت وسقم امور با معیار و دلایل منطقی و عقلانی) استقلال اندیشه و تقلیدگریزی، کسب معرفت ودانایی،مهار تمایلات نفسانی و عاقبت اندیشی می باشد.
قواعد حاکم بر بهره مندی از روایات تفسیری
منبع:
مطالعات علوم قرآن سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱
157 - 173
حوزه های تخصصی:
روایات تفسیری که از مهم ترین منابع فهم آیات قرآن اند، روایاتی هستند که مراد خداوند در آیه را بیان می کنند یا زمینه فهم آن را فراهم می سازند. بهره مندی کامل از روایات تفسیری، بر قواعدی استوار است. پژوهشگر وادی تفسیر با رعایت این قواعد و دستورالعمل هاست که می تواند در فرایند تفسیر از خطا و اشتباه دور باشد و به مراد واقعی خداوند دست یابد. هرچند برخی از این قواعد مورد توجه پژوهشگران حوزه تفسیر بوده اند و در فرایند پژوهش های تفسیری از آنها بهره گرفته شده، این قواعد تاکنون به شکل کامل و متقن تدوین نشده اند. پژوهش حاضر با روش کتاب خانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی به واکاوی قواعد بهره مندی از روایات تفسیری در دو بخش عقلی و نقلی پرداخته است. در بخش قواعد عقلی به مواردی همچون؛ دوری از افراط و تفریط در کارآمدی روایات تفسیری، توجه به عدم تناقض در روایات تفسیری و... و در بخش قواعد نقلی به مواردی از جمله؛ ضرورت شناسایی روایات ضعیف و ساختگی، آگاهی از تطبیق ها و تأویل های غالیانه، توجه به توسعه معنایی در روایات و... اشاره شده است. قواعد عقلی حاکم بر بهره مندی از روایات تفسیری، مستقیما از عقل و تحلیل های آن به دست آمده اند؛ دوری از افراط و تفریط در کارآمدی روایات تفسیری، ضرورت تمایز میان روایات مبتنی بر تفسیر، تأویل و تطبیق؛ توجه به عدم تناقض درونی روایات تفسیری، ضرورت بهره مندی از همه روایات تفسیری ناظر به آیه و عدم اکتفا به کتب تفسیری، تطبیق دقیق روایات بر آیات، از مواردی هستند که به عنوان قواعد عقلی در این پژوهش تبیین کرده اند.
واکاوی خطف در قرآن کریم و قانون مجازات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تفسیری سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰
۸۱-۹۲
حوزه های تخصصی:
خطف و آدم ربایی در همه دوران ها أمری رایج بوده که با انگیزه های مختلف انجام می شده است. مشتقات واژه «خطف» در سه جای قرآن آمده است. این مقاله به دنبال بررسی خطف در قرآن کریم و قانون مجازات اسلامی است. آیات متعددی بیانگر آن است که انسان دارای کرامت است و بر پایه این أصل، انسان آزاد است و کسی حق ربایش و سلب آزادی از او را ندارد. این نگاه قرآنی در حالی است که در جامعه جاهلی عصر نزول آدم ربایی أمری مرسوم بوده است. قرآن کریم با این پدیده به مبارزه برخاست و با عنایت به دستورات معصومان^ قوانین مختلفی در این باره وضع گردید، چنانکه در حال حاضر از نظر قانونی برای مجازات مرتکبان به این جرم به صورت خاص، یک ماده و به صورت عام، چندین ماده از قانون مجازات اسلامی اختصاص یافته است و در منابع قوانین کیفری علیه آدم ربایان مصوبات فراوانی وضع شده است
جایگاه توریه در عقود با رویکردی به تجمیع لفظ با معنا در مذاهب خمسه
منبع:
مطالعات فقه و اصول دوره دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲
47 - 28
حوزه های تخصصی:
جواز توریه به جهت رهایی از ظلم کفار صادر شده علمای امامیه و اهل سنت به مواردی درخصوص توریه ،تحت عنوان تقیه و معاریض اشاره می نمایند از آنجا که توریه سخنی است که ظاهر کلام آن درست است ولی در باطن مراد گویند امر دیگری است که از شنونده پنهان مانده تعمیم آن به موارد دیگر از جمله معاملات و عبادات دلیل خاص می خواهد ، فقهایی از جمله امام محمد غزالی توریه را بصورت مطلق مجاز می دانند سوال مطرح می شود با توجه به قاعده ی العبره فی العقود، چگونه ممکن است سخن دوپهلو در عقود یا عبادات مجاز باشد و صور ارتباط لفظ با معنا چگونه است؟ ، از طرفی امامیه و شافعیان از طرف حنابله و مالکیان متهم شده اند به اینکه ظاهریه هستند و فقط به ظاهر اعمال توجه دارند که مویداتی در آراء امامیه دارد ما در این تحقیق روشن نمودیم نه تنها برخی از علمای امامیه ظاهر را کافی نمی دانند بلکه نظر تجمیع ظاهر با باطن اعمال و هماهنگی بین لفظ و معنا در عقود مراد ایشان می باشد لذا توریه بغیر از موارد جواز خاص ، نمی تواند، در عقود مورد استفاده یا مرجع استناد جواز حیل شرعی در عبادات یا معاملات باشد
تعیین وقت برای ظهور (توقیت)(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
مشرق موعود سال سیزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۹
43 - 68
حوزه های تخصصی:
مهدویت، یکی از اعتقادات اصیل و آرمان بلند شیعه و امت اسلامی است. رویکرد این اندیشه، مدیریت آینده انسان و جهان و زمینهسازی و حرکت در جهت تحقق جامعه الهی و اسلامی به معنای واقعی آن به رهبری انسانی الهی و وارسته با محوریت عدالت است. مهدویت در طول تاریخ در عین اینکه مورد اهتمام و توجه مسلمین به ویژه شیعیان بوده است، محل چالشهای متعدد و آراء گوناگون و تحلیلهای متفاوت نیز میباشد. از این رو باید با شناخت دقیق و صحیح و نگاه عالمانه مباحث و مسائل مهدویت مورد بررسی قرار گیرد. یکی از آن مسائل توقیت به معنای تعیین وقت و مشخص کردن زمان خاصی برای ظهور حضرت مهدی؟عج؟ است که در روایات بسیار از آن نهی شده و تعیینکنندگان وقت ظهور دروغگو و کذاب معرفی شدهاند. لذا با تبیین مشکل موجود در این بحث و چیستی توقیت و نیز بررسی زمینهها، آثار و پیامدها، علاوه بر شناخت توقیت و ابعاد آن، میتوان به راه علاج و درمان آن پرداخت. البته از آن جا که تحقق حکومت عدالتگستر توسط یکی از برگزیدگان خداوند وعده حتمی الهی است هادیان دین و معصومین؟عهم؟ برای آن زمان خاصی معین نکردهاند. همین باعث شده است که عدهای از روی جهل و نادانی و عدهای دیگر برای جلب منافع مادی و دنیوی و کمبودهای روحی و روانی، برای ظهور، وقت معین کنند و با این کار عدهای را مشغول و حتی منحرف نمایند. معتقدین به ویژه شیعیان امامیه که مسئله ظهور و مهدویت برای آنها اهمیت بیشتری دارد نسبت به زمان تحقق این وعده بسیار حساس بوده و همواره در صدد علم به آن زمان بودهاند. از این رو برخی با مطالعه احادیث ائمه اطهار؟عهم؟ درباره خصوصیات زمان ظهور ایشان و تطبیق برخی از نشانهها و شرایط بر حوادث کنونی به تعیین وقت برای ظهور (توقیت) اقدام کردهاند. از سوی دیگر اهلبیت؟عهم؟ هرگونه تعیین وقت را ممنوع دانسته و اقدامکننده را دروغگو معرفی نمودهاند. با عنایت به اینکه علم به زمان ظهور مانند علم به قیامت نزد خداست، توقیت و معیارهای آن، اقسام توقیت و محل نزاع، خاستگاه و مستندات توقیتکنندگان در این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
بررسی تطبیقی دیدگاه مفسران درباره «ذنب» منسوب به پیامبر و ارتباط آن با عصمت پیامبر در آیه دوم سوره مبارکه فتح(مقاله ترویجی حوزه)
حوزه های تخصصی:
یکی از مباحث کلامی مهم مسئله عصمت پیامبران است. این مسئله باعث گردیده است که اقوال متعددی نزد فریقین مطرح گردد. می توان یکی از دلایل تضارب آرا در این موضوع را آیاتی نظیر آیه دوم سوره مبارکه فتح عنوان نمود که به ظاهر، گناه را به رسول اکرم(ص)نسبت می دهد. این مهم موجب شد که دانشمندان اسلامی در رابطه با این آیه شریفه و معنای ذنب مواضع متفاوتی داشته باشند؛ به طوری که مشخصاً گناه را از ساحت قدسی رسول اعظم مبرّا دانسته، آن را به وجوه متعددی از قبیل 1. آمرزش گناه امت و شیعیان امت با شفاعت رسول اکرم؛ 2. رفع نگرانی های حضرت نسبت به آینده؛ 3. رفع وخامت پیامد رسالت و دفع قدرت حرب مشرکین؛ 4. کینه مشرکان نسبت به رسول اکرم(ص)؛ 5. تبعات و پیامدهای رسالت رسول اکرم(ص) ، معنا کرده اند. در مقابل این تفسیر، وجوهی دیگر اقامه شده است که ضمن تأیید صدور گناه از حضرت رسول یا ترک اولی به حضرت رسول نسبت داده اند و چنین اذعان کرده اند که مسئله عصمت انبیا صِرفاً در محدوده دریافت و ابلاغ وحی است و حتی انبیا هم می توانند دچار خبط و خطا گردند. با تحلیلی که در این جستار صورت گرفت می توان بیان کرد که بهترین قول درباره معنای ذنب در آیه مزبور، معنای مرتکز آن نیست، بلکه همان تبعات و پیامدهای رسالت رسول اکرم معنای ذنب خواهد بود.
تربیت عرفانی از منظر علامه طباطبایی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
عرفان اسلامی سال ۱۵ بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۹
85 - 100
حوزه های تخصصی:
در فلسفه تعلیم و تربیت معاصر به تربیت عرفانی جایگاه اندکی داده شده است و یکی از نظریه پردازان آن علامه طباطبایی (1360-1281 ش) در رساله لب اللباب و آثار دیگر خود به معرفی تعلیم و تربیت عرفانی می پردازد و در رساله الولایه این تربیت را در قالب سیر و سلوک علمی و عملی به صورت تطبیقی مطرح می نماید. در طرح نظر خود از عرفان نظری و هستی شناسی عرفانی و آشنایی با حقایق دین آغاز می کند و در عرفان عملی به تأثیر دعاها، مراقبه، ذکر و فکر، خلوت و طهارت، نیت و ارادات و مانند آن می پردازد و کلیدهای تربیت عرفانی را در منازل و مقامات سلوکی دنبال می کند و طرحی جامع برای برنامه ریزی در تدوین یک الگوی تربیتی ارائه می دهد که در این مقاله تلاش می گردد عناصر اصلی آن شناسایی و معرفی شوند.
مشی عرفانی فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
عرفان اسلامی سال ۱۵ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶۰
98 - 117
حوزه های تخصصی:
ابونصر فارابی (295-339 ه.ق.) فیلسوفی است که در سرزمین ایران پس از اسلام پدیدار گشته و از آشناترین فلاسفه نسبت به دانش روز است که در محدوده زمان خود گام های بسیار مهمی در تأسیس فلسفه اسلامی برداشته است. فارابی همچون ابن سینا در کنار فلسفه و دیگر علوم به عرفان نیز گرایش داشته است و در عرفان عملی وی زهد، عدم دلبستگی و زندگی توأم با انزوا دیده می شود و بر اساس آن در عرفان نظری نیز دارای نظرات و آثاری است. آنچه در پژوهش حاضر محل نظر می باشد، این است که آیا فارابی علاوه بر صاحب فن بودن در حوزه های علمی بر شمرده شده، عارف نیز به حساب می آید؟ آیا دلایلی برای انتخاب وی در سلک عرفان نظری و نسبت وی با عرفان عملی وجود دارد؟ از این رو این بررسی به روش توصیفی- تحلیلی متوجه اثری است با عنوان فصوص الحکم که از آن فارابی می باشد و دیگر آثاری که از وی به جا مانده تا تصویر عرفان و تصوف نظری و عملی وی را ترسیم سازد.