درخت حوزه‌های تخصصی

ایجاد تعادل در مناطق مختلف شهر بااقدامات نوسازی شهری از اهداف اصلی سیاست های مدیریت شهری است. اما اقدامات نوسازانه بعضاً منجر به پیامدهای معکوسی در تعادل بخشی به نواحی شهری می شوند. ارزیابی چنین پیامدهایی مستلزم بررسی های دقیق تر ابعاد دیگر مداخلات نوسازانه مدیریت شهری است که سابقه روشمند و مدونی در کلانشهر تهران ندارد. گشودن زوایای مغفول این موضوع انگیزه نوشته حاضراست. مناطق مختلف شهرتهران از زمان توسعه های اولیه بنا به مختصات طبیعی از تفاوت های اجتماعی-اقتصادی در شمال مرفه و جنوب فقیر برخوردارشد. طرح جامع 1347نیز آن را تعدیل نکرد. پس ازانقلاب تعادل مناطق شهری تهران مدنظربود با جنگ محقق نشد. با پایان جنگ، نوسازی مناطق قطب بندی شده شمال وجنوب تهران ازدهه هفتاد با انتصاب کرباسچی به شهرداری آغازشد. اقدامات شهرداری باسیاستهای بحث انگیزکسب استقلال مالی برای شهرداری با ""تراکم فروشی"" دنبال شد. هرچند این اقدامات چهره تهران را متحول نموده اما این سوال وجود دارد که آیا مناطق شهری تهران متعادلتر شده یا شکاف فضایی تشدید یافته؟ این مقاله آثارسیاست های نوسازی دوره 1386-1372را با شاخص های نشانگرسرمایه گذاری وتغییرات قیمت مسکن بررسی می کند. تحلیل های زمین- مرجع عواقب سیاست های مدیریت شهری این دوره نشان ازعدم تعدیل و بعضاً تشدید جدایی گزینی فضایی درمناطق شمال و جنوب تهران دارد.

امروزه فضای باز مدرسه به عنوان مکانی جدای از بنای مدرسه مدنظر قرار می گیرد و بستری منسجم و هماهنگ با فضاهای بسته در محیط آموزشی را ایجاد نمی کند، این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا فضای باز مدرسه به مثابه عنصری مکمل در برنامه آموزشی و پرورشی مورد توجه قرار می گیرد. مطالعات نشان می دهد که طرح فضاهای آموزشی می تواند باعث رشد و یا بازدارندگی در امر یادگیری باشد. بنابراین عدم توجه به عناصر تشکیل دهنده فضای آموزشی مانند حیاط مدرسه می تواند تأثیرات منفی بر روی دانش آموزان داشته باشد و بلعکس رعایت این نکات می تواند باعث ایجاد حس رضایت و تعلق پذیری دانش آموزان به فضاهای آموزشی شود. همچنین وجود مراکزی که فضای باز در آن ها باعث ایجاد خستگی روحی و عدم تمرکز در دانش آموزان نگردد از کمبودهای اصلی جامعه به حساب می آید، چراکه اولین برداشت ذهنی که از بودن در یک مکان ایجاد می شود، نقش کلیدی در استفاده از آن فضا را به وجود می آورد. روش تحقیق در این نوشتار از نوع توصیفی و مطالعات کتابخانه ای می باشد و در نهایت نتایج پژوهش نشان می دهد که با تکیه بر عناصر طراحی نظیر گشودگی فضا، رنگ، نور، مبلمان و مسیرهای دسترسی خوانا می توان کیفیت یادگیری را در محیط های آموزشی ارتقا بخشید.

تهویه طبیعی یکی از مؤثرترین عوامل در ایجاد آسایش حرارتی است. این عامل با بهرهگیری از کوران هوا، کاهش رطوبت نسبی و افزایش تبخیر سطحی موجب ایجاد شرایط آسایش در اقلیمهای گرم و مرطوب میشود. در دوران معاصر با توجه به اهمیت انرژیهای تجدیدناپذیر از جمله سوختهای فسیلی و همچنین افزایش آلودگیهای زیستمحیطی، نقش تهویه طبیعی در ساختمان به لحاظ سازگاری ساختمان با محیطزیست حایز اهمیت است. سازندگان بنا در دزفول به عنوان یکی از شهرهای اقلیم گرم و نیمه مرطوب جهت تعدیل شرایط آب و هوایی در مسکن به ساخت فضایی در عمق 5 تا 12 متری در زیرزمین پرداختهاند. این فضای زیرزمینی به نام شوادون(Shavadoon) به عنوان یکی از راهکارهای مناسب جهت انطباق با محیط و ایجاد شرایط آسایش حرارتی با استفاده از ثبات دمای سالانه زمین و تهویه طبیعی است. این پژوهش در ابتدا به شناسایی عوامل مشترک و انتخاب شرایط کالبدی تأثیرگذار در تهویه شوادون میپردازد، سپس اثر تهویه طبیعی را در گونههای مختلف شناساییشده با استفاده از مدلسازی CFD جهت ایجاد شرایط آسایش حرارتی مورد بررسی قرار میدهد.

مقوله ی فضای شهری ، تعریف و ویژگیهای آن یکی از موضوعات اصلی غالب مطالعاتی است که در زمینه ی « شهر » ، « حیات شهری » و سایر مباحث مرتبط با شهر اعم از مدیریت ، آموزش طراحی و ساخت ( در دهه های اخیر ) به انجام می رسند . با عنایت به غیر بومی بودن بسیاری از منابع و مطالعات ، اولآ ضرورت مشارکت ادبیات ایرانی در تکمیل مدارک موجود کاملآ محسوس است و ثانیآ به منظور حراست و حفاظت از هویت و فرهنگ ایرانی و تبیین نقش آن در شکل دادن محیط و فضای ایرانی این ضرورت مضاعف می شود ...

سبک شناسی معماری ایرانی کاستی ها و ناگفته های بسیار داشته است. شیروان یکی از شیوه های معماری اسلامی ایران در شمال آذربایجان است که تا کنون در ایران به کفایت معرفی نشده است. همچنین در جمهوری آذربایجان، به دلیل تأثیر نظام فکری- سیاسی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی سابق، سبک شناسی معماری اسلامی گسسته از تاریخ و هنر ایرانی و فرهنگ اسلامی تحلیل و بررسی شده است.بررسی آثار معماری به جای مانده از شیوه شیروان در شمال آذربایجان، که بدان عنوان زیبای «معماری عصر نظامی گنجوی» را داده اند، نشان می دهد که اسلوب معماری شیوه شیروان برآیند سرمشق های معماری عهد ساسانی و نیز تاثیر آموزه های معماری اسلامی خراسان بوده است. نگارنده در نوشتار حاضر کوشیده است که شیوه معماری شیروان را با سه شناسه اصلی تحلیل و معرفی کند :1. ایجاد وحدت نمای درون و برون بنا با کاربرد عنصر سنگ؛ که میراث معماری عهد ساسانی است.2. پلان چهار گوشه ساده و بدون ایوان برای مساجد؛ که برگرفته از پلان آتشکده های چهارطاقی است.3. تک مناره بلند و جدا از کالبد اصلی مسجد؛ که تاثیر معماری عهد سلجوقی خراسان است.

نگاهی گذار به معماری بومی مناطق مختلف ایران، حکایت از شناخت خصوصیات محیطی، به خصوص اقلیمی پهنه های مختلف ایران، و مخصوصاً منطقه اورامانات چاره اندیشی هوشمندانه نیاکان ما برای استفاده هر چه بیشتر از مواهب طبیعی و مقابله با مشکلات و ناهنجاری های اقلیمی محیطی آن دارد. در این مقاله سعی بر آن است ضمن نگاهی کلی بر معماری و معماری بومی، به شناسایی نقش آن در دستیابی به توسعه پایدار و اهداف آن نیز اشاره مختصری شود. در این پژوهش سعی بر آن است که روستای اورامان تخت از روستاهای صاحب سبک توابع استان کردستان، که نمونه ای از معماری بومی، طراحی شده بر اساس چرخه زیستی و ارزش های انسانی، استفاده از منابع موجود در طبیعت منطقه بدون آسیب رسانی به محیط، همزیستی با طبیعت با توجه به ارزش های معنوی، زیبایی شناسانه و انسانی که در نهایت احترام به طبیعت را الگوی شکل گیری بافت خود قرار داده است را مورد بررسی قرار داده و به ارائه راهکارهایی برگرفته از معماری بومی ایرانی در قالب معماری پایدار و خواهد رسید و این پژوهش بر اساس روش توصیفی و تطبیقی انجام یافته است.

از ابتدای تمدن بشری، دنیای پرجاذبه طبیعی منبعی بسیار غنی برای نوآوری و الهام بخشی بزرگ ترین نقاشان، مجسمه سازان، موسیقی دانان، فیلسوفان، شاعران، طراحان و مهندسان بوده است. صدای حرکت آب در رودخانه، رنگ‎های خیره کننده رنگین‎کمان، ریتم منظم برخورد امواج دریا با صخره‎های اطراف آن، فریبندگی بوی خوش گل‎های سرخ، ساختار هوشمند کندوی عسل، غنای رنگ در فصل پاییز، آسمان زیبا به هنگام طوفان و شکسته شدن نور خورشید در یک روز برفی زمستانی تنها تعداد اندکی از عجایب طبیعی‎اند که باعث الهام بخشی و نوآوری در آثار دست ساخت انسان شده‎اند. تعجب برانگیز نخواهد بود اگر بگوییم که دنیای طبیعی پیرامون ما در حال حاضر به سطح بالایی از توسعه در طول میلیون‎ها سال تکامل تدریجی خود رسیده است و دنیای امروز از دوران تغییرات طولانی عبور کرده است تا به سطحی از زیبایی که ما امروزه آن را می‎بینیم و درک می‎کنیم، دست یابد. در این فرآیند، فقط کاراترین، قوی‎ترین و قابل انعطاف‎ترین فرم‎های طبیعی در طول میلیون‎ها سال باقی مانده‎اند. در تکوین دنیای امروزی، میراثی چند میلیون ساله از پیشرفت‎هایی که در طول سالیان دراز حاصل شده است، وجود دارد. ارسطو، فیلسوف دوران باستان، از نخستین افرادی بود که در مورد طبیعت به عنوان منبع عظیم الهام‎بخشی نوشت. او بیان کرد که زیبایی عملکردی حتی در مخلوقات بسیار کوچک نیز وجود دارد. در اکثر موارد ما از طبیعت از طریق احساس زیبایی طبیعی با استنشاق بوی خوش، رنگ، شکل، فرم و صدا الهام می‎گیریم. غالب اوقات بدون جستجو برای معنای عمیق تر و بدون سوال از فرم‎های طبیعی، به طور حسی از ذات طبیعی خود پیروی می‎نمائیم و اصوات، رنگ‎ها و فرم‎هایی را که ما را احاطه کرده‎اند، تقلید می‎کنیم. بدون شک تعدادی از بهترین قطعات موسیقی کلاسیک و بهترین آثار نقاشی از این طریق خلق شده‎اند.

سازه های پوسته ای بتنی گنبدی از مقاومت و پایداری قابل توجه ای برخوردار دارند. در گذشته اینگونه سازه ها به دلیل پیچیدگی نسبی طراحی ، هزینه اجرایی زیاد، قالب بندی گران و پر زحمت، فقط در موارد خاص مورد استفاده قرار می گرفت. از آنجا که پوسته های گنبدی یکی از عناصر اصلی معماری سنتی ایرانی است، ایجاب می کند که با استفاده از روشهای نوین اجرایی و ابزارهای جدید طراحی ، اجرای اینگونه سازه ها با تنوع و وسعت بیشتر ادامه یابد. در این مقاله به پیشرفتهای جدید در اجرای پوسته های بتنی گنبدی اشاره شده، روشهای مختلف استفاده از قالب های متکی بر هوا به طور مختصر تشریح شده است. قالب های متکی بر هوا به دلیل روش اجرایی اقتصادی ، امکانات مناسبی را برای ساخت سازه های پوسته ای نازک با تنوع و کاربری های فراوان و برخوردار از سرعت زیاد و سهولت لازم، فراهم کرده است. با استفاده از روشهای مذکور دنیای توسعه یافته امروز شاهد روند رو به رشد سازه های پوسته ای نازک گنبدی خواهد بود. تلفیق معماری سنتی و تکنولوژی جدید برای اجرای اینگونه سازه ها در کشورمان فراهم آورد. کلیدواژگان: بتن ,پوسته ای ,سازه ,قالب متکی بر هوا ,گنبد

مبحث مدرنیزم در عرصه های معماری و شهرسازی ابعاد گسترده ای را شامل می شود0 هر چند، از چند دهه پیش ، نقد مدرنیزم در این عرصه ها توسعه روبه تزاید داشته است ولی، از سوی دیگر، جریان دیگری تحت عنوان تفکر پست مدرنیستی نیز قدم به قدم و سنگر به سنگر مواضع به ظاهر جاویدان مدرنیزم را تسخیر نموده است0 آبشخور این تحولات را البته می توان در تحولات عمیق علم و فلسفه دانست0 همین امر باعث شده است که پست مدرنیزم تنها نقد مدرنیزم را در بر نگیرد بلکه مباحث آن حیطه های بسیار عمیق تری را پیش روی کسانی که به ویژگیهای جهان پس از مدرنیزم علاقه مندند گشوده است0 در این مقاله ابتدا مدرنیزم و پست مدرنیزم از نظرگاه جهان بینی مورد مقایسه قرار گرفته اند و سپس، بطوراجمال، تاثیرات هر یک بر مبانی نظری و عملی در معماری و شهرسازی مطرح شده اند0درنهایت این نتیجه حاصل شده است که بشر چاره ای جز پشت سر گذاشتن مدرنیزم و روی آوری به دوران پس از آن ندارد و توسعه معماری و شهرسازی اینک در گرو تبیین وتدقیق نهضت پست مدرنیزم است

این پژوهش سعی بر معرفی و تجزیه و تحلیل عناصر و اجزاء مسجد جامع نی ریز را دارد. مسجدی که نه تنها جزء کهن تریم مساجد ایران است ، بلکه در بسیاری از موارد ، دارای خصوصیات منحصر به فردی است ، که تنها در این مسجد ، شاهد آن هستیم. در این پژوهش، علاوه بر روش کتابخانه ای ، با روش میدانی، به برداشت دقیق از بنا پرداخته شده و لازم به ذکراست که بسیاری از نقشه ها و تصاویر موجود در این پژوهش ، برای اولین بار است که در اختیار علاقمندان قرار می گیرد.همچنین با توجه به ناگفته های بسیاری که در مورد محراب این مسجد وجود داشت، طی مصاحبه ای با کارشناسان، در زمینه قرائت و تفسیر آیات و احادیث محراب، از ایشان یاری جستیم. امید است که این پژوهش ، در اینده راهگشای محققین و دانشجویان باشد و موجبات بذل توجه بیشتر ، به این عنصر فراموش شده معماری فارس، که در هر سفر تحقیقی، شاهد تدریجی آن بودیم ، را فراهم آورد.

احساس امنیت شهروندان موجب بالا رفتن آسایش، رفاه شهروندان و پذیرش انجام امور تعهدات و مسئولیت نخواهد شد. امنیت از شاخصه های کیفی زندگی در شهرهاست و آسیب های اجتماعی از مهم ترین پیامدهای مختلف امنیت به شمار می روند. زنان نیز در مقام نیمی از اجتماعات انسانی، به واسطه خصوصیات بیولوژیک، مسئولیت ها و نگاه متفاوت، ارتباط متمایز تری با فضا برقرار می کنند. این تحقیق به سنجش میزان رضایتمندی از تفکیک جنسیتی فضاهای عمومی شهری در بین زنان مراجعه کننده به پارک بانوان شمس شهر تبریز پرداخته است. تحقیق حاضر از نظر هدف توصیفی و در قالب مطالعات پیمایشی است. از نظر زمانی مقطعی بوده و از نظر نتایج کاربردی است. جامعه آماری تحقیق، زنان بالای هجده سالی است که در زمان پژوهش به تنهایی در پارک حضور داشتند. بر مبنای فرمول کوکران، حجم نمونه 114 نفر تعیین شد و نمونه گیری به صورت خوشه ای در سطح پارک انجام شد. نتایج تحقیق نشان می دهد دامنه معیارهای امنیت محیطی هم گسترده بوده و هم از اهمیت بالایی برخوردار است. توجه به جایگاه زنان در جوامع کنونی و محدودیت ها- شاخصه ها را تا حدودی پررنگ تر نمود تا احساس امنیت محیطی در بخش های مختلف فضاهای شهری به ویژه پارک ها و فضاهای گردشی در ساعات مختلف شبانه روز برای زنان فراهم شود. عواملی همانند طراحی مناسب فضای درونی پارک نسبت به اشرافیت ساختمان های مجاور، نحوه توزیع کاربری های مختلف در درون پارک(چیدمان عناصر)، مکانیابی و نحوه دسترسی به پارک و احساس امنیت و آرامش روانی در پارک با افزایش رضایتمندی پاسخگویان از حضور در پارک بانوان رابطه معناداری دارد.

زلزله دی ماه 1382 که شهر بم و روستاهای اطراف آن را لرزادند مرگبارترین زمین لرزه تاریخ معاصر ایارن در نیم قرن اخیر و جهان در 25 سال گذشته به شمار می آید. این فاجعه که بخش وسیعی از منطقه دشت بم را ویران کرد، از بسیاری جهات موردی استثنایی و در خور بررسی و مطالعه همه جانبه است و برای نخستین بار، حجم بسیار وسیعی از کمک های داخلی و بین المللی را به منطقه سرازیر کرد. اکنون که بیش از دو ماه از رخداد سانحه می گذرد، برنامه بازسازی شهر در دست تهیه است....