درخت حوزه‌های تخصصی

زمینه: پرسشنامه ها به عنوان مهم ترین ابزار جمع آوری داده ها در رشته های علوم اجتماعی محسوب شده که دانشمندان تلاش های زیادی را طراحی آنها انجام داده اند. حاصل این تلاش ها ارائه نظرات و راهکارهایی عملی جهت بهبود و افزایش اعتبار و کارایی پرسشنامه ها می باشد. هدف: هدف این تحقیق طراحی پرسشنامه بر اساس اصول بدیهی تکنیک طراحی مبتنی بر بدیهیات است که به عنوان اصلی ترین نوآوری این تحقیق محسوب می شود. روش: در این تحقیق پرسشنامه ارزیابی عملکرد دانشکده در دو مرحله بدون بکارگیری تکنیک طراحی مبتنی بر بدیهیات و با بکار گیری آن طراحی و در بین 35 دانشجوی MBA توزیع شده است. یافته ها: کارا و پایا بودن پرسشنامه های طراحی شده در سطح 95% مورد آزمون قرار گرفته و نتایج تحقیق نشان دهنده کارا و پایا بودن پرسشنامه های طراحی شده با بکارگیری رویکرد جدید می باشد. بحث و نتیجه گیری: نتیجه اینکه با توجه به کارا و پایا بودن پرسشنامه های طراحی شده با رویکرد جدید پیشنهاد می شود تا طراحان پرسشنامه در حوزه های مختلف از این تکنیک در طراحی پرسشنامه استفاده نمایند.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت موجود و مطلوب پژوهش های علوم انسانی در آموزش عالی از نظر اعضا هیأت علمی دانشگاه ارومیه اجرا گردید. نوع تحقیق آمیخته با رویکرد کیفی، کمی بوده است جامعه آماری این تحقیق شامل اعضای هیأت علمی رشته های علوم انسانی دانشگاه های شهر ارومیه بود که بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 103 نفر از آن ها به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی محتوایی آن از نظر متخصصان و پایایی آن به وسیله آلفای کرانباخ (87/0) محاسبه گردید. داده های گردآوری شده با استفاده از شاخصه های آماری؛ فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، آزمون t و تحلیل امتیازی (موجود، حداقل مطلوبیت و حداکثر مطلوبیت) مورد تحلیل قرار گرفت؛ که بین وضع موجود و مطلوب عوامل مدیریتی (که بین امتیازات وضع موجود 36 با حداقل مطلوب 54- و حداکثر مطلوب 64- شکاف وجود دارد)، ضوابط اداری (که بین امتیازات وضع موجود 53 با حداقل مطلوب 25- و حداکثر مطلوب 47- شکاف وجود دارد)، توانمندساز (که بین امتیازات وضع موجود 52 با حداقل مطلوب 42- و حداکثر مطلوب 48- شکاف وجود دارد)، فردی (که بین امتیازات وضع موجود 52 با حداقل مطلوب 36- و حداکثر مطلوب 48- شکاف وجود دارد)، اجتماعی و اقتصادی (که بین امتیازات وضع موجود 50 با حداقل مطلوب 32- و حداکثر مطلوب 50- شکاف وجود دارد) و امکانات پژوهشی (که امتیازات وضع موجود 40 با حداقل مطلوب 42- و حداکثر مطلوب 60- شکاف وجود دارد) در پژوهش های علوم انسانی تفاوت وجود دارد.

زمینه: روان شناسی گفتمانی حوزه مطالعاتی جدیدی است که تا حدود زیادی با روان شناسی اجتماعی زبان همپوشانی دارد. در این حوزه جدید مسائلی مطرح است که روان شناسی اجتماعی زبان کمتر به آن می پردازد، مسائلی که در قلمرو ساختارها و راهبردهای ویژه گفتمان که از منظر تحلیل گفتمان قابل مطالعه است. روان شناسی گفتمانی رشته ای علمی است که از همگرایی رشته های متنوعی چون نشانه شناسی، زبان شناسی، قوم نگاری، روان شناسی شناختی و هوش مصنوعی، حول محور زبان و با عطف توجه به ماهیت اجتماعی آن پدید آمده است. روش: تحلیل گفتمان ریشه در علم هرمنوتیک دارد؛ اما به عنوان رشته ای مستقل در علوم انسانی و اجتماعی از اواسط دهه شصت پدیدار گشته است. تحلیل گفتمان به منزله روش بررسی روان شناسی گفتمانی در بستر فهم و مفاهمه اجتماعی به کمک گفتگو می شتابد تا مسئله فهم و انتقال معنا را در چارچوب مطالعه زبانی مورد واکاوی قرار دهد. نتایج: پیشرفت های اخیر در علوم انسانی، منجر به ظهور شکل جدیدی از روان شناسی به نام «روان شناسی گفتمانی» شده است؛ به طوری که راه های مختلفی را برای فهم پدیده های روان شناختی مانند: شناخت، عاطفه، باورها، هویت، ادراکات و انگیزه ها فراهم ساخته است. چارچوب های روان شناختی، در گستره علوم اجتماعی-فرهنگی، بیش از چارچوب های جامعه شناختی در هدایت و پیشبرد فرضیه سازی و اجرای موضوعات پژوهشی نقش داشته اند. روان شناسی گفتمانی از جمله چارچوب هایی محسوب می شود که به فهم پدیده های روان شناختی در بستر اجتماعی- فرهنگی کمک می کند. بحث و نتیجه گیری: از آنجا که هر موضوع علمی روش بررسی و تحلیل خود را می طلبد، روان شناسی گفتمانی رویدادهای روان شناختی را از منظر و چشم انداز رویدادی اجتماعی و فرهنگی برآمده از زبان مورد بررسی قرار داده است و زبان را به منزله پراکسیس به کار گرفته است، و تحلیل گفتمان را به عنوان روش مطالعه زبان شناسانه انتخاب کرده است. تحلیل گفتمان مبتنی بر طیف وسیعی از منابع فکری، شامل تحلیل گفتگو، روش قوم نگاری، فلسفه اخیر ویتگنشتاین، روانکاوی و تحلیل انتقادی ایدئولوژی است. این رویکرد با اجتناب از فرایندهای روان شناختی درونی به مطالعه مضامین روانی- اجتماعی در روان شناسی مرسوم می پردازد.

مقدمه: انتشار مقاله در مجلات علمی پژوهشی، به عنوان یکی از مجراهای ارتباط علمی میان پژوهگشران، به روند توسعه علم و فناوری در کشور ما سرعت بخشیده است. بررسی وضعیت مقالات منتشر شده در نشریات دارای درجه (علمی- پژوهشی و علمی- ترویجی)، شمایی کلی از آثار انتشار یافته از پژوهشگران در مجلات را در اختیار مدیران نشریات و نیز خوانندگان آنها قرار می دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت همکاری نویسندگان مقالات در مجله علمی پژوهشی روان شناسی بالینی دانشگاه سمنان در سال های 1388 تا 1391 صورت گرفت. روش: پژوهش حاضر به شیوه علم سنجی و تحلیل داده ها با کمک نرم افزا اکسل (Excel) انجام شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که 128 مقاله در طی بازه زمانی انجام پژوهش، توسط 431 نویسنده در مجله روان شناسی بالینی نگارش یافته بود که در مجموع، تعداد 124 نفر زن (8/28 درصد) و 307 نفر مرد (2/71 درصد) بوده اند. میانگین تعداد نویسندگان در طی بازه زمانی انجام پژوهش، 35/3 بود. یافته ها نشان داد که متخصصان و پژوهشگران ""دانشگاه اصفهان"" در مجموع با انتشار 18 مقاله، بیشترین سهم را در انتشار مقالات مجله روان شناسی بالینی دانشگاه سمنان به خود اختصاص داده اند. تنها 6 مقاله (7/4 درصد) از مجموع 128 مقاله منتشر شده در بازه زمانی انجام پژوهش، صرفاً دارای یک نویسنده بوده اند. میانگین ضریب همکاری گروهی نویسندگان مقالات در مجله، 7/0 است. نتیجه گیری: میزان همکاری گروهی بین تولید کنندگان مقاله در مجله در سطح بالایی قرار دارد.

با توجه به اینکه در عمده روش های کیفی از تحلیل محتوای کیفی استفاده می شود، با این حال هنوز توضیحی روشن از این روش وجود ندارد. در این مقاله روش تحلیل محتوای کیفی در بستر روش های پژوهش کیفی مورد بررسی قرار می گیرد. این روش در برابر تحلیل محتوای کمی قرار می گیرد و بیشتر از شمارش کلمات و اصطلاحات آشکار متن، با الگوها و مضامین نهان متون سر و کار دارد. به طور کلی تحلیل محتوای کیفی با واکاوی مفاهیم، اصطلاحات، و ارتباطات بین این مفاهیم سعی در استنباط و آشکار کردن الگوهای نهان در مصاحبه ها، مشاهدات و اسناد مکتوب دارد. ابتدا تعریفی از محتوا و تحلیل محتوا ارائه شده و سپس کاربردها، مراحل، رویکردها، نمونه گیری، واحد تحلیل و در انتها نحوه بررسی اعتبار نتایج (باورپذیری، وابستگی، انتقال پذیری، تائید پذیری) به دست آمده از این روش آمده است. همچنین به این سؤال جواب داده خواهد شد که تحلیل محتوا روش یا تکنیک است. به طور کلی می توان تحلیل محتوا را به دو شیوه اصلی استقرایی و قیاسی در سه گام آمادگی، سازماندهی و گزارش انجام داد.

روان شناسی دین از جمله حوزه های دین پژوهی است که به دنبال بررسی روان شناختی دین و دینداران است. این پژوهش با مطالعه­ی جریانات، رویکردها، روش ها و ابزارهای موجود در روان شناسی دین در پی تطبیق نگرش امروزینِ روان شناسی دین با نگرش سنتی روان شناختی غزالی نسبت به دین و دینداران بود. شیوه ی ما در این پژوهش مقایسه و تطبیق روش شناسی غزالی با روش شناسی های موجود در روان شناسی بود. روش های غزالی قابل تطبیق و مقایسه با روش های کیفی روان شناسی دین است. انواع روش غزالی در گستره روان شناسی دین عبارت بودند از: درون نگری های شخصی، تحلیل رفتارهای دینداران، تاثیر مفاهیم و اندیشه های دینی بر دینداران، توصیفات شناخت شناسانه از دین و پدیده های دینی، پدیدارشناسی تفسیری و تاویل در مواجهه با متون مقدس

اهداف: الگوی ترتیب نام نویسندگان در مقالات پزشکی، نقش نویسندگان در پژوهش انجام شده و رعایت عدالت در ترتیب ظهور اسامی نویسندگان با توجه به میزان مشارکت آنها در مجلات خارجی بسیار بیش از مجلات داخلی مورد توجه قرار گرفته است. هدف این مقاله بررسی میزان ظهور و ترتیب نام نویسندگان در مقالات استخراج شده از پایان نامه ها و رساله های دانشجویی پزشکی بود. روش ها: در این مطالعه توصیفی- مقطعی، 132 مقاله منتشرشده از 363 پایان نامه و رساله دانشجویی (1380 الی 1390) دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران مورد بررسی قرار گرفتند. فراوانی، ترتیب و روند ظهور نام نویسندگان اول تا چهارم مقالات بر حسب مسئولیت شان در پژوهش (دانشجو، استاد راهنما، اساتید مشاور و سایرین) مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با نرم افزار SPSS 15 و با کمک آزمون مجذور کای و نسبت شانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: در 100% اسامی 132 مقاله مورد بررسی نام دانشجوی مجری، در 1/90% مقالات نام استاد راهنما و در 1/87% مقالات نام مشاور درج شده بود. بین ترتیب نویسندگان و مسئولیت فرد ارتباط معنی داری مشاهده شد (0001/0=p). جایگاه نویسنده اول در غالب موارد متعلق به استاد راهنما یا دانشجوی مجری پایان نامه یا رساله بود. نتیجه گیری: روال ثابتی در درج نام نویسندگان و رتبه آنان در مقالات مستخرج از پایان نامه ها و رساله های دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران وجود ندارد. در تمامی مقالات نام دانشجو و در اکثریت قریب به اتفاق مقالات نام استاد راهنما و مشاور درج می شود.

هدف پژوهش حاضر، بررسی دلایل استفاده نکردن از پژوهش کیفی در دوره تحصیلات تکمیلی مربوط به حوزه علوم انسانی در دانشگاه کردستان بود. به منظور نیل به این هدف، از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی استفاده شد. جامعه پژوهش تمامی اساتید و محققان حوزه علوم انسانی در دانشگاه کردستان بود که بر اساس اشباع نظری داده ها، تعداد 11 نفر از آن ها به صورت رو در رو مطالعه شدند. برای گردآوری داده ها از روش مصاحبه نیمه سازمان یافته و برای تحلیل آن ها روش تحلیل محتوای استقرایی استفاده شد. یافته ها نشان داد، دانش معنایی نامناسب از علم، ناآشنایی کافی از پژوهش کیفی و تردید و اعتماد سازی در محققان و اساتید این حوزه (دلایل برون زا) و پیچیده بودن ماهیت طرح پژوهش کیفی، سخت بودن گردآوری و تحلیل داده ها و مبهم بودن روش های سنجش اعتبار آن (دلایل درون زا)، دلایلی هستند که به چنین مشکلی دامن زده اند.

تدوین درس جدید، کاری علمی و هنری است، به¬همین جهت، صاحب¬نظران الگوهای مختلفی برای آن معرفی نموده اند که هرکدام بر رویکردها و نگاه های خاص به فرایند یاددهی و یادگیری مبتنی است. از این¬رو، هدف پژوهش حاضر بررسی مراحل تدوین درس جدید، رویکردهای مورد توجه و فرایند تصویب و ارزشیابی آن¬ها در دانشگاه های استرالیاست. به این منظور، با یازده نفر از اعضای هیأت علمی در سه دانشگاه مهم استرالیا، شامل نیوسات ولز، مک کوآری و تکنولوژی سیدنی که درس های جدیدی را تدوین کرده اند، مصاحبه نیمه ساختاریافته به-عمل آمد. مصاحبه¬ها، پس از پیاده شدن، به شیوه مقوله-بندی باز تجزیه و تحلیل شد. یافته¬ها گویای آن است که تدوین درس طی پنج مرحله انجام می شود و رویکرد موردنظر، توجه به انجام کارهای عملی و حل مسأله است. تصویب درس های جدید در دانشگاه انجام می شود، ولی دارای مراحل متعدد و هم¬چنین زمان بر است؛ به¬گونه¬ای که موجب استنکاف اعضای هیأت علمی از تدوین درس جدید شده است.

اهداف: راه اندازی کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی یکی از سرمایه گذاری های علمی کلان طی سال های گذشته است. هدف از انجام این مطالعه پی بردن به اثربخشی این مداخله علمی از طریق بررسی الگوی استنادی در پایان نامه های دانشجویان پزشکی طی سال های 1386 تا 1389 (یک سال قبل تا دو سال بعد از دسترسی) بود. روش ها: این مطالعه مقطعی تحلیلی در سال 1390 روی 219 پایان نامه دانشجویان پزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی بابل، دفاع شده از فروردین 1386 تا اسفند 1389 به اجرا درآمد و همه موارد به صورت سرشماری وارد مطالعه شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات، رونوشتی از بخش منابع و ماخذ پایان نامه های موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهیه شد. اطلاعات کتاب شناختی استنادها براساس نوع منبع، زبان و زمان نشر اثر در برگه های ورود اطلاعات ثبت شد. داده ها با کمک نرم افزار آماری SPSS 16 و آزمون های آنالیز واریانس و T مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: منابع مورد استفاده و مورد استناد توسط دانشجویان در مجموع 219 پایان نامه مورد بررسی 10916 منبع بود. میانگین تعداد منابع مورد استفاده در پایان نامه های دانشجویان پزشکی طی سال های 1386 تا 1389 افزایش داشت. میزان استفاده از کل منابع و همچنین تعداد مجلات مورد استفاده در پایان نامه ها بین سال های 1386 تا 1389 از اختلاف آماری معنی داری برخوردار بود (05/0>p). نتیجه گیری: افزایش میانگین تعداد منابع مورد استفاده، افزایش سهم مجلات و افزوده شدن بر تعداد منابع انگلیسی در پایان نامه های پزشکی طی سال های مذکور، نشان دهنده اثرات مثبت بهره برداری از کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران بر رفتار استنادی دانشجویان پزشکی است.

این پژوهش با هدف بررسیِ ضرورت مفهوم شناسی، در پژوهش های روان شناختی و ارائة برخی تفاوت دیدگاه ها در مفاهیم روش شناختی، از دیدگاه روان شناسی اسلامی ‐ بومی انجام شده است. برای پاسخگویی به این پرسش که آیا در فلسفة روان شناسی، دربارة مفاهیم روش شناختی مانند «روش علمی»، «نیمه علمی»، «غیر علمی»، «مشاهده»، «درون نگری»، «اندازه گیری» و... اتفاق نظر وجود دارد یا خیر، به دیدگاه های برخی فیلسوفان روان شناسی، به ویژه بونگه، فیلسوف روان شناسی در دانشگاه مک گیل کانادا، و فیلسوفان اسلامی، مراجعه و با روش تحلیل عقلی و نظریِ دیدگاه های آنان، از دیدگاه دینی ‐ بومی و با توجه به اقتضای آن مفاهیم، جایگاه روش های مورد بحث در روان شناسی دینی ‐ بومی بررسی شد. برخی یافته های پژوهش عبارت است از: وجود اختلاف نظر در باب مفاهیمی مانند روش علمی، نیمه علمی و...، قابل جمع نبودن این همانی روان ‐ عصبی با پذیرش درون نگری، ضرورت قطعیِ انجام آزمایش و داشتن تجربه اما ناکافی بودن آن، قابل تعمیم نبودن برخی یافته های مطالعات حیوانی به انسان.

هدف این پژوهش بررسی خصوصیات روان سنجی و به دست آوردن هنجار بومی مقیاس ابعاد سازمان یادگیرندهدر دانشگاه بود. بدین منظور، نمونه ای به حجم 730 نفر(شامل570 دانشجو و 160 عضو هیئت علمی) با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای از دانشگاه های دولتی شهر اصفهان انتخاب و به پرسشنامه ای متشکل از مقیاس ابعاد سازمان یادگیرنده، مقیاس مدیریت دانش و دموگرافیک پاسخ دادند. نتایج تحلیل عامل(به روش استخراج مؤلفه های اصلی) گویه های سازمان یادگیرنده بیانگر آن بود که بیش از 37/49 درصد واریانس نمرات سازمان یادگیرنده توسط مقیاس تحت اعتباریابی، تبیین می شود. پس از 9دور چرخش عوامل، همبستگی میان هرگویه با هر عامل در بهترین حالت مشخص شد و براساس آن سه عامل مطرح شده توسط سازندگان مقیاس، استخراج و نامگذاری گردید. علاوه بر این، برای مقیاس سازمان یادگیرندهروایی همزمان و همبستگی خرده مقیاس ها با کل مقیاس و یکدیگر (از 56/0 تا 85/0) و دو نوع اعتبار (بازآزمایی90/0 و همسانی درونی 96/0) گزارش شدکه همگی حاکی از خصوصیات مطلوب روان سنجی این مقیاس در نمونه دانشگاهی ایرانی بود. اطلاعات هنجاری مقیاس سازمان یادگیرنده نیز در نمونه 724 نفری به تفکیک دوگروه اساتید و دانشجویان گزارش شده است. در نهایت می توان از این مقیاس برای سنجش ابعاد یادگیری سازمانی کلاس، دانشکده و دانشگاه استفاده کرد و با کشف ضعف ها و قوت های یادگیری این سیستم ها، عوامل رشد دهنده را اصلاح و بازسازی کرد و دانشگاه ها را به سازمان هایی یادگیرنده تبدیل نمود.

این پژوهش با هدف بررسی میزان اثربخشی اجرای آزمایشی ارزشیابی کیفی توصیفی بر مهارت های اجتماعی دانش آموزان مدارس ابتدایی استان اردبیل در سال تحصیلی 89-88 انجام شد. روش تحقیق از نوع علی مقایسه ای بود. نمونه گیری از مدارسی که ارزشیابی توصیفی در آنها اجرا می شد به روش سرشماری صورت گرفت و برای هر مدرسه ای که به عنوان نمونه انتخاب شد یک مدرسه مشابه که ارزشیابی سنتی در آنها اجرا می شد برای مقایسه انتخاب گردید. در مجموع 999 نفر دانش آموز ابتدایی و 99 نفر معلم به عنوان نمونه انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسش نامه های محقق ساخته از دانش آموزان و معلمان جمع آوری شد. داده های جمع آوری شده با نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که ارزشیابی توصیفی تأثیر بیشتری نسبت به ارزشیابی نمره ای بر میزان کارگروهی و همکاری و کاهش رقابت و همچنین افزایش مشارکت آنها در بحث و گفتگوهای دانش آموزان دارد. با توجه به نتایج این تحقیق اجرای ارزشیابی کیفی توصیفی با رفع برخی کاستی ها توصیه می شود.

هدف اصلی این مطالعه ساخت و اعتبار یابی مقیاسی فارسی برای سنجش میزان اضطراب آمار و هدف فرعی تعیین رابطه اضطراب آمار با جنسیت ، نوع دیپلم و سن دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی آبادان بود. به این منظور 319 دانشجو(129 پسر و 190 دختر) که در نیمسال دوم سال تحصیلی 86-1385 در کلاس های آمار ثبت نام کرده بودند به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. پرسشنامه ابتدائی شامل 47 گویه بود که 17 گویه آن در مراحل مختلف تحلیل آماری حذف شد. روائی سازه با تحلیل عاملی نشان داد که 30 گویه برروی پنج عامل قرار می گیرند. برحسب محتوا این عامل ها بترتیب خرده مقیاس های اضطراب کاربرد آمار، تحلیل و تفسیر آمار،امتحان آمار، ابزار آمار و معلم آمار نامیده شدند. پایایی مقیاس کلی اضطراب آمار و خرده مقیاس های آن با ضریب پایائی آلفا کرنباخ و روش بازآزمائی تأئید شد. برای اثر متغیرهای جنس، نوع دیپلم و سن بر اضطراب آمار دانشجویان از آنالیز واریانس سه راهه استفاده شد که نشان دهنده اثر معنی دار متغیرهای جنس و نوع دیپلم بر اضطراب آمار و عدم اثر معنی دار بین سن و اضطراب آمار بود. آزمون تعقیبی نشان داد که برای متغیر جنس دانشجویان دختر اضطراب آمار بیشتری در مقایسه با دانشجویان پسر دارند و برای متغیر دیپلم، دانشجویان با مدرک دیپلم انسانی در مقایسه با دانشجویان با مدارک ریاضی، تجربی و فنی حرفه ای اضطراب آمار بیشتری را دارند.