رشته های علوم انسانی

" رشته هاى علوم انسانى در دانشگاههاى دولتى در سراسر کشور گسترده است. از بالغ بر 000/500 شرکت کننده در گروه علوم انسانى فقط 000/12 نفر؛ یعنى 4/2 درصد در دوره هاى روزانه رشته هاى مختلف علوم انسانی؛ یعنی کمتر از گروههای ریاضی و تجربی پذیرفته میشوند. این عده که از بهترین دانش آموزان گروه علوم انسانی هستند، پس از ورود به دانشگاه و چهار سال تحصیل، برخی به تحصیلات تکمیلی راه می یابند و عده ای پس از گذراندن دوره نظام وظیفه، برخی زودتر و بعضی دیرتر، وارد بازار کار می شوند.حال این سؤالها مطرح است که وضعیت اشتغال این افراد چگونه است؟ آنها چه مدتى باید در پى پیدا کردن کار باشند؟ آیا شاغلان به کار خود علاقه مندند؟ رابطه کار شاغلان با رشته تحصیل و آنچه در دانشگاه آموخته اند چگونه است؟ وضعیت آن دسته که موفق به ادامه تحصیل در دوره تحصیلات تکمیلی مى شوند، چگونه است؟ با اجراى یک طرح پژوهشى با انتخاب نمونه ای مناسب از پذیرفته شدگان آزمون سراسری گروه علوم انسانی با همکارى دانشگاهها و پیگیرى دانشجویان آنها طی ده سال به پاسخ سؤالهاى یادشده دست یافته ایم. با استفاده از روشهای آماری روشن شده است که 76 تا 79 درصد فارغ التحصیلان علوم انسانى به کار مشغول شده اند و آنها حداکثر تا یک سال به دنبال کار بوده اند؛ این درصدها در رشته هاى مختلف متفاوت است. 71 تا 69 درصد شاغلان، کار خود را با رشته تحصیلى در ارتباط مى دانند؛ بر اساس آزمون آمارى، بین 68 تا 75 درصد از شاغلان از کار خود راضى هستند. این میزان مستقل از جنسیت است و وضعیت آن دسته که دوره کارشناسی ارشد را گذرانده اند، بهتر است. در پایان مشخص شد که وضعیت فارغ التحصیلان دانشگاههای دولتی از نظر اشتغال، علاقه به کار، ارتباط کار و رشته خوب است. البته، این وضعیت در رشته های مختلف متفاوت است. "

هدف: پژوهش حاضر با هدف آسیب شناسی پژوهشی اعضای هیات علمی رشته های علوم انسانی اجرا گردید. روش: نوع تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت پیمایشی بود. یافته ها: یافته ها نشان داد ضعف مدیریت و سیاست گذاری پژوهشی، موانع توانمندسازی اعضای هیات علمی، ضوابط دست و پا گیر اداری، موانع شخصی، مسائل اجتماعی، مشکلات اقتصادی و کمبود امکانات پژوهشی از عوامل آسیب زای پژوهشی رشته های علوم انسانی هستند. از مشکلات جدی در دانشگاه های اهواز، فقدان ارتباط علمی قوی، جدی و کارآمد با دانشگاه های مطرح دنیا و مجامع بین المللی است. نبود ساختار و روابط صحیح درون سازمانی، ضعف قوانین و مقررات باعث سردرگمی و سرگردانی محققین می شود. عدم آشنایی با نرم افزارهای پژوهشی، عدم آشنایی کافی با تایپ و اصول نگارش پژوهش و عدم آشنایی با اصول مقاله نویسی)، مسائل شخصی(عدم تسلط کافی برای استفاده از منابع خارجی، بالا بودن موظفی تدریس، استخدام هیات علمی بدون توجه به توان پژوهشی آنها)، عوامل اجتماعی(عدم شفافیت جایگاه تحقیق و محقق، ناکافی بودن مشوق های معنوی مناسب از محقق، نبود زمینه فرهنگی برای فعالیت های علمی در جامعه، فراغ خاطر به علت تنش های خارج دانشگاه، اهمیت ندادن به محققان برجسته و عدم تقدیر مناسب از آن ها، پایین بودن جایگاه پژوهش در بین مسئولین دانشگاه، اجتماعی پژوهش های علوم انسانی) و مشکلات اقتصادی (ناچیز بودن درآمد حاصل از فعالیت های پژوهشی، پایین بودن حمایت مالی تحقیقات علوم انسانی، عدم تخصیص به موقع اعتبارات پژوهشی، کسر مالیات از قراردادهای پژوهشی، گران بودن هزینه تالیفات و نتایج پژوهشی و بودجه ناکافی پژوهش در تحقیقات علوم انسانی) انجام پژوهش قائل هستند. نتیجه گیری: توجه به پژوهش نیازمند یک دید جامع، وسیع و همه جانبه است که توجه جدی تر، منعطف تر و عملی تر مدیران و مسولان دانشگاه ها و به طریق اولی، مدیران و مسولان ارشد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه های آزاد اسلامی را می طلبد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت موجود و مطلوب پژوهش های علوم انسانی در آموزش عالی از نظر اعضا هیأت علمی دانشگاه ارومیه اجرا گردید. نوع تحقیق آمیخته با رویکرد کیفی، کمی بوده است جامعه آماری این تحقیق شامل اعضای هیأت علمی رشته های علوم انسانی دانشگاه های شهر ارومیه بود که بر اساس نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 103 نفر از آن ها به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی محتوایی آن از نظر متخصصان و پایایی آن به وسیله آلفای کرانباخ (87/0) محاسبه گردید. داده های گردآوری شده با استفاده از شاخصه های آماری؛ فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، آزمون t و تحلیل امتیازی (موجود، حداقل مطلوبیت و حداکثر مطلوبیت) مورد تحلیل قرار گرفت؛ که بین وضع موجود و مطلوب عوامل مدیریتی (که بین امتیازات وضع موجود 36 با حداقل مطلوب 54- و حداکثر مطلوب 64- شکاف وجود دارد)، ضوابط اداری (که بین امتیازات وضع موجود 53 با حداقل مطلوب 25- و حداکثر مطلوب 47- شکاف وجود دارد)، توانمندساز (که بین امتیازات وضع موجود 52 با حداقل مطلوب 42- و حداکثر مطلوب 48- شکاف وجود دارد)، فردی (که بین امتیازات وضع موجود 52 با حداقل مطلوب 36- و حداکثر مطلوب 48- شکاف وجود دارد)، اجتماعی و اقتصادی (که بین امتیازات وضع موجود 50 با حداقل مطلوب 32- و حداکثر مطلوب 50- شکاف وجود دارد) و امکانات پژوهشی (که امتیازات وضع موجود 40 با حداقل مطلوب 42- و حداکثر مطلوب 60- شکاف وجود دارد) در پژوهش های علوم انسانی تفاوت وجود دارد.

هدف پژوهش حاضر آسیب شناسی فرهنگ یادگیری دانشجویان رشته های علوم انسانی به روش کیفی بود. در این پژوهش به مصاحبه نیمه ساختمند با 14 نفر از اعضای هیئت علمی و مدیران آموزشی و 18 نفر از دانشجویان رشته های علوم انسانی پرداخته شد. جهت تحلیل نتایج مصاحبه به تحلیل محتوا با استفاده از شیوه مقوله بندی پرداخته و چون روند انجام مصاحبه بر اساس چارچوب مفهومی به دست آمده از بررسی پیشینه بود، لذا از روش قیاسی (کل به جزء) در تحلیل محتوا و مقوله بندی داده های کیفی استفاده شد. مقولات به دست آمده مطابق با چارچوب بررسی فرهنگ یادگیری سطوح سه گانه فردی، نهادی و تعاملی طبقه بندی گردید. براین اساس، سطح فردی شامل، انگیزه یادگیری، نقش یادگیرنده، انتظارات دانشجویان از یادگیری، وظایف یادگیرنده می شود. سطح نهادی با ابعاد تقدیر و تشویق نوآوری آموزشی، قوانین رسمی و غیر رسمی، بهبود کیفیت زمینه یادگیری، توسعه هیئت علمی، توانمندسازی ظرفیت آموزش ارائه گردید و سطح تعاملی نیز دارای ابعاد فضای یادگیری، ساختار محتوا، اهداف، رسانه، ارزشیابی، روابط اساتید با دانشجویان، استاد، چارچوب زمان است. بهبود فرهنگ یادگیری دانشجویان نمایانگر اعتبار و ارزشمندی فعالیت ها و اقدامات آموزشی گروه های تحصیلی علوم انسانی بوده و می تواند در کیفیت عملکرد آنها اثرگذار باشد، لذا یافته های پژوهش در توسعه فرهنگ یادگیری دانشجویان رشته های علوم انسانی موثر است.

تعامل حوزه با رشته های علوم انسانی

علم مقوله ای سازمان یافته و بسیار تأثیرگذار بر پیشرفت همه کشورهاست. برای دستیابی به علم سازمان یافته، موانع زیادی وجود دارد که به نظر می رسد این موانع به طور آگاهانه به وجود آمده اند. هدف از اجرای این پژوهش، بررسی تأثیر برخی موانع بر رشد علمی دانشجویان از دید خود آنها بود. این مطالعه روی 300 تن از دانشجویان رشته های علوم انسانی درحال تحصیل در زمستان 1396 در دانشگاه لرستان اجرا شد. روش نمونه گیری این پژوهش از نوع طبقه ای نسبی بود. در این مطالعه، ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. سؤال های پرسشنامه شامل سه دسته عوامل فردی، موانع درون و برون دانشگاهی بود که هر کدام به موارد جزئی تری تقسیم می شدند. داده های حاصل با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه وتحلیل شد و با استفاده از T تک گروهی مشخص شد که عوامل فردی با بیشترین درصد پاسخگویی در زمینه (نداشتن رضایت از رشته تحصیلی)، موانع درون دانشگاهی (عدم تناسب وسایل آموزشی با نیاز دانشجو) و برون دانشگاهی (نداشتن آینده شغلی مناسب رشته تحصیلی) همگی تأثیر معنی داری در رشد علمی دانشجویان داشتند(درجه معنی داری<0.01).

ارزشیابی به عنوان یکی از ابزارهای بسیار ارزشمند ارتقای کیفیت تدریس و یادگیری محسوب می شود، زیرا می تواند بازخورد مفیدی برای استادان و دانشگاه در مورد کیفیت عناصر برنامه درسی فراهم سازد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های مطلوب ارزشیابی عملکرد دانشجویان در رشته های علوم انسانی دانشگاه ها و میزان توجه به آنها انجام شد. در پژوهش حاضر، از طرح آمیخته اکتشافی متوالی از نوع ابزارسازی استفاده شد. در بخش کیفی، از روش مطالعه موردی کیفی و در بخش کمی، از روش توصیفی _ پیمایشی بهره گرفته شده است. در بخش کیفی با 20 نفر از متخصصان و اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور که در حوزه ارزشیابی اهل نظر هستند، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. جامعه آماری بخش کمی دانشجویان کارشناسی دانشگاه ها بودند که به روش خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 360 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده های پژوهش در بخش کمی از طریق پرسشنامه محقق ساخته مستخرج از بخش کیفی جمع آوری شد. برای تعیین روایی سؤال های مصاحبه و پرسشنامه از روایی صوری و محتوایی و برای برآورد پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تحلیل داده های پژوهش در بخش کیفی از روش های ساختاری و تفسیری و در بخش کمّی از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که ده شاخص از منظر مصاحبه شوندگان مهم ترین شاخص های ارزشیابی بودند و می توان از شاخص های شناسایی شده برای ارزشیابی و بازنگری ارزشیابی عملکرد دانشجویان در دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها استفاده نمود. یافته های کمی نشان داد میانگین توجه به شاخص های ارزشیابی عملکرد دانشجویان در دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها نامطلوب بوده و نیاز به توجه بیشتری دارد.