درخت حوزه‌های تخصصی

بررسی ارتباط و تأثیرات فرهنگی و تجاری- صنعتی بر اساس تکنولوژی های ساخت ظروف سنگی در محوطه-های عصر مفرغ جنوب ِشرق ایران، کمتر مورد تحقیق پژوهشگران بوده و داده ها در مقیاس استقراری یا ناحیه ای معرفی شده اند. لذا در این پژوهش مقدمه ای برای شناخت و بررسی تکنولوژی ساخت مصنوعات مرمری بر اساس شواهد موجودِ روی آثار در مقیاس منطقه ای به شیوه گونه شناسی از منظر فرم و تکنیک انجام گرفته است. طرح مطالعه، بررسی رایج ترین و شاخص ترین تکنیک های مته کاری، اشتراکات صنعتی محوطه ها و تنوع آن ها بر اساس شواهد قابل مشاهده بر مصنوعات مرمری - که در مقایسه با مصنوعات کلریتی تلاشی در شناخت آن ها صورت نگرفته- در شاخص ترین محوطه های عصر مفرغ جنوب شرق ایران همچون جیرفت، دامین، خوراب، بمپور، شهر سوخته، شهداد، تپه یحیی و تل ابلیس است؛ که با تکیه بر گزارش های منتشره و مطالعات میدانی و آزمایشگاهی صورت پذیرفته است. درنتیجه رایج ترین نوع ساخت ظروف، اشتراک های فرمی و 4 نوع از شواهد تکنیک های حفاری معرفی شده و مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج بررسی و هم سنجی داده های مذکور می تواند قابل تعمیم به دیگر محوطه های جنوب شرق و به طور کل، فلات ایران بوده و در پژوهش های آتی همچون بررسی تکنولوژی های باستانی و منشأ تکنولوژی های تولید آثار سنگی راه گشا باشد.

مجموعه حاجی خان وراوی مربوط به اواخر قاجار و شامل حمام و مسجد است. از جمله ویژگی های آن بهره-گیری از یک پلان مستطیل شکل و چیدمان فضایی بر اساس هندسه هشت ضلعی است که نمونه این گونه پلان را می توان در حمام های بستک، بندرعباس و لار مشاهده کرد. هدف اصلی این پژوهش معرفی و بررسی یک نمونه با ارزش تاریخی از مرحله شناخت ویژگی های آن تا مرمت و بازسازی بخش های آسیب دیده به منظور احیاء بنا است. مرمت بنا در سه مرحله از سال 1388 انجام شده است. ریختن زباله، آتش-سوزی عمدی حمام، رطوبت صعودی دیوارها و فرسایش اندودها از دلایل اصلی عوارض ایجاد شده در بنا است. اقدامات مرمتی انجام گرفته شامل: سبک سازی پشت بام، خشکه چینی با سنگ لاشه در کف بنا، استحکام بخشی بدنه ها و پوشش ها با سنگ و ملات گچ، پی گردی و بازسازی بدنه و سردر ورودی به طور کامل، اقدامات عایق کاری و اندود پشت بام و بدنه، حفر کانال دفع نم و اجرای تأسیسات برقی از کف و کف سازی نهایی فضاهای داخلی بر اساس طرح اولیه کف بوده است. از نکات قابل تأمل در مرمت بنا، اجرای اندودهاست که به دلیل عدم مطالعه، عدم تخصص کافی ناظرین و عدم توجه به میزان ترکیب، محل ساخت و زمان اجرای مصالح مورد استفاده در اندود ها منجر به فرسایش آن شده است.

هدف:این پژوهش به منظور مقایسه نتایج روش های آموزش هنر(نقاشی) در مدرسه مشارکتی به عنوان نمونه ای از روش آموزش انسان گرایی و مدرسه غیر انتفاعی پیشاهنگ به عنوان نمونه ای از روش آموزش رفتارگرایی (سنتی) در تهران صورت گرفته است. روش:پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی ازنوع علّی مقایسه ای با پس آزمون است. با روش نمونه گیری در دسترس کلیه دانش آموزان دو مدرسه فوق شامل کلاسهای اول تا پنجم درمجموع 129 نفرانتخاب شده اند.در پایان سال تحصیلی از کلیه دانش آموزان دو مدرسه پس آزمون (امتحان نقاشی) بعمل آمد. سپس برگه های نقاشی جمع آوری شده را بدون آگاهی داوران از روش آموزش آنها ، دراختیار سه نفر از اساتید نقاشی بعنوان داوران آثارهنری گذاشته و از آنان خواسته شد براساس ملاک های ارزیابی کیفیت نقاشی به هر نقاشی نمره ای ازصفر تا بیست اختصاص دهند.معدل سه نمره بدست آمده برای هر نقاشی بعنوان شاخص کیفیت نقاشی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرارگرفت. یافته ها:نتایج حاصل از جداول و نمودارهای آماری حاکی از آن است که تفاوت محسوس و معنی داری بین روش آموزش انسان گرایانه و روش آموزش رفتارگرایانه (سنتی) وجود دارد بعبارت دیگر ، این نتایج نشان داد که روش انسان گرایانه تاثیر بیشتری نسبت به روش رفتارگرایانه در بهبود عملکرد نقاشی دانش آموزان داشته است. بحث و نتیجه گیری:تبیین یافته های پژوهش حاضر نیاز به تامل و تعمق بیشتری دارد اما چنین به نظر می رسد که اگر آموزشهای هنری با روش انسان گرایی را جایگزین روشهای متداول رفتارگرایی کنیم موجب بروز نشانه های مثبت آن در نگرش دانش آموزان به موضوعات هنری خواهد شد و همچنین افزایش خلاقیت دانش آموزان نه تنها در هنر بلکه در سایر جنبه های زندگی در حال وآینده را مهیا خواهد کرد.

نارین قلعه ها یا کهن دژها به عنوان اولین هسته های زیست- دفاعی، دارای هویت مستقل و منفردی بودند که به مرور زمان گسترش یافته و با عناصر دیگری چون شارستان و ربض گره خورده و مورد بحث قرار می گیرند. با مطالعه شهرهای دارای کهن دژ نتایج جالب توجهی به دست آمده که طرح کلی واحدی را برای آن ها مطرح می-کند که با همان مفهوم به سرزمین های دیگر نیز کشیده شده است. آخرین کاوش های باستان شناسی نارین قلعه میبد پیشینه سکونت در منطقه را به تاریخ اواخر هزاره چهارم تا اواسط هزاره سوم ق.م می رساند که این یافته ها تا کنون کهن ترین نشانه های استقرار در استان یزد هستند. با یافته شدن سفال های متعلق به عصر آهن و دوره ماد در قلعه، استمرار استقرار تا این دوره پیش بینی می شود؛ لذا می توان نارین قلعه را یک دژ مادی به حساب آورد که در دوره ساسانی متحول شده و گسترش یافته است و بار دیگر در دوره آل مظفر با قدرت به حیات خود ادامه داده و با حمله تیمور سقوط کرده و دیگر اهمیت خود را نتوانسته به دست آورد. این شهر با در برگرفتن تمامی عناصری که یک شهر تاریخی را شکل می دهد، یک الگوی زنده از ساخت شهرهای کهن ایران ارائه می-نماید که در این میان نارین قلعه به عنوان کهن دژ همچنان بر پهنه این شهر خودنمایی می کند. حتی پس از تخریب هایی که در سال 1340ه .ش و پس از آن صورت گرفت؛ هنوز هم بیانگر عناصر مختلف یک قلعه تاریخی و هسته اولیه شهر میبد است. در این مقاله به بررسی اجمالی ساختار شهر میبد و شناخت اجزای کالبدی نارین قلعه در راستای معرفی و شناخت یک کهن دژ تاریخی پرداخته خواهد شد. اطلاعات مورد نیاز پژوهش از طریق حضور در محل، مشاهده میدانی، عکس برداری و رولوه بنا به علاوه بررسی منابع کتابخانه ای و مصاحبه گرد آوری شده اند.

امکان استحکام بخشی سنگ آهکِ تخریب شده به واسطه آهک، در سال های گذشته توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این فرآیندی است که امکان فهم خیلی راحتی دارد، زیرا چه چیزی می تواند طبیعی تر از آهک برای جاگذاری در سنگ آهک باشد و پس از آن به هوا فرصت دهد تا آهک را به کربنات کلسیم (همان ماده سازنده سنگ آهک)، تبدیل کند. با این حال علی رغم این فواید، شیوه ذکر شده هنوز با کشمکش و جدال همراه است. بسیاری از اجرا کنندگان حرفه ای این شیوه به مؤثر بودن این شیوه اکتفا می کنند، در حالی که دیگر مشاهدات منکر و عکس این مسئله هستند. در مجموع، تعداد مطالعات روشمندِ در ارتباط با این شیوه اندک است. اسناد کمی منتشر شده و به همان اندازه نیز مقادیر کمی از اظهارات در جهت گزارش نقصان این شیوه وجود دارد. شیوه استحکام بخشی بر پایه آهک در 1975 جهت حفظ مجسمه ی پیکره قرون وسطایی واقع در بخش غربی کلیسای ولز در انگلستان انتخاب شد. حدود 300 پیکره سنگ آهک بر روی دیوار غربی وجود دارد، که در طول یک برنامه 10 ساله مورد عملیات حفاظت قرارگرفته اند مقاله حاضر تنها بخش هایی که مربوط به استحکام بخشی بوده اند را به طور خلاصه آورده و بعضی تحقیقات دیگر در این خصوص را گزارش می کند.

بخش بسیار بزرگی از آثار تاریخی و فرهنگی ایران شامل آثار هنری لاکی است. این اشیاء باقی مانده از گذشته، در موزه ها، آرشیوها و یا مجموعه های خصوصی یافت می شوند که از نظر زیبایی شناختی و تاریخی واجد ارزشاند. این آثار هنری به مرور زمان دچار آسیب هایی شده و شناسایی و شناخت این آسیب ها، کمک بسزایی به مرمتگر جهت جلوگیری از گسترش آسیب ها و در نهایت صیانت و نگهداری از این هنر ارزنده می کند. در این پژوهش عوامل آسیب رسان به این گونه اشیاء و آسیب های جلد لاکی کتاب دیوان نصرت واقع در موزه آذربایجان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که علاوه بر نور مضرUV، نگهداری اشیای لاکی در نور 350تا 500 لوکس نوری که فاقد نور UVهستند، آسیب وارد نموده و بهتر است درکمتر 200 لوکس نوری نگه داری شوند. عوامل زیادی از جمله رطوبت باعث مات و ابری شدن سطح لاک می شود. لاک های حلال الکلی مانند شلاک که فاقد ترپن است و لاک های روغنی مانند روغن کمان که ترکیبی از رزین دی ترپنی سندروس و روغن بزرک است به گونه ای متفاوت پیر می شوند. شناسایی این دو نوع لاک برای انتخاب پوشش دهنده مرمتی امری ضروری است.

میدان نقش جهان از میدان های مهم و مشهور ایران است که تا به حال مطالعات مختلفی پیرامون آن صورت گرفته است. با وجود آنکه مقالات و کتاب های متعددی به ذکر تاریخچه این میدان کهن ایرانی و به ویژه در ارتباط با ابنیه تاریخی شکل دهنده آن پرداخته اند، اما در ارتباط با تحولات این میدان از بُعد شهری به ویژه در دوره معاصر شامل دوره پهلوی تاکنون کمتر نوشته مدونی به چشم می خورد. در این نوشتار شکل گیری و سیرتحول میدان نقش جهان به عنوان یک فضای شهری و یک عنصر شهری از زمان شکل گیری تا زمان کنونی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این بررسی مستند سازی این تحولات و تجربه آموزی از مداخلاتی است که تاکنون در این میدان صورت گرفته است. روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی مبتنی بر منابع و متون تاریخی و در مواردی از طریق برداشت های میدانی در محل است. بررسی تحولات میدان از ابتدای شکل گیری تا کنون بیانگر این نکته است که میدان نقش جهان به عنوان یک فضای شهری نسبت به وضعیت اولیه خود در دوره صفوی دچار تغییراتی شده که عمدتاً مربوط به فضای باز میدان است و این تغییرات در بسیاری موارد از ظرفیت ها و قابلیت های میدان به عنوان یک فضای شهری موفق کاسته و مشکلاتی را برای عملکرد بهینه میدان در دوره معاصر به وجود آورده است.

رواج عکس سلفی(خودگرفت) در سال های اخیر و نهادینگی آن به عنوان یک ژانر در عکاسی موجب شده تا تحلیل گران در سطوح مختلف آن را از نظر دور ندارند و به بررسی علمی آن بپردازند. «عکس سلفی» که در ایران برخلاف غرب، پدیده ای تازه است، مورد ارزیابی و بررسی جدی قرار نگرفته است و منبعی به زبان فارسی پیرامون ریشه های تاریخی و سطوح تحلیل عکس سلفی، به جز برخی نوشته های پراکنده، موجود نیست. از این رو نوشتار حاظر سعی دارد تا به بیان تاریخچه عکس سلفی و بررسی آن در ارتباط با سلف پرتره های تاریخی بپردازد و در نهایت سطوح تحلیل مختلف را که از سوی تحلیل گران مورد استفاده قرار گرفته را بیان و مختصراً توضیح دهد.

زیبایی شناسی از مباحث بنیادین و اساسی است که پیدایش آن به افلاطون و پیش از او برمی گردد و تا امروز نیز با آرای متفکران و صاحب نظران معاصر غربی و اسلامی به حیات خود ادامه می دهد. هنر دینی نیز یکی از انواع کوشش های فکری است که برای درک و دریافت حقیقت هستی صورت می گیرد. از آنجا که قرآن کریم به عنوان بزرگ ترین معجزه مکتوب، از جنبه های مختلف قابل بررسی است، در مقاله حاضر، در گستره ای از مطالعات میان رشته ای، به روش تحلیلی- تطبیقی و با تکیه بر کلام وحیانی قرآن کریم کارکردها، روابط و وجوه اشتراک و افتراق زیبایی شناسی و هنر دینی را بیان می کنیم. برآیند این پژوهش این است که تأکید بر جنبه های گوناگون اعجاز متنی از ابعاد هنری و ادبی در بررسی آیات قرآن، نادیده گرفتن محتوای متین آن نیست؛ بلکه توجه دادن به زیبایی های ساختاری، زبانی، تصویری و روابط واژگانی آن است که پس از گذشت قرن ها تازگی دارد و از رونق نمی افتد.

در این مقاله به شرح روش غیر تماسی پرداخته شده که به واسطه اکسیژن اتمیِ که تحت فشار پایین در حضور نیتروژن تولید می شود، به منظور پاکسازی دوده و ورنی سوخته از روی سطوح نقاشی ها استفاده می کند. این فرآیند که شامل اکسیداسیون سطوح است، به مرمت گر امکان کنترل میزان برداشت لایه ی چرکی تشکیل شده بر سطح را می دهد. اثربخشی این روش به واسطه سنجش انعکاسی از سطوح انتخابی در زمان پاکسازی دوده از بستر آکریلیک، جوهر از سطح کاغذ، لایه های رنگ ِروغن ورنی دار ارزیابی شده است. روش درمانی مناسبِ لایه دوم، شامل حذف ورنی آسیب دیده و بست رنگ از سطوح است.

روش/ رویکرد پژوهش: عناصر استانداردهای موجود فراداده ای برای اشیای موزه ای شناسایی و مقایسه شدند. سپس، بااستفاده از پرسشنامة محقق ساخته، نظرات 30 متخصص موزه در مورد اهمیت هریک از عناصر پرسیده شدیافته ها: از نظر متخصصان، 230عنصر فراداده ای مهم و بسیار مهم هستند. در بین استانداردهای فراداده ای شناسایی شده، 96 عنصر در 2 تا 9 استاندارد مشترک است. بیش از 70 درصد عناصر استانداردها از نظر متخصصان مهم و مورد نیاز موزه های کشور دانسته شدند.

با نگاهی گُذرا به آثار نگارین معراج نامه شاهرخی (840 ه.ق) و تصویرسازی های کمدی الهی به ویژه در بخش دوزخ توسط گوستاو دُره (1870م) در می یابیم که این تصاویر شباهت های بی نظیری با هم دارند.کمدی الهی دانته که بزرگ ترین اثر ادبی اروپا در قرون وسطی (1300م/699 ه.ق) است و معراج نامه (شرحی که به صورت نثر درباره پدیده معراج پیامبر اکرم (ص) نوشته شده) به عنوان دو الگوی سفر معنوی و روحانی به عوالم پس از مرگ آدمی، برخاسته از باورهای قومی و دینی در دو فرهنگ غرب و شرق است. صرف نظر از ارجاعات تاریخی (از طریق ممسیس) و بینامتنی موجود در خلق تصاویر دو اثر مذکور که بازگو کننده مراحل گُذار و چگونگی رخدادها در این گونه آثار هستند، می توان گفت این مقاله سعی در بررسی تطبیقی این تصاویر در حوزة نشانه - معناشناسی دارد تا از این طریق با تحلیل نشانه شناختی (ساختارگرا) و تقابل های بنیادین معناشناختی در نظام های تصویری مشابه به شناخت و کشف دلالت های مشترک معنایی در آنها پرداخته و همچنین نقش پویاتری در درک مفاهیم عمیق درونی آنها ایفا کند. بنابراین از مهم ترین اهداف این پژوهش علاوه بر موارد فوق، شناخت و کشف نظام های تصویری مشابه در این دو نسخه از طریق تجزیه و تحلیل ساختارهای ژرف است که مقوله های معناشناسی بنیادین در آن مطرح می شود و سپس خوانش مشابه و توجه به دلالت پردازی آنها. این مطالعه به ما اجازه می دهد علاوه بر شناخت بهتر ساختارهای ژرف در نظام های تصویری مشابه میزان همگرایی و ارتباط این نظام ها نیز شناسایی و معلوم شود . پس از تطبیـق تصاویر با نمونه هایی عالی از دو متن همچون مجازات دروغ گویان و متکبران در معراج نامه شاهرخی و شکنجه فریب کاران و دزدان در کمدی الهی مواجه شدیم که دارای قطب های متقابل با دلالت پردازی های مشابهی هستند که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.

استحکام بخشی یکی از مهم ترین مراحل حفاظت و مرمت مصالح معماری به خصوص سنگ ها و آثار سنگی است و استفاده از استاندارهای بین المللی می تواند به قابل اعتماد و ارزیابی شدن نتایج بیانجامد. در همین راستا برگردان منابع اصلی همچون راهنمای استاندارد برای انتخاب و استفاده از استحکام بخش های سنگ که از طریق سیستم بین المللی انجمن مواد و آزمون امریکا ASTM به شماره E2167 – 01 در سال 2008 باز بینی شده است؛ می تواند به گسترش مطالعات علمی این حوزه در نوشته های فارسی کمک کند. لازم به ذکر است مؤسسه استاندارد ملی ایران نیز برخی آزمون های استاندارد را برای مصالح ساختمانی از حدود دو دهه قبل تا به امروز فراهم آورده که با مراجعه به تارنمای این سازمان قابل دستیابی هستند.