درخت حوزه‌های تخصصی

میدان نقش جهان شاخص ترین میراث معماری دوران شکوفایی اقتصادی - سیاسی شهر اصفهان در عصر صفوی است. با وجود حدود چهارصد سال تالیف و ترجمه پیرامون ویژگی های این فضای پویای تاریخی و تجدید چاپ مکرر اسناد و مدارک تاریخی مرتبط با این میدان، اسناد مصور ارزشمندی وجود دارد که تاکنون گمنام مانده است. از سوی دیگر در حوزه مرمت معماری، یکی از مهم ترین مسایل موثر در بهبود روند تحول و تداوم و کنترل اصالت اقدامات مرمتی در بناها و شهرهای تاریخی، شناخت بهتر ویژگی های منظر تاریخی آنها است.در این راستا با بهره گیری از روش توصیف تاریخی و مطالعات تطبیقی می توان ضمن گویاسازی اسناد مصور کهن از طریق مقایسه آنها با یکدیگر و منابع مکتوب به بررسی تحول و تداوم ویژگی های این فضای زنده تاریخی نسبت به وضع موجود پرداخت. از یافته های علمی تاریخی - باستان شناسی و معماری این پژوهش می توان به مطالبی که این اسناد مصور در تایید و تکمیل منابع مکتوب و تصویری ارایه می دهد، چیدمان عناصر داخل میدان (میله قپق، توپ ها)، تحول و تداوم عناصر پیرامونی (تزیینات ایوان کاخ سلطنتی، ساعت شاه و عملکرد و کالبد معماری نقاره خانه و قیصریه) و روابط اجتماعی مردمان اشاره کرد. همچنین پلکان کنار ایوان کاخ عالی قاپو در دوران صفوی و حوضی در جلو خان مسجد شیخ لطف اله در دوران قاجار که امروزه دیگر وجود ندارد ناگفته هایی از کالبد تاریخی این میدان به شمار می رود. چنین به نظر می رسد برخی دیگر از نویافته های اسناد مصور همچون احتمال وجود بادبند در میان ستون های عمارت عالی قاپو، کیفیت مسیرها و دروازه جلفا در بدنه غربی میدان پرسش هایی هستند که در آینده در دیگر اسناد و مدارک تاریخی می تواند مورد کنکاش قرار گیرد.لذا این مقاله تلاش دارد با معرفی و نقد اسناد تصویری - تاریخی ارزشمند تازه یافته و کم نظیری که مواریث فرهنگی کشور محسوب می شوند به بازشناسی و بیان ناگفته هایی در مورد ویژگی های کالبدی و کارکردی عناصر تاریخی این میدان بپردازد.

در این مقاله ، آثار حجمی فلزی دوران اولیه ی اسلامی ایران طی زمامداری حکومت‌های طاهریان ، صفاریان ، سامانیان ، آل بویه و همچنین غزنویان مورد بررسی قرار می گیرد . که با توجه به فرهنگ ساسانی و اسلامی ، بتدریج در هم آمیخته و شکل گرفته ، و در دوره ی سلجوقیان و نمودی مشخص یافته است . رواج اشکال و احجام متنوع آثار هنری خصوصا در برخی صنایع دستی و همچنین احیا از تکنیک‌های صنعتی و هنری دوران گذشته ، به صورتی نو همواره با پالایش و دگرگونی‌هایش سامان یافته و با هیاتی اسلامی در این دوران مشاهده می گردد ...

نحوة تلقی عارفان مسلمان از جمله غزالی، سهروردی و نجم الدین کبری دربارة نور، مراتب انوار، انوار رنگین و عالم مثال، مسائلی است که این مقاله درپی بررسی آنها است. همچنین در این پژوهش، مطالبی دربار? تاثیر آرای حکمای مسلمان، مخصوصاً شیخ شهاب الدین سهروردی برهنر نگارگری ایرانی مطرح گردیده است. مسلماً اگر هنرمندی واجد بینش عمیق عارفان مسلمان دربارة نور و عالم مثال باشد، در آفرینش آثار هنری، با هنرمندی که واجد چنین بینش عمیقی نیست، متفاوت است. فی المثل نگارگران ایرانی به دلیل اینکه به عالم مثال توجه می کردند در آثارشان سایه روشن وعمق نمایی وجود ندارد. هنرمند از آن جهت که هنرمند است، در آفرینش هنری با ادراک خیالی عمل میکند. از این رو در مقاله حاضر، هم موقعیت ادراک خیالی در نظام ادراکی آدمی، و هم عالم خیال، که متمایز از قوة خیال و امری هستی شناختی، در نظام هستی است، مورد تحلیل قرار گرفته است. اگر قوة خیال هنرمند متذکر امور روحانی باشد، هنری که توسط او آفریده میشود، هنری مقدس است. هنر مقدس به رؤیای صادقه شباهت دارد زیرا مبتنی بر حقیقت و شناخت آن است. اما اگر قو? خیال هنرمند متذکر امور شیطانی باشد، هنری که توسط او آفریده می شود، هنری پست و دنیوی است.

از آنجا که بحث پیرامون هنر نقاشی " معاصر " هند ، نیازمند نگاهی به ادوار تاریخی و گذشته آن ملت است ، در شماره ی 2 هنرنامه به بررسی هنر نقاشی و به طور گذرا به معماری و مجسمه سازی ، در ارتباط با اندیشه های عرفانی آن سامان پرداختیم که با نظریات لاکشمی نارایان ( Laxmie Narayan ) منتقد و معاون موزه ی ملی هند همراه بود . لذا در این مقاله حاضر ، نگاهی به هنر نقاشی " معاصر " هند و شکل گیری اندیشه های نوگرای آن سرزمین خواهیم داشت که با عقاید و تفکرات شادروان " انیس فاروقی " ( Anis Farugie ) نقاش و منتقد فوق الذکر مطرح می شود ...

شهرها در گذشته از قابلیت پیاده مداری بالایی برخوردار بوده و پیاده روی به عنوان اصلی ترین الگوی جابجایی مردم در داخل کانون های زیستی به دلیل کم هزینه بودن یا در دسترس بودن آسان برای کلیه اقشار جامعه به شمار می رفت که به دنبال انقلاب صنعتی و سلطه اتومبیل در شهرها موضوع عابر پیاده به فراموشی سپرده شد. به دنبال آلودگی هوا، سیاست کاهش استفاده از وسایل نقلیه شخصی و کاهش سوخت فسیلی، رویکرد برنامه ریزی شهری در چند دهه اخیر در جهت احیاء مقوله امکان افزایش قابلیت پیاده مداری در شهرها شکل گرفت. مقاله حاضر که حاصل مروری بر ادبیات مرتبط رساله تحقیق دکترای نگارنده می باشد با هدف بررسی و شناخت بیشتر موضوع افزایش قابلیت پیاده مداری در شهرها با استفاده از تجارب جهانی بوده که ضمن معرفی متدلوژی تحقیق، جایگاه عملکردی خیابان به عنوان عنصر بارز فضای شهری، به طرح دیدگاه های مختلف در ارتباط با چگونگی استفاده از خیابان در جهان می پردازد و در این رهگذر به طور خلاصه معیارهای موثر در جهت افزایش قابلیت پیاده مداری که در اسناد طرح جامع پیاده2، در چهارده شهر دنیا در اروپا و آمریکا آمده است، اشاره دارد و ضمن دسته بندی این معیارها، شاخص های بی شماری را برای ارزیابی قابلیت پیاده مداری در شهر پیشنهاد می نماید تا امکان حضور هر چه بیشتر مردم در فضای شهری را فراهم آورد.

خشت یکی از مصالح تشکیل دهنده ساختار اصلی بسیاری از بناهای متعلق به پیش از اسلام و اوایل دوره اسلامی می باشد.از جمله بناهای منحصر به فرد خشتی در ایران مجموعه بناهای واقع در کوه خواجه سیستان است.لزوم مرمت این آثار به تبع خود ضرورت مطالعه و بررسی درباره خشت را مطرح می کند.این مقاله با احساس چنین ضرورتی نگاشته شده و تلاشی است برای یافتن ترکیب بهینه برای خشت های مورد مصرف در مرمت بناهای کوه خواجه به ویژه قلعه سام.روش انجام پژوهش نیز بر مطالعات میدانی بررسی های محیطی مطالعات کتابخانه ای و روش های آزمایشگاهی استوار است. چهارده مورد آزمایش انجام شده در این پژوهش عمدتا مهمترین آزمایش هایی هستند که می توانند در تعیین کیفیت یک خشت موثر باشد.آزمایش ها و مطالعات انجام شده نشان می دهند که خشت اصلاح شده با ترکیب پیشنهادی در تمام موارد آزمایش شده کیفیت بهتری در مقایسه با خشت معمولی دارد.این موضوع لزوم به کارگیری خشت های اصلاح شده را در مرمت بنای خشتی قلعه سام و سایر آثار خشتی کوه خواجه نشان می دهد.بهره گیری از ضایعات کشاورزی و دامپروری رایج در منطقه سیستان علاوه بر جنبه های اقتصادی باید از منظر معیارهای زیست محیطی نیز مورد توجه قرار گیرد.مسلما حفظ میراث فرهنگی کشور بدون مطالعات دقیق علمی و بدون توجه به سایر حوزه ها از جمله اقلیم منطقه مسایل اقتصادی و الزامات زیست محیطی ممکن نخواهد بود.

پیدایش عکاسی در ایران به سال های ابتدایی حکومت محمدشاه قاجار برمی گردد که طی آن به درخواست شاه قاجار دستگاه های عکاسی از روسیه و انگلیس به ایران آمد. و در آذرماه ۱۲۲۱ خورشیدی نخستین عکس در ایران به ثبت رسید. در همان دورانی که ایرانیان مشغول آموختن عکاسی بودند، خارجیان مقیم ایران و سیاحان از جمله «لوئیجی پشه» به عکاسی از فضای ایران پرداختند. یکی از این خارجیان مقیم ایران آنتوان سوروگین (Antoin Sevruguin) بود که به عکاسی از نقاط مختلف ایران روی آورد. آثار سوروگین که آینه فرهنگ و جامعه ایران عصر قاجار است از معروف ترین عکس های این دوره به شمار می رود. عکس های آنتوان از جنبه های مختلفی نظیر تکنیکال، جامعه شناختی و نشانه شناسی قابلیت تجزیه و تحلیل دارند که نگارنده در این نوشتار ضمن معرفی زندگی هنری سعی دارد تا به معرفی آثار و رویکرد عکاسی او بپردازد.