درخت حوزه‌های تخصصی

یکی از عوامل مهم در میزان اثربخشی هر سازمان، منابع انسانی است. شناخت نیازهای آموزشی این منابع، تدوین برنامه آموزشی مناسب، اجرای آموزش، ارزشیابی آموزشی و سرانجام اصلاح برنامه های آموزشی، در استفادة بهینه از منابع انسانی تأثیر مستقیم دارد. بر اساس پژوهشهای انجام گرفته، آموزش در افزایش بهره وری کارکنان نقش مهمی دارد؛ از این رو، شناخت نیازهای آموزشی کارکنان بسیار ضروری است. این مقاله برگرفته از مطالعه ای پژوهشی است که با استفاده از توزیع پرسشنامه بین نمونه هایی از کارکنان کتابخانه های عمومی کشور به منظور شناخت وضیعت آموزشی و تحصیلی کارکنان و یافتن نیازهای آموزشی کوتاه و بلندمدت آنان، صورت گرفته است. نتایج به دست آمده نشان میدهد درصد نسبتاً کمی از کارکنان دارای مدرک دانشگاهی مرتبط هستند وتعداد زیادی از آنها آموزشهای لازم و مرتبط با کتابداری را ندیده اند. همچنین، بیشتر کارکنان در مورد استفاده از فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات احساس نیاز نموده اند. یافته های پژوهش نشان میدهد کارکنان به استفاده از شیوه های حضوری و پاره وقت تمایل دارند

در جامعه های دانش محور کنونی، نیاز افراد برای همگامی با تحولات سریع، تسلط فناوری در تمام امور، دسترسی و استفاده از اطلاعات افزایش یافته است. کسب یادگیری مادام العمر که از چالشهای اصلی در توانمندسازی افراد در دسترسی به اطلاعات است، مورد توجه نظام آموزشی در کشورهای مختلف قرار گرفته است. یکی از هدفهای عمدة این تغییرات، آموزش مهارتهای یادگیری مادام العمر به فراگیران است. یکی از هدفهای طرح ارزشیابی تحصیلی در ایران نیز، به عنوان تحولی در نظام آموزشی ابتدایی، «آموختن چگونه آموختن» و تقویت مهارتهای «یادگیری مادام العمر» در دانش آموزان است. مسئله اصلی پژوهش، آگاهی از این واقعیت است که آیا طرح توانمندی تحقق هدف نظام آموزشی یعنی پرورش مهارتهای یادگیری مادام العمر را دارد و آیا برای کتابخانه مدرسه که زیرساخت لازم برای چنین آموزشی را فراهم میکند، جایگاهی در طرح در نظر گرفته شده است؟این پژوهش با روش پیمایشی انجام شد. برای گردآوری اطلاعات از نظرسنجی و تحلیل محتوای متون واسناد مرتبط با طرح و واقعیت نمایی استفاده گردید. ابزارهای گردآوری اطلاعات، پرسشنامه و سیاهه وارسی میباشند. جامعه مورد پژوهش را 81 معلم، مدیران 29 مدرسه مجری طرح در خراسان رضوی و کتابخانه های این مدارس تشکیل میدهد. یافته های پژوهش نشان داد گرچه در طرح جایگاه خاصی برای کتابخانه در نظر گرفته نشده است، ولی از دیدگاه مدیران و معلمان، وجود کتابخانه و استفاده از منابع غیردرسی برای پیشبرد آموزش ضروری است. همچنین، نتایج مقایسه وضعیت کتابخانه های مدارس با استانداردهای جهانی نشان داد این کتابخانه ها به دلیل نداشتن شرایط لازم نمیتوانند به تحقق هدفهای طرح در نظام آموزشی کمک کنند. تفاوت زیاد میان نگرش و عملکرد مدیران و معلمان مشخص میکند که آنها شناخت لازم در مورد هدفهای طرح و چگونگی اجرای آن را ندارند. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که طرح توانمندی لازم برای پرورش مهارتهای یادگیری مادام العمر در دانش آموزان را ندارد. یافته ها و پیشنهادهای این پژوهش، رهنمودهایی را برای تجدیدنظر، تصمیم گیری و برنامه ریزی برای اجرای موفق طرح در اختیار برنامه ریزان و تصمیم گیران قرار میدهد.

هدف:هدف این مقاله گزارش تحقیقی از بررسی وضعیت موجود تشکیلات، منابع، نیروی انسانی، امکانات و خدمات 8 کتابخانة دانشکده های واحد تهران شمال دانشگاه آزاد اسلامی و ارایة الگوییی برای بهبود و گسترش این کتابخانه ها در آینده است. روش:این پژوهش از نوع توصیفی است که به روش میدانی به گردآوری اطلاعات میپردازد. ابزار گردآوری، اطلاعات پرسشنامه ای است مشتمل بر 9 بخش که تجزیه و تحلیل اطلاعات آن پاسخگوی پرسش های اساسی است. یافته ها:وضعیت موجود کتابخانه ها از طریق پاسخ های دریافت شده به صورت جدول های تنظیم و پس از تجزیه تحلیل اطلاعات راهکارها و پیشنهادهایی ارایه شده است. در مرحلة نهایی با توجه به یافته ها به ارایة الگویی برای گسترش های این کتابخانه ها در آینده میپردازد و براساس استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران برای محاسبة مجموعه، نیروی انسانی، فضا، بودجه و خدمات، رهنمودها و در صورت لزوم فرمول ها ارایه میدهد تا در صورت نیاز به گسترش این کتابخانه ها مورد استفاده قرار گیرد.

هدف: در این تحقیق، پایان نامه های دکترای تخصصی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به منظور شناسایی تا رفتار استنادی نویسندگان در سال های 1380-1384 بررسی میشود و مجلات هسته ای معرفی میگردند. روش:در پژوهش حاضر، از روش تحلیل استنادی استفاده شده است و قانون برادفورد برای بررسی منابع و مأخذ و تعیین مجلات کلیدی و هسته به کار رفته است.. یافته ها:در بررسی استنادهای به کار رفته از میان 973 استناد مشخص شد. 568 (37/58 درصد) استنادها مربوط به مجلات بوده است که از این تعداد 543 (80/55 درصد) استناد به مجلات خارجی و تعداد 25 (56/2 درصد) استناد به مجلات فارسی اختصاص داشته است. همچنین مشخص گردید که در هر پایان نامه به طور متوسط به 05/11 متن استناد شده است. در این بررسی، تعداد مجلات هسته، 4 (53/1 درصد) عنوان میباشد، همچنین در تجزیه و تحلیل تاریخ استنادها مشخص شد که نیم عمر مجلات خارجی 8 سال است که این نیم عمر برای نشریات بالا میباشد. بررسی توزیع استنادها به مجلات خارجی نشان داد که 261 (36/47 درصد) عنوان مجله به زبان انگلیسی و 20 (62/3 درصد) عنوان به زبان فارسی است.

اساساً، رسالت آموزش و پرورش ارتقای فکری و روحی دانش آموزان است و چون این نهاد باید دانش آموزان را برای تفکر انتقادی آماده سازد، نقش کتابخانه مدرسه در این راستا، با هدف آموزش سواد اطلاعاتی مهمترین نقش است. کتابخانه های آموزشگاهی دیگر فقط محلی برای نگهداری کتابها نیستند و تبدیل به مراکز چندرسانه ای مدرسه شده اند که دانش آموزان را قادر می سازند با اطلاعاتی متنوع و وسیع به گونه ای معنی دار سروکارداشته باشند. این مراکز با کارمندانی آموزش دیده که آنها هم به نام متخصصان چندرسانه ای کتابخانه مدرسه شناخته می شوند، استفاده از منابع اطلاعاتی را نه تنها در مرکز چندرسانه ای مدرسه حمایت می کنند بلکه به ادغام این منابع در کلاسهای درس و از طریق برنامه درسی نیز کمک می کنند. از طرفی محققان در تحقیقات خود به این نکته پی برده اند که با وجود منابع اطلاعاتی غنی در کتابخانه های آموزشگاهی، موانعی در مقابل اطلاع جویی دانش آموزان وجود دارد که بررسی این موانع و ارائه راهکارها و الگوی عملی برای رفع آنها فواید قابل توجهی دربردارد. نوشته حاضر نیز در پی بررسی این موانع و شیوه های رفع آنهاست. از اینرو، ابتدا جایگاه کتابخانه های آموزشگاهی و سپس جایگاه کتابداران این کتابخانه ها در عصرحاضرمورد بررسی قرارگرفته، آنگاه با نگاهی اجمالی به مفهوم نیاز اطلاعاتی و رفتار اطلاع جویی، موانعی که در مقابل اطلاع جویی دانش آموزان توسط تحقیقات گوناگون کشف شده است، بررسی میگردد. در پایان نیز برخی از راهکارهای ارائه شده توسط محققان جهت رفع این موانع مطرح می گردد.

همکاری در حوزه های مختلف علمی، سابقه ای طولانی دارد. با این حال، این پدیده در ایران کمتر بررسی شده است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی و با هدف بررسی وضعیت همکاری علمی در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، به بررسی این پدیده و «تألیف مشترک» که بازتاب فعالیتها و رویکردهای جامعة علمی امروز به شمار می آید، پرداخته است. نتایج به دست آمده عبارتند از: ·       میان نسبت همکاری علمی در اعضای هیئت علمی 4 حوزة موضوعی دانشگاه فردوسی، تفاوتی معنادار وجود دارد. ·     در بین حوزه های مورد بررسی، سه حوزه موضوعی مهم در این دانشگاه (کشاورزی، علوم پایه و مهندسی) فراوانی قابل توجهی در تولیدات علمی مشترک اعضای هیئت علمی خود دارند، اما در حوزه وسیع علوم انسانی فراوانی تولیدات مشترک، پایین ترین میزان را در کل دانشگاه به خود اختصاص داده است. بیشترین نسبت همکاری علمی در کل دانشگاه در حوزه کشاورزی، سپس در حوزة علوم پایه و پس از آن در حوزة مهندسی است. کمترین نسبت همکاری علمی نیز به حوزه علوم انسانی تعلق دارد.

این پژوهشبه شیوة پیمایشی توصیفی، به منظور تعیین وضعیت استفاده از منابع اطلاعاتی خریداری شده اینترنتی در کتابخانه های مرکزی و دانشکده ای دانشگاه تهران و تبریز در سال تحصیلی 85-86 در بخش مرجع انجام شده است. 33 کتابخانة این دو دانشگاه، جامعة آماری پژوهش را تشکیل میدهند. برای گردآوری داده های مربوط به استفاده و یا عدم استفاده از منابع اینترنتی، از پرسشنامه استفاده شد. این پرسشنامه ها توسط مسئولان بخش مرجع تکمیل شدند. از بین 33 کتابخانة مورد بررسی، تنها 15 کتابخانه در سال تحصیلی 85-86 برای پاسخگویی در بخش مرجع از این نوع منابع اطلاعاتی اینترنتی استفاده کرده اند. مهمترین دلیل استفاده از منابع اینترنتی برای پاسخگویی به سؤالها، در رابطه با انجام پژوهشهای وسیع بوده است. در بین انواع منابع اینترنتی، نشریه های الکترونیکی بیشترین درصد را به خود اختصاص داده اند و کتابها و پایان نامه های الکترونیکی کمترین استفاده را در بین سایر منابع الکترونیکی داشته اند. نبودِ امکانات سخت افزاری و نرم افزاری، مهمترین علت استفاده نکردن از منابع اینترنتی گزارش شده است

در این مقاله با روش تحلیل محتوای کیفی، به مطالعة موردی گروه بحث الکترونیک دانشگاه فردوسی مشهد پرداخته شده است. جامعه آماری پژوهش از 1319 پست الکترونیکی تشکیل شده که از ششم دی ماه 1385 تا ششم تیرماه 1386 به این گروه بحث ارسال شده اند. مطالعه موردی حاضر با روش تحلیل محتوای ساختاری انجام گردید . یافته های مرحله اول پژوهش نشان میدهد پراکندگی موضوعی در پستهای ارسالی، به ترتیب با 93/56% فراوانی در گروه «مرتبط با کتابداری و اطلاع رسانی»، 16/20% فراوانی درگروه «عضویت»، 64/8% در گروه «هرزنامه ها»، 65/7% درگروه «تبریک و تسلیت» و 59/6% در گروه «متفرقه» است. در مرحله دوم، به منظور بررسی ارتباطهای علمی اعضای گروه بحث، 751 پست الکترونیک ارسالی به گروه «مرتبط با کتابداری و اطلاع رسانی» با استفاده از دستورکار رمزگذاری شده، تحلیل محتوای کیفی گردید و مشخص شد 194 پست (82/25 %) در مقوله «اخبار و رویدادهای مرتبط با کتابداری»، 21 پست (79/2%) در حوزه «اخبار فناوری اطلاعات»، 96 پست (78/12%) حاوی اخبار «انجمن کتابداری ایران»، 172 پست (90/22%) از «همایشها و کارگاه ها»، 22 پست (92/2%) درمورد «تحصیلات تکمیلی و عالی»، 131 پست (44/17%) در مقوله «منابع و مطالب جدید»، 19 پست (52/2%) درباره «جستجوی متخصصان کتابداری»، 14 پست (86/1%) با موضوع«آگهی استخدام»، 14 پست (86/1%) در مورد «نمایشگاه کتاب»، 23 پست (06/3%) درارتباط با «منزلت اجتماعی رشته»، و 156 پست (77/20%) به «پرسش موضوعی» و پاسخ در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و رشته های، مرتبط اختصاص یافته بودند

هدف: هدف کلی در پژوهش حاضر این است که با مطالعه وضعیت موجود کتابخانه های مناطق یازده گانه دانشگاه آزاد اسلامی، طرحی برای توسعه خدمات اطلاع رسانی در این کتابخانه ها ارایه شود. روش: روش این پژوهش، پیمایشی– توصیفی است. جامعه آماری، 75 کتابخانه مرکزی واحدهای جامع و بسیار بزرگ را شامل میشود. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته ها: نتایج بررسی نشان میدهد که کتابخانه ها برای ارایه خدمات در بخش نیروی انسانی، تجهیزات، فراهم آوری و سازماندهی دچار مشکل بوده و ارایه خدمات الکترونیکی چندان در کتابخانه ها رایج نیست و نیمی از کتابخانه ها فاقد خدمات الکترونیکیاند. بر اساس یافته ها پیشنهاد شد «دفتر تحقیق و توسعه کتابخانه ها» برای حفظ یکدستی و هماهنگی در سیاستگذاریها، روش ها، دستورالعمل ها، قوانین و مقررات و اعمال استاندارد های کتابخانه ای در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی راه اندازی شود تا با حفظ استقلال در حوزه عملکردی، هر کتابخانه بتواند در صورت نیاز از راهکارهای تدوین شده برای انجام فعالیت ها استفاده کند. همچنین برای کتابخانه ها نیز پیشنهادهایی برای توسعه خدمات اطلاع رسانی در بعد های نیروی انسانی، سازماندهی، تجهیزات، خدمات و آموزش ارایه شده است

در این مقاله ابتدا با بررسی عناصر و ویژگیهای خدمات مرجع الکترونیکی در وب سایت کتابخانه های دانشگاه های برتر دنیا، سیاهة ارزیابی از عناصر خدمات مرجع الکترونیکی برای وب سایت کتابخانة دانشگاهی تهیه میشود؛ سپس بر اساس این سیاهة ارزیابی، وضعیت کنونی وب سایت کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تهران، از نظر عناصر، ویژگیها و خدمات مرجع الکترونیکی بررسی میگردد. بر اساس نتایج به دست آمده از مرحلة اول پژوهش، عناصر و ویژگیهای خدمات مرجع، به هشت گروه عمده تقسیم میشود. نتایج مرحلة دوم، نشان میدهد وب سایتها در زمینة خدمات ناوبری و خدمات مشارکتی، بهترین عملکرد را داشته اند؛ بدین ترتیب که در خدمات ناوبری، 90% و در خدمات مشارکتی، 85% آنها این خدمات را ارائه کرده اند. از سوی دیگر، در زمینة ارائة خدمات از طریق تراکنش همزمان، ضعیف ترین عملکرد را داشته اند؛ به گونه ای که متأسفانه تنها 10% وب سایتها این خدمات را ارائه کرده اند