درخت حوزه‌های تخصصی

سازماندهی اطلاعات همواره از دغدغه ها و کارکردهای اصلی حرفه کتابداری و اطلاع رسانی بوده و نقش زیربنایی در فرایند مدیریت اطلاعات (تولید، توزیع و اشاعه) داشته است. اصول و قواعد تدوین شده در این زمینه در طول زمان تحول و توسعه یافته و هدف آنها ایجاد چارچوبی برای سازماندهی آرمانی اطلاعات بوده است. با وجود این آرمانگرایی، سازماندهی اطلاعات در عمل و بویژه در محیط الکترونیکی و شبکه ای کنونی، با چالشها و دشواریهای اساسی روبه روست. هدف مقاله حاضر، شناسایی و تحلیل این چالشهاست. این نوشته تلاش دارد برخی پرسشهای اساسی ناشی از شرایط جدید را مطرح کند. مهمترین چالشهای مورد بررسی در سازماندهی اطلاعات عبارتند از: افزونگی منابع اطلاعاتی در شکلهای گوناگون، دشواری در تعیین مبنای توصیف منابع، محدودیت سازماندهی در مبدأ تولید منابع، دشواری کنترل مستند نامها و موضوعها در سطح ملی و جهانی، تضاد میان شیوه های پیش همارایی و پس همارایی، کاستیهای فهرستهای رایانه ای در بازیابی و نمایش اطلاعات و تضاد میان فهرستنویسی و نمایه سازی در موتورهای کاوش. در پایان، ضمن دسته بندی این چالشها، راهکارهایی برای فایق آمدن بر آنها ارائه شده است

سمینار مدیریت اطلاعات، یکی از درسهای دوره دکترای کتابداری و اطلاع رسانی است. به نظر میرسد سرفصل رسمی فعلی این درس و درسهای پیش نیاز آن ابهامهایی دارد. هدف اصلی از بررسی حاضر، روشن کردن حدود و ثغور عناوین مورد بحث در موضوع مدیریت اطلاعات در بافت کتابداری و پیشنهاد یک سرفصل برای آن میباشد. بدین منظور، تلاش خواهد شد تا با استفاده از بررسی بسامدی کلیدواژه های اختصاص یافته به مقالات مربوط به این موضوع در بانک اطلاعاتی لیزا و بررسی تحلیلی محتوای چکیده­ها، به تعیین مؤلفه­های اصلی مورد بحث در مدیریت اطلاعات پرداخته شود. اهداف فرعی این بررسی، شناسایی نویسندگان و مجلات هسته، همکاری گروهی نویسندگان، زبان اصلی نشر و سالهای پر تألیف این موضوع است. برای دستیابی به این یافته ها، سعی میشود به سؤالهایی از این قبیل پاسخ داده شود: مدیریت اطلاعات در حوزه کتابداری بیشتر به چه موضوعاتی توجه داشته است؟ چه مجلاتی، چه کسانی و به چه زبانی بیشتر در حوزه کتابداری به این موضوع پرداخته­اند؟ میزان توجه به این موضوع طی سالهای مورد بررسی به چه صورت بوده است؟ همکاری گروهی بین نویسندگان این موضوع چگونه است؟ با دریافت پاسخهای این پرسشها، میتوان مباحثی از مدیریت اطلاعات را که بیشتر در حوزه کتابداری کاربرد دارند، شناسایی کرده و آنها را به صورتی منسجم و متناسب با نیازهای این رشته در سرفصل درس سمینار مدیریت اطلاعات گنجاند. همچنین، مجلات و نویسندگان تأثیرگذار در این موضوع را شناسایی و معرفی کرد

درچند دهة گذشته کاربرد شاخصهای کتابسنجی و علم سنجی به منظور ارزیابی عملکرد علمی پژوهشگران ، بیش از پیش رایج شده است. ازمهم ترین این شاخصها که ابزاری را برای مطالعات گسترده استنادی از جنبه های مختلف فراهم آورده، شاخص «استناد» است. به دلیل اهمیت این شاخص درارزیابیهای کیفی، پژوهش حاضر نیز با کاربرد آن، تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی را درپایگاه ISI، مورد مطالعه قرارداده و ملیت استنادکنندگان به تولیدات علمی ایرانیان (به تفکیک استنادهای بومی، خود استنادی و استنادهای بین المللی براساس حدود مرزی کشورها و قاره ها) را مشخص نموده است. درادامه پژوهش، میزان همبستگی بین ملیت استناد کنندگان به تولیدات علمی ایرانیان با ملیت همکاران بین المللی پژوهشگران ایرانی، مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد از کل استنادهای رسیده به تولیدات علمی ایرانیان، 2/49% از طرف پژوهشگران سایرکشورها و 8/50% ازطرف پژوهشگران ایران بوده است که از این میزان استناد رسیده از طرف ایرانیان، 73/30% خود استنادی نویسنده و 02/20% نیز ازطرف دیگر پژوهشگران ایرانی بوده است. با وجود اینکه منحنی نرمال فراوانی کشورهای استنادکننده به ایرانیان نشان میدهد وضعیت استناد به ایرانیان درسطح مطلوبی قرار ندارد، در میان کشورهای استناد کننده به ایرانیان، ایالات متحده آمریکا، چین و هندوستان و در میان قاره ها هم قارة اروپا و آسیا، به ترتیب بیشترین استنادکنندگان به تولیدات علمی ایرانیان می باشند. آزمون همبستگی بین میزان استناد 63 کشور استنادکننده به ایران در این پژوهش با میزان همکاری بین المللی پژوهشگران این کشورها با ایرانیان، معناداری ارتباط بین این دو متغیر را تأیید مینماید

پژوهش حاضر به بررسی روند انتشار و گرایشهای موضوعی کتابهای اطلاعاتی کودکان و نوجوانان، طی سالهای 1380 تا 1384 می پردازد. هدف از این پژوهش، تعیین گرایشهای موضوعی کتابهای اطلاعاتی کودکان و نوجوانان طی سالهای مذکور و تعیین خلأها و کمبودهای موجود در موضوعات منتشر شده می باشد. بدین منظور، کتابشناسی کتابهای اطلاعاتی منتشر شده برای کودکان و نوجوانان، در پنج سال مورد مطالعه از طریق جستجو در پایگاه اطلاعاتی کتابشناسی ملی گردآوری و کلیه کتابها در 17 رده موضوعی دسته بندی شده اند. نتــایج پژوهش نشان میدهد که انتشار کتابهای اطلاعاتی کودکان و نوجوانان تنهـــا در فاصله سالهای 1380 تا 1381 روند رو به رشدی داشته است و از آن پس دچار سیر نزولی شده و در سال 1384 به پایین ترین میزان خود رسیده است.بیشترین درصد موضوعات منتشر شده طی سالهای 1380 تا 1384، به ترتیب مربوط به موضوعات علوم (2/38%)، سرگذشتنامه ها (26/16%)، و تاریخ و جغرافیا (9% ) میباشد. همچنین، موضوعات جامعه شناسی، کشاورزی، و ادبیات به ترتیب با 38/.%، 64/0% و 89/0% کمترین عناوین منتشر شده می باشند

این مقاله به تشریح توسعه رویکردی عملی درفراهم سازی تسهیل دانش در یک سازمان پژوهشی بزرگ میپردازد. مقاله از نوع مطالعه موردی است که با بررسی آزمایشگاه علوم و فناوری و صنایع نظامی انگلیس (آفصا) و رویکرد بخش خدمات دانشی آن، به تسهیل سازی دانش پرداخته است. از یافته ها میتوان به در دسترس بودن آسان متخصصان موضوعی/اطلاعاتی سازمان، همچنین شکل گیری غیر رسمی شبکه های دانشی موازی با شبکه های رسمی درون سازمان اشاره کرد که باعث میشود جمع آوری و استفاده از اطلاعات به نحو مؤثرتری انجام گیرد. در این پژوهش خدمات مؤثر، فلسفه و ابزار بهبود استفاده مؤثر و مجدد از اطلاعات و دانش واحد معرفی میشود. علاوه بر این، حرکتی ثابت از تدارک خدمات استاندارد به سوی یک فضای کارشناسی اطلاعاتی وجود دارد. از مفاهیم نو ارائه شده در این مقاله، ارائة تعریفی مجدد از نقش خدمات کتابخانه و اطلاع رسانی است که با نیازهای قرن بیست و یکم تطابق بیشتری دارد

در این مقاله 30 مجله برتر در مؤسسه تحقیقات علمی هند مطالعه و تحلیل شده است. نتایج نشان داددوسوم مجلات برتر دراین مؤسسه توسط ناشران غیرانتفاعی  و یک سوم آن توسط ناشرانتجاری منتشر میشود. مقایسه بین قیمتهای عرضه شده از سوی ناشران نشان  میدهد  مجله های ناشران تجاری به طور قابل ملاحظه ای ازمجلات ناشران غیرانتفاعی گران تر بوده است، در حالیکهاین تفاوت قیمت دلیل بر کیفیت بالای مجلات چاپ شده توسط ناشران تجاری، یا دلیل بر بالابودن Impact Factor مجلات و یا استفاده بیشتر از این مجلات نبوده است