درخت حوزه‌های تخصصی

انقلاب اسلامی ایران، بستر بسیار مناسبی را برای انجام پژوهشهای علمی فراهم ساخته است. بخشی از این پژوهشها مربوط به پایان نامه ها است که در آن دانش آموختگان دانشگاههای دولتی سعی در تحلیل و تبیین انقلاب اسلامی ایران داشته اند. پایان نامه های دانشگاهی به عنوان منبع ارزشمند اطلاع رسانی تلقی می شوندکه شرایطی خاص را برای پژوهش فراهم می کنندکه تحلیل محتوای پایان نامه ها یکی از آنها است. هدف مقاله حاضر مطالعه و تحلیل پژوهشهای انقلاب اسلامی درایران (طی سالهای 1358 تا 1383) است. طی 25سال قریب به 80 رساله تحصیلات تکمیلی دانشگاههای دولتی در حوزه انقلاب اسلامی ایران انجام گرفته است. بر این اساس پژوهشی از نوع استفاده از اطلاعات موجود و روش تحلیل ثانوی انجام خواهد شدکه اطلاعات لازم بر اساس داده های موجود در پایگاه اطلاع رسانی اینترنتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) گردآوری شدند. متغیرهای اصلی پژوهش علاوه بر انواع نه گانه گرایشهای پژوهشی، شامل مشارکت پژوهشی بر حسب جنس، رشته و مقطع تحصیلی، نوع دانشگاه، سال دفاع و تعداد صفحات پژوهش است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تولیدات علمی کشورهای فعال جهان اسلام در حوزه علوم و فناوری نانو انجام گرفته-است. نتایج پژوهش نشان داد که در دوره زمانی 2000-2009، هفت کشور ایران، ترکیه، مصر، مالزی، تونس، الجزایر و پاکستان کشورهای فعال جهان اسلام در زمینه تولیدات علمی حوزه علوم و فناوری نانو بوده اند. از میان این هفت کشور، جمهوری اسلامی ایران بیشترین میزان تولیدات علمی را در این حوزه به خود اختصاص داده و دانشگاه صنعتی شریف پر تولیدترین نهاد در میان سایر نهاد های علمی و پژوهشی جهان اسلام بوده است. کشورهای ترکیه و مصر به ترتیب رتبه های دوم و سوم تولید در این حوزه را دارا بوده اند. محاسبه نرخ رشد تولیدات علمی نانو در کشورهای فعال جهان اسلام حاکی از این است که جمهوری اسلامی ایران با رشدی تقریباً 50 درصدی، بیش ترین میزان رشد را طی ده سال مورد بررسی داشته است. کشورهای ترکیه و جمهوری اسلامی ایران، بیشترین تعامل های علمی را در سطح بین المللی در زمینه تولید علم نانو داشته اند و دو کشور ایالات متحده و آلمان همکاران اصلی کشورهای فعال جهان اسلام در تولید علم در حوزه علوم و فناوری نانو بوده اند.

زمینه و هدف: پیچیدگی و پویایی دنیای امروز ما را مجبور می کند تا برای تربیت مفید و مؤثر کودکان خود به عنوان بزرگ ترین سرمایه های جامعه به جهت رشد و بقا و حل چالش های پیش رو، به افزایش خلاقیت رو آوریم و در این زمینه سرمایه گذاری کنیم. این تربیت از خانه شروع می شود، و با کمک نهادهای دیگر از جمله کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ادامه می یابد. لذا، پژوهش حاضر با هدف اساسی شناخت تأثیر فعالیت های کتابخانه های کانون بر خلاقیت کودکان انجام پذیرفت. روش شناسی: جامعه پژوهش کلیه 6484 نفر دانش آموز پایه پنجم ابتدایی شهر همدان بودند. بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 366 نفر به طور تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند و به پرسش نامه ها پاسخ دادند. از این تعداد 65 نفر به طور تصادفی از اعضای کودک پایه پنجم کتابخانه های کانون و 301 نفر از دانش آموزان غیر عضو پایه پنجم مدارس انتخاب شدند. روش پژوهش علی- مقایسه ای و ابزار گردآوری اطلاعات، آزمون خلاقیت تصویری تورنس فرم ب بود که توانایی آزمودنی ها را در ویژگی های سیالیت، ابتکار، بسط و انعطاف پذیری سنجید. از دیدگاه صاحب نظران متخصص آزمون با ضریب همبستگی 52/0 دارای اعتبار می باشد. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) استفاده شد. یافته ها: میزان اندازه اثرهای مشاهده شده در متغیر های انعطاف پذیری، ابتکار، سیالی، بسط و در مجموع در خلاقیت بزرگ بود و کتابخانه های کانون در حد زیاد بر بهبود خلاقیت و مؤلفه های آن در دانش آموزان تأثیر داشتند. کتابخانه های کانون بر خلاقیت دانش آموزان دختر و پسر به یک اندازه تأثیر داشتند و از نظر خلاقیت و مؤلفه های آن تفاوتی بین دختران و پسران وجود نداشت. کتابخانه های کانون بیشترین تأثیر را بر ابتکار و کمترین تأثیر را بر سیالی دانش آموزان داشتند. در نهایت، بر اساس طیف لیکرت میانگین نمره خلاقیت کل دانش آموزان طبقه متوسط را نشان داد. نتیجه گیری: کتابخانه های کانون به عنوان عاملی اثرگذار، نقش مؤثری بر افزایش خلاقیت کودکان داشتند.

فرایند سازماندهی اطلاعات، در طول تاریخ از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و در هر زمان، بسته به نوع و ماهیت منابع اطلاعاتی و پارادایم ها و رویکردهای مسلط، رهیافت های متفاوتی برای سازماندهی اطلاعات مورد توجه قرار گرفته است. ولی امروزه همگام با توسعة جهان دانش، نیاز به بازنگری درنظام های سازماندهی این جهان، جدیترشده. در این مقاله ابتدا ویژگیهای نظام های طبقه بندی سنتی و سرعنوان های موضوعی بر شمرده شده است. سپس بر مبنای برخی افق های نوین ( مانند ساختار و نظام تبادل دانش، نظام فرامتن، منطق فازی، سنجش ناپذیری رده بندیها، و رابطة میان رشته ای)، ضرورت های تحول در نظام های سنتی طبقه بندی مورد تحلیل قرار گرفته است.

این مقاله با بهره گیری از روش تحلیل استنادی به بررسی مجله های سال های 1382-1386 حوزه علوم انسانی موجود در پایگاه گزارش های استنادی نشریات فارسی1 (PJCR) پرداخته است. در این تحقیق، وضعیت ضریب تاثیر2 و شاخص نزدیکی3 مجلات این حوزه در سال های مورد نظر بررسی شده اند. همچنین، برترین ناشران مجلات حوزه علوم انسانی با توجه به فاکتور ضریب تاثیر معرفی گردیده اند. بررسی ها نشان داده است که به طور متوسط، در سال های مورد بررسی، بیش از 75% مجلات این حوزه دارای ضریب تاثیر بوده اند، در حالی که در این سال ها فقط 30% مجلات این حوزه، شاخص نزدیکی داشته اند. مقایسه میانگین ضریب تاثیر نشریات حوزه علوم انسانی با سایر حوزه ها، نشان از بالاتر بودن ضریب تاثیر نشریات این حوزه دارد.

این پژوهش به مطالعه وضعیت اشتراک دانش و مدیریت وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران می پردازد. روش پژوهش پیمایشی-توصیفی و ابزار پژوهش پرسشنامه است. جامعه پژوهش، کارکنان و دست اندرکاران وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران -بیشتر دانش آموختگان رشته کتابداری واطلاع رسانی هستند- که روی وب سایت کار می کنند یا نظر می دهند. یافته های حاصل از پژوهش حاکی از آن است که اشتراک دانش و عوامل موثر بر آن (شامل عوامل انسانی، سازمانی و فناوری اطلاعات) در جامعه مورد مطالعه وضعیت مطلوبی دارد. یافته ها نشان دهنده آن است که از میان سه عامل فوق، عامل سازمانی نسبت به سایر عوامل مانع بیشتری بر اشتراک دانش هستند. مدیریت وب سایت کتابخانه ها وضعیت مطلوبی ندارد و مدیریت وب سایت، توسط کتابخانه تنها محدود به بخش محتوایی است و سایر بخش های فنی و ساختاری سایت توسط فناوری اطلاعات دانشگاه اداره می شوند. قابلیت و مهارت کارکنان که می تواند برای کار با وب سایت نقش موثری در اشتراک دانش آن ها داشته باشد، وضعیت مناسبی ندارد، به ویژه در بخش های ساختاری و فنی وب سایت و کارکنان مهارت بیشتری برای کار با بخش مجتوایی وب سایت دارند. در مجموع می توان گفت با اینکه اشتراک دانش وضعیت خوبی میان کارکنان وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران دارد، اما اشتراک دانش و مدیریت منسجم، پویا و کارآمد وب سایت حاکم نیست.

هدف: در پژوهش حاضر به بررسی جایگاه کتابخانه های عمومی در توسعه فرهنگی شهرستان بیرجند پرداخته شده است. روش ها: پاسخگویان این پژوهش کلیه اعضای کتابخانه های عمومی نهادی زیر پوشش اداره کل کتابخانه های عمومی خراسان جنوبی بودند که در زمان اجرای پژوهش (مهرماه 1391) عضو فعال کتابخانه و حداقل 15 ساله بوده اند. حجم نمونه بر اساس جدول اندازه جامعه و نمونه کرجسی و مورگان تعداد 357 نفر تعیین شد. از این تعداد 271 پرسشنامه برگشت داده شد که فقط 240 (22/67 درصد) از آن ها کامل پر شده بود. برای سنجش روایی از روایی محتوایی و نظر 5 نفر متخصص استفاده و برای محاسبه پایایی، روش آزمون-بازآزمون به کار گرفته شد. یافته ها: نتایج نشان داد از نظر پاسخگویان، نقش کلی کتابخانه های عمومی شهرستان بیرجند در توسعه فرهنگی بیش ازحد متوسط (28/3 از 5) بود. اما این میزان در مؤلفه های مختلف توسعه فرهنگی تا حدودی با هم متفاوت بود. در تمامی مؤلفه ها به جز یک مؤلفه (گسترش آموزش های فرهنگی و هنری) این نقش از دیدگاه کاربران کتابخانه های عمومی شهرستان بیرجند بیش ازحد متوسط (3 از 5) بود. هرچند به نظر می رسید متغیرهایی مانند سن، سطح تحصیلات و گروه های شغلی کاربران در دیدگاه آن ها در خصوص نقش کتابخانه های عمومی در توسعه فرهنگی تفاوتی ایجاد کند، ولی در این پژوهش تفاوت معناداری در خصوص این متغیرها یافت نشد. این مقاله کمک مؤثری به درک جایگاه کتابخانه عمومی در توسعه فرهنگی و در نتیجه توجه به جایگاه آن در بافت جامعه می کند.

در این پژوهش میزان خود ـ استنادی در مقاله های منتشر شده در دو نشریة «فصلنامه کتاب» و «فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی» بین سالهای 1382 تا 1386 بر اساس پایگاه گزارشهای استنادی نشریه های فارسی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام مقایسه میشود. همچنین، شاخصهایی همچون تعداد خود - استنادی نویسنده، درصد خود- استنادی نویسنده، میزان مقاله های دارای خود- استنادی نویسنده، همچنین نوع مدرک خود استناد شده در هر نشریه، عمر خود - استنادی در هر نشریه و نرخ خود - استنادی مجله و ضریب تأثیر نشریه ها قبل و پس از حذف خود - استنادی و عملکرد مجله ها پس از حذف خود - استنادی محاسبه شده است. نتایج نشان داد میزان خود – استنادی در دو نشریه در سالهای مورد بررسی نسبتاً پایین است. در کل، فصلنامة کتابداری و اطلاع رسانی نسبت به فصلنامه کتاب ، خود - استنادی نویسنده بیشتری دارد اما در مورد خود - استنادی مجله تا سال 1385 فصلنامه کتاب نرخ خود - استنادی بالاتری را نشان میدهد. این میزان در سال 1386 برای فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی نسبت به فصلنامه کتاب بیشتر است. از دیگر نتایج پژوهش این است که خود - استنادی باعث افزایش ضریب تأثیر شده و رتبه مجله پس از حذف خود- استنادی تغییر میکند

هدف: پژوهش حاضر به رابطه بین اضطراب کتابخانه ای و نگرش رایانه ای کاربران کتابخانه های عمومی شهرستان دزفول بر اساس مدل سی. ای. اس. پرداخته است. روش: مطالعه از نوع کاربردی است و با استفاده از روش پیمایشی تحلیلی انجام شد. جامعه پژوهش کاربران کتابخانه های شهرستان دزفول به تعداد 10757 نفر است که از میان آنها تعداد 370 نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات دو پرسشنامه باستیک شامل 39 گزاره برای اضطراب کتابخانه ای و پرسشنامه مدل سی. ای. اس. لوید و گریسارد شامل 40 گزاره است. یافته ها: یافته ها نشان داد مهم ترین عامل اضطراب زا بر اساس مقیاس باستیک مربوط به «احساس عدم راحتی در کتابخانه» با میانگین 41/4 است. تحلیل نتایج مولفه های نگرش رایانه ای با استفاده از آزمون تحلیل واریانس فریدمن نشان داد که «سودمندی رایانه» با میانگین 06/3 بالاترین و «اضطراب رایانه» با میانگین 84/1 پایین ترین رتبه را دارا هستند. اضطراب کتابخانه ای و نگرش رایانه ای کاربران به لحاظ سن و سطح تحصیلات با استفاده از آزمون آنوای یک راهه مستقل، و به لحاظ جنسیت با استفاده از آزمون تی مستقل بررسی گردید که تفاوت معنی داری را نشان نداد. نتایج نشان داد بین اضطراب کتابخانه ای و نگرش رایانه ای کاربران رابطه معنی داری در سطح کمتر از (001/0) وجود دارد و نگرش رایانه ای نقش پیش بینی کننده ای را در راستای اضطراب کتابخانه ای ایفا می نماید. اصالت/ارزش: با توجه به نتایج پژوهش، اقدام مناسب در راستای کاهش تأثیر عوامل اضطراب زای کتابخانه ای هم زمان با توجه به نگرش کاربران نسبت به رایانه، می تواند عملکرد کاربران در استفاده از خدمات اطلاعاتی کتابخانه ها را بهبود بخشد.

همکاری در حوزه های مختلف علمی، سابقه ای طولانی دارد. با این حال، این پدیده در ایران کمتر بررسی شده است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی و با هدف بررسی وضعیت همکاری علمی در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، به بررسی این پدیده و «تألیف مشترک» که بازتاب فعالیتها و رویکردهای جامعة علمی امروز به شمار می آید، پرداخته است. نتایج به دست آمده عبارتند از: ·       میان نسبت همکاری علمی در اعضای هیئت علمی 4 حوزة موضوعی دانشگاه فردوسی، تفاوتی معنادار وجود دارد. ·     در بین حوزه های مورد بررسی، سه حوزه موضوعی مهم در این دانشگاه (کشاورزی، علوم پایه و مهندسی) فراوانی قابل توجهی در تولیدات علمی مشترک اعضای هیئت علمی خود دارند، اما در حوزه وسیع علوم انسانی فراوانی تولیدات مشترک، پایین ترین میزان را در کل دانشگاه به خود اختصاص داده است. بیشترین نسبت همکاری علمی در کل دانشگاه در حوزه کشاورزی، سپس در حوزة علوم پایه و پس از آن در حوزة مهندسی است. کمترین نسبت همکاری علمی نیز به حوزه علوم انسانی تعلق دارد.