کتابخانه ها

نمایش ۱۰۱ تا ۱۲۰ مورد از کل ۱٬۵۵۴ مورد.

۱۰۱.

آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی مشهد بر اساس مدل CSPP(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه هندی عادل سلیمانی نژاد فریبرز درودی

منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: فناوری اطلاعات و ارتباطات آمادگی الکترونیکی مدل CSPP کتابخانه های دانشگاهی مشهد

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۲۲ تعداد دانلود : ۴۸۳

هدف: این پژوهش، بررسی آمادگی الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی مشهد بر اساس شاخص های مدل CSPP (Computer Systems Policy Project) است. روش: پژوهش حاضر پیمایشی و از نوع کاربردی است. نمونه آماری 54 نفر از سرپرستان و مسوولان کتابخانه ها و بخش انفورماتیک است که به روش طبقه ای انتخاب شده اند. سپس، با استفاده از روش دلفی و بر اساس شاخص های این مدل،آمادگی الکترونیکی متناسب با کتابخانه های دانشگاهی ارایه شد. یافته ها: یافته های این اجرا حاکی از آن است که بین کتابخانه های دانشگاه های مختلف از بعد اجتماعی، فنی و حقوقی تفاوتی وجود ندارد ولی از نظر بعد اقتصادی و مدل سی اس پی پی تنها دانشگاه های دولتی در وضعیت مناسب تری هستند. با بررسی آمادگی الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی نقاط قوت و ضعف و یا به عبارت بهتر، شکاف دیجیتالی بین کتابخانه ها شناسایی شد.

۱۰۲.

بررسی رابطه ویژگی های شغلی کتابداران با انگیزه اشتراک دانش در کتابخانه ها مطالعه موردی:کتابخانه های دانشگاه های تابعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مستقر در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نجلا حریری لیلا محمدپور

منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلیدواژه‌ها: کتابداران اشتراک دانش ویژگی های شغلی انگیزه اشتراک دانش کتابخانه های علوم پزشکی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۸۲ تعداد دانلود : ۸۵۱

هدف: پژوهش حاضر با هدف آگاهی از رابطه ویژگی های شغلی با انگیزه اشتراک دانش در کتابخانه های دانشگاه های تابعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مستقر در شهر تهران انجام شده است. روش : روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و ابزار گردآوری داده ها سه پرسش نامه ویژگی های شغلی، انگیزه اشتراک دانش و اشتراک دانش است. جامعه پژوهش شامل 133 کتابدار دانشگاه های علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم بهزیستی و توان بخشی است که از این تعداد، 118 نفر به پرسش نامه ها پاسخ داده اند. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، وضعیت ویژگی های شغلی کتابداران و انگیزه آنها برای اشتراک دانش در سطح متوسط ارزیابی شده است و رابطه معنی داری بین ویژگی های شغلی و انگیزه اشتراک دانش در کتابخانه ها وجود دارد. همچنین یافته ها، رابطه انگیزه اشتراک دانش با اشتراک دانش را نیز مورد تأیید قرار داد. افزایش آزادی عمل کتابداران موجب افزایش انگیزه درونی اشتراک دانش می شود و با افزایش سطح هویت کاری کتابداران، بر میزان انگیزه درون فکنانه اشتراک دانش در آنها افزوده می شود. افزایش سطح بازخورد اجتماعی نیز، افزایش انگیزه بیرونی اشتراک دانش را در کتابداران به دنبال دارد.

۱۰۳.

آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نرگس اورعی مظفر چشمه سهرابی علی صنایعی هادی جباری نوقابی

منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: اصفهان آمادگی الکترونیکی فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) کتابخانه دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۷۸ تعداد دانلود : ۵۱۵

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاه ها و موسسه های آموزش عالی شهر اصفهان است. روش: روش انجام پژوهش توصیفی پیمایشی و جامعه آماری آن کتابخانه های دانشگاه ها و موسسه های آموزش عالی شهر اصفهان در سال تحصیلی 1389- 1390 است. روش نمونه گیری از نوع تصادفی طبقه ای است و تعداد 7 کتابخانه به عنوان نمونه انتخاب شد. ابزار گرد آوری داده ها شامل 4 پرسشنامه محقق ساخته (کارکنان فناوری اطلاعات کتابخانه، مدیران فناوری دانشگاه، کارکنان کتابخانه، و مدیران عالی کتابخانه)می باشد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میزان دسترسی و آمادگی زیرساخت فاوا، آمادگی اطلاعات، خدمات و فعالیت های نیازمند به فاوا، امنیت اطلاعات، آمادگی مدیریت و فرهنگ سازمانی بالاتر از حد متوسط بوده است. در حالی که، آمادگی ویژگی های سازمانی، ارتباط با محیط بیرونی، میزان سیاست ها و استراتژی ها و مقررات حقوقی و قانونی مربوط به فاوا، آمادگی مالی، نیروی انسانی، میزان استفاده از فاوا، بالاتر از حد متوسط نبوده است. همچنین یافته ها نشان داد تفاوت معنی داری میان مقدار بعدهای آمادگی الکترونیکی وجود داشت و میزان آمادگی الکترونیکی کتابخانه ها با میانگین 66/2 کمتر از حد متوسط می باشد. نتایج نهایی پژوهش حاکی از آن است که کتابخانه های دانشگاه ها و موسسه های آموزش عالی شهر اصفهان از آمادگی الکترونیکی لازم بر خوردار نبوده اند و نیازمند رسیدگی و توجه بیشتر در بعدهایی با آمادگی پایین هستند.

۱۰۴.

دیدگاه کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نسبت به ویژگی های محیط رابط نرم افزار پارس آذرخش و بهره گیری از آن ها(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده: سیما شفیعی رسول نوری علیرضا رحیمی پریسا شفیعی رقیه قضاوی

منبع: مدیریت اطلاعات سلامت دوره دهم فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۹)

کلیدواژه‌ها: دانشگاه ها نرم افزار کتابداران کتابخانه ها رابط کاربر کامپیوتر

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها کتابداران و کارمندان کتابخانه

تعداد بازدید : ۱۵۰۷ تعداد دانلود : ۸۳۵

مقدمه: نرم افزار کتابخانه، برنامه ای رایانه ای برای ذخیره، پردازش و بازیابی اطلاعات در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی است. محیط رابط در نرم افزار کتابخانه ای بخشی از نرم افزار است که تعامل کاربر با نرم افزار را برقرار می سازد و انتقال اطلاعات کاربر به نظام و بالعکس توسط آن صورت می گیرد. هدف از اجرای این پژوهش، شناسایی دیدگاه کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نسبت به ویژگی های محیط رابط نرم افزار پارس آذرخش در سال 1388 بود. روش بررسی: این مطالعه از دسته ی مطالعات توصیفی- مقطعی بود که در سال 1388 انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه ی محقق ساخته متشکل از 51 سؤال استفاده شد و جامعه ی این پژوهش، کتابداران کتابخانه های دانشکده ای و کتابخانه ی مرکزی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان (50 نفر) بودند که به صورت سرشماری مورد مطالعه قرار گرفتند. روایی ابزار به وسیله ی کارشناسان و متخصصین موضوعی و پایایی آن با استفاده از آزمون Cronbach's alpha (با مقدار 81/0) تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، روش های آماری توصیفی (توزیع فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد) و نیز آزمون همبستگی Spearman مورد استفاده قرارگرفت. یافته ها: از دیدگاه کتابداران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، بین متغیرهای مختلف رابط کاربر نرم افزار پارس آذرخش، متغیر یادگیری چگونگی کار با نرم افزار بیشترین نمره (56/3 از حداکثر 5) را به خود اختصاص داد و پس از آن متغیرهای صفحه ی نمایش اطلاعات (40/3)، واژگان و پیام های نرم افزار (3) قرار گرفتند. همچنین نمره ی کسب شده در مورد راهنمای نرم افزار (6/2) و سایر امکانات و قابلیت های آن کمتر از حد متوسط (96/2) بود. در مجموع نمره ی کسب شده در مورد تعامل با رابط کاربری نرم افزار پارس آذرخش در حد متوسط (20/3) به دست آمد. بین دیدگاه کتابداران در مورد رابط کاربری نرم افزار پارس آذرخش و سواد رایانه ای کتابداران، هیچ ارتباط معنی داری وجود نداشت. همچنین تنها بین وضعیت واژگان و پیام های نرم افزار و سواد کتابخانه ای کتابداران، رابطه ی معنی دار وجود داشت و بین سایر ویژگی های رابط کاربری و سواد کتابخانه ای کتابداران هیچ ارتباط معنی داری مشاهده نگردید. نتیجه گیری: نتایج نشان داد، دیدگاه کتابداران شرکت کننده در این پژوهش در مورد ویژگی های نرم افزار پارس آذرخش در حد متوسطی بود. در میان متغیرهای مورد بررسی، متغیرهای چگونگی کار با نرم افزار، صفحه ی نمایش اطلاعات و واژگان و پیام های نرم افزار در وضعیت بهتری قرار داشتند، این در حالی است که متغیرهای راهنما و سایر امکانات و قابلیت های نرم افزار به بازنگری و ارتقای بیشتری نیاز دارند.

۱۰۵.

رابطه کیفیت زندگی کاری و دلبستگی شغلی در بین کتابداران کتابخانه های دانشگاه های شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: پیمان جلیل پور یحیی اکبری شایه معصومه پیروزفر

منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلیدواژه‌ها: کیفیت زندگی کاری کتابخانه های دانشگاهی کتابداران دلبستگی شغلی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۴۲ تعداد دانلود : ۷۶۹

هدف:هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری و دلبستگی شغلی در بین کتابداران کتابخانه های دانشگاه های شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز می باشد. روش:پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کتابداران دانشگاه های شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز می باشد. به دلیل کم بودن حجم جامعه با روش سرشماری تمام افراد جامعه شامل 60 کتابدار با استفاده از پرسش نامه های کیفیت زندگی کاری و دلبستگی شغلی مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها با روش همبستگی ساده و رگرسیون چندگانه مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج حاصل از همبستگی ساده نشان داد که بین کیفیت زندگی کاری و دو مؤلفه ی قانون گرایی و فرصت رشد مداوم با دلبستگی شغلی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد (05/0p)

۱۰۶.

تقویت وفاداری مشتریان کتابخانه ها با استفاده از رسانه های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم کشوری محمدصادق عبداللهی

منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۴ بهار ۱۳۹۲ شماره ۹۳

کلیدواژه‌ها: بازاریابی اینترنتی وفاداری مشتریان رسانه های اجتماعی رضایت مندی مشتریان بازاریابی کتابخانه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۲۹۵ تعداد دانلود : ۱۵۵۵

هدف: مشتریِ راضیِ کتابخانه، ممکن است به سبب هایی مانند تنوع طلبی یا تبلیغات رقبا به کتابخانه بازنگردد. از طرفی بازگشت این مشتریان هدف نهایی هر سازمان خدماتی است. متخصصان حوزه بازاریابی راه حل این مشکل را در وفاداری مشتریان به خدمات دانسته اند. این مقاله در بخشی به اهمیت و ضرورت وفاداری مشتریان کتابخانه پرداخته است و در بخش دیگر، نقش رسانه های اجتماعی را در افزایش وفاداری مشتریان به کتابخانه بررسی کرده است. روش/ رویکرد پژوهش: مرور، متون یافته ها: وفاداری مشتریان کتابخانه در عصر حاضر ضروری است. به این منظور باید برنامه هایی به منظور تقویت وفاداری مشتریان در کتابخانه ها اجرا شود. ازجمله ابزارهای رایگان و در دسترس، رسانه های اجتماعی هستند. رسانه های اجتماعی می توانند با افزایش تعاملات مستقیم و دونفره، شخصی سازی و سفارشی سازی خدمات و استفاده از فنون بازاریابی چهره به چهره وفاداری مشتریان کتابخانه را افزایش دهند. نتیجه گیری: کتابخانه ها همانند سایر سازمان های خدماتی، باید به اجرای برنامه های وفاداری بپردازند و بسیار ساده انگارانه است که تصور شود مشتریانِ راضی برمی گردند و مشتریانِ ناراضی برنمی گردند. به کارگیری قابلیت ها و ظرفیت های رسانه های اجتماعی می تواند نقش مهمی را در این امر ایفا کند. در فضای غیررسمی رسانه های اجتماعی، نارضایتی، همانند رضایت، می تواند به سرعت منتشر شود و شهرت و اعتبار کتابخانه را تهدید کند.

۱۰۷.

رابطه سلامت روان و رضایت شغلی کتابداران دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نجلا حریری فهیمه بطلانی

منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۴ تابستان ۱۳۹۲ شماره ۹۴

کلیدواژه‌ها: رضایت شغلی سلامت روان کتابداران دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۲ تعداد دانلود : ۱۰۹۲

هدف: نظر به اهمیت رضایت شغلی در بهره وری سازمان ها، هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه سلامت روان با رضایت شغلی کتابداران است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی تحلیلی، ابزار گردآوری داده ها دو پرسشنامه سلامت روان و شاخص توصیف شغلی، و جامعه آماری کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان است. یافته ها: میانگین سلامت روان کتابداران 37/45 و میانگین رضایت شغلی کتابداران 58/160 و درحد متوسط بوده، بین سلامت روان و رضایت شغلی کتابداران رابطه معنی داری وجود ندارد. در تحلیل سلامت روان و رضایت شغلی به تفکیک جنسیتی نیز تفاوت معنی داری بین زنان و مردان کتابدار مشاهده نشد. نتیجه گیری: نبودِ رابطه معنی دار بین سلامت روان و رضایت شغلی کتابداران، یافته بحث برانگیزی است که احتمال نقش پررنگ تر متغیرهای سازمانی را در رضایت شغلی کتابداران مطرح می کند. انجام پژوهش های بیشتر در این زمینه و نیز بررسی رابطه عوامل مختلف سازمانی و روان شناختی با هر دو متغیر سلامت روان و رضایت شغلی در جامعه کتابداران می تواند روشنگر نکات بیشتری در مورد این دو زمینه تحقیقاتی مهم باشد.

۱۰۸.

سنجش و رتبه بندی دانشگاه های شهر شیراز در اجرای مدیریت دانش از دید کتابداران با استفاده از روش ANP-TOPSIS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرتضی محمدی استانی احمد شعبانی حامد فروگذار

منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: مدیریت دانش کتابخانه های دانشگاهی دانشگاه شیراز دانشگاه علوم پزشکی شیراز کتابداران دانشگاه صنعتی شیراز مدل هیسیگ روش ANP-TOPSIS

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۹۱ تعداد دانلود : ۹۰۱

هدف: هدف پژوهش حاضر سنجش و رتبه بندی دانشگاه های شهر شیراز در اجرای مدیریت دانش از دید کتابداران با استفاده از روش ANP-TOPSIS است. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی-پیمایشی و جامعه آن کتابداران کتابخانه های دانشگاه های شیراز، علوم پزشکی شیراز، و صنعتی شیراز در سال تحصیلی 1390-1391 (153 نفر) بود که به علت محدودیت حجم جامعه، نمونه گیری صورت نگرفت. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته با مقیاس پنج درجه ای لیکرت است. روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید مجرب تایید و پایایی آن 84/0 α = برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار آماری SPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تمام مؤلفه های مدل هیسیگ (خلق، ذخیره، نشر، و بکارگیری دانش) در اجرای مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاه های شهر شیراز مؤثر است. رتبه بندی مؤلفه های مدل هیسیگ با استفاده از روش ANP-TOPSIS نشان داد که مؤلفه ""نشر دانش"" بیشترین و مؤلفه ""بکارگیری دانش"" کمترین تأثیر را بر اجرای مدیریت دانش دارد. رتبه بندی دانشگاه های شهر شیراز در اجرای مدیریت دانش نشان داد که دانشگاه شیراز بهترین عملکرد را دارد. همچنین اختلاف مشاهده شده بین میانگین آزمودنی ها بر پایه عوامل جمعیت شناختی جنسیت، سابقه اشتغال، نوع کار، و نوع کتابخانه معنی دار نبود (P≥/05)، ولی در متغیر سطح تحصیلات در تمام عوامل مدل هیسیگ تفاوت معنی دار بود (P≤/05).

۱۰۹.

ارزشیابی وضعیت عملکرد مدیریت امنیت اطلاعات درکتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران بر اساس استاندارد بین المللی ایزو/ آی.ای.سی.(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: میلا ملک الکلامی

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۲۸ تابستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۷۴)

کلیدواژه‌ها: مدیریت دانشگاه های دولتی کتابخانه های دانشگاهی امنیت اطلاعات کتابخانه های مرکزی استاندارد ایزو/ آی. ای. سی. 27002 تهران(شهر)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها امنیت کتابخانه ها

تعداد بازدید : ۱۷۷۳ تعداد دانلود : ۱۰۱۲

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی وضعیت عملکرد مدیریت امنیت اطلاعات در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران بر اساس استاندارد ایزو/آی.ای.سی. 27002 انجام شده است. روش پژوهش توصیفی – پیمایشی است و به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد مذکور شامل 11 شاخص و 39 مولفه، استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش تعداد 74 نفر از مدیران اصلی و میانی شاغل کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران بر اساس آخرین فهرست موجود در پایگاه وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق هر دو نوع آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار مایکروسافت اکسل 2007 و نرم افزار آماری اس. پی. اس. اس صورت گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که در کتابخانه های مورد پژوهش میانگین رعایت استاندارد ایزو/ آی. ای. سی. 27002 در شاخص های سیاست های امنیتی (91/3) ، مدیریت امنیت اطلاعات سازمان(23/4)، مدیریت امنیت اموال سازمان (38/4)، مدیریت امنیت منابع انسانی(4)، مدیریت امنیت فیزیکی و محیطی(07/4)، مدیریت امنیت عملیات و ارتباطات (15/4)، مدیریت کنترل دسترسی به اطلاعات (38/4)، مدیریت اکتساب، توسعه، حفظ و نگهداری سیستم های اطلاعاتی (92/3)، مدیریت بحران امنیت اطلاعات (84/3)، مدیریت استمرار کسب و کار (46/3)، مدیریت تطابق (69/3) می باشد. بر اساس جدول ارزشیابی، میانگین تمام شاخص های استاندارد در وضعیت مطلوب قرار دارند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بطور کلی کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران از لحاظ مدیریت امنیت اطلاعات در شرایط مطلوبی قرار دارند و با اطمینان 95% می توان گفت میانگین مدیریت امنیت اطلاعات در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران بر اساس استاندارد ایزو آی. ای. سی. 27002 برابر با 4 بوده و بالاتر از حد متوسط است و در سطح مطلوبی قرار دارد. همچنین بین کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی مستقر در شهر تهران از لحاظ مدیریت امنیت اطلاعات تفاوت معناداری وجود ندارد.

۱۱۰.

مکانیابی کتابخانه های عمومی منطقه چهار شهر تهران با استفاده از GIS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا اباذری فهیمه باب الحوائجی بهنام جهانگیری فرد

منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۱۹ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۷۵)

کلیدواژه‌ها: سیستم اطلاعات جغرافیایی تحلیل سلسله مراتبی مکان یابی کتابخانه های عمومی منطقه چهار شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها

تعداد بازدید : ۲۵۳۴ تعداد دانلود : ۹۵۹

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی موقعیت مکانی کتابخانه های عمومی منطقه چهار شهر تهران بر اساس معیارهای مرکزیت و سازگاری و همچنین پیشنهاد مکان های مناسب تر جهت احداث کتابخانه های جدید می باشد. روش: پس از جمع آوری داده های پایه، یک پایگاه اطلاعاتی در محیط جی آی اس تشکیل شد. سپس بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده نقشه های جداگانه تهیه گردید. در ادامه با همپوشانی لایه های تهیه شده وضعیت کتابخانه های موجود مورد بررسی قرار گرفت و در نقشه نهایی نیز مناطق مناسبی برای احداث کتابخانه های جدید پیشنهاد گردید. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش کتابحانه های عمومی منطقه چهار شهر تهران با مؤلفه های مربوط به معیار مرکزیت و همچنین مؤلفه های مربوط به معیارهای سازگاری تناسب نسبی بالایی دارند؛ اما به لحاظ تناسب با معیارهای مربوط به کاربری های ناسازگار با کتابخانه وضعیت مناسبی ندارند. یافته های پژوهش مشخص نمود که کتابخانه های مورد بررسی توزیع جغرافیایی مناسبی ندارند. با توجه به معیار های در نظر گرفته شده موقعیت های مناسب تری برای احداث کتابخانه در این منطقه وجود دارد که این نقاط در نقشه نهایی پژوهش با رنگ سفید مشخص شده است. ارزش/اصالت: این مسأله حائز اهمیت است که قبل از شروع به ساخت کتابخانه، مکان های مناسب برای آن تعیین شود. لذا مقاله حاضر، با توجه به کمبود چندین کتابخانه در منطقه چهار شهر تهران بر اساس برنامه پنج ساله چهارم، در صدد است به منظور احداث کتابخانه مکان هایی که به لحاظ تناسب با شاخص های مرکزیت و سازگاری امتیازات لازم را داشته باشند مشخص نماید تا کتابخانه ها در محیطی مناسب و آرام به تعداد بیشتری از افراد جامعه خدمت رسانی کنند.

۱۱۱.

تحلیل استنادی منابع کتاب ها درباره حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سودابه نوذری عباس حری نجلا حریری یزدان منصوریان

منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۴ بهار ۱۳۹۲ شماره ۹۳

کلیدواژه‌ها: حافظ تحلیل استنادی کتاب های درباره حافظ حافظ پژوهی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها مجموعه های کتابخانه ای و منابع کتابخانه ای و اطلاعاتی انواع منابع اطلاعاتی کتابها

تعداد بازدید : ۲۵۵۴ تعداد دانلود : ۱۲۴۸

هدف: تعیین پراستفاده ترین منابع، پراستنادترین نویسنده، شرح های هسته بر دیوان، و قالب های منابع مورد استناد در کتاب های درباره حافظ روش/رویکرد پژوهش: تحلیل استنادی یافته ها: میانگین استناد به منابع، کمی بیش از 11 مدرک است. با تقسیم منابع به سه دسته دیوان، غیردیوان، و مقاله نتایج حاکی از آن است کتاب بحث در آثار و افکار و احوال حافظ پراستنادترین میان تمام منابع و نیز میان کتاب های غیردیوان است. دیوان حافظ براساس نسخه محمد قزوینی و قاسم غنی پراستنادترین کتاب دیوان است و مجموعه مقاله «حافظ شناسی» از سعید نیاز کرمانی پراستنادترین در زمینه مقاله هاست. درمیان نویسندگان بهاءالدین خرمشاهی بالاترین میزان استناد را کسب کرده است و پس از او با فاصله زیادی قاسم غنی و عبدالحسین زرین کوب، پرویز ناتل خانلری، و محمد معین قرار دارند. در پایان جدولی با معرفی عناوین 34 شرح پراستناد ارائه شده است که در صدر آن 5 شرح حافظ نامه (خرمشاهی)، از کوچه رندان (زرین کوب)، حافظ شیرین سخن (محمد معین)، شرح سودی (محمد سودی)، و آئینه جام (زریاب خویی) قرار دارند. ننتیجه گیری: نتایج پژوهش وضعیت مطلوبی را درباره استناد در کتاب های حافظ نشان نمی دهد؛ حدود یک سوم (نزدیک به 20 درصد) از کتاب ها به هیچ منبعی استناد نکرده اند. اگر به این میزان، کتاب هایی را که فهرست منابع منسجم ندارند و منابع از بخش های دیگر کتاب مانند متن، پانویس، و صفحه های آغازین کسب شده است اضافه کنیم این میزان به 40 درصد می رسد. درواقع تنها 60 درصد کتاب های مورد بررسی فهرست منابع دارند. شاید نتایج انجام چنین پژوهشی درباره سایر موضوع ها در زمینه متون فارسی نیز، خیلی متفاوت نباشد. به هرحال لزوم پرداختن به این مسئله، یعنی عدم استفاده از آثار گذشتگان هنگام تدوین یک اثر، بسیار حس می شود.

۱۱۲.

تطبیق و ارزش گذاری عناصر داده ای مارک ایران با موجودیت ها و وظایف کاربری الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: معصومه نیک نیا سید ابراهیم عمرانی

منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۲۹ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۷۶)

کلیدواژه‌ها: مطالعه تطبیقی مارک ایران موجودیت ها مارک 21 الگوی مفهومی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی وظایف کاربری

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها مجموعه های کتابخانه ای و منابع کتابخانه ای و اطلاعاتی انواع منابع اطلاعاتی کتابشناسی ها

تعداد بازدید : ۱۴۸۷ تعداد دانلود : ۷۶۸

وجود ساختار سلسله مراتبی و چندلایه در الگوی مفهومی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی (FRBR) موجب می شود کاربر با هر سطحی از دانش موضوعی با انجام جستجوهای ساده در نرم افزارهایی که با مدل مفهومی طراحی شده اند، موجودیت های مورد نظر خود را بازیابی نماید. پژوهش حاضر به عنوان یکی از اولین گام ها با هدف بررسی میزان انطباق عناصر داده ای مارک ایران با موجودیت ها و وظایف کاربری ""الگوی مفهومی"" و ارزشگذاری آنها از دیدگاه کاربران بالقوه فهرستهای رایانه ای انجام شده است. بدین منظور، تمامی فیلدهای متغیر و فیلدهای با عناصر داده ای ثابت مارک ایران با رویکرد تحلیلی - تطبیقی با موجودیت ها و وظایف کاربری الگوی مفهومی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی و بر اساس مطالعات مشابه انجام شده توسط کتابخانه کنگره آمریکا بر روی مارک 21 ، گزارش ایفلا و ارزشگذاری کاربران در پژوهش، کلیه عناصر داده ای مارک ایران که قابلیت انطباق بر موجودیت ها و پشتیبانی از وظایف کاربری الگوی مفهومی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی را داشتند، شناسایی و ارزشگذاری شدند. بر مبنای نتایج پژوهش پشتیبانی عناصر داده ای مارک ایران از به ترتیبب وظیفه کاربری «شناسایی» با 49.17 درصد بیشترین و «یافتن» با 18.42 درصد در کمترین رتبه قرار دارد. لذا در طراحی نرم افزارهای کتابخانه ای مبتنی بر ""الگوی مفهومی"" توجه به این مهم به منظور پشتیبانی از وظایف کاربران ضرورت دارد. همچنین بر اساس این بررسی، عناصر داده ای مارک ایران بیشترین قابلیت انطباق را با موجودیت های گروه اول و کمترین میزان قابلیت انطباق را با موجودیت های گروه سوم ""الگوی مفهومی"" دارند. در مجموع 44.74 درصد از عناصر داده ای مارک ایران با موجودیت های گروه اول، 9.95 درصد با موجودیت های گروه دوم و 3.15 با موجودیت های گروه سوم منطبق شده اند. همچنین نتایج در بخش ارزشگذاری عناصر داده ای مارک ایران با قابلیت پشتیبانی از وظایف کاربری موجودیت های گروه اول ""الگوی مفهومی"" بر مبنای گزارش ایفلا نشان داد به ترتیب 434 عنصر داده ای مارک ایران (27.83 درصد) در «شناسایی»، 425 عنصر داده ای مارک ایران (27.28 درصد) در «دسترسی»، 147 عنصر داده ای مارک ایران (9.44 درصد) در «انتخاب»، 95 عنصر داده ای مارک ایران (6.10 درصد) در «یافتن» دارای ارزش زیاد می باشند. این نتایج همخوانی نسبی با ارزشگذاری بر مبنای گزارش پژوهش حاضر را نشان می دهد.

۱۱۳.

با چشمان بسته کتاب بخوانید

نویسنده: معصومه شهبندی

منبع: رادیو فروردین ۱۳۹۲ شماره ۶۹

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی کتابخانه ها مجموعه های کتابخانه ای و منابع کتابخانه ای و اطلاعاتی حوزه سمعی - بصری

تعداد بازدید : ۹۲۰ تعداد دانلود : ۸۰۰

۱۱۴.

نظرسنجی در مورد استقرار سیستم شناسایی با فرکانس رادیویی (آر.اف.آی.دی.) در کتابخانه های دانشگاهی اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حوریه ناجی اصفهانی احمد شعبانی عاصفه عاصمی فاطمه نادری خراجی

منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۴ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۹۶

کلیدواژه‌ها: اصفهان کتابخانه های دانشگاهی خدمات کتابخانه ها سیستم های امنیتی سیستم شناسایی امواج رادیویی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۷۸ تعداد دانلود : ۹۸۳

هدف: شناسایی دیدگاه مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاهی اصفهان در مورد امکان استقرار سیستم شناسایی با فرکانس رادیویی (آر.اف.آی.دی.) در کتابخانه های دانشگاهی دولتی شهر اصفهان براساس معیارهای مربوط به ارائه خدمات میز امانت به صورت خودکار، برقراری کنترل امنیتی، قفسه خوانی و کنترل موجودی، و اِعمال قوانین لازم برای مدیریت کتابخانه به صورت مکانیزه روش/ رویکرد پژوهش:. جامعه آماری این پیمایش کتابداران کتابخانه های دانشگاه های اصفهان، صنعتی اصفهان، و علوم پزشکی اصفهان (168 نفر) است. برای گرد آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، نمونه 135 نفر تعیین شد. یافته ها: استقرارسیستم شناسایی با فرکانس رادیویی (آر.اف.آی.دی.)خدمات میز امانت را ارتقاء می دهد، در سیاهه برداری و شناسایی مواد زائد تأثیر دارد، از اتلاف وقت مراجعین می کاهد، به قفسه خوانی کتابخانه مساعدت می کند، و به کنترل موجودی در طول مدت زمان کمک می کند. نتیجه گیری: استقرار سیستم شناسایی با فرکانس رادیویی (آر.اف.آی.دی.) برای خدمات میز امانت، سیستم امنیتی، سهولت در انجام قفسه خوانی، و اعمال مدیریت مفید تلقی می شود. عوامل جمعیت شناختی اندیشه استقرار سیستم شناسایی با فرکانس رادیویی (آر.اف.آی.دی.) در نوع دانشگاه و مدرک تحصیلی معنادار بوده است؛ یعنی بین عوامل جمعیت شناختی و آر.اف.آی.دی. ارتباط وجود دارد.

۱۱۵.

بررسی توزیع امکانات و منابع کتابخانه ای با بهره گیری از شاخص اقتصادی ضریب جینی (مورد کاوی اداره کل کتابخانه های عمومی استان مرکزی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن مطیعی

منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۱۹ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۷۵)

کلیدواژه‌ها: ضریب جینی استان مرکزی منحنی لورنز کتابخانه های عمومی توزیع کتاب و منابع

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۴ تعداد دانلود : ۷۹۱

هدف: هدف این پژوهش، تعیین میزان برابری در توزیع منابع کتابخانه ای در شهرستان های استان مرکزی با بهره گیری از ضریب جینی به منظور ارزیابی توزیع منابع و امکانات است. هدف غایی این تحقیق ارائه روشی برای ارزیابی برابری توزیع منابع جهت سیاستگذاری در توزیع منابع کتابخانه ای است. روش: این پژوهش با روش اَسنادی و بهره گیری از آمار سالانه اداره کل کتابخانه های عمومی استان مرکزی و با استفاده از منحنی لورنز و محاسبه ضریب جینی انجام پذیرفته است. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که ضریب تراکم جینی برای کتب موجود در کتابخانه های استان نسبت به جمعیت 12 شهرستان مورد مطالعه 0.24 و ضریب جینی برای مساحت بنای کتابخانه های استان 0.24 و برای دیگر منابع از جمله صندلی مطالعه و رایانه های موجود، به ترتیب 0.23 و 0.24 می باشد. یافته ها نشان می دهد که توزیع منابع و دسترسی به کتابخانه های عمومی در شهرستان های استان مرکزی از توزیع و برابری مطلوبی برخوردار است. اصالت/ارزش: توزیع برابر منابع و بهره مندی عادلانه در دسترسی به منابع یکی از اهداف مدیریت منابع است. جهت سنجش توزیع برابر میان افراد جامعه اغلب توجه به منابع مالی و درآمدی می شود. روش های مختلفی جهت سنجش برابری در توزیع وجود دارد که یکی از آنها ضریب تراکم جینی است که از روش های پرکاربرد اقتصادی است که در مطالعه حاضر به کار رفته است.

۱۱۶.

آیا کتاب های گران قیمت هم واسپاری می شوند؟وضعیت اجرای قانون واسپاری منابع کتابی در کتابخانه ملی طی سال های 1381-1390(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رحیم قاسمی فریبرز خسروی

منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۴ تابستان ۱۳۹۲ شماره ۹۴

کلیدواژه‌ها: کتابخانه ملی واسپاری واسپاری قانونی خانه کتاب

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۷ تعداد دانلود : ۱۱۵۵

هدف: میزان واسپاری به کتابخانه ملی طی سال های 1381-1390 و کاستی های اجرای قانون واسپاری شناسائی، و برای رفع آنها پیشنهاد ارائه شده است. روش/ رویکرد پژوهش: پیمایشی تحلیلی از نوع کاربردی یافته ها: از 531400 عنوان ثبت شده در بانک اطلاعاتی کتاب های چاپی خانه کتاب، 8/73 درصد به کتابخانه ملی واسپاری شده است. ناشران تهرانی از 398000 عنوان، 4/69 درصد و ناشران شهرستانی از مجموع 133400 عنوان، 8/86 درصد را به کتابخانه ملی واسپرده اند. نتیجه گیری: بین میزان واسپاری ناشران تهرانی و شهرستانی تفاوت معنادار وجود دارد. بین میزان واسپاری موضوعات مختلف در سال های مختلف نیز تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین بین میانگین قیمت کتاب های واسپاری شده و واسپاری نشده طی این ده سال نیز تفاوت معنادار است.

۱۱۷.

بررسی دیدگاه کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر اصفهان نسبت به رعایت استانداردهای خدمات مرجع دیجیتال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رقیه عسگری احمد شعبانی سعید رجایی پور

منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلیدواژه‌ها: کتابخانه های دانشگاهی کتابداران خدمات مرجع دیجیتال استاندارد های ایفلا

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۸۶ تعداد دانلود : ۹۴۲

هدف: هدف مطالعه دیدگاه کتابداران دانشگاهی نسبت به اجرای خدمات مرجع دیجیتال در دانشگاه های شهر اصفهان بر اساس مؤلفه های استاندارد ایفلا است. روش: روش انجام پژوهش توصیفی- پیمایشی، و جامعه آن کتابداران شاغل کتابخانه های دانشگاهی دولتی شهر اصفهان بود. حجم نمونه با استفاده از برآورد واریانس به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای برابر با 113 نفر محاسبه شد. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته بر اساس استانداردهای مرجع ایفلا بود. یافته ها: یافته ها نشان داد که میزان رعایت مؤلفه های مرجع ایفلا از دیدگاه جامعه مورد بحث در کتابخانه ها به طور یکسان نبود. بیشترین میزان رعایت مربوط به مؤلفه خط مشی با میانگین 64/2 و کمترین میزان، مربوط به مؤلفه ارزیابی با میانگین 30/2 بوده است. میانگین کل مؤلفه های پژوهش برابر با 97/1 بود که میزان رعایت خدمات مرجع دیجیتال را کمتر از حد متوسط نشان می دهد.با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاد می شود که خط مشی اختصاصی برای خدمات مرجع دیجیتال با توجه به استانداردهای ایفلا تدوین شود و با برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت، اجرای برنامه های آموزش ضمن خدمت، طراحی و سفارش صفحات و منوی خدمات مرجع به ارتقاء سطح کمی و کیفی کتابخانه ها پرداخته شود.

۱۱۸.

ارزیابی عملکرد کتابخانه های کانون پروش فکری کودکان و نوجوانان در ایران براساس روش تحلیل راهبردی SWOT(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مینا ذاکرشهرک زهرا اباذری

منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۴ پاییز ۱۳۹۲ شماره ۹۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۸۰ تعداد دانلود : ۱۰۶۱

هدف: هدف اصلی این پژوهش ارزیابی عملکرد کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان براساس روش تحلیل راهبردی SWOT است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی- تحلیلی و تلفیقی از روش مطالعات اسنادی و میدانی است و به منظور شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید کتابخانه های کانون، مطالعه بر روی کارکنان و کاربران فعلی کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اعم از نویسندگان، مترجمان، تصویرگران و دیگر دست اندرکاران حوزه ادبیات کودک و نوجوان، مدیران کتابخانه های کانون مراکز استان ها و همچنین معاونان و مدیران عالی کانون صورت گرفت و با به کارگیری روش های آماری برای توصیف اطلاعات گردآوری شده از مطالعه میدانی و تحلیل داده های کیفیِ به دست آمده براساس مصاحبه حضوری ساختاریافته، براساس ماتریس swot نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید استخراج شد. یافته ها: ارتباط و تعامل بین حوزه های مختلف کودکان و نوجوانان با کتابخانه مرجع کانون کم است. کتابخانه مرجع کانون تنها به طور مستقیم با کارگزار بین المللی در ارتباط است. میزان آشنایی کارکنان با زبان خارجی در حد متوسط و درصد بسیار کمی از آنها با سایر زبان های خارجی آشنایی دارند. اکثر کتابخانه های کانون فاقد منابع خارجی برای کاربران خود اند. نتیجه گیری: براساس ماتریسSWOT، مجموع امتیازات کانون از لحاظ عوامل داخلی برابر 96/1 از حداکثر 4 امتیاز ممکن است بنابراین درمجموع، کانون از نظر عوامل داخلی دچار ضعف است، اما در واکنش به عوامل خارجی کانون با امتیاز 34/2 در وضعیت میانه قرار دارد.

۱۱۹.

ارتباط بین سواد اطلاعاتی و کتابداری مبتنی بر شواهد: مورد پژوهی کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم بازبین مظفر چشمه سهرابی محمود مرادی

منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: کرمانشاه سواد اطلاعاتی کتابدار کتابخانه دانشگاهی کتابداری مبتنی بر شواهد

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۹۵ تعداد دانلود : ۵۶۴

هدف: هدف عمده این پژوهش بررسی رابطه بین سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه از یک سو و رویکرد کتابداری مبتنی بر شواهد آنان از سویی دیگر است. روش: روش پژوهش همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل 61 کتابدار کتابخانه های دانشگاهی شهر کرمانشاه است که کل جامعه به روش سرشماری مورد مطالعه قرار گرفت. جهت سنجش سواد اطلاعاتی، از پرسشنامه ی«انجمن کتابخانه های دانشگاهی و تحقیقاتی آمریکا» و برای سنجش کتابداری مبتنی بر شواهد از پرسشنامه ی محقق ساخته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و جهت بررسی فرضیات پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: جامعه پژوهش در چهار مؤلفه اصلی کتابداری مبتنی بر شواهد( توانایی تدوین سوال، یافتن شواهد، ارزیابی انتقادی و به کارگیری شواهد) در سطح متوسط بودند اما در مؤلفه ی مهارت ارزیابی نتایج پایین تر از متوسط قرار داشتند. همچنین در تمامی مؤلفه های سواد اطلاعاتی در سطح متوسط بودند. بین همه مؤلفه های سواد اطلاعاتی با کتابداری مبتنی بر شواهد رابطه وجود داشت. ارتباط بین کتابداری مبتنی بر شواهد و سواد اطلاعاتی بدین معنی است که سواد اطلاعاتی بالای کتابداران، منجر به استفاده بیشتر از رویکرد کتابداری مبتنی بر شواهد می شود.

۱۲۰.

شناسایی قارچ های مخرب اسناد و نسخ کاغذی آرشیو کتابخانه و موزه ی ملی ملک و تأثیرات ناشی از آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن محمدی آچاچلویی علیرضا کوچکزایی

منبع: گنجینه اسناد سال بیستم و سوم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۹۲)

کلیدواژه‌ها: کاغذ قارچ سلولز کتابخانه و موزه ی ملی ملک آسیب های بیولوژیک قارچ شناسی لکه های قارچی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۹۳۲ تعداد دانلود : ۱۴۵۵

هدف: هدف از این پژوهش شناسایی قارچهای موجود بر نسخ خطی آرشیو موزه و کتابخانهی ملی ملک و تأثیرات ناشی از آنها بر کاغذ و سلامت افراد در تماس با آثار است روش / رویکرد پژوهش: در این پژوهش روش یافتهاندوزی میدانی، آزمایشگاهی و کتابخانهایست. ابتدا آثار بر اساس تأثیرات بصری قارچها، در شش دستهی کلی قرار گرفتند و سپس نمونههایی از آثار شاخص هر دسته به منظور کشت و شناسایی قارچ، در شرایط استریل برداشتهشد. جهت کشت از محیط سابورو دکستروز آگار استفاده شد و قارچها بر اساس خصوصیات و ویژگیهای ماکروسکپی، میکروسکپی و مرفولوژی شناسایی شدند. سپس بر اساس نتایج حاصل، تأثیرات آنها بررسی شد. یافتهها و نتایج پژوهش: بررسیها نشان میدهد که قارچهای موجود بر آثار کاغذی موجود در آرشیو موزه و کتابخانهی ملی ملک به ترتیب پراکنش شامل کلادوسپوریوم (هرباریوم)، پنیسیلیوم (اکسپانسوم)، آسپرژیلوس نیجر، رایزوپوس (استولونیفر)، سفالوسپوریوم، آسپرژیلوس گلاوکوس و آلترناریا آلترناتا است، که جز قارچهای سلولوتیکاند، و با تولید آنزیمهای سلولاز، منجر به تخریب ساختاری سلولز کاغذ و تغییرات بصری متفاوت بر آنها میشوند. بر این اساس قارچ کلادوسپوریوم (هرباریوم) عامل ایجاد لکههای درشت آبی تیره تا سیاه، آسپرژیلوس نیجر لکههایی به شکل نقاط کوچک سیاه، آسپرژیلوس گلاوکوس لکههای قهوهای، آلترناریا آلترناتا لکههای تیره قهوهای تا سیاه، سفالوسپوریوم لکههای گلبهای و صورتی تا قرمز مایل به قهوهای و قارچهای رایزوپوس (استولونیفر) و پنیسیلیوم (اکسپانسوم) نیز لکههای زرد روشن تا زرد مایل به قهوهای در آثار بررسی شده، است. علاوهبر این با توجه به قابلیت تولید مایکوتوکسین و سموم مختلف، این قارچها مشکلات متعددی را برای سلامتی افراد ایجاد میکنند. از اینرو لزوم درمان سریعتر این آثار امری روشن است.

درخت حوزه‌های تخصصی