درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین میزان کاربربست مؤلفه های اعلامیه جهانی سازمان یونسکو درباره تنوع فرهنگی در بین کتابداران کتابخانه های عمومی استان اصفهان بود. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان کتابخانه های عمومی تابع اداره کل کتابخانه های عمومی استان اصفهان (544 نفر) بود. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران استفاده و تعداد 110 نفر با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بر اساس مؤلفه های اقتباسی از اعلامیه جهانی یونسکو درباره تنوع فرهنگی با طیف لیکرت بود که روایی آن توسط استادان متخصص مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ 97/0 محاسبه گردید که مؤید پایایی ابزار است. یافته ها: نتایج نشان داد میزان کاربرد مؤلفه های اعلامیه جهانی سازمان یونسکو درباره تنوع فرهنگی در بین کتابداران کتابخانه های عمومی استان اصفهان کمتر از سطح متوسط است (88/2) و در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. از نظر کتابداران، بیشترین کاربرد مربوط به مؤلفه «پاسداری از تنوع زبانی انسان ها و حمایت از بیان، خلق، تولید و انتشار.....» و کمترین، مربوط به «ترویج تنوع فرهنگی در فضای مجازی و....» بود. همچنین در خصوص میزان کاربرد مؤلفه های تنوع فرهنگی در کتابخانه های عمومی استان اصفهان از نظر ویژگی های جمعیت شناختی جنسیت، سن، و سابقه خدمت تفاوت معناداری مشاهده نشد ولی از نظر متغیر سطح تحصیلات و شهرستان محل خدمت، تفاوت معنادار بود. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در نشان دادن این نکته است که از نظر کتابداران، کاربست مؤلفه های اعلامیه جهانی سازمانی یونسکو در کتابخانه های عمومی محل اشتغال آنها در حد مقبولی نیست و مؤلفه ای که بیش از بقیه رعایت می شود، پاسداری از و حرمت گذاری به تنوع زبانی افراد است.

میزان حضور اعضای هیئت علمی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی ایران و آثار آنان در وب و همچنین مطالعه زمینه های عملکرد علمی و حرفه ای هدف اصلی است. این پژوهش از نوع کاربردی و به دو روش پیمایشی با رویکرد توصیفی و وب سنجی انجام شد. تمام اعضای هیئت علمی با مرتبه استادیاری و به بالا جامعه پژوهش حاضر را تشکیل داد. داده ها در بستر پایگاه های گوگل، گوگل پژوهشگر و پایگاه نمایه استنادی علوم ایران استخراج گردید و از سیاهه وارسی و پرسشنامه محقق ساخته به منظور گردآوری داده های استفاده شد. نتایج نشان داد در کنار افراد پرسابقه، اعضای هیئت علمی کم سابقه تر نیز از میزان حضور قابل توجهی برخوردارند. در مورد میزان حضور آثار نیز دانشگاه های چمران اهواز و فردوسی مشهد بالاترین جایگاه را دارند. همچنین زمینه هایی مانند حضور در پایگاه اطلاعات علمی، خوداستنادی و وب سایت های دانشگاهی جایگاه های نخست تا سوم را کسب کرده اند . همچنین، جایگاه نخست در زمینه عملکرد علمی و حرفه ای به انتشار مقاله های فارسی و انگلیسی در مجله های معتبر داخلی و خارجی اختصاص دارد.

هدف: هدف آن است که با آگاهی از فعالیت های صورت گرفته برای به کارگیری آر.دی.ای.، روند به کارگیری آر.دی.ای. در ایران تسهیل شود. روش: این مقاله با رویکرد تحلیلی و تاریخی به بیان علت ها، زمینه ها و روند تغییر قواعد فهرست نویسی در جهان پرداخته و در ادامه اقدامات کمیته مشترک راهبردی و کتابخانه کنگره به عنوان متولیان این امر آورده شده است. یافته ها: تولید پیشینه های کتابشناختی، به منظور توصیف و تحلیل منابع اطلاعاتی، از مهم ترین فعالیت هایی است که از گذشته های دور در کتابخانه ها انجام است. با پیشرفت روزافزون فناوری اطلاعات، تغییراتی در محمل های اطلاعاتی پدید آمد که این امر منجر به ایجاد تغییراتی در شیوه های دسترسی به اطلاعات شد و به تبع آن تغییراتی در شیوه های بازیابی اطلاعات از سوی کاربران در جهت بازیابی هرچه سریعتر و در عین حال دقیق منابع اطلاعاتی به وجود آورد که فهرستهای رایانه ای را نیز دستخوش تغییر کرد. بر این اساس، تغییر در روش های سازماندهی اطلاعات و به کارگیری روش های جدیدی برای توصیف و تحلیل مدارک ضروری می نمود. متخصصان حوزه سازماندهی اطلاعات، همزمان با رواج فن آوری ها به فکر تغییر و تحول در شیوه های سازماندهی اطلاعات افتادند و اقدامات متعددی طی سالیان اخیر در این زمینه انجام شده است. در این راستا استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.) برای فهرست نویسی توصیفی منابع اطلاعاتی در محیط جدید ارائه شده و کتابخانه های گوناگون در سطح جهان جایگزینی آن با قواعد انگلوامریکن را در دستور کار خود قرار داده اند. مقاله حاضر به بررسی این تحولات در جهان با تأکید بر کتابخانه کنگره، پیشگام این عرصه، می پردازد. در پایان، پیشنهادهایی در رابطه با فراهم کردن زمینه به کارگیری آر.دی.ای. از جنبه های نیروی انسانی، بستر فناوری و پیشینه های کتابشناختی ارائه شده است.

با توجه به حجم عظیم داده های جمع آوری شده در سازمان ها و سیستم های نگهداشت و مدیریت اطلاعات که سبب شکل گیری انبار داده های بسیار بزرگ شده، نیاز به استخراج الگو از متون هر روز بیشتر احساس می شود. متن کاوی یکی از مهم ترین روش ها در استخراج الگوی مناسب است که به وسیله اقتباس یا استخراج دانش از مجموعه ای از داده ها به اهداف سازمان ها بسیار کمک می کند. این روش ها همچنین می توانند افق جدیدی را برای تجارت و حفاظت از مالکیت معنوی آثار نویسندگان به وجود آورند. در این مقاله با رویکردی جدید به کشف الگوهای متنی جهت سازماندهی و تجزیه و تحلیل هوشمند متن می پردازیم. هدف اصلی، به کارگیری الگوی مناسب در جهت حفظ آثار نویسندگان، محققان و اسناد متنی است. با توجه به حجم آثار نویسندگان و سیستم های مدیریت اسناد، حجم اطلاعات در دسترس نیز به شدت افزایش یافته است. برای کشف دانش موجود در این داده ها، که منفعت زیادی را برای کاربران اطلاعات به دنبال دارد، روش های خاصی مورد نیاز است که در حوزه داده کاوی به آن پرداخته شده است. بخش اعظم این داده های در دسترس به صورت متنی و بدون ساختار یا نیمه ساختارمند هستند که برای استفاده از آن ها می توان علاوه بر روش های مورد استفاده در داده کاوی، از فناوری هایی مانند پردازش زبان طبیعی، تجزیه و تحلیل هوشمند و علم آمار بهره گرفت.

امروزه، عمده خدماتی که برای زندگی روزمره در دسترس انسان قرار می گیرد، از طریق نظام های رایانه ای است. خدماتی همانند جستجوی اطلاعات و خرید تحت وب جزء متداول ترین تعاملات کاربران با نظام های اطلاعاتی تحت وب هستند. کاربران اطلاعات دریافتی از طریق نظام های اطلاعاتی را واکاوی کرده و مورد پردازش قرار می دهند. نظریه پردازش اطلاعات در ذهن انسان تأکید دارد که فرد اطلاعات را از محیط دریافت، پردازش و تحلیل می کند. همچنین، درک محرک های پیرامونی، قرار دادن موارد درک شده در حافظه و بازیابی موارد یاد گرفته شده از حافظه در نظریه پردازش اطلاعات مورد بررسی قرار می گیرد. رابط کاربر امکان استفاده از سیستم و رسیدن به هدف کاربر در برقرار ارتباط با سامانه را مهیا می کند. اگر رابط کاربر به خوبی طراحی شده باشد مسیری که کاربر در آن برای انجام هدف ها و وظایفش به طور مؤثر و بهینه انجام می دهد روند منطقی خواهد داشت؛ در غیر اینصورت پراکندگی محیط رابط باعث استفاده نامناسب از آن می شود. به عبارت دیگر، اگر رابط کاربر بتواند توجه کاربر را جلب کند، تعامل به صورتی موفقیت آمیز انجام خواهد شد. برای بررسی نحوه تعامل انسان رایانه، روش ها و فنون بسیاری ابداع شده و به کار رفته است. روش ردیابی چشم، انجام پژوهش ها و دریافت داده های کیفی و کمی را ممکن می سازد. دستگاه بینایی یکی از تخصصی ترین عضوها در ادراک بشر و یکی از مهمترین حواس پنجگانه است. به همین دلیل، اعتماد بیشتری به داده های آن می شود. اساس توسعه این روش فرضیه چشم-ذهن است. معنی فرضیه چشم ذهن این است که ثبت حرکت چشم می تواند نشان دهنده توجه شخص در ارتباط با تصویر یا محرک مقابل وی باشد. این فکر کردن می تواند از علاقه یا مشکل پیش روی کاربر حکایت کند. انواع مختلف حرکات چشمی وجود دارند. اساس جستجوی دیداری متشکل از دو جزء است: خیره شدن ها و حرکات پرشی. ردیابی چشم، حجم عظیمی از داده های عینی در مورد فرایندهای توجه کاربران ارائه می کند. این فرایندها اغلب بسیار سریع و ناخودآگاه هستند. تفسیر داده های چشمی ثبت و ضبط شده سخت است و استخراج داده های آن به کار زیادی احتیاج دارد. افزون بر آن، شرایط محیطی اجرا و سلامت آزمودنی باید در نظر گرفته شوند. در نهایت می توان بیان داشت که حرکت های چشمی برای آگاهی از ویژگی های ادراکی پایین به بالا(عینی به ذهنی) از جهان بیرونی و فرایندهای شناختی بالا به پایین (از ذهن به واقعیت) در ذهن حیاتی هستند.

هدف : پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تشریح خدمات جنبی کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه و نقش آن ها در جذب کودکان و نوجوانان به کتابخانه و نگهداشت آنان در آن انجام شده است . روش : در این پژوهش از رویکرد آمیخت ه استفاده شده است. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه، سیاهه وارسی و مصاحبه با کتابداران استفاده شد که روایی محتوایی آن بر اساس نظرات متخصصان تأیید شد و پایایی پرسش نامه به روش ضریب آلفای کرونباخ (86/0) به دست آمد. جامعه آماری پژوهش را اعضا و کتابداران کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه تشکیل می دهند. حجم نمونه در بخش اعضا از 100 نفر و در بخش کتابداران از 10 نفر تشکیل شده است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و غیرتصادفی سهمیه ای انتخاب شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و روش های کدگذاری اشتروس و کروبین (باز، محوری و انتخابی) استفاده شده است. یافته ها : نتایج پژوهش حاکی از آن است که آموزش قرآن، قصه گویی، مسابقات کتاب خوانی و نقاشی، جشن و مراسم مذهبی، مطالعه در تابستان، کانون ادبی، نمایشگاه کتاب و تازه های کتاب، برنامه های جنبی مور د اجرا در کتابخانه های عمومی هستند. نمایش فیلم، موسیقی و گروه های کتاب خوانی در هیچ کدام از کتابخانه ها وجود ندارد. رضایت از برنامه نقاشی، مسابقات کتاب خوانی، قصه گویی زیاد و آموزش قرآن، نمایشگاه کتاب بیشتر از سایر خدمات است. مهم ترین موانع در ارائه خدمات جنبی، کمبود بودجه و امکانات، کمبود فضای مناسب و کمبود نیروی انسانی هستند. اصالت/ارزش : خدمات جنبی در کتابخانه های عمومی نقش مؤثری در جذب و نگهداشت کودکان و نوجوانان دارد. همچنین، این برنامه ها در استفاده مطلوب از اوقات فراغت و تشویق به فعالیت های فرهنگی هنری به منظور رشد و اعتلای فرهنگی جامعه نقش به سزایی را ایفا می کند. کاربست این یافته ها با توجه به بافت جغرافیایی و فرهنگی خاص کرمانشاه می تواند زمینه را برای پرورش بهتر کودکان و نوجوانان مهیا ساخته و نقش کتابخانه های عمومی را در آموزش وپرورش اعضا برجسته سازد.

هدف : ایجاد فرهنگ سازمانی اثربخش از ضروریات کار مدیریتی در هر سازمانی است. هدف این پژوهش طراحی الگوی فرهنگ سازمانی اثربخش برای کتابخانه های عمومی ایران از دیدگاه کتابداران و مدیران شاغل در کتابخانه های عمومی ایران است. روش : پژوهش حاضر از نوع کیفی است که با روش نظریه زمینه ای انجام شده است. در این پژوهش 23 نفر از کتابداران و مدیران شاغل در کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور به شکل هدفمند در 10 استان مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. برای تحلیل مصاحبه ها از روش تحلیل استراوس و کوربین شامل سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. در طی کدگذاری محوری مقوله اصلی شناسایی، و پس از کدگذاری گزینشی و تعیین روابط، الگوی ترسیمی ارائه گردید. یافته ها : بر اساس داده های حاصل از این پژوهش، شش مقوله اصلی و 16 مقوله فرعی به عنوان اَبعاد و مؤلفه های فرهنگ سازمانی اثربخش در کتابخانه های عمومی مفهوم سازی شد. عللی که باعث تبیین ارزش های متناسب با مقوله محوری شدند عبارت بودند از: کاهش مخاطب، کاهش انگیزه کارکنان، عدم تحقق اهداف و نقش ها و گرایش به فضای مجازی. همچنین شرایط مؤثر بر راهبردها عبارت بودند از: تنوع مخاطبان، تنوع نیازها، فرهنگی بودن، عمومی بودن خدمات و غیرانتفاعی بودن. در نهایت، پیامد اجرای راهبردها جذب مخاطب و تعالی اجتماعی بود. اصالت/ ارزش : ارزش این مقاله در این است که توجه مدیران کتابخانه های عمومی را به این مسئله معطوف می دارد که در مدیریت کتابخانه های عمومی، لازم است به اَبعاد فرهنگ سازمانی اثربخش در کتابخانه های عمومی توجه داشته باشند و برای اثربخشی بیشتر، آنها را در کتابخانه های عمومی حاکم نمایند.

هدف بررسی امکانات تدوین اصطلاح نامه مطالعات زنان و خانواده می باشد. با توجه به گسترش اطلاعات در حوزه زن و خانواده، و گستردگی واژه ها و تدوین فهرست ها و کتابشناسی ها؛ اصطلاح نامه مطالعات زنان و خانواده ابزاری حرفه ای برای نمایه سازی و بازیابی اطلاعات زنان در پایگاه های داده، در مجموعه های کتابخانه ها، بایگانی ها و مراکز مستندسازی و اینترنت است. با استفاده از این اصطلاح نامه یک سامانه نمایه سازی مدون تهیه خواهد شد که بتوان با آن پایگاه های داده در موضوع جایگاه زنان و خانواده را نمایه سازی، ذخیره و بازیابی کرد. روش تحقیق در این پژوهش سندی است. و ابزار گردآوری اطلاعات یادداشت برداری بوده است.از طریق جستجو در منابع چاپی و الکترونیکی شامل کتاب ها، پایان نامه ها، مقالات و همچنین گفتگو با برخی از صاحب نظران رشته مطالعات زنان و خانواده اطلاعات اولیه مربوط به واژگان حوزه زنان و خانواده به دست آمد، و سپس واژه ها وارد نرم افزار اکسل شد و بعد از نمونه گیری از واژه ها، 243 واژه در نرم افزار تزاروس بیلدر[1] وارد شده است. در این پژوهش از طریق ایجاد شبکه مفهومی بین اصطلاحات براساس استاندارد BS ISO 25964-1، ابتدا با استفاده از روش قیاسی ساختار کلی اصطلاح نامه را تعیین و سپس ساختار جزئی آن طراحی شده است. با استفاده از این شبکه مفهومی، اصطلاحات این حوزه در نظامی خاص مشخص و روابط مفهومی میان آنها منعکس شده است. پس از بررسی های به عمل آمده در حدود 6000 واژه شناسایی شدند که نشان می دهد پشتوانه واژگانی غنی در این حوزه وجود دارد. در ضمن، در حیطه مطالعات زنان و خانواده شاخه های اصلی اصطلاح نامه مطالعات زنان و خانواده در حوزه های زیر شناسایی شد: