درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: هدف از انجام این پژوهش، شناخت و مقایسه شرایط ایمنی کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور و سازمان فرهنگی هنری شهرداری در شهر تهران به منظور شناخت و مقایسه نقاط قوت و ضعف، و اشتراک و افتراق آنها در رابطه با شاخص های ایمنی می باشد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، پیمایشی است. جامعه آماری شامل 37 باب کتابخانه عمومی وابسته به نهاد و 72 باب کتابخانه وابسته به شهرداری شهر تهران می باشد که روی هم شامل 109 کتابخانه است. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش سیاهه وارسی محقق ساخته ای در قالب پرسشنامه است و شامل سؤالاتی در 8 شاخص ایمنی و حفاظت کتابخانه می باشد که توسط پاسخگویان تکمیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که در شاخص اول (کیفیت ساختمان کتابخانه) در دو معیار و در شاخص چهارم (ایمنی کتابخانه در برابر آتش سوزی) در یک معیار تفاوت معنی داری میان کتابخانه های نهاد و کتابخانه های شهرداری تهران وجود دارد به طوری که این معیارها در کتابخانه های نهاد بیشتر رعایت شده و کتابخانه های نهاد از نظر کیفیت ساختمان بهتر از کتابخانه های شهرداری ارزیابی شدند. در مورد ایمنی در برابر آتش سوزی، به استثنای یک مورد تفاوت معنی دار که در کتابخانه های نهاد رعایت شده بود، تفاوت معنی داری مشاهده نشد. در شاخص دوم (ایمنی کتابخانه در برابر زلزله)، شاخص سوم (ایمنی کتابخانه در برابر طوفان و آب گرفتگی) و شاخص هشتم (حفاظت در برابر آسیب های ناشی از عوامل بیولوژیکی) تفاوت معنی داری بین دو جامعه پژوهش ارزیابی نشد و دو گروه تا حدود زیادی نزدیک به هم بودند. در شاخص پنجم (ایمنی کتابخانه در برابر سرقت و آسیب رسانی منابع) در چهار معیار، شاخص ششم (ایمنی کارکنان) در دو معیار و در شاخص هفتم (حفاظت در برابر آسیب های ناشی از عوامل فیزیکی و شیمیایی) در هفت معیار تفاوت معنی داری وجود داشت؛ به طوری که از جهت ایمنی در برابر سرقت و آسیب رسانی، ایمنی کارکنان، و حفاظت منابع در برابر آسیب های ناشی از دما، رطوبت، نور و... کتابخانه های شهرداری در شرایط بهتری ارزیابی شدند. در شاخص هفتم نیز در یک معیار تفاوت معنی داری وجود داشت که در کتابخانه های نهاد رعایت شده بود. در کل، کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد و شهرداری از نظر رعایت شاخص های ایمنی در شرایط مناسبی قرار نداشتند. اصالت/ارزش: ارزش این مقاله که رویکرد تطبیقی جدیدی در حوزه مسائل ایمنی کتابخانه های عمومی است، در بازنمون نقاط ضعف و قوت به منظور آگاهی برنامه ریزان و مسئولان و ارائه راهکارهایی برای بهبود شرایط ایمنی کتابخانه ها می باشد.

در عصر حاضر با پیدایش فناوری های اطلاعاتی و دگرگونی در همه بخش های کتابخانه ها مشکلات و چالش های جدیدی پدیدآمده که مدیریت آن را به وظیفه ای پیچیده تبدیل کرده است. یکی از راه های بهبود سیستم مدیریت کتابخانه ها، استفاده از فناوری های نوین اطلاعاتی همچون شناسایی از طریق امواج رادیوئی است با استقرار سیستم مبتنی بر «آر.اف.آی.دی.» در کتابخانه،بیش ترین تجهیزات ممکن برای مدیریت امور کتابخانه ها در همه زمینه ها فراهم خواهدشد و رشد کمی و کیفی در ابعاد گوناگون راهبری و خدمات کتابخانه محقق خواهد شد. از مهم ترین دلایل استفاده از این سیستم،به کار بستن قوانین لازم برای مدیریت کتابخانه به طور خودکار ،دگرگونی کیفی کارمندان و پیشرفت شغل آن ها به جایگاه مدیریت و راهنمایی اعضاء، حذف کارهای کلیشه ای و تکراری از وظایف کتابداران،کارایی زیاد در حفاظت منابع و ارائه خدمات میز امانت به صورت خودکارودر دسترس بودن اطلاعات جامعی از موجودی کتاب ها(تعداد امانت داده شده ها و موجودی ها و محل قرارگیری آن ها و تعداد و ...) است. در این مقاله با مروری بر تاریخچه و کاربرد های «آر.اف.آی.دی.»، بر ضرورت استفاده از این سیستم در کتابخانه ها، چگونگی استفاده از «آر.اف.آی.دی.» در کتابخانه ها، معرفی تجهیزات مورد نیاز و همچنین مزایای حاصل از اجرای این سیستم خواهیم پرداخت.

هدف از این پژوهش ارائه نمایی کلی از روند حاکم بر شمارگان منتشر شده مجله کتابداری و اطلاع رسانی آستان قدس رضوی از بهار 77 تا بهار 87 بوده است. برای این کار از 11 مؤلفه سهم مشارکت نهادها، رتبه ها و مدارک علمی نویسندگان مقاله ها، سهم مقاله ها بر حسب منبع استخراجی آنها، میزان مشارکت گروه های علمی تخصصی، روشها و تکنیکهای به کار گرفته شده در مقاله ها، منابع و مآخذ مقاله های منتشر شده در نشریه، کیفیت جلد و صحافی شمارگان مختلف نشریه، شیوه دسترسی به شمارگان نشریه، بررسی دستاوردهای نشریه و تعیین روند حاکم بر شمارگان منتشر شده از نظر تعداد مقاله های به چاپ رسیده در نشریه به تفکیک سال، استفاده شده است. روش مورد استفاده در تحقیق، توصیفی کاربردی پیمایش از نوع تحلیل محتواست. طی این پژوهش، در مجموع 339 مقاله در 39 شماره مجله با استفاده از 11 مؤلفه مزبور بررسی گردید. بر اساس یافته های پژوهش، سهم نهادهای علمی - پژوهشی داخل و خارج کشور در ارائه مقاله به نشریه 7/71 % بوده است. از مجموع 339 نویسنده مقاله ها، مؤلفان با رتبة علمی استادی بیشترین تعداد از نویسندگان مورد بررسی را به خود اختصاص داده اند. مقطع تحصیلی نویسندگان 93 مقاله دکتری و 73 مقاله کارشناسی ارشد بوده است. در مجموع 10 گروه علمی- تخصصی در ارائه مقاله به نشریه مشارکت داشته اند. 33% از مقاله ها برگرفته از کارهای علمی – پژوهشی قبلی بوده است. از مجموع منابع و مآخذ مورد استفاده در نگارش مقاله ها، 3/64% از منابع لاتین استفاده شده است. از لحاظ نوع منابع و مآخذ به کار رفته، مقاله ها قبل از کتابها و پایان نامه ها قرار گرفت که نشان میدهد محققان این حوزه بیشتر مقاله محور هستند. کیفیت جلد و صحافی شمارگان مجله نیز تغییر و تحولات درخور توجه داشته است. به طور کلی، نتایج به دست آمده نشان دهنده وضعیت مطلوب کمّی و کیفی نشریه کتابداری و اطلاع رسانی آستان قدس میباشد

پژوهش حاضر به بررسی رفتار اطلاع­یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه­های بیرجند و فردوسی در فراگرد تهیه طرح پژوهش پایان­نامه­های خود بر اساس الگوی فراگرد جست­وجوی اطلاعات کولثاو می­پردازد. آزمودنی­های این پژوهش 236 نفر از دانشجویان کارشناسی ­ارشد دانشگاه­های بیرجند و فردوسی بودند که طرح پژوهش پایان­نامه­های آنها تا پایان نیم سال اول تحصیلی 1387-1388 به تصویب شورای تحصیلات تکمیلی دو دانشگاه رسیده بود. در نهایت 158 (95/66 درصد) پرسشنامه قابل استفاده از نمونه مورد بررسی گردآوری شد. این پژوهش در دو مرحله انجام گرفت: در مرحله نخست از پرسشنامه و در مرحله دوم از مصاحبه برای گردآوری داده­­ها استفاده شد. یافته­های حاصل از هر دو مرحله این پژوهش نشان می­دهد دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه­های بیرجند و فردوسی در فراگرد تهیه طرح پژوش پایان نامه های خویش همان مراحل ذکر شده در الگوی فراگرد جست­وجوی اطلاعات کولثاو را با تفاوتهای جزئی طی کرده و تقریباً احساسات و اندیشه های متناظر با مراحل موجود در الگوی کولثاو را نشان داده­اند. نتایج هم­چنین نشان می­دهدکه به طور کلی بین دانشجویان مرد و زن همچنین بین دانشجویان حوزه­های تحصیلی مختلف (علوم انسانی، علوم پایه، فنی و مهندسی و کشاورزی) از نظر احساسات و اندیشه های حاکم بر مراحل مختلف فراگرد جست وجوی اطلاعات تفاوت معناداری وجود ندارد. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که الگوی کولثاو به جنسیت و حوزه تحصیلی خاصی وابسته نیست و در همه حوزه­های تحصیلی و برای هر دو جنسیت مرد و زن قابل کاربرد است

پژوهش حاضر به روش ارزیابانه انجام گرفته و هدف آن، ارزیابی ساختار و محتوای پایگاه های اطلاعاتی الکترونیکی «سید»، «مگ ایران» و «نمامتن» است. اطلاعات در بخش ساختار از طریق سیاهه وارسی و در بخش محتوا از طریق مشاهده و مصاحبه سازمان یافته با مدیران سه پایگاه گردآوری شد. میزان مطابقت سه پایگاه سید، مگ ایران و نمامتن با معیارهای ساختار به ترتیب 43/50%، 70/54% و 88/41% برآورد شد. نتایج حاصل از ارزیابی جامعیت، گویای آن بود که پایگاه مگ ایران بیشترین جامعیت (35/36%) را در مقایسه با مجله های کل کشور، و پایگاه سید بیشترین جامعیت (94%) را در مقایسه با مجله های علمی و پژوهشی دارند. بر اساس بررسیهای صورت گرفته در پوشش موضوعی، پایگاه سید در حوزة موضوعی پزشکی و پیراپزشکی غنیتر بود، ولی پایگاه های مگ ایران و نمامتن در حوزه موضوعی علوم انسانی، مجله های بیشتری را دربرداشتند. پایگاه نمامتن بر خلاف دو پایگاه سید و مگ ایران، به دلیل استفاده از زبان نمایه سازی کنترل شده، روند مشخص و منسجمی برای نمایه سازی مجله ها داشت. پایگاه های سید و مگ ایران به دلیل روزآمدسازی روزانه، و پایگاه نمامتن به دلیل پوشش گذشته نگر وسیع تر، در شرایط بهتری قرار داشتند. نتایج حاصل از بررسی ویژگیهای منحصر به فرد ساختاری و محتوایی پایگاه ها مبین آن بود که پایگاه سید از این نظر در رتبة نخست قرار دارد. یافته های حاصل از محاسبه همپوشانی سنتی نشان داد بیشترین همپوشانی بین پایگاه های مگ ایران و نمامتن (82/23%) و کمترین همپوشانی بین دو پایگاه سید و نمامتن (67/0%) بود. همپوشانی کلی بین سه پایگاه نیز 12/5% برآورد شد. محاسبه همپوشانی نسبی در پایگاه مگ ایران (47/10%) بود. به طور کلی، هر سه پایگاه میتوانند با توجه بیشتر به معیارهای مطرح شده در سیاهة وارسی، بر قابلیتهای ساختاری خود بیفزایند. در بخش محتوا نیز افزایش جامعیت و توسعة پوشش موضوعی، استفاده از رویکرد ترکیبی، یعنی زبان آزاد و کنترل شده، عدم گزینش در نمایه سازی، افزایش پوشش گذشته نگر و کاهش دورة روزآمدسازی، در هر سه پایگاه توصیه میشود.

هدف مقاله، بررسی کیفیت و سودمندی استنادها در مقاله های کتابداری و اطلاع رسانی بر اساس نوع، طبقه ، و مکان استنادهاست. این پژوهش از نوع کاربردی و با روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. جامعه آماری برای بررسی نوع و مکان استنادها 915 استناد و برای بررسی سطح سودمندی استنادها 1000 استناد مربوط به مقاله های پژوهشی تألیفی مجله های کتابداری و اطلاع رسانی با درجه علمی ـ پژوهشی،  فصلنامه کتاب،و دفتر کتابداری با درجه علمی ـ ترویجی، مربوط به سال 1385 است. در این بررسی، مقاله های مروری به دلیل تفاوتهای خاص آنها با مقاله های علمی پژوهشی، مورد نظر نبود. نتایج پژوهش نشان داد: 1) بین الگوی استنادی نویسندگان (استفاده از انواع استناد)، در سه مجله مورد بررسی تفاوت معنا دار وجود دارد. 2) توزیع و پراکندگی استنادها در بخشهای مختلف سه مجله مورد بررسی، متفاوت است، به طوری که در هر سه مجله بیشترین تعداد استنادها ابتدا در بخش مرور نوشتار و سپس در بخش مقدمه قرار دارد. 3) سطح سودمندی استنادها در سه مجله مورد بررسی، متفاوت است. سطح سودمندی بالا در مجله کتابداری و اطلاع رسانی با 4/53 %، بیشترین فراوانی را دارد، در حالی که این سطح سودمندی در فصلنامه کتاب 9/28 %، و در کتابداری 9/27 % است. 4) الگوی استنادی نویسندگان، مکان و سطح سودمندی استنادها در کل مجله های مورد بررسی متفاوت است

هدف: تحقیق حاضر با هدف بررسی میزان استرس شغلی کتابداران و مدیران کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور شهر تهران در سال 1388 انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع پیمایشی است و جامعه پژوهش، 103 نفر از کتابداران و مدیران کتابخانه های عمومی شهر تهران هستند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه استرس شغلی اوسیپو است. یافته ها: از نمونه مورد بررسی، 23 نفر (22/33 درصد) در سِمت مدیر کتابخانه و 79 نفر (76/70 در صد) در سِمت کتابدار مشعول به خدمت بودند. میانگین استرس شغلی نمونه مورد بررسی (20/194) بود که با توجه به جدول نحوه امتیاز گذاری مقیاس اوسیپو جهت تعیین استرس شغلی، تنیدگی کلی استرس شغلی در حد تنیدگی طبیعی بوده است، لذا استرس شغلی در نمونه مورد بررسی مشاهده نشده است و بیشترین میانگین اَبعاد استرس شغلی مربوط به بُعد بار کاری نقش و کمترین میانگین اَبعاد استرس مربوط به بُعد محیط فیزیکی می باشد. همچنین بین استرس شغلی و ویژگیهای جمعیت شناختی (سن، سابقه کار) رابطه معناداری وجود نداشت و نیز تفاوت معناداری در شرایط محیط کاری، سابقه، تشویق، و درآمد اقتصادی گروه های مورد بررسی از لحاظ استرس شغلی ملاحظه نشد. اصالت/ ارزش: مقاله حاضر با شناسایی میزان استرس شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی در شش بُعد بار کاری نقش، بی کفایتی نقش، دوگانگی نقش، محدوده نقش ، مسئولیت ، و محیط فیزیکی نشان داد که در بُعد بار کاری نقش که مرتبط با چگونگی پاسخگویی شخص نسبت به تقاضاهای محیط کار است، نیاز به توجه بیشتری برای برنامه ریزی به منظور به حداقل رساندن استرس است. به علاوه مدیران میتوانند با مداخله در این شش بُعد، میزان استرس کارکنان را کنترل کنند. کشور

پژوهش حاضر به بررسی رابطه میان میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات با ویژگی­های جمعیت شناختی اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، برای ایجاد توانایی در کاربرد مؤثر فناوری اطلاعات و ارتباطات، شناخت فواید و مشکلات استفاده از آن و همچنین بررسی کاستی­ها و چالش با ارائه راه­کار انجام شده­است. پژوهش حاضر با هدف کاربردی، توصیفی و بر اساس روش همبستگی-پیمایشی است.ابزار گردآوری داده­ها شامل پرسش­نامه، مشاهده و مصاحبه هستند. جامعه آماری مورد مطالعه، متشکل از 274 نفر عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد است. در بررسی نتایج پژوهش، رابطه میان میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به جنسیت اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، میانگین استفاده از رایانه و نرم­افزارها، اینترنت و سرویس­های اینترنتی، میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در انجام عملکردهای آموزشی میان زنان بیشتر از مردان، و میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در انجام عملکردهای پژوهشی مردان بیشتر از زنان است.در رابطه با سن رابطه منفی (معکوس) وجود دارد. در ارتباط با سطوح گذرانده شده (مقدماتی، متوسطه، پیشرفته، تجربی) در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، اختلاف معنی­داری نشان می دهد، که به ترتیب کم به زیاد به صورت زیر هستند: 1- مقدماتی 2- تجربی3- متوسط 4- پیشرفته و در خصوص مرتبه­های گوناگون علمی (مربی آموزشیار، مربی، استادیار، دانشیار و استاد)، در مقادیر به­دست آمده از سابقه خدمت متفاوت اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد هیچ تفاوت معنی­داری وجود ندارد. در مکان­های استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشتر در منزل و محل کار و در برخورد با مشکل در زمینه استفاده، بیشتر به کندی سرعت اتصال به شبکه اشاره کردند.