درخت حوزه‌های تخصصی

هدف : این پژوهش با هدف بررسی رابطه بی تفاوتی سازمانی و ابعاد عدالت سازمانی و تعلق سازمانی در بین کتابداران و کارکنان سازمان کتابخا نه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی انجام شد. روش: این پژوهش از نوع پیمایشی و توصیفی است. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه ای است که با استفاده از پژوهش های قبلی تهیه شده است و روایی و پایایی آن تأیید شد. جامعه پژوهش را تمامی کتابداران و کارشناسان سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تشکیل داده اند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و تحلیلی به کمک نرم افزار لیزرل استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از رابطه منفی و معنی دار بی تفاوتی سازمانی با تعلق سازمانی و با عدالت سازمانی می باشد، که این رابطه در مورد بی تفاوتی سازمانی و تعلق سازمانی دارای ضریب بیشتری است. به عبارتی افزایش عدالت سازمانی و احساس تعلق سازمانی، موجب کاهش بی تفاوتی سازمانی می شود. نتایج: در مجموع می توان به کمک یافته های این پژوهش راهکارهایی برای کاهش بی تفاوتی سازمانی ارائه داد. این راهکارها مبتنی بر تلاش های مدیران برای افزایش عدالت سازمانی و احساس تعلق سازمانی در بین کارکنان است.  

هدف: هدف این پژوهش بررسی نقش رسانه های اجتماعی در ارتباطات علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه مازندران و تأثیر آن بر تولیدات علمی بود. روش پژوهش: این پژوهش کاربردی با روش پیمایشی- توصیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل 202 نفر از اعضای هیئت علمی پنج دانشکده هنر و معماری، الهیات و معارف اسلامی، حقوق و علوم سیاسی، علوم اقتصادی و اداری و علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران بود که با فرمول کوکران 132 نفر به عنوان نمونه و شیوه نسبتی انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه های نقش رسانه های اجتماعی در ارتباطات علمی گلینی مقدم و دیگران (1397) و تولیدات علمی سلیمانی و شکویی (1387) استفاده شد. پایایی ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ در سطح مطلوب (70/0 < α) تعیین گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای Spss و Amos انجام شد. یافته ها: بین نقش رسانه های اجتماعی در ارتباطات علمی و تولیدات علمی رابطه معنی داری وجود دارد. رسانه های اجتماعی در ارتباطات علمی اعضای هیئت علمی نقش موثری را ایفا کردند، که این نقش مؤثر، منجر به افزایش میزان تولیدات علمی آن ها گردید. واریانس تولیدات علمی اعضاء هیئت علمی حدود 31 درصد، از متغیر نقش رسانه های اجتماعی در ارتباطات علمی تأثیر پذیرفت. نتیجه گیری: رسانه های اجتماعی یکی از مهمترین ابزارهای آموزشی در مراودات دانشگاهی اند که در ارتباطات و تولیدات علمی روز به روز محبوب تر می شوند.

هدف پژوهش حاضر شناسایی هرگونه تأثیر قابلیت های کاربران، از جمله سبک های یادگیری، سواد اطلاعاتی و یا سواد رسانه ای بر نحوه انجام حرکات چشمی آن ها حین تعامل با رابط کاربر وب سایت ها بر اساس فرضیه چشم-ذهن است. این پژوهش به روش آمیخته و با رویکرد توضیحی متوالی انجام شد. جامعه پژوهش، دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد بودند. نمونه گیری آزمودنی ها (جامعه پژوهش) از طریق روش های آمیخته متوالی و به صورت نمونه گیری در هر لایه بود. سرانجام، تعداد ۲۰ نفر آزمودنی به عنوان نمونه نهایی در دو مرحله گردآوری داده های پژوهش حضور یافتند. برای گردآوری اطلاعات از ابزارهای مختلف و متنوعی مانند پرسشنامه استاندارد سبک یادگیری «فلدر و سولومن»، پرسشنامه سواد اطلاعاتی و سواد رایانه ای و نشست تعاملی با استفاده از دستگاه ردیاب چشمی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. این پژوهش همبستگی بالا میان توانمندی سواد رایانه ای با سواد اطلاعاتی در دانشجویان را نشان داد. همچنین، برخی توانمندی های آزمودنی ها می توانست بر حرکات چشم در فرایند تعامل با رابط کاربر وب سایت تأثیرگذار باشد. بین سواد اطلاعاتی و حرکات چشم رابطه وجود داشت. مدت خیره شدن برای آزمودنی هایی که سطح سواد اطلاعاتی بالایی داشتند، از افرادی که سطح سواد اطلاعاتی کمتری داشتند، بیشتر بود. آزمودنی هایی که سبک یادگیری حسی داشتند، تعداد خیره شدن بیشتری را تجربه کردند. برای افرادی که «سبک پی درپی» داشتند، مدت خیره شدن ها بیشتر بود، اما تعداد خیره شدن ها به علت خطی نگاه کردن به رابط کاربر، کمتر از «سبک سراسری» بود. آزمودنی هایی که سواد اطلاعاتی پایین و سبک یادگیری انعکاسی داشتند، تعداد خیره شدن های بیشتری را در صفحه تجربه کردند. افرادی که سبک یادگیری کنشی و سواد اطلاعاتی بالا داشتند، مدت زمان بیشتری را در خیره شدن به صفحه صرف می کردند. آزمودنی های با سواد اطلاعاتی پایین، تعداد خیره شدن فراوان تری نسبت به افراد با سواد اطلاعاتی بالا داشتند. با بررسی حرکات چشم کاربران مشخص شد که رابط کاربر می تواند بر حرکات چشم آن ها اثرگذار باشد. در فرایند تعامل، حرکات چشم کاربران از مؤلفه های کلی تر به مؤلفه های جزئی تر تغییر می کرد. به طور کلی، مشخص شد که سطح سواد اطلاعاتی ممکن است در حین تعامل با وب سایت، حرکات چشم کاربر را هدفمند کرده و چگونگی پردازش اطلاعات رابط کاربر را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین، سبک یادگیری بر حرکات چشم کاربران در حین تعامل اثرگذار بود.

اهداف: پژوهش حاضر به تبیین نسبت میان مفاهیم آرایه های تذهیب با متن قرآن و عرفان ایران می پردازد. به عبارت دیگر، دغدغه اصلی این پژوهش کشف سر منشأ احتمالی آرایه هایی مانند شمسه، ترنج، سرلوح، کتیبه، حاشیه و شرفه و همچنین ارتباط مفاهیم آنها با عرفان ایرانی- اسلامی و تناسب آن با محتوای قرآن است. روش/رویکرد پژوهشی : این پژوهش از حیث هدف، کاربردی است و به روش استقرایی و رویکرد توصیفی - تحلیلی آرایه های تذهیب قرآن رامورد ارزیابی قرار می دهد. یافته های پژوهش: نه تنها شمار واژگان قرآنی مرتبط با آرایه های تذهیب، بلکه مفاهیم عمیق عرفانی این کلمات در متون عرفانی ایران نیز نشان از ارتباطی تنگاتنگ و رازگونه میان آرایه های تذهیب و محتوای قرآن دارد، اما باید گفت که این ارتباط غیرمستقیم بوده و در بستر نقوش تجریدی ارائه شده است. در این میانمتون عرفانی بهترین رمزگشای این ارتباط پنهان هستند. نتیجه گیری: با توجه به بسامد بالای واژگان قرآنی مرتبط با آرایه های تذهیب و همچنین تطبیق معانی عرفانی این واژگان با عرفان ایرانی می توان گفت که مذهّبان در به تصویرکشیدن آرایه های تذهیب از متن قرآن الهام گرفته و با تطبیق این الگوها با عرفان ایرانی- اسلامی،اشکال و آرایه های تجریدی و انتزاعی را در جهت تفهیم و تجلی رازگونه کلام وحی برگزیده اند.

مقدمه: برندسازی به ایجاد ساختار ذهنی کاربر اشاره دارد که سبب می شود تا تصویر ذهنی متمایزی از کتابخانه در ذهن کاربر ایجاد شود. کتابخانه ها نیز می توانند با اتخاذ این رویکرد جایگاه خود را ارتقاء ببخشند. از این رو، هدف از این پژوهش ارائه مدل پیشنهادی برندسازی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی است و با رویکرد کیفی با استفاده از روش تحلیل اسنادی انجام شده است. است. بدین منظور به صورت هدفمند با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی که پوشش موضوعی بالایی در حوزه برندسازی و کتابخانه ها را داشتند، تعداد 33 پژوهش منتشر شده در حوزه برندسازی کتابخانه ها بازیابی و با استفاده از روش تحلیل اسنادی، بر اساس حوزه های فعالیت برندسازی آنها دسته بندی و مؤلفه های مؤثر در برندسازی کتابخانه ها شناسایی گردید و در نهایت بر اساس مدل مرسوم ارزش ویژه برند آکر  مفهوم سازی شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که کتابداران، ساختمان و تجهیزات، فناوری، و خدمات به عنوان مؤلفه های تعیین کننده و مهم برندسازی در کتابخانه ها به شمار می آیند نتیجه : : یافته های پژوهش نشان داد که بیشتر مدل های به کار گرفته شده در حوزه برندسازی تحت تأثیر مدل ارزش ویژه برند «آکر» است. از این رو، الگوی مفهومی پژوهش حاضر نیز بر پایه این مدل ارائه می گردد.

هدف از پژوهش حاضر طراحی و توسعه یک درگاه یکپارچه آزاد برای جست وجوی اطلاعات مخازن سازمانی دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی عالی در ایران است. این مقاله به زیرساخت های گردآوری، مدل مفهومی و طرح معماری و اجزایی که یک نمونه واقعی برای گردآوری اطلاعات مخازن سازمانی باید داشته باشد، می پردازد. معماری و خدمات درگاه جست وجوی یکپارچه مخازن سازمانی ایران (آیریس) به عنوان نخستین نمونه از این دست در داخل کشور طرح می شود. نمونه کارکرد این درگاه پس از اجرا به صورت یک سامانه محلی ارائه خواهد شد. در فرایند طراحی و توسعه درگاه جست وجوی یکپارچه مخازن سازمانی ایران (آیریس) بر پایه بررسی منابع دانش و روش شناسی های گذشته پس از نیازسنجی و امکان سنجی زیرساخت های موجود در سطح ملی، بررسی متون علمی و جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل سامانه های بین المللی مشابه، طرح اولیه پیاده سازی محصولی تحت عنوان «طراحی و توسعه یک درگاه یکپارچه آزاد برای جست وجوی اطلاعات مخازن سازمانی دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی عالی در ایران (آیریس)» به همراه کلیه جزئیات زیرسیستم ها و جریان های کاری وابسته به آن هدف گذاری شد. بدین منظور، در طی پنج مرحله از «اسکرام» به عنوان یک چارچوب چابک چرخشی و افزایشی برای کنترل مدیریت پروژه نرم افزار در طراحی و توسعه «آیریس» استفاده شد. معماری این سامانه بر پایه مدل ارائه دهنده داده و ارائه دهنده خدمت با به کارگیری استاندارد «اُ اِی آی» است. در معماری این سامانه سه بخش سیستم واسط استخراج کننده داده، سیستم مدیریت پردازش داده و پیوند موجودیت ها، و سرانجام، سیستم فراهم آوری و نمایش در نظر گرفته شد. در طراحی «آیریس» خصوصیاتی چون سهولت استفاده (کاربر پسندی)، رابط کاربر وبی قابل تعدیل و گسترش (به خصوص با زبان های رایج)، بازیابی به وسیله موتورهای جست وجو و ابزارهای نمایه سازی گوناگون، دسترسی دائمی به منابع، پشتیبانی از منطق جست وجو و شناساگر منحصربه فرد برای هر مدرک در نظرگرفته شده است. باید توجه داشت آنچه که در توسعه این سامانه بسیار مهم بود، نیاز به انتشار داده ها به شکل آزاد و تحت مجوزهای منبع باز و ماندگار است. در غیر این صورت، نمی توان انتظار توسعه سامانه مناسبی را داشت که توان گردآوری داده ها را به صورت یکپارچه داشته باشد. پس از پیاده سازی سامانه مشخص شد که ارائه دهندگان داده در داده های خود عمدتاً مشکلات ساختاری داشتندکه ممکن است خدمات درگاه را با نقص هایی مواجه سازد. به نظر می رسد با تهیه خط مشی هایی توسط «وزارت علوم» بتوان نسبت به روزآمدی و بارگذاری منظم داده ها در مخازن سازمانی و در نهایت، در سامانه «آیریس» اطمینان به دست آورد.

مقدمه / هدف: پایگاه های اطلاعات علمی مهم ترین و پرکاربردترین منابعی هستند که اطلاعات موجود در آنها از طریق رابط کاربر قابل دسترسی است. یکی از راهکارها برای بر طرف ساختن چالشهای موجود در محیط رابط کاربر، بررسی این محیط بر پایه دیدگاه و رفتار اطلاع جویی کاربران است. هدف این پژوهش، ارزیابی قابلیت فهم پذیری محیط رابط پایگاه های اطلاعاتی ابسکو، پروکوئست و ساینس دایرکت و میزان هدفمندبودن رفتار اطلاع جویی کاربران برپایه الگوی الیس می باشد. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با استفاده از روش پیمایشی و با رویکردی ترکیبی (فایلهای ثبت رخداد جستجو و بلنداندیشی کاربران و سیاهه وارسی) با تأکید بر فهم پذیری عناصر محیط رابط و بر پایه مؤلفه های رفتار اطلاع جویی کاربران انجام پذیرفته است. جامعه آن از میان دانشجویان مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری در حوزه های علوم انسانی/ اجتماعی و علوم پایه/فنی- مهندسی دانشگاه فردوسی انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل داده های کمّی، از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزاز آماری SPSS 16 و داده های کیفی، از تحلیل محتوا استفاده گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد میزان قابل فهم بودن عناصر محیط رابط در پایگاه های مورد بررسی، میانگینی متوسط به بالاتر دارد. یافته های دیگر نشان داد میانگین بالای پاسخها نشان دهنده وجود هدف در به کارگیری هر یک از عناصر محیط رابط کاربر پایگاه های اطلاعاتی به وسیله آزمودنیهاست. همچنین آزمون فرضیه ها نشان داد تفاوتی در رفتار اطلاع جویی کاربران دو حوزه تحصیلی علوم انسانی/ اجتماعی و علوم پایه/فنی - مهندسی از نظر به کارگیری مؤلفه های رفتار اطلاع جویی الگوی الیس(شروع، پیوندیابی، مرور، تمایزیابی، ردگیری و برگیری) وجود ندارد.

نتایج تحقیقات پیشین حاکی از آن است که فرهنگ تاکید علمی در مدارس، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و اثربخشی مدرسه را تسهیل می کند. هدف از این مطالعه شناسایی عوامل توسعه دهنده فرهنگ تاکید علمی در مدارس شهر تهران در سال تحصیلی 1397-1398 بود. این مطالعه به روش کیفی از نوع پدیدارشناختی انجام شد. حجم نمونه شامل 24 نفر از صاحب نظران حوزه تعلیم وتربیت بودند که با آنها مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت گرفت، بطوری که داده های لازم براساس اشباع نظری جمع آوری گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده های تحقیق از نرم افزار NVivo 10 استفاده گردید. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که چهار عامل بیش ترین نقش را در رشد و توسعه فرهنگ تاکید علمی در مدارس ایفا می نمایند. این عوامل عبارتند از: «کیفیت فعالیت های آموزشی و پرورشی» دارای بیش ترین امتیاز و در جایگاه اول، «بازخورد سازنده» در جایگاه دوم، «کیفیت محیط آموزشی» در جایگاه سوم، «امنیت روانی و شغلی» در جایگاه چهارم قرار گرفتند. بنابراین، برای این که فرهنگ تاکید علمی در مدارس رشد و توسعه پیدا کند، باید تمام عوامل مطروحه در مدارس بطور هماهنگ مورد توجه قرار گیرند؛ زیرا دستیابی به رشد و توسعه فرهنگ تاکید علمی مستلزم آن است که نظام آموزش وپرورش از برنامه ریزی دقیق و متناسب با نیاز مدارس برخوردار باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی تفاوت آیکون های مطلوب و نامطلوب بخش جستجوی نرم افزارهای جامع یکپارچه کتابخانه دیجیتال آذرسا، سیمرغ و نیکا از نظر سطح آشنایی و معناداری آنهاست. روش: روش پژوهش پیمایشی است. جامعه پژوهش تمامی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شیراز را شامل است. ابزار پژوهش متشکل از دو پرسش نامه محقق ساخته برای تعیین سطح مطلوبیت آیکون ها و میزان آشنایی و معناداری آنهاست. نتایج: بر اساس یافته های پژوهش، تفاوت معناداری میان آیکون های مطلوب و نامطلوب از حیث سطح آشنایی و معناداری آنها وجود دارد؛ به گونه ای که هرچه میزان آشنایی و معناداری آیکون بیشتر شود، میزان مطلوبیت نیز  افزایش می یابد و برعکس. همچنین میان آشنایی آیکون ها با معناداری آنها نیز همبستگی بالایی وجود دارد؛ به گونه ای که افزایش یکی، منجر به افزایش دیگری می شود و برعکس. اصالت/ ارزش : شناسایی آیکون های مطلوب و نامطلوب از نظر سطح آشنایی و معناداری آنها در نرم افزارها می تواند به تعیین ویژگی های شناختی آیکون های مطلوب و نامطلوب بینجامد و به طراحان کمک کند تا با به کارگیری آیکون های مطلوب که برای همگان قابل فهم است، سبب بهبود عملکرد کاربران و رضایت بیشتر آنها شوند.

هدف : این پژوهش با انتخاب پایگاه مرجع متخصصان ایران به عنوان جامع ترین پایگاه در حوزه های تخصصی متنوع، بر آن است که جنبه های مختلف و نقشهایی را که به عنوان واسطه اطلاعاتی در بین مخاطبان و کاربران خود ایفا می کند، شناسایی نماید. روش : این مطالعه از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه پژوهش را اعضای پایگاه مرجع متخصصین ایران که افزون بر 190 هزار نفر هستند، تشکیل می دهد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 380 نفر به دست آمد. نحوه نمونه گیری به صورت تصادفی است و پرسشنامه به آدرس پست الکترونیک افراد ارسال شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه آنلاین محقق ساخته با 12 پرسش است که با ابزار گوگل داک طراحی شده است. یافته ها : مراجعه اعضا به این پایگاه بیشتر به شکل روزانه اتفاق می افتد. کاربران و مخاطبان مهم ترین دلیل مراجعه خود به این پایگاه را به ترتیب دریافت اخبار تخصصی، اطلاع از آگهی های استخدام، طرح سؤال، پاسخگویی به سؤالها، اطلاع از فرصتهای تحصیلی مرتبط با رشته تخصصی، سایر موارد، آگاهی از کنفرانسهای ملی و بین المللی، دریافت یا اشتراک مقاله و استفاده از کتابهای موجود در کتابخانه دیجیتال عنوان کرده اند. کاربران میزان رضایت خود از حجم پاسخهای ارائه شده به سؤالهایشان را در بخش تالارهای سؤال و جواب این پایگاه، کیفیت پاسخها و سرعت پاسخگویی، متوسط به بالا و نقش این پایگاه در ایجاد ارتباطات کاری در حوزه تخصصی خود و برقراری ارتباط با سایر متخصصین را زیاد توصیف کرده اند. نتایج : میزان استفاده علمی و پژوهشی از این پایگاه، پائین بوده و از آن بیشتر به عنوان ابزار اطلاع رسانی شغلی و تخصصی بهره گیری می شود. از میان قابلیتهای متعدد این پایگاه، بخش اخبار تخصصی بالاترین میزان استفاده را دارد. مراجعه به این پایگاه در مقایسه با جستجو در موتورهای کاوش، برای کاربران سودمندتر بوده است. با بهره گیری از این پایگاه ایجاد ارتباطات کاری در حوزه تخصصی کاربران و برقراری ارتباط آنان با سایر متخصصان، افزایش یافته است.  

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی معانی لفظی و ضمنی مفاهیم مرتبط با زنان و خانواده در قرآن کریم انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش از نظر هدف کاربردی و ترکیبی است از تحلیل محتوای کمی و کیفی با رویکرد دلفی. جامعه آماری پژوهش، شامل تمام آیات قرآن کریم (6236 آیه) در 114 سوره است. جهت گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات از تفسیر نمونه برای استخراج کلیدواژه ها، از نرم افزار MAXQDA برای تعیین مفاهیم و مقوله ها و برای انجام آزمون کندال از SPSS 20 استفاده شده است. یافته ها: مفاهیم مربوط به زنان، در 9 مقوله و 65 زیرمقوله طبقه بندی شد که در 88 سوره از قرآن کریم به صورت لفظی و ضمنی آمده اند، مفاهیم مرتبط با خانواده، در 21 مقوله و 217 زیرمقوله طبقه بندی شده است که در 106 سوره از قرآن کریم به صورت لفظی و ضمنی وجود دارد. در مفاهیم لفظی مربوط به زنان «سوره نسا» با 16 آیه بیشترین کلیدواژه ها را در حوزه زنان دارند. در مفاهیم مربوط به خانواده بیشترین کلیدواژه ها به «سوره یوسف» با 39 آیه لفظی اختصاص دارد. سیاهه وارسی تهیه شده، با استفاده از تکنیک دلفی توسط خبرگان علوم قرآنی و مطالعات زنان و خانواده تأیید شد، از آزمون کندال جهت بررسی میزان اجماع نظرات خبرگان استفاده شد. نتیجه گیری: تأکید بیشتر قرآن کریم در حوزه زنان، بر مقوله های مسائل و ویژگی های مرتبط با زنان و زنان اسوه و در حوزه خانواده، بر مقوله های فرزندان و همسر است.

امروزه از علم به عنوان یک شبکه یا مجموعه ای از نقاط مشترک چندگانه و نظامی پویا یاد می شود. حوزه های علمیِ دارای قدرت میان رشتگی بالا را «کوه یخ شناور» می نامند. این در حالی است که رشته های دیگر، در ارتباط و تعامل با آن حوزه ها عمل می کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت ورود و صدور دانش در رشته «علم اطلاعات و دانش شناسی» در بین رشته های علمی دیگر به عنوان کوه یخ شناور است. برای این منظور، به تحلیل هم استنادی این حوزه در پایگاه اطلاعاتی JCR پرداخته شده است. ازاین رو، شبکه اجتماعی حوزه های علمی مطرح در این رشته از طریق تحلیل ماتریس هم آیندی استنادهای آنها ترسیم، و حوزه های موضوعی با مرکزیت بالا مشخص شدند. در ادامه، رابطه همبستگی بین شاخص های مرکزیت و فراوانی استنادهای حوزه های موضوعی بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد علم اطلاعات و دانش شناسی به طور مساوی در ورود و صدور دانش از طریق هم استنادی عمل می کند. همچنین، نتایج آزمون آماری نشان داد همبستگی مثبتی بین فراوانی حوزه های موضوعیِ استناد کننده/گیرنده و سنجه های مرکزیت وجود دارد. به علاوه، بین فراوانیِ استنادهای حوزه های موضوعی استناد کننده و گیرنده با شاخص های مرکزیت آنها همبستگی مشاهده شد. نتایج نشان داد علم اطلاعات و دانش شناسی دارای روابط میان رشته ای با حوزه های دیگر است که در دوره مورد بررسی می توان به تقویت روابط میان رشته ای آن با حوزه های مطالعاتی «مدیریت»، «علوم میان رشته ای»، «علوم رایانه، نظام های اطلاعاتی»، و «علوم رایانه، هوش مصنوعی»، و «علوم تربیتی» اشاره کرد.

هدف: این پژوهش به منظور آماده سازی، بررسی کفایت ویژگی های روان سنجی و اعتبار سنجی پرسشنامه نگرش نسبت به خواندن ایساکسون و همکاران انجام شده است. پرسشنامه نگرش نسبت به خواندن تحصیلی توسط ایساکسون و همکاران در سال 2016 طراحی شده است. روش: به منظور اعتبار سنجی این ابزار، شاخص های روایی ظاهری و محتوایی اندازه گیری شد، همچنین از تحلیل عاملی تاییدی به منظور بررسی روایی سازه استفاده گردید. برای تحلیل گویه های پرسشنامه از مدل های چند ارزشی سوال- پاسخ و برای بررسی پایایی از شاخص آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها: در توسعه این ابزار، از سازه ای با سه عامل جداگانه استفاده شده است که عبارتند از: رفتارهای خواندن تحصیلی، خودکارآمدی در خواندن تحصیلی، و ارزشگذاری برای خواندن تحصیلی. روایی ظاهری گویه های پرسشنامه و تناسب آن با دانشجویان ایرانی مورد تایید قرار گرفت و همچنین بررسی روایی محتوایی نشان از ارتباط منطقی بین گویه ها و عامل ها داشت. تحلیل عاملی تاییدی برای این سه عامل نشان داد که این مدل سه عاملی ساختاری مناسب برای اندازه گیری نگرش به خواندن تحصیلی را ایجاد می کنند و برازش مناسبی بین این مدل پیشنهادی و داده های تجربی وجود دارد. گویه های این پرسشنامه ضمن داشتن برازندگی مطلوب با مدل های سوال پاسخ چند ارزشی، دارای قدرت تمیز مناسب در سطوح مختلف نگرشی افراد هستند. بررسی ضریب پایایی در این پرسشنامه نشان داد که هم عاملها به طور جداگانه و هم پرسشنامه به طور کلی در سطح مطلوبی از ثبات و پایایی قرار دارند. ارزش/اصالت: بررسی های ما نشان داد در زبان فارسی ابزار مناسبی که بتواند به خوبی نگرش نسبت به خواندن تحصیلی را مورد سنجش قرار دهد وجود ندارد. بنابراین جای خالی ابزار ی مناسب در این حوزه به شدت مشاهده می شد. این ابزار می تواند برای استفاده در پژوهشهای آموزشی و به منظور ارزیابی علل پیشرفت یا افت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان، و همچنین بررسی سبک های مطالعه و یادگیری آنها استفاده شود. شاخص ترین کاربرد این ابزار بهره گیری از آن در آزمون ها سنجش توانایی خواندن در ابتدای دوره های بهبود خواندن در مدارس و دانشگاه ها یا سایر برنامه های مداخله ای آموزش خواندن است.

هدف: پژوهش حاضر به منظوربررسی فرایند دیجیتال سازی نسخ خطی در 5 کتابخانه دارای نسخ خطی شهر قم از دیدگاه مدیران و کارشناسان و شناسایی نارسایی های موجود و ارائه راهکارهای مناسب انجام شد.روش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی بود که با استفاده از روش پیمایشی با رویکرد توصیفی انجام شد. داده های مورد نیاز آن از طریق پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد کهاز بین ۵ کتابخانه مورد بررسی، کتابخانه آستانه مقدس حضرت معصومه (س) و کتابخانه مسجد اعظم، 100% مجموعه خود را دیجیتال سازی کرده اند، و کتابخانه آیت الله مرعشی با بیش ترین تعداد نسخه خطی، تنها 11.5% از مجموعه خود را دیجیتالی کرده که در مقایسه با سایر کتابخانه ها کمترین میزان دیجیتال سازی را داشت. در این میان، کتابخانه مسجد اعظم نسبت به دیگر کتابخانه ها در این مسیر موفق تر عمل کرده بود و به ارائه نسخ خطی خود از طریق وب پرداخته بود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، مشخص شد که کتابخانه ها در انجام این فرایند با مشکلات و چالش هایی نظیر کمبود نیروی انسانی متخصص، تجهیزات مورد نیاز، عدم وجود روشی استاندارد در سطح ملی، عدم وجود سازمان یا مراکزی جهت یکپارچه سازی این فرایند در سطح کشور رو به رو هستند که در این راستا «طراحی و تدوین یک روش استاندارد و ملی جهت دیجیتال سازی نسخ خطی» ترجیحاً با محوریت کتابخانه ملی و همکاری کتابخانه های بزرگ پیشنهاد شد.

در الگوهای نگارش می تواند بر اثربخشی بازیابی اطلاعات فارسی تأثیر منفی داشته باشد. آشکار است که تلاش در جهت لحاظ کردن همه الگوها در الگوریتم های بازیابی اطلاعات فارسی، بر پیچیدگی آنها می افزاید و کارآیی سامانه های بازیابی اطلاعات را کاهش می دهد. از این رو، ضروری است با بررسی رفتارهای نگارندگان فارسی، میزان چندگانگی الگوها و تأثیر آن بر بازیابی اطلاعات در عمل و در نتیجه، ضرورت لحاظ کردن آنها در الگوریتم های فارسی آشکار گردد. روش پژوهش : در پژوهش حاضر که به روش تحلیل محتوای مفهومی انجام گرفته است، 7 چالش از میان 43 چالش نگارشی که با مرور ادبیات مربوط، شناسایی شده بود انتخاب گردید و پس از محاسبه تنوع و فراوانی رویداد آنها در متون پیکره همشهری، میزان انطباق شیوه نگارش آنها با دستور خط مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی بررسی شد. یافته ها : نتایج پژوهش نشان داد نگارندگان متون پیکره به طور کلی تمایل به حذف یا جایگزینی نویسه های چالشی دارند. بنابراین، به نظر می رسد دست کم درباره هفت چالش مورد بررسی در این پژوهش، با نادیده گرفتن این چالش ها در سامانه های بازیابی اطلاعات، اثربخشی بازیابی چندان متأثر نمی شود. مقدار کلی شاخص«ضریب درگیری» برابر با 033/0 به دست آمد که بیانگر انطباق نداشتن گسترده الگوی نگارشی نگارندگان با دستور خط مصوب فرهنگستان است. از دلایل این امر می توان به تمایل نگارندگان به ساده نگاری در اثر «اصل کمترین کوشش» و عدم احساس ضرورت رعایت رسم الخط مرسوم عربی توصیه شده در دستور خط مصوب فرهنگستان، اشاره کرد.  

هدف: مقاله با هدف بررسی نقش کتابداران، خدمات اطلاع رسانی و میزان سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد در کاهش اضطراب اطلاع یابی آنان نوشته شده است. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد بود. حجم کل جامعه آماری شامل12260 نفر متشکل از 8100 نفر کارشناسی ارشد و 4160 نفر دکتری بود. از این تعداد، 236 نفر از دانشجویان به روش نمونه گیری طبقه ای غیرنسبتی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار سنجش پرسش نامه بود. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار اس پی اس اس تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: میزان اضطراب اطلاع یابی دانشجویان در حد متوسط بود. همچنین وضعیت سواد اطلاعاتی دانشجویان، پایین تر از حد مطلوب بود. از سوی دیگر، میزان استفاده دانشجویان از خدمات اطلاع رسانی در سطح متوسط قرار داشت. بین میزان سواد اطلاعاتی و میزان اضطراب اطلاع یابی آنان رابطه معناداری وجود داشت. یافته ها نشان داد نقش کتابداران در کاهش اضطراب اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی در سطح متوسط قرار دارد. همچنین شرکت در کارگاه های آموزشی نتوانسته تأثیری در میزان اضطراب اطلاع یابی دانشجویان داشته باشد. بین نمره دانشجویان به مهارت های ارتباطی کتابداران و میزان اضطراب اطلاع یابی آنان، رابطه معنادار مثبتی وجود داشت. بین میزان استفاده از خدمات اطلاع رسانی و میان اضطراب اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رابطه معنادار مثبتی برقرار بود. یافته ها نشان داد بین میانگین نمره های اضطراب اطلاع یابی دانشجویان و متغیر جنسیت و حوزه تحصیلی تفاوت معناداری وجود ندارد، در حالی که این تفاوت در مقطع تحصیلی مشاهده شد. در ادامه، تفاوت معناداری بین میانگین نمره های سواد اطلاعاتی و متغیرهای جنسیت، حوزه تحصیلی و مقطع تحصیلی مشاهده نشد. اصالت/ارزش:  شناخت برخی از عوامل مختلف که می تواند فرایند اطلاع یابی افراد را تحت تأتیر قرار دهد تا جایی که آنان را دچار اضطراب کند، ضروری به نظر می رسد. نتایج این پژوهش با تأکید بر نقش کتابداران، میزان استفاده از خدمات اطلاع رسانی و سواد اطلاعاتی جامعه مورد پژوهش می تواند مورد توجه کتابداران و مسئولان دانشگاهی قرار بگیرد تا جایی که علاوه بر شناخت عؤامل تأثیرگذار، گام هایی در جهت رفع آن برداشته شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف میزان آگاهی و استفاده کتابداران کتابخانه های دانشگاهی از فناوری هوش مصنوعی انجام شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر، توصیفی-پیمایشی از نوع کاربردی است. جامعه آماری تمامی کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور و شهید چمران اهواز که از روش سرشماری استفاده شد و در نهایت تعداد 79 پاسخنامه جمع آوری شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه وود و آلن (2018) جمع آوری و با نرم افزار اس. پی.اس. اس. نسخه 24 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد وضعیت استفاده و تعامل کتابداران در کتابخانه در رابطه با هوش مصنوعی و دستیاران مجازی (داده های مربوط به کتابخانه های برخوردار از هوش مصنوعی و دستیاران مجازی) معادل  295/3 است که در مقایسه با عدد معیار اختلاف معناداری وجود دارد. اکثر کتابداران در خصوص استفاده مسئولین کتابخانه از  قابلیت های مبتنی بر هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای ارتباط با اعضاء معتقدند از این ابزار استفاده نمی شود. در خصوص برگزاری کارگاه آموزشی مربوط به هوش مصنوعی یا دستیاران مجازی اکثر کتابدارن عنوان کردند که این کار انجام نمی شود. اکثر کتابداران (2/53 درصد) عقیده دارند که  هوش مصنوعی تأثیرگذاری مثبت بر کیفیت ارائه خدمات کتابخانه دارد.  نتیجه گیری: استفاده از فناوری هوش مصنوعی و دستیاران مجازی در کتابخانه ها جهت سهولت فعالیت های کتابخانه ای در جامعه اطلاعاتی امروز، یک امر مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد و زیرساخت های لازم جهت استفاده از این فناوری ها ایجاد شود. این سیستم ها گرچه در همه موارد نمی توانند جایگزین مناسبی برای کتابداران باشند اما وجود آن ها در کتابخانه ضرورتی است که نمی توان آن را نادیده گرفت.

هدف: شناخت توانایی سنجه های استنادمحور (هم استنادی، زوج کتاب شناختی، امسلر، پیج رنک و هیتس(اعتبار و کانون)) برای تعیین میزان ربط مقاله ها با یکدیگر. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده ها، پژوهشی توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری، مجموعه مقالات موجود در زیرمجموعه دسترسی آزاد پاب مد سنترال مجموعه آزمون سایترک بود  که بر اساس سه سنجه هم استنادی، زوج کتاب شناختی و امسلر با سایر مقالات رابطه استنادی داشتند. از میان 26262  مقاله، 30 مقاله به عنوان مقالات پایه انتخاب شد و مقالات مرتبط با هر یک از آن ها بر اساس سنجه ربط مش بازیابی گردید؛ هر یک از سنجه های استنادمحور متغیر مستقل و سنجه ربط مش متغیر وابسته بود. با استفاده از نرم افزار شبیه ساز ومپ سرور و پی.اچ.پی.مای ادمین یک پایگاه مای. اس. کیو.ال ایجاد شد؛ سپس، با مطالعه کلیه کدهای مورد نیاز از بسته کد منبع سایترک، کدهای لازم با اعمال تغییرات ضروری، اجرا و نتایج حاصل در پایگاه مای. اس. کیو.ال وارد شد. با نوشتن پرس وجو به زبان اس. کیو.ال، شبکه استنادی مجموعه به صورت کامل استخراج شد سپس با کدنویسی به زبان پایتون اعداد مربوط به پیج رنک و هیتس (اعتبار و کانون) به صورت جداگانه محاسبه گردید. یافته ها: نتایج نشان داد تمامی شش سنجه در سطح یک صدم همبستگی معنادار و مثبت با میزان ربط مقاله ها داشت؛ به عبارت دیگر، با افزایش مقادیر هریک از سنجه ها، درجه ربط مقاله ها نیز افزایش یافت. بیشترین میزان همبستگی مربوط به سنجه امسلر و پس از آن، زوج کتاب شناختی بود. پس از سنجه ها ی امسلر و زوج کتاب شناختی، بیشترین همبستگی میان متغیر هیتس(اعتبار) با ربط مقاله ها بود. متغیر پیج رنک در مرتبه چهارم قرار داشت؛ در نهایت، کم ترین میزان همبستگی با ربط مقاله ها، مربوط به سنجه های هم استنادی و هیتس( کانون) بود؛ بنابراین، از میان سنجه های استنادی  بررسی شده در این پژوهش، سنجه های امسلر، زوج کتاب شناختی، هیتس(اعتبار) و پیج رنک بیش از سایر سنجه ها از پتانسیل لازم برای تعیین میزان ربط مقاله ها برخوردار بودند.   نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت سنجه های استنادمحور مطالعه شده قادرند درجه ربط مقاله ها را برآورد کنند و در بافتارهای مختلف بازیابی اطلاعات شامل موتورهای جست وجو، پایگاه های اطلاعاتی و استنادی، سامانه های پیشنهاددهنده و حتی کتابخانه های دیجیتالی برای دسترسی به مقالات مرتبط، پیشنهاد مقالات مشابه و رتبه بندی نتایج بازیابی کاربرد داشته باشند؛ همچنین، لازم است به سنجه امسلر که نسبت به دو سنجه سنتی هم استنادی و زوج کتاب شناختی، در سامانه های اطلاعاتی کمتر استفاده شده است، بیش از پیش  توجه شود؛ از طرفی، علیرغم اینکه سنجه هم استنادی در برخی از پایگاه ها و سامانه های بازیابی اطلاعات بین المللی( مانند ساینس دایرکت و سایت سیر) برای بازیابی مدارک مرتبط و پیشنهاد مدارک مشابه استفاده می شود در مقایسه با سایر سنجه ها از کارایی کمتری برخودار است.

هدف : تحلیل محتوای سرفصل های آخرین برنامه های درسی مصوّب موجود در ایران با توجه به نیازهای بازار کار، هدف اساسی پژوهش حاضر محسوب می شود. روش شناسی : در پژوهش حاضر از روش تحلیل محتوا استفاده شده و از لحاظ معیار کاربرد نیز از نوع کاربردی است. جامعه آماری پژوهش آخرین سرفصل های مصوّب مقاطع کارشناسی ارشد و کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران بوده است. ابزار تحقیق برای گردآوری داده ها، سازه تحلیل محتوا (دانش، مهارت و نگرش) با 222 آیتم )در قالب ده مؤلفه اصلی( بوده است. یافته ها : یافته ها نشان داد برای تصدی 4 گروه شغلی نوظهور کتابداری مبتنی بر فناوری اطلاعات، سرفصل های برنامه های آموزشی کارشناسی ارشد و کارشناسی مصوب وزارت علوم، حدود یک سوم (فراوانی= 71) از دانش، مهارت و نگرش مورد نیاز بازار کار را پوشش نمی دهند که با توجه به رکود و رقابت شدید در بازار، رقم قابل ملاحظه ای به شمار می رود. بر اساس یافته ها، کاستی های اساسی برنامه آموزشی رشته علم اطلاعات در ایران را می توان ذیل مقولات «مبانی شبکه های کامپیوتری»، «مبانی برنامه نویسی و طراحی پایگاه های اطلاعاتی»، «مبانی کامپیوتر» و نگرش (خصوصیات فردی و ویژگی های رفتاری) دسته بندی نمود.  

هدف : الگوی پرس اُاُ جدیدترین الگوی ایفلاست که برای توصیف بهتر پیایندها ایجاد شد. پژوهش حاضر در راستای شناسایی میزان انطباق  پیایندهای فارسی زبان با الگوی پرس اُاُ انجام شد. روش شناسی : این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و با استفاده از رویکرد ارزیابانه انجام شده است. جامعه پژوهش را 90 پیایند رشته علم اطلاعات و دانش شناسی موجود در نرم افزار رسا تشکیل داده است. به منظور انجام پژوهش از جداول تطبیقی الگوی پرس اُاُ با فیلدهای مارک استفاده شد. در نهایت از این جدول برای شناسایی انطباق پیشینه های پیایندهای رشته علم اطلاعات و دانش شناسی استفاده شد.   یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد فیلدهایی که در پیشینه های پیایندهای فارسی استفاده شده با 5 رده پرس اُاُ در ارتباط هستند. با توجه به صفات و تغییراتی که در پیشینه پیایندهای رشته علم اطلاعات و دانش شناسی مشاهده شد از بین رده های پرس اُاُ Z1، Z5، Z6 ،Z11 و Z12 باید در مدل سازی پیایندهای رشته علم اطلاعات و دانش شناسی مورد استفاده قرار گیرند. همچنین از میان 46 صفت پرس اُاُ، 18 صفت در پیشینه های مورد بررسی یافت شد. که با 5 رده Z1، Z5، Z6، Z11 و Z12 در ارتباط هستند.   نتیجه گیری : با توجه به نتایج پژوهش انطباق مطلوبی بین الگوی پرس اُاُ و پیشینه های پیایندهای رشته علم اطلاعات و دانش شناسی مشاهده نشد. مشکلاتی از قبیل عدم توجه به فهرست نویسی درست پیایندها، استفاده از قواعد مسطح انگلوامریکن، مشکلات نرم افزاری موجود در رسا به دلیل تبدیل از نسخه قبلی نرم افزار کتابخانه ملی به نرم افزار فعلی از دلایل این انطباق پایین هستند.