فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۲۲۱ تا ۱٬۲۴۰ مورد از کل ۱٬۶۹۶ مورد.
۱۲۲۱.

الاستلزام الحواریّ فی الخطاب القرآنیّ وفق نظریَّه غرایس "قصَّه زکریّا ومریم العذراء (علیهما السَّلام) أنموذجاً"(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الخطاب القرآنی القصص القرآنیه الاستلزام الحواری نظریَّه غرایس زکریا ومریم (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۱۷۰
إِنَّ الاستلزام الحواریّ، کأبرز المفاهیم فی البحث التداولی الغربی الحدیث، لصیق بلسانیَّات الخطاب الَّتی أخذ معها الباحث الّلسانی منحی متمیِّزا. وقد أظهر الاستلزام الحواریّ جانباً من جوانب الإعجاز فی القرآن الکریم، وتکمن أهمّیته فی تفسیر التراکیب القرآنیّه وربطها بمقامها. وهذه الدراسه محاوله لتطبیق نظریه الاستلزام على قصّتی زکریّا ومریم -علیهما السَّلام- فی القرآن موزَّعه فی سورتی آل عمران و مریم؛ وسبب اختیار هاتین القصّتین یرجع إلی أنَّهما أبلغ وأروع القصص القرآنیّه فی خرق العادات، وهما موجَّهتان فی أَسالیبهما للتأثیر علی المخاطب وتعاملاتِه واستماله العقول وتوجیه النّفوس. وبما أنَّ القصّه تلعب دوراً بارزاً فی التربیه ولا تزال موضع عنایه البشر، فقد اتّخذ البارئ – عزَّ وجلّ- القصص وسیله من وسائل الإقناع والتأثیر فی کتابه العظیم وضمّنها أدلّته وحججه علی الجاحدین والمشرکین. وقد اکتفی هذا البحث بمبدأ التعاون الَّذی جاء به غرایس باعتباره منظّراً لهذا البحث التداولی الحدیث بطریقه وصفیَّه تحلیلیه. والنتائج تدلُّ علی أن عشر حوارت فی القصَّتین تشمل الاستلزام الحواریّ، حیث عدلت عن المعانی الحقیقیه إلی المعانی المجازیه المستلزمه لتعطی دلالات جدیده وأنَّ خرق قاعده الکم والکیف أکثر الخروقات لتحقیق الاستلزام الحواریّ. وفی الحوارات الخاصَّه لزکریَّا ومریم (علیهما السَّلام)، تم خرق قواعد الحوار بطریقه تناسب الاستلزام الحواریّ ومن أهمّ ملامح ذلک استخدام اسم الاشاره، الإیجاز، الإطناب، والصور البیانیه لتظهر کرامه زکریَّا (علیه السَّلام) وشوقه من أعماق النفس للذریَّه وکرامه مریم (علیها السَّلام) بخارق العاده فی حملها وقداسه ولدها وتنزیهها من التهم الشنیعه الَّتی اتهمها بها قومها. 
۱۲۲۲.

مکانهالمدینه من منظور المصادرالدینیهالإسلامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: المدینه الإسلام هیکلیه المدینه القضایا الإنسانیه الاقتصاد الأمن والعداله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۲۵۵
تعتبر المدینه بمعاییرها المتمیّزه فی المصادر الإسلامیهأرضیهً مؤاتیهً لوصول الإنسان إلى الکمال. ویحاول الباحثان فی بحثهما هذا والذی یعتبر توظیفیّا فی هدفه ووصفیاً تحلیلیاً من حیث المنهج، تسلیط الضوء على مکانه المدینه من وجهه نظر المصادر الدینیه خاصه القرآن الکریم، لأنه طالما لا یتم النظر إلی المدینه من هذا المنظور فکلّ تخطیط وتعریف عن المدینه للوصول إلى المدینه المنشوده لایجدی وبالنظر إلى أنّالإسلام قد وضع أحکام لکل جوانب الحیاه، وأنّ القرآن هو تبیان لکل شیء فالباحثان حاولا أن یبحثاعنهیکلیه المدینه التی یؤکّد الإسلام علیها ویبیّن کیفیه تقییم القرآن مکانه المدینه المنشوده وما هی معاییرها المؤیّده.و توصلت النتائج إلىأنّ المدینه من منظور الإسلام تحظى بمکانه مرموقه ورغم أن القرآن لم یتناول خصائص المدینهوأفضیتها وبناها بشکل مباشر ، ولکنّه یشیر إلى کثیر من خصائصها وأفضیتها وبناها بشکل غیر مباشر فمن هذا المنطلق یمکنترسیم وتعریف المدینه الإسلامیه کما یجب الانتباه أنّ المصادر الإسلامیه ترسم العلاقات الداخلیه للمدینه والقضایا الإنسانیه وذلک أکثر أهمیه من الصوره وهیکله المدن کما تؤکّد على البنى الاقتصادیه، والأمنیه، والعداله من بین البنى السائده على المدن بمعناها العامّ.
۱۲۲۳.

تحلیل شیوه های بازنمایی زبان و مضامین قرآن در داستان های کودک کامل کیلانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: قرآن کریم داستان کودک اثرپذیری ساختاری اثرپذیری محتوایی کامل کیلانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۱۶۱
ایجاد پیوند و هم صدایی میان داستان کودک و آیات قرآن منوط به تبحر نویسنده در استفاده به جا و مناسب از زبان و مفاهیم قرآن است. «کامل کیلانی» از نویسندگان موفق این عرصه و از پیشگامان ادبیات کودک در کشورهای عربی به شمار می آید. او در جهت قوام بخشیدن داستان ها بهره های متنوع و فراوانی از آیات قرآن برده و توانسته است تناسب کارآمدی بین زبان و محتوای داستان ها با آیات قرآن ایجاد نماید. استفاده از آیات قرآن به شکل های مختلف و در دل داستان هایی خیالی و جذاب که به هیچ وجه ظاهری تربیتی و ارشادگونه ندارد نشان از مهارت نویسنده و آشنایی کامل او با روحیات کودکان دارد. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی و واکاوی ساختار و محتوا، شیوه های اثرپذیری داستان های کامل کیلانی از قرآن کریم را مورد بررسی قرار دهد. از مهم ترین این روش ها می توان به وام گیری گزاره ای اشاره کرد. نویسنده با بهره مندی از آیات قرآن علاوه بر اینکه به غنای معنایی و ادبی متن می افزاید، به آهنگ کلام و موسیقی متن نیز توجهی خاص دارد. از دیگر شکل های متداول تجلی آیات قرآن در داستان ها می توان به وام گیری واژگانی، اثرپذیری تلمیحی، تصریحی و الهامی اشاره کرد که متناسب با بافت کلام و محتوای آن مورد استفاده قرار گرفته اند.
۱۲۲۴.

دراسه تقویمیه فی المصادر النظریه لماده "أسالیب تدریس الاستماع والمحادثه" فی مرحله ماجستیر تعلیم اللغه العربیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منهج تعلیم اللغه العربیه ماجستیر تعلیم اللغه العربیه الکتب النظریه الاستماع المحادثه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۰ تعداد دانلود : ۱۸۸
تمّ إطلاق مبادرات مبارکه فی السنوات الأخیره فی تعلیم اللغه العربیه فی إیران؛ من أهمّها إنشاء فرع تعلیم اللغه العربیه فی مرحله الماجستیر، والذی یحاول سدّ فجوه عمیقه لتعلیم هذه اللغه فی المؤسسات التعلیمیه والمدارس والجامعات. لکن رغم مرور قرابه عقد من إنشاء هذا الفرع، لاتزال ثمه مشکله کبیره عرقلت سبیل تحقیق أهداف هذا الفرع الجدید؛ من أهمّها فقدان المصادر النظریه المناسبه لمواده الدراسیه. وتعد ماده أسالیب تدریس الاستماع والمحادثه من أهم المواد التعلیمیه فی هذا الفرع، والتی یجب أن تؤهل الطلبه لتعلیم هاتین المهارتین حسب المبادئ الحدیثه فی تعلیم اللغات الأجنبیه. وهناک بعض المصادر النظریه عن تعلیم مهارات اللغه العربیه فی البلدان العربیه قد یمکن استخدامها فی تدریس هذه الماده. لکن هل تتضمن هذه المصادر المواصفات اللازمه لتأهیل الطلبه لتعلیم هذه المهارات والتعرف على المسائل والتحدیات المهمه فی تعلیم اللغه العربیه؟ انطلاقا من هذه الضروره، تحاول هذه الدراسه إلقاء نظره تقویمیه على بعض هذه المصادر من خلال منهج تحلیل المحتوى الکمی وتحلیل المحتوى النوعی واستخدام قائمه مبنیه على الکتب النظریه لتعلیم اللغه الإنجلیزیه ومنهج تعلیم اللغه العربیه ومنهج تعلیم اللغه الإنجلیزیه فی مرحله الماجستیر. تکوّن مجتمع الدراسه من أحد عشر کتابا فی أسالیب تعلیم مهارات اللغه العربیه تم تألیفها فی البلدان العربیه. توصّلت الدراسه إلى أن بعض هذه المصادر تقدّم دروسا مفیده فی بعض المحاور، مثل: أهداف الاستماع والنطق وتعلیم القواعد، لکن تفتقد المبادئ النظریه المناسبه لتدریس بقیه المحاور. تتصف معظم هذه المصادر بالتعمیم وعرض المبادئ النظریه عرضا وصفیا، دون نظره ناقده إلى المسائل والتحدیات المهمه لتدریس المهارات، کما تحتاج إلى تعدیلات أساسیه فی الجانب التطبیقی بسبب عدم الاهتمام بتجارب المدرسین وحاجات الدارسین والدراسات النظریه الحدیثه.
۱۲۲۵.

مؤشرات منهج السید مرتضى العسکری فی إثبات عدم تحریف القرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: التحریف القرآن القرآن الکریم وروایات المدرستین العلامه العسکری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۷۸
هدفت هذه الدراسه إلى تحلیل محتوى کتاب "القرآن الکریم وروایات المدرستین" (ثلاثه أجزاء) بالمنهج الوصفی _ التحلیلی لاستخراج الخصائص المنهجیه للعلامه العسکری لإثبات عدم تحریف القرآن ومقترحاته لاستخدامها للرد على الشبهات الأخرى. بناءً على نتائج البحث، وبغض النظر عن المؤشرات العامه لمنهج بحث العسکری فی الرد على الشبهات، بما فی ذلک "تحدید الشبهات الرئیسه"، و "استخدام المصادر ذات الصله جنباً إلى جنب مع المصادر الرئیسه قید المناقشه" و "فحص تطور الروایات للتعبیر عن ضعف الإسناد والنص "، یمکن ذکر العوامل الثلاثه "الاستخدام السلیم لنظریه الوحی البیانی"و" تطور معنى المصطلحات الإسلامیه "و" دراسه الظروف الاجتماعیه والتاریخیه فی وقت الأحداث "على أنها ابتکاراته رداً على هذه الشبهات. وتمییز منهجه عن أعمال العلماء بعده نقاط: 1. من خلال التعرف على الشبهات المتوازیه وتجنب التعامل مع الشبهات الهامشیه أو المتکرره أو المتداخله، فإنه لم یکن منفعلاً تجاه الخصم للانخراط فی الانتباه إلى الشبهات المتعدده. 2. جمع أقوى أسباب الشبهات (وإن کان من مصادر مختلفه) حتى تکون الردود شامله وحاسمه. 3. بالنظر إلى مبدأ تغییر التصورات للقضایا والموضوعات فی مجرى التاریخ وربط النظام البیئی التاریخی للأحداث، فقد زاد من نطاق وعمق تحلیله.
۱۲۲۶.

تمظهرات التشظی فی روایه أحیاء فی البحر المیت لمؤنس الرزاز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: التشظی أحیاء فی البحر المیت مؤنس الرزاز السردانیه العربیه البناء الزمکانی المتشظی تداخل الفضاءات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۹۸
تناولت هذه المقاله ظاهره التشظی فی روایه أحیاء فی البحر المیت التی هی ولیده مجتمع متبعثر ومتخلخل والتی یظهر عبرها تداخل الفضاءات والحلقات السردیه والتشظی فی الزمان والمکان والتشظی فی الشخصیات والحبکه وکأن الکاتب مؤنس الرزاز یهدف إلى تجسید رؤیه لا یقینیه ولا منطقیه لیکسر الجمود فی النص السردی ویقدمه عاریا کعمل متخیل، مُسقِطاً القناع الواقعی الذی بنیت علیه الروایه الکلاسیکیه؛ فلیست روایته إلا ممارسه لدیمقراطیه التعبیر تستهدف عکس اللاائتلافات وتجاوز کل ما هو منطقی وواقعی إلى حریه لا نهایه لها فی التشکیل تصل إلى درجه التشظی والتبعثر فی النص الروائی لیبتدع شکلا روائیا جدیدا. تهدف المقاله إلى عرض تمظهرات التشظی فی روایه أحیاء فی البحر المیت بالاعتماد على المنهج الوصفی- التحلیلی، حیث تمثل الروایه تجربه جدیده مشظاه ومتکسره للتعبیر عن تجربه عدمیه وأجواء کابوسیه قد ترافق الإنسان المعاصر. ویسعى الروائی إلى إبراز التخلخل وعدم الانتظام داخل أعماله الروائیه عبر بعض التقنیات الحداثیه کتداخل الفضاءات والحلقات السردیه وبناء الزمکانی المتشظی والمتفکک فی الشخصیات والحبکه داخل مسار الروایه الأصلیه، وهو ما درسناه خلال هذه المقاله. وأهم ما توصل له البحث أنّ هذا التشظی یعبر عن مرحله الانهیار فی المجتمع العربی التی امتدت منذ هزیمه حزیران وبلغت ذروتها فی الاجتیاح الإسرائیلی للبنان، کما یعکس تفککاً عربیا بشعا ومرعبا ویصبح صدى لواقع التکسر الاجتماعی العربی ووعاءً للواقع وانکساراته، وهو لیس انعکاسا تلقائیا أو عفویاً، بل هو مدبر ومتعمد.
۱۲۲۷.

دراسه مقارنه لترتیب مکوّنات الجمله فی اللغتین العربیه والفارسیه على ضوء علم التصنیف اللغوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم التصنیف اللغوی القواعد العالمیه اللغویه ترتیب مکوّنات الجمله اللغه العربیه اللغه الفارسیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۵۲۶
یهتمّ علم التصنیف اللغوی بدارسه التشابهات الترکیبیه بین اللغات فی سیاقٍ متصل. لقد أثبتت الدراسات اللسانیه وجود اشتراکات بین لغات العالم، وهی ما عُرفت بالعالمیات اللغویه أو قواعد جرینبرغ العالمیه نسبهً لواضعها. إنّ موضوع ترتیب مکوّنات الجمله من أهم المواضیع التی تدرس فی التصنیف اللغوی. فهناک تنوّع بین اللغات على هذا الصعید، مما یشکل أرضیه مناسبه للدراسه التصنیفیه. إضافه إلى ذلک، ترتبط أغلب الخصائص اللغویه للغهٍ ما بکیفیه ترتیب المکوّنات الرئیسه للجمله، وهی الفعل، والفاعل، والمفعول. لقد درسنا فی هذا البحث، تسلسلات الفعل والفاعل، والمضاف والمضاف إلیه، والصفه والموصوف، والفعل والمفعول فی اللغتین العربیه والفارسیه اللتین تنتمیان إلى طبقتین مختلفتین، من حیث ترتیب المکوّنات الرئیسه؛ وذلک بغیه معرفه خصائص تسلسل المکوّنات فی اللغتین، والعوامل المؤثره علیه، والوقوف على وضع اللغتین بالنسبه إلى القواعد العالمیه اللغویه الخاصه بتسلسل المکوّنات. لإنجاز الدراسه، تمّ جمع ألف جمله من النصوص الرسمیه المختلفه لللغتین، کنموذج لغوی وقد أتی ببعضها کأمثلهٍ أثناء الدراسه. لقد تبیّن أن اللغه العربیه توافق ما ذهب إلیه علماء اللغه بالنسبه للغات VSO، کما أنها تتناسب مع القواعد العالمیه ذات الصله. بالمقابل، تخالف الفارسیه ببعض خصائصها آراء العلماء بالنسبه للغات SOV، کما هناک تباین فی انطباقها مع القواعد العالمیه، فهی توافق فی قاعدهٍ وتخالف فی أخرى. مما توصلت إلیه هذه المقاله أیضا حریه تسلسل المکوّنات فی اللغتین، مما یستخدم عادهً لإبراز أهمیه أحد المکوّنات من خلال تقدیمه على مکوناتٍ أخرى فی الجمله.
۱۲۲۸.

جستاری درباره بده بستان برخی واژه ها در زبان فارسی و عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بده بستان واژه ها معرّب و دخیل زبان فارسی زبان عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۵۲۳
یکی از زمینه های تأثیرگذاری و تأثیرپذیری میان زبان و فرهنگ فارسی و عربی، پدیده قرض گیری و بده بستان واژه است که به منظور بیان معانی و مفاهیم جدید، در دوره های مختلف تاریخ دو زبان انجام گرفته است. ازآنجاکه ساخت آوایی، تعداد حروف الفبا و مبانی دو زبان مورد نظر، متفاوت است، بسیاری از واژه های فارسی که به زبان عربی وارد شده، ساختِ آوایی متناسب با زبان عربی یافته است. از سوی دیگر، زبان فارسی در طی دوره های گذار از پارسی باستان به پهلویی و از پهلوی به دری دستخوش دگرگونی های بسیار – به ویژه در حوزه واژگانی- شده است. امروزه یافتن اصل فارسی بسیاری از واژه های عربی شده، کاری بسیار دشوار است و درعین حال از زمینه های پژوهشی است که پرداختن به آن ضروری می نماید. نگارندگان این مقاله برآنند تا با بررسی و تحلیل نمونه هایی از این "معربات" که از فارسی به عربی وارد شده و تغییراتی یافته و سپس در دوره های بعد به همان شکل تغییر یافته زبان عربی، دوباره در زبان فارسی رواج یافته است، بپردازند. بیشتر به بررسی نمونه هایی پرداخته شد که شواهدی از آیات قرآن کریم و شعر عربی قدیم برای کاربرد آن وجود دارد و شکل عربی شده آن در متون فارسی به کار رفته است.
۱۲۲۹.

آلیات التوثیق فی رحلات أبی حامد الغرناطی "تحفه الألباب" نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: أدب الرحله أبو حامد الغرناطی تحفه الألباب الأدب العجائبی الآلیات التوثیقیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۵ تعداد دانلود : ۲۰۵
ألّف أبوحامد الغرناطی رحلتین علی صعید أدب الرحله العربی؛ الأولی منهما " تحفه الألباب ونخبه الإعجاب " والثانیه " المعرب عن بعض عجائب المغرب ". السِمه الممیِّزه فیهما کلتیهما هی العجائبیهُ، أی یسعی الرحاله أن یأتی بالحوادث العجیبه ویرکّز علی المشاهد التی تثیرُ فینا الاستغراب. وانطلاقاً من هذا نجده یسمّی رحلتیه مستخدماً کلمه "العجائب" فی صیاغه العنوان. هذا المنحی لدی الغرناطی یجعل المتلقی یقف أمامها ویعتبرها قصصاً خرافیه لیست لها أرضیه واقعیه. الغرناطی المعجَب بذکر المشاهدات المدهشه طیله سفره قد فطن لهذا الأمر واستخدم آلیات عدیده لیطمئن القارئ ویصطنع عالماً حقیقیاً إلی جانب تطرّقه إلی القصص العجیبه. دراستنا هذه تهدف إلی معالجه آلیات التوثیق وأدواتها وغایاتها فی رحله تحفه الألباب عبر المنهج الوصفیّ - التحلیلیّ. وتشیر النتیجه إلی أنّ هذه الآلیات مع ما لها من أدوات قد تجلّت فی رحلته بطرق مختلفه، منها: النقل مشاهدهً وسماعاً من الثقات، والتدقیق فی ضبط مصادر المنقولات ورُواتها، والمنطقیه فی الحکی والسرد. والجدیر بالذکر أنّ هناک أخباراً فی الکتاب لم یعرضها المصنّف بأسلوبٍ مُوحٍ بالثقه فیبدو أنّها تفتقر إلی أدوات الثقه. وقد یعود السبب إلی أن الرحاله ینوی أن یعوّد القارئ بالتدریج من خلال ما یقدِّمه من مستندات علی أسلوبه الموثّق. إلّا أنّ هذه الأمور قلیله والأسلوب الممیّز فی منهج الغرناطی السردی هو تطبیق الطریقه التوثیقیه.  
۱۲۳۰.

صوره الطفل فی شعر الأطفال المقاوم شعر سلافه الحجاوی نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: أدب الأطفال صوره الطفل شعر فلسطین شعر المقاومه سلافه الحجاوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۵ تعداد دانلود : ۳۳۷
تمثّل الطفوله فی التجربه الإبداعیه عنصراً مهماً وحیویاً وحساساً للغایه یوظفها الأدیب أو الشاعر وفق رؤیته الإنسانیّه ومنطلقاته الإبداعیه. ومن هذا المنطلق غطّت صوره الطفوله (البراءه والطهاره) معظم تجارب الشاعره المناضله الفلسطینیه سلافه الحجاوی فی دیوانها حلم شعر الأطفال وأعمالها الشعریه الأخری ممّا عکس ثراء هذا الجانب الوجودانی فی شعرها. لقد تمخضت الدراسه عبر المنهج الوصفی-التحلیلی عن أثر توظیف صور الطفوله المستوحاه من واقع المعاش والطبیعه وعناصرها من قبل الشاعره فی انتاج صورها الشعریه الولیده من رحم المعاناه، وتسلیط الأضواء علی صوره واقع أطفال فلسطین وانقاذهم من جحیم المعاناه التی یعانونها فی أرضهم المستباحه. تدلّ نتائج البحث علی أنّ نصوصها الشعریه المشفره وغیر المشفره الموجّه للأطفال مفعمه بالقیّم الإنسانیّه النبیله ومبادئ الأخلاق والمعرفه والإبداع. فأتت الطفوله وصورها فی ظل الاحتلال الصهیونی والتجویع والحرمان موزعه بین الأمل والألم، وبین الحّب والکراهیه، بین الحریه والسجن، وبین البناء والهدم، وبین المدرسه والمعتقل، مؤکده فی ذلک علی ضیاع القیّم الإنسانیّه وسط صمت بشری رهیب، ورغم تلک المآسی التی فجّرها المحتل الصهیونی فی وئد الطفوله واحلامها، فکان شعرها یبث دوماً رسائل المحبّه والتعایش.
۱۲۳۱.

دراسه مفهوم الآیه ﴿وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا﴾ وفقاً لنهج الأنثروبولوجیا الثقافیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: الأنثروبولوجیا الثقافیة الرمز الأرض لسان القال والحال المجاز الاستعارة

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۳۰۷
تعتبر الآیه الثانیه من سوره الزلزله التی تعلن إخراج الأرض أثقالها وتحدیثها یوم القیامه، من قبل العدید من المفسرین وعلماء القرآن أنها معتقدات مجازیه متعلقه بیوم القیامه التی تکشف عن وظائف استعاریه للأرض فی القرآن الکریم، فی حین أن استکشاف المعتقدات الثقافیه القدیمه لبلاد ما بین النهرین وأرض القبائل السامیّه یدلّ على أن ما ورد فی هذه الآیه لیس استعاریا أو مجازیاً فحسب، بل یعتمد على معتقدات الأعراب السابقین وغیر الأعراب والتی قد وصلت الآن إلى آیات القرآن الکریم علی محمل اللغه. یتناول هذا المقال بعد تحلیل آراء المفسرین فی تفسیر الآیه المذکوره، تداعیات تؤید هذا الادعاء، ویعید قراءه الآیه المذکوره فی السیاق الذی استندت إلیه، بناءاً على الفهم الثقافی (المعرفه الثقافیه) لما قبل الإسلام وفضلاً عن الأدبیات التفسیریه فی القرون المتقدمه.
۱۲۳۲.

نقد رتوریک سرود ملی کشور سوریه (با رویکرد نقد ایدئولوژیک از منظر سونیا فوس)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقد رتوریک نقد ایدئولوژیک سرود ملی سوریه مفاهیم آرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۱۴۲
 نقد رتوریک یک جریان انتقادی است که از دوران باستان در یونان شکل گرفت، این نقد در یک نگاه وسیع به دو دوره سنتی و مدرن تقسیم می شود؛ در دوره سنتی تنها یک روش نقد است که بر اساس ارکان پنجگانه خطابه ارسطو یعنی ابداع، ترتیب، سبک، حافظه و بیان شکل گرفته است و در دوره جدید و در قرن بیستم، از یک روش انتقادی به یک جریان انتقادی با چشم اندازهای گسترده، تبدیل شده است؛ نقد ایدئولوژیک به عنوان یکی از معروف ترین این چشم انداز ها، با بررسی عناصر آشکار و پنهان ایدئولوژیک در یک اثر به تبیین کارکردهای ارتباطی آن می پردازد و از ایدئولوژی هژمونیک آن پرده بر می دارد، یکی از مهم ترین ژانر ها، در ترسیم باور های ایدئولوژیک سرود ملی است؛ سرود ملی به عنوان آواز وطن پرستانه ای است که در باورپذیری و وحدت یک ملت نقش مهمی ایفا می کند. بر این اساس، پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد نقد ایدئولوژیکی از منظر «سونیا فوس»، به نقد و بررسی رتوریکیِ سرود ملی کشور سوریه، به عنوان کشوری با جایگاه استراتژیک و تاریخ تمدن غنی، بپردازد و از رهگذر کاوش در آرتیفکت های آشکار و پنهان زبانی، واژگان و موسیقی، عوامل تاثیر ایدئولوژیکی را در این سروده بررسی کند. چنین استنباط می شود که در سرود ملی این کشور، طبقات معنایی میهن، استقلال و آزادی، وحدت و اتحاد، دین و آیین و فداکاری، پر کاربردترین مفاهیم ایدئولوژیکی اند که با تلفیقی بر آمده از موسیقی، بسامد واژه ها، مخاطب را به اقناع ایدئولوژیکی رسانده اند.
۱۲۳۳.

التوظیف الفنی فی سیمیاییه الألوان عند ابن الرومی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن الرومی اللون التوظیف الفنی الدلاله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۲۲۸
لم یکن فی بدأ الأمر بین الشعر و النثر بوناً شاسعاً. کان الشعر کلمات موزونه تحدی بها الإبل، لا غموض فیه و لا تعقید، فلم یکن یعز علی قاریء شعر أن یستخرج فحواه. و لکنه لم یبق علی سلاسته و وضوحه قید الأبد، أخذت معانیه تتسع و أوزانه تتکاثر، و ما ونی الشعراء یهتمون بشعرهم اهتماماً بالغاً، فمنهم من یقلب شعره حولا لتنقیحه و یستفرغ جهده فی إجادته ما شاء الله له أن یجتهد، و یستعین من الطاقه ما یملک و ما لا یملک فی تنمیقه و السمو به إلی قمه عالیه متشبثاً بأسالیب البیان وشتی ضروب البدیع.مما استخدمه الشعراء لتنمیق أشعارهم و سیرها فی الناس هو استخدام ضروب الألوان و تلوین أشعارهم بها، و ابن الرومی من أهم الشعراء الذین یتشبثون بهذه الماده الشعریه لتدبیج أشعاره. تناولت هذه الدراسه توظیف اللون عند ابن الرومی و عمدت إلى و لوج شعریه الألوان عند الشاعر و مدى قدرته على توظیفها دلالیاً و جمالیاً؛ لأن نشأه الشاعر فی بییه تتصف بالجمال و تعدد الألوان؛ دفعه للاهتمام بالفن التشکیلی و ممارسه الرسم. و یهدف إلى إحصاء الظواهر اللونیه فی شعره و إبرازها؛ و قد اعتمد البحث منهج التحلیل و الوصف و الإحصاء فی تناول الألفاظ اللونیه. قد أکثر ابن الرومی فی أشعاره من استخدام ماده اللون کثره بالغه، و هی فی شعره بمنزله علبه الألوان عند الرسام، کأنی بالشاعر أراد أن یجعل من دیوانه طبیعه فیها الألوان و الأزهار و الأشجار تجری تحتها الأنهار. إنه یحسن استخدام الألوان و تسعده علی ذلک حاسته التصویریه، و یبرز فاعلیه الألوان و دلالاتها فی لوحاته لیستقطب انتباه الملتقی إلی حد أکثر. و متى ما أشبعنا النظر فی صور الشاعر الخیالیه؛ نرى أن الألوان الأبیض، و الأسود، و الأحمر، و الأخضر، و الأصفر و الأرزق هی أکثر ما استخدمه الشاعر من الألوان على التوالی.
۱۲۳۴.

من القاهره إلى طهران:استقبال الأدب المقارن العربی فی إیران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: الأدب المقارن نظریه التلقی الترجمه استقبال الأدب المقارن فی إیران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۳۴۲
القسم الأول من هذه المقاله یتطرق إلى تاریخ نشأه الأدب المقارن وتطوره فی العالم العربی مسلطاً الضوء على قراءه جدیده للأحدث التطورات فی العالم العربیکالربیع العربی أو الربیع الإسلامی فی ضوء التجربتین العربیه والإسلامیه فی الدرس المقارن للأدب. أما القسم الثانی فیتتبع کیفیه خروج الأدب المقارن العربی من هامش الأدب المقارن الغربی واحتلاله مرکز الأدب المقارن فی العالم الإسلامی، کما یبین کیفیه ومدى تأثیر الأدب المقارن العربی فی نشأه الأدب المقارن وتطوره فی الأدب الفارسی. المقاله تنتهی بنظره نقدیهحول الکتب النظریه والتطبیقیه العربیه المترجمه إلى الفارسیه وکذلک أهم النتائج التی وصل إلیها المؤلف من خلال قرائته لهذه المصادر. منها: تمیز الأدب المقارن العربی بکثره المؤلفات والمترجمات فی مجال الدرس المقارن للأدب، وبسعیه الحثیث لتأسیس مدرسه عربیه أو إسلامیه فی مجالات البحث فیه، وکذلک بلعب دور الوسیط الذی أداه بین محافل الأدب المقارن الغربی والأدب المقارن الفارسی، وأخیرا الدور المؤثر الذی أداه فی نشأه الأدب المقارن وتطوره فی إیران من خلال الکتب المترجمه من العربیه إلى الفارسیه.
۱۲۳۵.

التحلیل الروائی فی روایه «فی قلبی أنثی عبریه» لخوله حمدی وفق نظریه رولان بارت (الشفرات الخمس)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الروایه السردانیه العربیه فی قلبی أنثى عبریه رولان بارت الشفرات الخمس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۹۸
روایه «فی قلبی أنثى عبریه» لخوله حمدی الکاتبه التونسیه، هذه الروایه مستوحاه من قصه حقیقیه وقعت أحداثها فی تونس وجنوب لبنان، وتتمحور حول المقاومه الفلسطینیه والإسلام واعتناق الشخصیات له؛ مما أدى إلى اهتمام الشباب بها. عمل رولان بارت فی قصه سارازین على التحلیل النصی بالاعتماد على الشفرات الخمس التی تشمل الشفره التأویلیه، وشفره الأحداث، والشفره الرمزیه، والسیمیه، والثقافیه، وبالترکیز على فتح مغالیق النص بإبداعه الفنی. ومن هذا المنطلق فإن البحث یهدف إلى تحلیل هذه الروایه وفق منهج بارت باختیار نماذج من الروایه؛ لیکشف عن الدلالات الصریحه والضمنیه فی النص وألغازه وأحداثه الهامه. وتتجلى أهمیه البحث وضرورته فی إلقاء الضوء على روایه معاصره وخاصه أنها لم تتطرق إلیها دراسه مستقله وفق منهج بارت. ومن خلال المنهج الوصفی- التحلیلی توصل البحث إلى نتائج، منها: تتوافر جمیع الشفرات فی الروایه، إلا أنّ الشفره التأویلیه وشفره الأحداث تحتل حیزا کبیرا من الروایه، وهذا أمر بدیهی؛ لأن بنیه الروایه معتمده على الألغاز والأحداث أکثر من غیرهما. أما الشفره الرمزیه فهی تتجلى فی التعارضات الثنائیه کالإسلام والیهود، والحجاب الإسلامی وغطاء الرأس الیهودی، والظلام والنور وتصرفات سالم المسلم وجورج المسیحی، وراشیل وسونیا. والشفره السیمیه تظهر فی الدلالات الضمنیه، منها شخصیه ریما، وهی تدل على المسلمین فی فلسطین الذین استضعفوا فی أرضهم وهیمن علیهم الکیان الصهیونی، بینما المسلمون فی البلاد الأخرى سیطر علیهم السکوت والخمود. والشفره الثقافیه بدت ملامحها فی الطقوس الدینیه الإسلامیه والیهودیه، وتعالیمهما الخاصه، کما تمثلت فی التعالیم الدینیه عند المسلمین والیهود والمسیحیین، والمقاومه الفلسطینیه والجهاد فی سبیل الوطن والحریه.
۱۲۳۶.

بررسی تقابل هجاء سیاسى فاحش با اخلاقِ دینى در دالیّه سید حیدر حلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هجاء سیاسى فاحش ارزش های اخلاقی شعر شیعى دالیّه سید حیدر حلى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۲۶۴
از دیرباز موضوع چالش برانگیز تقابل هجاء و به ویژه هجاء سیاسى فاحش با ارزش های دینى و اخلاقى، مورد توجه فقها از یک سو، و از سوى دیگر مورد توجه شاعران پایبند به اصول اخلاقی و دینی بوده است. بر این اساس گمان نمی رفت که این گونه از هجاء که معمولاً همراه دشنام گویی و مبالغه در بیان زشتی ها است به شعر شاعرانی که خود را پیرو اهل بیت علیهم السلام می دانند راه پیدا کند. ولی برخلاف این پندار در شعر سیاسی شیعی قصیده های متعددی یافت می شود که آشکارا این گونه از هجاء در آنها به کار گرفته شده است. این مقاله بر آن است تا با استفاده از روش وصفی - تحلیلی و با تمرکز بر قصیده دالیّه سید حیدر حلی (1246 – 1304ه) که ازجمله حولیات حسینیّه مشهور او به شمار می آید به بررسی و نقد آنچه که ممکن است استفاده ازاین گونه از هجاء را در نظر شاعر جایز جلوه داده باشد بپردازد. در این راستا پس از بررسی اصل جواز استفاده از هجاء بر اساس معیارهاى اسلامى، اِشکال وارد بر هجاء در این قصیده و توجیهات محتمل براى آن مورد تحلیل و بررسى قرار می گیرد. نتیجه این پژوهش گویای آن است که اگرچه با تمسک به برخی از اسلوب های توصیفی قرآن کریم در کنار تمسک به برخی از اسلوب های بلاغی می توان راه گریزی برای توجیه به کارگیری این گونه از هجاء ارائه کرد، ولی با توجه به دوراز ذهن بودن این توجیهات نزد مخاطبان عام تمسّک به آنها خالی از تکلّف نخواهد بود، به همین دلیل اگرچه شاعر در این قصیده آشکارا هجاء سیاسى فاحش را به کار گرفته است اما در دیگر سال سروده های حسینی اش سعی کرده از آن دوری گزیند و به جای آن شیوه های دیگری از هجاء را به کار گیرد.
۱۲۳۷.

تحلیل گفتمان انتقادی اشعار احلام نصر بر اساس نظریه «لاکلا و موفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان انتقادی لاکلا و موفه داعش احلام نصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۱۷۰
تحلیل گفتمان انتقادی با دخالت دادن عواملی همچون ایدئولوژی و قدرت، قابلیت زبان شناختی بهتری نسبت به سایر روش های تحلیل گفتمان در تفسیر متون دارد، همچنین نظریه «لاکلا و موفه» به سبب وارد کردن تحلیل گفتمان انتقادی به عالم سیاست و اجتماع برای شناخت و تبیین پدیده های اجتماعی و سیاسی مناسب است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل گفتمان انتقادی اشعار احلام نصر به عنوان شاعر داعش بر اساس مفاهیم نظریه «لاکلا و موفه» است که عبارت اند از: دال مرکزی، وقته ها، دال شناور، دال خالی، غیریت سازی، برجسته سازی و حاشیه رانی و استعاری سازی. اهمیت پژوهش حاضر، ضرورت شناخت اندیشه های مبلغان داعش برای مقابله با شیوه کنش آن ها در عرصه اجتماع است، به ویژه این که گروه های تکفیری در سالیان اخیر در منطقه غرب آسیا گسترش یافته و فصل جدیدی از مسائل امنیتی را رقم زده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که دال مرکزی این گفتمان، تشکیل خلافت اسلامی است و وقته های جهاد، هجرت، تسخیر دنیا و شریعت، حول آن مفصل بندی شده است. احلام نصر بر اساس دال خالی قرون اولیه اسلام، دال مرکزی تشکیل خلافت را مطرح کرده است. دال شناور در اشعار وی، مصداق خلفای دوازده گانه قریشی است که با به کاربردن لقب «الحسینی» برای «ابوبکر بغدادی» وی را از مدلول های آن معرفی می کند. دال مرکزی و وقته های گفتمان در این اشعار، برجسته شده، همچنین مفهوم امنیت در حکومت «بشار اسد» و نمادهای ناسیونالیستی از قبیل زبان و نژاد به حاشیه رانده شده است. احلام نصر با تشبیه «ابوبکر بغدادی» به حضرت «ابراهیم»(ع) و داعشیان به صحابه پیامبر(ص) و تداعی نبرد «قادسیه» و شکست ایرانیان، گفتمان اشعارش را استعاری سازی کرده است و بدین وسیله آینده ای درخشان و عاری از مشکلات فعلی را برای مردم مناطق تحت سلطه داعش ترسیم می کند. نتیجه این که روح سلفی گری و خصومت بر گفتمان داعش غلبه دارد که بازتاب آن در اشعار احلام نصر و عملکرد آن ها ملاحظه می شود.
۱۲۳۸.

انسجام پیوندی " وجلوه های زیبایی آن در مقامه ساویّه "حریری" براساس نظریه هالیدی و رقیه حسن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبانشناسی متن هالیدی و رقیه حسن مقامه ساویه حریری انسجام پیوندی جلوه های زیبایی مقامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۳۹۲
«هالیدی و رقیه حسن» در سال 1976 نظریه انسجام متنی را مطرح کردند. آن ها انسجام را یک مفهوم معنایی می دانند که از طریق نشانه های انسجامی (عناصر دستوری، واژگانی و پیوندی) میان اجزاء متن، ارتباط معنایی ایجاد می کند و ادات پیوندی یا ربط به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای انسجامی که عبارت است از: «وجود ارتباط معنایی و منطقی بین جمله های یک متن»، نقشی به مراتب مهم تر از عناصر واژگانی و دستوری دارد؛ چون این ارتباط بر پایه منطق استوار است و خواننده باید رابطه منطقی بین مطالب را تحلیل نماید تا پیوستگی معنایی و ارتباط بین جملات را دریافت کند. مقامات یکی از فنون نثر داستانی به شمار می آید که عده ای ازجمله زکی مبارک معتقدند، مقامات به خاطر هنرنمایی ادبی نویسنده از انسجام لازم برخوردار نیست. در این مقاله تلاش شده است تا با روش توصیفی_تحلیلی یکی از عوامل انسجامی یعنی، انسجام پیوندی با زیر شاخه های اضافی، سببی، تقابلی و زمانی مورد بررسی قرار گیرد و تعیین نماید کدام یک از این زیرشاخه ها بیشترین بسامد را در مقامات حریری دارد. علاوه بر آن، تسلط نویسنده در بهره گیری از توانایی های زبان و ایجاد نثری آهنگین چه تأثیری در زیبایی انسجام پیوندی متن گذاشته است؟ ازجمله نتایج مهم تحقیق این است که بسامد بالای ارتباط پیوندی به ویژه اضافی و سببی در سراسر داستان مشهود است و رابطه زمانی بعد از رابطه اضافی مانند زنجیره ای، رویدادهای داستان را که اشاره به مرگ و جدایی دارد به هم متصل می کند، کارکرد ادوات پیوندی، علاوه بر جنبه زیباشناختی، انسجام بخشی معنایی در مقامه است.
۱۲۳۹.

ترجمه شعر به شعر؛ سرقتی ادبی یا صنعتی بلاغی؛ پژوهشی تاریخی در ترجمه شعر به شعر عربی و فارسی تا قرن ششم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترجمه شعر به شعر صنعت بدیعی سرقت شعری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۱۵۶
ترجمه شعر به شعر در ادبیات کهن بدین معنا بود که شاعر توانمند و دارای نبوغِ سرشار در دو زبان عربی و فارسی، برای آشکار کردن قدرت شاعری و نبوغ خود در حوزه ادب و شعر، یک یا چند بیت را  از عربی به فارسی یا بالعکس (شعر کلاسیکی به شعر کلاسیکی) ترجمه می کرد. ترجمه شعر به شعر حلقه ای به هم پیوسته از موضوعات و مسائلی است که از دو ناحیه مضمون و شکل قابل بررسی است. اما آنچه در این جستار اهمیت دارد، تحقیق پیرامون ترجمه از دو منظر است: ترجمه صنعتی بلاغی یا سرقتی شعری؛ پس باید بین دو اصل یاد شده تمایز قائل بود؛ یعنی ترجمه، صنعتی ارزشمند یا سرقتی است که صاحب آن، مورد سرزنش واقع می شود. در این پژوهش برآنیم تا به روش مقابله تطبیقی و با تکیه بر منابع تاریخی به ترجمه های شعر به شعر –عربی به فارسی وبالعکس-تا قرن ششم هجری و کاربست مفهوم صنعت یا سرقت بر آن، بپردازیم.یافته های پژوهش نشان می دهد که ترجمه شعر به شعر؛ صنعتی است آشکار که مترجم بدان اذعان کرده و ابیاتی متفرقه در دیوان اوست، اما پیوستِ بیت ترجمه شده به یک قصیده مستقل و عدم ذکر اسم شاعر یا اقرار به ترجمه بودن شعر؛ نقطه تمایز دقیق میان صنعت و سرقت است؛ افزون بر آن، تغییراتی است که مترجم با ایجاد آن در ترجمه، خود را صاحب و آفریننده مضمون شعر معرفی می کند، و آن هم از راه به کارگیری ابزارهایی مشابه با آنچه گذشتگان در خصوص سرقت شعری، آورده اند.
۱۲۴۰.

المواجهه والبناء فی المستوی الحضاری عند فوزی البکری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الشعر العربی المعاصر فوزی البکری الأنا والآخر الحضاره الغربیه الحضاره الشرقیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۲۱۰
موضوع الحضاره والارتطام الحضاری من الموضوعات والقضایا المهمه للشعر العربی المعاصر ونری فی شعر الشعراء الملتزمین بقضیه الأرض والوطن، المشاهد العدیده من الصدام الحضاری والصوره الحضاریه للأنا العربی والآخر. هذه الورقه البحثیه تسعى بالاعتماد على المنهج الوصفی_التحلیلی لتسلیط الضوء علی الجانب الشعری المهم لشعر بکری وهو التجسید الشعری الواعی للآخر الحضاری والأنا العربی والشرقی ومن هنا أخذت بعض العینات الشعریه من دواوین الشاعر والمجموعات الشعریه التی یتطرق فیها الشاعر لقضیه الارتطام الحضاری بین الشرق والغرب. ما توصلت إلیه هذه الورقه البحثیه هو أن حضاره الآخر الغربی هی حضاره مادیه، تحمل الوحشیه والغطرسه والقتل والذبح والدمار إلی اللبدان والشعوب والوحشیه المسیطره علی هذه الحضاره نتیجه للإنجازات العلمیه التی حققتها من جهه ونتیجه لانتفاء حضور المبدأ الحقیقی للإنسان فی هذه الحضاره وحضور الأنا الشرقی والعربی فی شعر الشاعر فی المستوی الحضاری، حضور سلبی فی المستوی السیاسی والإیدئولوجی وخاصه مقابل صوره الآخر الغربی. وما یحتاجه الشارع العربی فی هذه الظروف الملیئه بالبطش الحضاری، هو ممارسه بناء المشروع الحضاری الجدید ذات العراقه والأصاله، ینطلق عن الرؤیه العربیه الواعیه والفکر العربی المتقد الیقظ الذی یحقق الحلم الإنسانی وتقدیس القیم المثلی والنزوع الحقیقی إلی الدین القیم والانتماء الحضاری والاقتلاع الفکری وعدم النزوع إلی الغرب وحضارته المادیه التی تحمل الخراب والمأساه إلی العالم.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان