صغری فلاحتی

صغری فلاحتی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۷ مورد.
۱.

دراسة معنی المعنی في الأبیات ذات الاستعارة في قصیدة «السماء» لايليا أبي ماضي (علی أساس نظرية جان كوهن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۰ 154 - 181

کلید واژه ها: نظریه جان کوهن معنی المعنی الاستعاره قصیده السماء أبوماضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۲
الملخص نظریه جان کوهن فی الشعریه هی إحدی مقاربات البلاغه الجدیده التی تهدف إلی دراسه نصوص الشعر و الأدب علی المستویین: الاستبدال و الترکیب لکی تستشف معانیها المختفیه وراء السطور. لذلک فإن المقاله تسعی لتدرُسَ قصیده السماء و هی أولی قصائد دیوان أبی ماضی علی الطریقه الوصفیه-التحلیلیه مستعینه بهذه النظریه و تجیب عن السؤالین التالیین: ما هی أسباب شعریه الأبیات ذات الاستعاره؟ و کیف یتشکّل معنی المعنی فیها؟ و النتیجه هی أن هذه الأبیات قد حطّمتِ القواعد الصوتیه المعیاریه فی الوقفه و الجناس و الوزن و القافیه و القواعدَ النحویهَ المعیاریهَ فی التقدیم و التأخیر و الحذف و القواعدَ الدلالیهَ المعیاریه فی الاستعاراتِ المکنیهِ و اتّسمتْ بالشّعریهِ مِن الطّرازِ الجیدِ و قد أُسقِطتِ المُتناظراتُ الوجدانیهُ من محورِ الاستبدالِ علی مِحور الترکیبِ و توازنتْ فی الصّوتِ و النّحوِ و الدّلالهِ و بناءً علی ذلک، فَقَدْ کسبتْ عمقاً فی المعنی بحیثُ یمکنُ القول أنَّ القصیده بهذا الاعتبار قیمهٌ و قویهٌ و نَشِطَهٌ. الکلمات الدلیلیه: نظریه جان کوهن، الشعریه، معنی المعنی، الاستعاره، قصیده السماء، أبوماضی.
۲.

الانحرافات الدلالیه باِلقاءِ نظرهٍ جدیده علی صناعه التشخیص في قصائد محمد الماغوط(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۸ 26 - 43

کلید واژه ها: التشخیص محمد ماغوط الانتهاکات الدلالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۶۸
مجال المعنی هو من اکثر مستویات المرونه فی اللغه و لهذا یتحوّل اکثر من مستویاتها الاخری ، تُجمَع قصائدُ الشاعرِ الاجتماعیّ السوریّ، محمد الماغوط، فی ثلاثه کتبٍ شعریّه و هی « الحزن فی ضوء القمر»، «غرفه بملایین الجدران» و «الفرح لیس مهنتی» و تُری فیها کلّ انواع الانتهاکات الادبیه. احدی من هذه الانتهاکات، هی دلالیّه و التی تتضمن: التشبیه، التشخیص او التجسید و الکنایه و...تمّت دراسه فنّ او صناعه التشخیص کنموذجٍ لانواع الانتهاکات الدلالیّه فی اعمالِ هذا الشاعر المعاصر و ایضا" حاولنا اَن نُفَحِّص تعریفٍ دقیق و تقسیمٍ مناسب لتمییزِ استخدامِ التشخیص فی نصٍ ادبی. یوجدُ قسمان عامّان، احدُ من القسمان من حیثِ الدلالات اَی فی الکلمات و عبارات التی وُضعَت فیها صناعه التشخیص او التجسید و اَنّها تقعُ فی ایُّ مجموعه و قسم الثانی هو موقف النحوی لهذه الکلمات اَی اَنّها تُستخدم مرکبا" او کجمله او عبارهٍ تُنادی کالاِنسان، و فی کل فصلٍ یتمّ اِعطاء مثال من کتبه الشعریّه.
۳.

ظاهره الاستبدال اللغوي في رسائل الإمام علی بن أبی طالب (علیه السلام) "دراسه لغویه دلالیه في کتاب 1- 15 أنموذجا"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره ۱۳ بهار و تالستان ۱۴۰۲ شماره ۲۶ (پیاپی ۸۴) 7 - 38

کلید واژه ها: الاستبدال الدلاله الرسائل الإمام علی علیه السلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰ تعداد دانلود : ۴۰
تتسم ظاهره الاستبدال اللغوی بالنصیه، وتساهم فی خلق نص متماسک بحیث تمتّ رسائل الإمام علی (علیه السلام) الاستبدال اللغوی بصلات لغویه ودلالیه لضخها مظاهر لسانیه جدیده. وعلى أساس مقوله إمکانیه مساهمه کلام الإمام فی المشارکه فی النظریات والظواهر اللغویه ومنها ظاهره الاستبدال اللغوی یهدف المقال إلى دور کلام الإمام فی إثراء ظاهره الاستبدال اللغوی مظاهر ومفاهیم لغویه جدیده وتبیین نوع الاستبدال لدیه بالإضافه إلى معرفه شکله. ویسعى إلى الإجابه عن کیفیه أشکال الاستبدال ومیزاتها الدلالیه فی رسائل الإمام، وتبیین رؤیته اللغویه تجاه الاستبدال، وفی هذا المجال انتهج المنهج الوصفی-التحلیلی، معتمدا على علم الدلاله والآراء اللغویه لتبیین الأهداف والأسئله، بحیث توصل إلى أنّ شکل الاستبدال قد یتفاوت مادهً ویتداخل صیغهً وبالعکس، ویلتحم مع الجانب الأسلوبی کما یوجد للاستبدال المعجمی الترادف بحیث تنضوی أشکال الاستبدال لدى الإمام تحت المستوى المعجمی والنحوی وقد تخرج إلى المستوى البلاغی والأسلوبی بحیث تتضافر مع الجوانب الأسلوبیه، ما یولد المستوى المعجمی والنحوی مستوىً بلاغیا وأسلوبیا کمیزات لغویه ودلالیه بحیث لا تنحصر رؤیه الإمام تجاه أنواع الاستبدال على الاسمی والفعلی والقولی بل تتعدى إلى الحرفی والمعجمی، معتمدهً على أسلوبیه التداخل والتفاوت والتمایز اللغویه منهجاً بین المفردات حین الاستبدال اللغوی، وتنبثق میزات الاستبدال الدلالیه لدى الإمام من أسلوبیه التداخل والتفاوت والتمایز لتبیین الدلالات ومع العنایه بالمقام ووجود علاقه الأصل والفرع اللغوی بین الوحدات اللغویه وکذلک إخضاع الاستبدال لغرض البنیه الداخلیه المرتبطه بالنص والبنیه الخارجیه المرتبطه بالمقتضى والمقام.
۴.

دراسه صحه إسناد الرساله 53 من نهج البلاغه إلى الإمام علي (ع) بناءً على أدق نظريات الثروه اللفظيّه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 187 - 210

کلید واژه ها: إسناد التألیف الثروه اللفظیه الشبهه نهج البلاغه الرساله 53

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۷۲
من أکثر القضایا إثاره للجدل فی القرن الحالی وجود نصوص منسوبه لأشخاص مهمین وبارزین، لا یوجد أی وثائق لها. وقد حاول الباحثون دائماً أن یدرسوا هذه الادعاءات من جوانب مختلفه. أدّت أهمیه هذا الأمر إلى ظهور اتجاه فی اللغویات، یسمّى "إسناد التألیف". وهو مهمه تحدید مؤلفی النصوص المتنازع علیها أو مجهوله المصدر، ویهدف إلى التعرف على مؤلف نصوص غیر معروفه، بناءً على أسلوب الکتابه. هناک نظریات مختلفه فی هذا المجال، ولکن حتى الآن، لم یتمّ تقدیم أی طریقه شامله تمکن الوقایه منها، والوثوق بها، مائه بالمائه. تمّ فی هذا البحث الجمع بین نظریه یول وأربع نظریات أخرى حول الثروه اللفظیه، لدراسه مدى صحّه إسناد الرساله 53 من نهج البلاغه إلى الإمام علی (ع)، والإجابه عن الشبهه الموجوده حولها من خلال المنهجین الوصفی-التحلیلی والإحصائی. تشیر نتائج البحث إلى أنّه بالإضافه إلى الدقّه العالیه للحسابات، لا تعتمد مخرجات النظریات الخمسه المستخدمه فی هذا المقال على طول النص، ولا تختلف الثروه اللفظیه فی العینات اختلافاً کثیرا. علاوه على ذلک، تدلّ النتائج أنّ متغیر W له أهمّ دور فی تحدید الثراء اللفظی، ولا تختلف قیمته للرساله 53 اختلافا کثیرا عن قیمته لسائر الرسائل المختاره، فیثبت أنّ کاتب الرساله 53 والرسائل الأخرى کان شخصاً واحداً، ونتیجه لذلک، تمّ رفض الشبهه.
۵.

دراسة ظاهرة الطِرس ما بعد الاستعمار في روایة قطعة من أوروبا لرضوى عاشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۳ الخریف و الشتاء ۱۴۴۴ شماره ۱ (پیاپی ۷) 53-73

کلید واژه ها: نقد ما بعد الاستعمار الطرس علم الروایه العربی رضوى عاشور قطعه من أوروبا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۱۱
ترکز مقاربه ما بعد الاستعمار على الأعمال الأدبیه ذات الصله بظاهره الاستعمار بمختلف مکوناتها، إنّ بعضها معروف أفضل مما سواه فی الوسط الجامعی مثل الهیمنه والمرکز- الهامش وصوت المضطهد والاستشراق، لکن المکونات التی تشکل تیار ما بعد الاستعمار متنوعه ومتعدده للغایه، ومن هذه المکونات هی الطرس التی تعنی الکتابه على الکتابات السابقه، فالقوى الاستعماریه التی أدخلت ثقافتها وأدبها ولغتها فی المستعمرات، تضعها على ثقافه ما قبل استعمار الشعوب الأصلیه، غیر انه لا یمکنها القضاء علیها کاملاً، وان آثار ثقافه ما قبل الاستعمار لها حضورها تحت الطبقات الاستعماریه، انّ ثقافه ما بعد الاستعمار للدول المستعمره تشبه جلداً ینطوی على آثار السکان الأصلیین فضلاً عن کتابات الاستعمار المتأخره. ان هدف اعمال ما بعد الاستعمار یمکن ان یتجلى فی الکشف عن هذه الطبقات الدنیا وهی بمثابه سجل ثقافی للسکان الأصلیین. إنّ الدراسه هذه تحاول وباستخدام الأسلوب التحلیلی الوصفی ومن خلال توظیف نظریات المفکرین المتأخرین فی مجال دراسات ما بعد الاستعمار مثل بیل اسکرافت ان تخرج الطبقات الدنیا لثقافه المصریین الأصلیین التی تم القضاء علیها وذلک فی روایه "قطعه من أوروبا"، لرضوى عاشور وتشرحها اعتمادا على المکونات الأقل معروفه فی دراسات ما بعد الاستعمار، حتى تخرج بانطباعات وتحلیلات جدیده عن هذه الروایه، ان نتائج هذه الدراسه والى جانب خلق فضاء جدید فی تحلیل ما بعد الاستعمار فی الروایه المذکوره أعلاه تبین بان الراویه وبدراسه الطرس الاقتصادی والأدبی والإعلامی لخطاب الاستعمار الذی أزال الطبقات الأصلیه، تحاول والى جانب الکشف عن أهدافها الاستعماریه ان تظهر القیم الاصلیه والأهداف الحقیقیه المختفیه وراءها إلى المخاطب وتحذره من الهیاکل المصممه لخطاب الاستعمار.
۶.

بررسی محتوایی شعر شاعران عربی سرای خراسان (مطالعه موردی: جلد چهارم یتیمه الدّهر ثعالبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 103 - 122

کلید واژه ها: شعر خراسان بررسی محتوایی یتیمه الدّهر ثعالبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۸۶
شاید بتوان دوره تاریخی و محیط طبیعی و اجتماعی را از مهم ترین عوامل تأثیرگذار در شعر دانست. قرن چهارم و پنجم که اوج رشد و شکوفایی ادب عربی در خراسان است، شاعرانی برجسته و مشهور به ادبیات عربی معرّفی کرده که همچون آینه ای درمقابل تأثیرات محیطی و فرهنگی دوره خود، فرهنگ و تمدّن ایرانی را در خویش بازتاب کرده است. ثعالبی از برجسته ترین عالمان و ادیبان خطّه خراسان، بسیاری از اشعار این دوران را در کتاب گران سنگ یتیمه الدّهر گردآورد. جستار حاضر با رویکرد تاریخی - اجتماعی محتوایی شعر شاعران عربی سرای خراسان را در جلد چهارم دیوان یتیمه الدّهربررسی کرده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که فرهنگ و تمدّن ایران به صورت عام و فرهنگ خراسان به طور خاص بر محتوای شعر عربی تأثیری شگرف گذاشته است. از یک سو، عناصر فرهنگ ایرانی همچون سبک پوشش، غذاها و خوراکی های متداول، انواع پارچه، صنایع ایرانی، جشن ها و اعیاد در شعر این دوره تبلور یافته و از سوی دیگر، تأثیر این تمدّن بر قالب و صور بیانی به کاررفته در شعر ملموس است و شاعران بیشتر عناصر صور بیانی خود را از محسوسات گرفته اند و بر حسّ بینایی و رنگ ها تأکید ویژه داشته اند.
۷.

تعدد معانی الألفاظ( الهدایه و الضلاله) فی بعض آیات القرآن و دراسه ما قام به العلامه طباطبائی و الآلوسی فی اکتشاف المعنی المراد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۴ 85 - 100
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۲
تعدد معانی الألفاظ( الهدایه و الضلاله) فی بعض آیات القرآن و دراسه ما قام به العلامه طباطبائی و الآلوسی فی اکتشاف المعنی المراد الدکتور حامد صدقى الدکتوره صغرى فلاحتی ابوالفضل تاجیک الملخص: للقرآن الکریم مستویات دلالیه متعدده، هذا الأمر مقبول عند کل المذاهب الإسلامیه. قد تنتقل عده معان للقارئ من کلمه واحده قرآنیه، إن المستویات الدلالیه المختلفه فی القرآن الکریم، أحیانا تجعل المفسرین إلی تفسیرات متعدد من آیه واحده. هذه الدراسه تنوی إلی أن تجد أجوبه بطریقه وصفیه تحلیلیه للأسئله التالیه: کیف تتبلور تعدد المعانی لألفاظ الهدایه و الضلاله فی القرآن الکریم؟ کیف تناول « المیزان» و « روح المعانی» إلی إنتقال معانی الألفاظ و تعابیر متعدده المعانی؟ حسب ما أظهرت النتائج أن العلامه طباطبائی و الآلوسی لم یقتصرا إلی المعنی المعجمی للألفاظ فحسب، بل لأن تکون الترجمه صحیحه و دقیقه و لتوجیه القارئ إلی الفهم الصحیح للمفهوم، إنهما ذکرا معان أخری لبعض الکلمات. العلامه طباطبائی و الآلوسی إستخدما علم المفردات و التفسیر للوصول إلی المعنی المراد. الکلمات الرئیسیه: تفسیر القرآن الکریم، تعدد المعانی، العلامه طباطبائی، الآلوسی
۸.

نقد و تحلیل استشهادات ابن میثم بحرانی به اشعار و امثال عربی در شرح نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۲۰) 9 - 28

کلید واژه ها: امام علی (ع) نهج البلاغه ابن میثم بحرانی شرح نهج البلاغه اشعار امثال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۲۶۹
شرح ابن میثم بحرانی یکی از شروح برجسته نهج البلاغه است که بیش تر به جنبه های کلامی و فلسفی آن توجه شده و جنبه های ادبی آن مغفول مانده است. یکی از ویژگی های این شرح که نشان از جایگاه ادبی آن دارد؛ اهتمام شارح به استفاده از اشعار و امثال عربی در شرح است. نویسندگان مقاله حاضر با نظر به اهمیت ادبی این شرح، و با شیوه تطبیقی و تحلیلی، کاربردهای گوناگون اشعار و امثال را در این شرح بررسی و دریافته اند که ابن میثم در موارد گوناگون از جمله شرح واژگان، تبیین معنای عبارات و توضیح قاعده های صرفی و نحوی، به اشعار و امثال استناد کرده است. او علاوه بر شرح اشعار و امثال موجود در کلام امام (ع)، گاهی اشعار را تکمیل نموده و گاهی نیز به مطلع قصیده و شاعر آن اشاره کرده است. ابن میثم به شاعران دوره ای خاص بسنده نکرده و به اشعار تمام شاعران از جاهلی گرفته تا محدث و مولد، هم چنین به شعر شاعران فرق گوناگون؛ از قبیل شیعه، خوارج، و موارد دیگر استناد کرده است. اما نقدهایی نیز بر وی وارد می باشد؛ از جمله این که که گاهی نام شاعر را ذکر نکرده و گاهی ابیات را به صورت کامل نیاورده است. هم چنین در برخی موارد، اشعار موجود در شرح ابن میثم، با اصل اشعار اختلافاتی دارد که مقاله حاضر با مراجعه به دواوین و منابع دیگر آن ها را بررسی و اصلاح کرده است.
۹.

استعاره الزمن المفهومیه وتصامیمها التصوریه فی أشعار سعاد الصباح ("الشعر والنثر لک وحدک" أنموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۵ 95 - 124

کلید واژه ها: الاستعاره المفهومیه التصمیم التصوری سعاد الصباح الشعر والنثر لک وحدک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۱۰۸
سعی هذا المقال، دراسه استعاره "الزمن" المفهومیه معتمدا علی نظریه لایکوف وجونسون، وهما من مبدعی هذه النظریه فی القرن الحاضر، فی مجموعه «الشعر والنثر لک وحدک» الشعریه لسعاد الصباح الشاعره المعاصره الکویتیه، بالمنهج الوصفی التحلیلی، ومبنیا علی العلم الإدراکی ثم دراسه التصامیم(المخططات) التصوریه، یعنی بنیه مفهومیه تُخلق علی أساس تجارب مختلفه، لإدراک مفهوم "الزمن" الانتزاعی. من أهم ما وصل إلیه البحث هو أن الشاعره فی هذه المجموعه الشعریه قامت بتصویر أجزاء متعدده من أشعارها مستعینه بالاستعاره المفهومیه حتی یدرکنا إلی مفهوم الزمن الإنتزاعی واضحا. وتبرزت الزمن فی قصائدها بمختلف التصامیم ولاسیما الحرکی.
۱۰.

الرؤیه الفیزیاویه للمکان فی شعر أدونیس (دیوان "التحولات والهجره فی أقالیم النهار واللیل" و "المسرح والمرایا" نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره دهم بهار و تالستان ۱۳۹۹ شماره ۲۰ (پیاپی ۷۸) 252 - 276

کلید واژه ها: الشعر العربی المعاصر أدونیس الفیزیاء الحرکه المکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۱ تعداد دانلود : ۲۲۸
یهتمّ الشعراء بعنصر المکان فی أعمالهم الأدبیه کثیرا، لما یحمل من دلالات فی بنیه النص، إضافه إلی الدور الذی یؤدی فی تشکیل الفضاء الحیوی للنص. لقد أجاد أدونیس فی توظیف المکان ودینامیته بأشکالها المختلفه فی شعره؛ فیتّسم المکان فی شعره بالحرکه یجعل منه کائناً دینامیکیاً، له دور فاعل فی تبیین موقفه وأحاسیسه حیال حوداث مجتمعه وعصره، وربما وجد فی توظیفه هذا، تعبیرا سامیا عن التطلعات والأحلام التی تسکن فی باطن الشاعر. صور أدونیس الشعریه مکتظه بأنواع الحرکیّه المکانیه ومنها: الحرکه العمودیه، الحرکه السفلیه، الحرکه الدائریه، الترواح بین الحرکات ، الحرکه الافقیه أو العرضیه. یحاول هذا البحث رصد الرؤیه الفیزیاویه للمکان فی البناء الشعری عند أدونیس علی أساس المنهج النفسی، حینما یحاول أن یربط أبعاد دلالاتها بعواطف الشاعر ومشاعره مقترناً بالمنهج الوصفی التحلیلی – الإحصائی محاولاً الاستشهاد بنماذج شعریّه دالّه علی توظیف الحرکیه المکانیه فی أشعاره، کشفاً عن أنواع الحرکیه المکانیه ودلالاتها فی صوره الشعریه. وقد انتهی البحث إلی أنّ الحرکه العمودیه فی تجربه أدونیس تشکّل اتساعاً و شمولاً وهی ترتبط برؤیته التفاؤلیه والثوریه حیال قضایا موطنه، ثم تأتی الحرکه السفلیه موحیه الاتجاه الصوفی الوثنی عند الشاعر وتعدّ رمزاً للخصوبه وازدهار الحضاره العربیه بدل الضعف والموت، ووظّف الشاعر الحرکه الدائریه فی المرتبه الثالثه لتبیین هیمنه فکره اللامکان علی ذاته، والتداوم والاستمرار فی الثوره وعدم الاستسلام، ثم ظهر الترواح بین الحرکات لیتضح القلق المسیطر علی ذات الشاعر واصراره علی تغییر الظروف وأما الحرکه العرضیه فقد جاءت فی المرتبه الأخیره، وتمثّل الدعوه إلی رفض السکون بحثا عن الاکتشاف والبناء.
۱۱.

لایه های پنهان استعاره در دفتر شعر «إمراه بلا سواحل» اثر سعاد الصباح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 143 - 157

کلید واژه ها: استعاره لایه های پنهان سعاد الصباح امرأه بلا سواحل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۷ تعداد دانلود : ۴۶۱
در زیباسازی شعر، چیزی شگفت آورتر از آن نیست که شاعر، با توجه به قوه خلاق و آفرینندگی خود، این قابلیت را داشته باشد که معنای دیگری را در پسِ لایه های کلام نهفته سازد. به کارگیری لفظ در این حالت به کلام برای درک معنای مقصود، معنایی عاریه ای می دهد. این کاربست، همان استعاره است؛ یکی از ویژگی های خاص ادبی در حوزه بلاغت که سبب تمایز بعضی از آثار ادبی از یکدیگر می شود؛ آن چنانکه کاربرد این سبک برجسته بیانی در شعر سعاد الصباح، شاعر معاصر کویتی، نقش خیال انگیزتری به اشعار وی داده است. خاصه آنکه بدانیم، آنچه موجب شگفتی و غافلگیری خواننده می شود؛ به ویژه در دفتر شعر«إمراه بلاسواحل»، معانی دیگری است که در ماورای کلام استعاری او نهفته است و خواننده با کشف معنای مقصود آن به لذت هنری می رسد. مقاله حاضر با تکیه بر شیوه توصیفی – تحلیلی، به بررسی استعاره در اشعار سعاد الصباح می پردازد و به این سؤال اساسی پاسخ می دهد که: مهم ترین لایه های پنهان و معانی نهفته در کلام استعاری شاعر چیست؟ چنین به نظر می آید که شاعر در بخش های متعددی، از انواع مختلف استعاره بهره برده است تا هدف های نهفته گوناگونی همچون بیان اهمیت، تهکم ، شکوه ، بیان قدرت، حس آمیزی و... را در پس کلام خود جای دهد.
۱۲.

جلوه های خمر در شعر مصطفی وهبی التل (مطالعه موردی (دیوان عشیات وادی الیابس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره نهم بهار و تالستان ۱۳۹۸ شماره ۱۸ (پیاپی ۷۶) 89-114

کلید واژه ها: عرار خمریات عشیات وادی الیابس اغتنام فرصت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۴ تعداد دانلود : ۳۶۸
مصطفی وهبی التل متخلص به عرار، پرآوازه ترین شاعر، ادیب، روشنفکر و فرهیخته اردن است، در شعر وی مضامینی همچون عشق، شراب، مستی و هستی و نیستی، زندگی و مرگ، عیاشی و خوشگذرانی را می توان دید البته خمریات از مهمترین مضامینی است که در دیوان(عشیات وادی الیابس ) به صورت های گوناگونی به کار می رود تا جایی که او را در خمریات، همپایه أَبونواس، أَعشی وأَخطل می دانند، باده گساری، شراب و مستی از مهمترین موضوعاتی است که در دیوان وی به وضوح مشاهده می شود. این پژوهش به این نتیجه رسیده که خمریات این شاعر، با مضمون جلوه های خمری از جمله«عیاشی و خوشگذرانی، بی مبالاتی به دنیا و متعلقات آن، اضطراب و بیم از مرگ و اغتنام فرصت، بکار بردن می و انگور واقعی و درمان و دعوای بیماری» همراه و با روش پژوهشی توصیفی – تحلیلی بررسی شده است و به این سؤال پاسخ دهد که جلوه های خمر در شعر مصطفی وهبی التل چگونه به کار رفته است؟ و بر این فرض استوار است که؛ عیاشی و خوشگذرانی و در پی آن غنیمت شمردن فرصت ها، نتیجه تفکر او در مورد شراب است. این پژوهش در پی این هدف است که باده و خمر از مهمترین اغراض شعری شاعر است و حضور آن در شعر وی انکار ناپذیر است.
۱۳.

بررسی و تحلیل قاعده افزایی در شعر عرار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۱ 29 - 58

کلید واژه ها: قاعده افزایی توازن آوایی توازن واژگانی عرار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۷ تعداد دانلود : ۴۰۵
فرایند قاعده افزایی، مشتمل است بر توازن در وسیع ترین مفهوم خود. این توازن، به وسیله «تکرار کلامی» به دست می آید. در این شگرد، قواعدی به قواعد زبان معیار افزوده می شود که سبب برجسته سازی در متن ادبی می شود. قاعده افزایی، منجر به ایجاد موسیقی در زبان شعر می گردد. بهره گیری از قاعده افزایی، نمایانگر تواناییِ شاعر در استفاده از گنجایش های زبانی است که برای ناآشناساختن و برجستگی زبان به کار گرفته می شود. از این رو، صورت گرایان روس، آن را عاملِ شکل گیری اثر ادبی دانسته اند. در این پژوهش، پس از بحث درباره قاعده افزایی، شگردهای آن در شعر مصطفی وهبی التل (Wahabi al-Tal, 1973) معروف به «عرار» بررسی می شود تا مشخص گردد که این شگرد ادبی تا چه اندازه توانسته است سبب برجسته سازی در شعر او شود. یکی از ویژگی های برجسته شعر وی، قاعده افزایی است.  بر اساس این ویژگی، شاعر با به کارگیری مطلوب توازن آوایی و واژگانی در پیوند با قاعده افزایی به عادت زدایی دست می زند تا سبب برجسته سازی و آهنگین تر شدن کلام خود شود. این پژوهش، با روش توصیفی– تحلیلی به واکاوی برجسته سازی و قاعده افزایی در سطح های آوایی و واژگانی می پردازد و در پی آن است تا زیبایی شعر عرار را برای مخاطب نمایان سازد.
۱۴.

أسلوب الإستعاره المفهومیه وتصامیمها التصوریه فی شعر میخائیل نعیمه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال یازدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۴ 33 - 51

کلید واژه ها: الاستعاره المفهومیه التصامیم التصوریه لایکوف جونسون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۸
الاستعاره المفهومیه هی أصل طبیعی لها حضور فی کل مکان تُستخدم فی حیاتنا الیومیه واعیه أو غیر واعیه. المهم فی هذا النوع من الاستعاره، إیجاد أسلوب یخلق طریقه لإدراک المفاهیم الذهنیه والانتزاعیه أکثر وضوحا. فمن المستحسن أن نستخدم هذه الآلیه المفهومیه لقراءه النصوص الشعریه المعاصره وشرح مفاهیمها المجرده. سعی هذا البحث، دراسه الاستعاره المفهومیه معتمداً علی نظریه لایکوف و جونسون - وهما مبدعا هذه النظریه فی القرن الحاضر- فی قصیدتی میخائیل نعیمه(«صدی الأجراس» و«النهر المتجمد»)، الشاعر المعاصر اللبنانی، بالمنهج الوصفی- التحلیلی، ومبنیا علی العلم الإدراکی ثم دراسه تصامیمها التصوریه، یعنی بِنیه مفهومیه تُخلق علی أساس تجارب مختلفه لإدراک المفاهیم الانتزاعیه. فی أجابه السؤَالین: کیف تتجلّی الاستعاره المفهومیه فی القصیدتین؟ و کیف تؤدی الاستعاره المفهومیه إلی فهم القصیدتین أکثر وضوحا؟ ومن أهم ما وصل إلیه البحث، هو أن الشاعر فی القصیدتین قام بتصویر شعره مستعینه بالاستعاره المفهومیه، ذلک یساعدنا إلی فهم الانتزاعیات کما هی.
۱۵.

انسجام پیوندی " وجلوه های زیبایی آن در مقامه ساویّه "حریری" براساس نظریه هالیدی و رقیه حسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۹

کلید واژه ها: زبانشناسی متن هالیدی و رقیه حسن مقامه ساویه حریری انسجام پیوندی جلوه های زیبایی مقامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۴۱۳
«هالیدی و رقیه حسن» در سال 1976 نظریه انسجام متنی را مطرح کردند. آن ها انسجام را یک مفهوم معنایی می دانند که از طریق نشانه های انسجامی (عناصر دستوری، واژگانی و پیوندی) میان اجزاء متن، ارتباط معنایی ایجاد می کند و ادات پیوندی یا ربط به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای انسجامی که عبارت است از: «وجود ارتباط معنایی و منطقی بین جمله های یک متن»، نقشی به مراتب مهم تر از عناصر واژگانی و دستوری دارد؛ چون این ارتباط بر پایه منطق استوار است و خواننده باید رابطه منطقی بین مطالب را تحلیل نماید تا پیوستگی معنایی و ارتباط بین جملات را دریافت کند. مقامات یکی از فنون نثر داستانی به شمار می آید که عده ای ازجمله زکی مبارک معتقدند، مقامات به خاطر هنرنمایی ادبی نویسنده از انسجام لازم برخوردار نیست. در این مقاله تلاش شده است تا با روش توصیفی_تحلیلی یکی از عوامل انسجامی یعنی، انسجام پیوندی با زیر شاخه های اضافی، سببی، تقابلی و زمانی مورد بررسی قرار گیرد و تعیین نماید کدام یک از این زیرشاخه ها بیشترین بسامد را در مقامات حریری دارد. علاوه بر آن، تسلط نویسنده در بهره گیری از توانایی های زبان و ایجاد نثری آهنگین چه تأثیری در زیبایی انسجام پیوندی متن گذاشته است؟ ازجمله نتایج مهم تحقیق این است که بسامد بالای ارتباط پیوندی به ویژه اضافی و سببی در سراسر داستان مشهود است و رابطه زمانی بعد از رابطه اضافی مانند زنجیره ای، رویدادهای داستان را که اشاره به مرگ و جدایی دارد به هم متصل می کند، کارکرد ادوات پیوندی، علاوه بر جنبه زیباشناختی، انسجام بخشی معنایی در مقامه است.
۱۶.

دراسه الإبراز فی شعر أحمد مطر، قصیدتا «رماد» و«عزاء على بطاقه تهنئه» کنموذجین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۸ 51 - 67

کلید واژه ها: الإبراز أحمد مطر الإنزیاح إضافه القاعده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۹۸
مصطلح الإبراز هو من المباحث التی اهتمّ به الشکلانیون حیث إنّهم یُمیّزون بین الصورتین من اللغه، أی اللغه العادیه والتلقائیه واللغه الشعریه أو الإبراز. ویعتبرون الثانی منهما کعامل لإثاره لغه الأدب. وفی الأدب یمکن الأخذ بعین الإعتبار بأنّ الإبراز مساوٍ للإنزیاح حیث أنه مبنی علی خروج الشاعر من القواعد والمعیار العام والشاعر بالإنزیاح ینبّه المتلقی إلی النظر إلی اللغه من منظار آخر من اللغه. بعباره أخری یعتمد الشاعر لبیان المفاهیم علی تقنیاتٍ، یُخرج بها عن المعیار حتی یحصلَ علی لغه الأدب. فالإبراز هو کلّ ما لیس شائعاً ولا عادیاً ولا مطابقاً للمعیار والمألوف للحصول علی الأدبیه. یحاول هذا البحث أن یدرس الإبراز وکلّ ما یؤدی إلیه فی قصیدتی «الرماد» و«عزاء علی بطاقه تهنئه»، منه الإنزیاحات والتقیید بالإستعانه بقواعد إضافیه(إضافه القاعده). تمّت هذه الدراسه بالمنهج الشکلی ومن خلالها یبیّن للباحثین کلّ ما یؤدی فی القصیده إلی الإبراز کالإنزیاح والتقیید.
۱۷.

تحلیل سبک شناسی آماری بخشی از رساله ی «التوابع والزوابع» ابن شهید ورساله ی «الغفران» معرّی بر اساس معادله ی بوزیمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال نهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۲

کلید واژه ها: سبک شناسی معادله ی بوزیمان رساله ی «التوابع والزوابع» رساله ی «الغفران»

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۵ تعداد دانلود : ۱۰۳۷
محققان به پژوهش های سبک شناسی آماری اهتمام والایی ورزیدند، تا جایی که می توان با به کارگیری آن به تشخیص سبک های مختلف وتمییز آن از سبک های دیگر، در هر متنی پرداخت. در این مقاله، نمونه هایی از رساله ی «التوابع والزوابع» ابن شهید ورساله ی «الغفران» ابو العلاء معری بر اساس سبک شناسی آماری بوزیمان که به «معادله ی بوزیمان» معروف است، مورد بررسی قرار داده شده است. بررسی سبک بر اساس این معادله، کمی است نه کیفی. با تحلیل رساله ی دو نویسنده، بر اساس اصول ومبانی این معادله، ادبی بودن سبک آن دو آشکار گردید. همچنین برآیند این مقاله، حاکی از بالا بودن درجه ی ادبیت رساله ی ابن شهید نسبت به رساله ی معری می باشد. عوامل مؤثر در معادله ی بوزیمان که منجر به افزایش نسبت فعل به صفت (علائم اختصاری آن ن ف ص) ودر پی آن ادبیت دو رساله را به دنبال دارد، عبارتند از: 1. شاخصه هایی که به شکل وساختار بر می گردد. از جمله ی این ویژگی ها: درآمیختگی شعر ونثر، صنعت های لفظی، کاربرد افعال، سبک داستانی، وصفی ومحاوره ای رساله، است 2. شاخصه هایی که به مضمون ومحتوا بر می گردد که شامل عمر وجنس می باشد. این مقاله بر آن است تا سبک دو رساله ی «التوابع والزوابع» و«الغفران» را بر اساس معادله ی بوزیمان، مورد بررسی وپژوهش قرار دهد.
۱۸.

بررسی ابعاد بحران هویت دراشعار «عدنان الصایغ»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۳ (پیاپی ۷۱) 105-130 صفحه

کلید واژه ها: بحران هویت شعر معاصر عراق عدنان الصایغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۱ تعداد دانلود : ۳۷۶
«هویت» از مهم ترین مؤلفه های شخصیتی انسان و تلقی او از خود یا پاسخ به سؤال «چه کسی بودن» است. در دنیای کنونی، انسان به دلیل وجود تهدیدهای فراوان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دچار بحران شده و بحران هویت در آثار ادبی و به ویژه در شعر شاعران معاصر نمود یافته است. اوضاع سیاسی- اجتماعی چند دهه ی اخیر عراق، شرایط بروز بحران هویت در ادبیات معاصر این کشور را فراهم آورده است. عدنان الصایغ (متولد1955م) شاعر معاصر عراقی از نزدیک شاهد شرایط نابسامان عراق است و ابعاد مختلف فردی و ملی بحران هویت در اشعارش منعکس شده است. نوع زندگی او در عراق و شرایط سیاسی این کشور و مهاجرت اجباری شاعر از عواملی است که بحران هویت را در او ایجاد کرده است. هدف ما در این پژوهش این است که با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی ابعاد مختلف این بحران در اشعار این شاعر مهاجر عراقی بپردازیم.
۲۰.

إنعکاسات الرفض فی الشعر العربی المعاصر (الأعمال الشعریه لمظفر النواب نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۲ سال ۱۴۳۷ شماره ۲ 53-72
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۳۸۲
الشاعر "مظفر النواب" هو الإنسان الذی یؤمن بأنَّ له رساله، ویعرف کیف یؤدی هذه الرساله کامله لخدمه قضایا أمته. فمن هذا المنطلق، فإنّ هذه الدراسه محاوله لإلقاء الضوء علی شعر الرفض فی الأدب العربی المعاصر من خلال شعر الشاعر العراقی المعاصر "مظفر النواب"، علی اعتبار أنه من أهم المتمردین السیاسیین، وسندرّس تلک القصائد التی نبتت فی ظلال الرقابه، والناجیه من مقص الرقیب، والمنع، والقمع، والحصار، والتقیید، والتعذیب، تلک القصائد المهرَّبه من وراء القضبان، ومن المصادرات المختلفه. أما المنهج المتبع فی هذا البحث فهو المنهج الوصفی التحلیلی الذی یعنی بمکونات النص الموضوعیه، علی اعتبار أن النص مثیر، وهادف، کما اعتمد المنهج الإستقرائی التحلیلی فی شرح النصوص الشعریه. ویستخلص البحث إلی أنّ الرفض فی شعر النواب هو فکره لحیاته المأساویه التی عاناها من جراء ثورته ضد الحکم وتضحیاته لإنقاذ شعبه؛ ومن جهه أخری یکون الرفض صوره تدل علی طموحات الثوری فی العراق خاصه وفی البلاد العربیه عامه، حیث إن استخدام الشخصیات الرمزیه التراثیه والمعاصره، تدل علی الأنظمه الإستبدادیه وعلی ثوره الشعب وعلی انتصارهم فی غد لیس ببعید.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان