درخت حوزه‌های تخصصی

اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
اخلاق اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸٬۱۴۱ تا ۸٬۱۶۰ مورد از کل ۸٬۶۷۳ مورد.
۸۱۴۱.

توسعه پایدار محله در راستای خوشبختی اجتماعی و شادی عمومی (واکاوی اصول، ابعاد و شاخصها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 171-192

کلید واژه ها: شادی پایداری رفاه توسعه جامعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۸۲
توسعه پایدار یک راه حل بالقوه برای برخی چالش های مهم اجتماعی نظیر خوشبختی است ک برای انسانها یک هدف نهایی محسوب میشود و شادی معمولا به عنوان یک ویژگی فردی در نظر گرفته می شود که هر فرد منحصرا مسئول آن است. با این حال، یک ویژگی اجتماعی نیز محسوب می شود که تحت تاثیر عوامل بیرونی فرد قرار دارد. مقاله حاضر با مرور پارامترها و اهداف توسعه پایدار درجهت رسیدن به شادی ، مهم ترین معیارهای کمی و کیفی در پنج حوزه خوشبختی و پایداری اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ارائه میدهد که از طریق انها میتوان به ارزیابی و ارتقا شادی در محلات و بینش مختصری در مورد پروژه توسعه محله رسید. این ابزار همچنین می تواند در محله های پایدار آینده برای پروژه های شادی به کار گرفته شود. در نهایت،پیشنهاد می کند که توسعه پایدار باید خوشبختی را ارتقا دهد در حالی که اقتصاد و اکو سیستم های محلی را بازسازی می کند، ارتباطات اجتماعی را تقویت می کند، و سنت های فرهنگی مطلوب را احیا یا حفظ می کند و همچنین یک چارچوب توسعه پایدار اجتماعی جایگزین ارائه می دهد که بر بهبود فرصت های شادی و رفاه جامعه تمرکز دارد.
۸۱۴۲.

الزام اخلاقی در قبال فقر و گرسنگی جهانی

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 28 - 46

کلید واژه ها: اخلاق کاربردی الزام اخلاقی و فقر اخلاق و گرسنگی جهانی مسئولیت اخلاقی اخلاق کمک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۹ تعداد دانلود : ۱۱۳
پدیدهٔ فقر، معضلی پیچیده است که نه به راحتی می توان برای آن راه حلی ارائه کرد و نه حتی آن را تعریف یا اندازه گیری کرد. با وجود پیشرفت های چشم گیر بشر در عرصه های مختلف، هنوز بیش از ۶۰۰ میلیون نفر در جهان وجود دارند که در تلاش برای به دست آوردن یک وعده غذای کافی هستند. این بحران، همپای بحران تغییرات اقلیمی، از مبتلا به ترین مسائلی است که امروزه گریبان بشر را گرفته و روزانه تاثیرات آن ملموس تر می شود. با وجود تحقیقات بسیاری که بر روی اثرات مخرب فقر شده، اما بسیاری از متفکرین همچنان این مسئله را به عنوان یک مسئلهٔ حاشیه ای در نظر گرفته و حتی کمک به فقرا را امری بی ثمر می دانند. در مقابل این افراد نظریه پردازان بسیاری ضمن رد استدلال های ایشان، به اهمیت و ضرورت کمک به فقرا و ریشه کنی فقر در جهان پرداختند. از این رو، ما در این پژوهش با روشی توصیفی و تحلیلی، ضمن بررسی مسئلهٔ فقر و ابعاد ویرانگر آن به بیان نظر فیلسوفان اخلاق در ساحات فایده گرایی و وظیفه گرایی در این زمینه پرداخته و تا حد توان، انتقاد های وارد به هر یک از آن ها را مطرح کردیم. در نهایت به این نکته رسیدیم که با توجه به تمام آراء مطرح شده، به نظر می رسد کمک به فقرا و گرسنگان جهان، نه تنها ضروری است، بلکه یک وظیفه و الزام اخلاقی است که در صورت بی توجهی به آن، زندگی ما هر چه باشد، اخلاقی نخواهد بود.
۸۱۴۳.

بررسی هویت انقلابی در کتاب های درسی دوره متوسطه دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۰ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۵ 11 - 34

کلید واژه ها: هویت انقلابی کتاب های درسی تحلیل محتوا دوره متوسطه دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۳۱
مطالعه حاضر با هدف بررسی و تحلیل میزان توجه به مؤلفه های هویت انقلابی در محتوای کتاب های درسی دوره متوسطه دوم انجام شده است. روش مطالعه، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری شامل تمام کتاب های درسی دوره متوسطه دوم می باشد که در سال 1399 چاپ شده است. شش عنوان کتاب «آمادگی دفاعی»، «جامعه شناسی»، «دین و زندگی»، «تاریخ»، «تحلیل فرهنگی» و «هویت اجتماعی» با 16 جلد کتاب به صورت هدفمند در نمونه قرار گرفت. یافته های این پژوهش بیانگر این است که در کتاب های درسی دوره متوسطه دوم در رشته علوم انسانی، به مؤلفه «ایثار و شهادت» با 500 فراوانی (2/29 درصد) بیشترین توجه و به مؤلفه های «مبارزه با تحجر و التقاط» با 28 فراوانی (6/1 درصد) و «حمایت از مستضعفین» و «آگاهی نسبت به قانون اساسی» هر کدام با 12 فراوانی (7/0 درصد)، کمترین توجه را شده است، و در رشته های تجربی و ریاضی هم، به مؤلفه های «ایثار و شهادت» با 454 فراوانی (26 درصد)، بیشترین توجه و به مؤلفه «حمایت از مستضعفین» با 10 فراوانی (57/0 درصد) کمترین توجه شده است. فراوانی مؤلفه های «اعتقاد به امام خمینی (ره)»، «روحانیت»، «آگاهی به وقایع و تاریخ انقلاب اسلامی» و «مبارزه با تحجر و التقاط» در محتوای کتاب های درسی رشته های علوم تجربی و ریاضی به صورت معناداری بیشتر از کتاب های درسی رشته علوم انسانی می باشد.
۸۱۴۴.

بررسی جایگاه معرفت افاضه ای در فلسفه تربیت اسلامی و تبیین دلالت های تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۰ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۵ 135 - 159

کلید واژه ها: جایگاه معرفت افاضه ای فلسفه تربیت اسلامی دلالت های تربیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۹ تعداد دانلود : ۸۰
هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه معرفت افاضه ای در فلسفه تربیت اسلامی و تبیین دلالت های تربیتی آن است. ازآنجایی که هدف اساسی خلقت، علم و معرفت است، این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی جایگاه معرفت افاضه ای در فلسفه تربیت اسلامی و تبیین دلالت های تربیتی آن می پردازد و به دنبال معرفی آثار تربیتی، موانع و زمینه های دستیابی به معرفت افاضه ای است. یافته ها بیانگر این است که معرفت نه تنها هدف تعلیم و تربیت بلکه هدف اساسی خلقت و برترین نعمت پس از نعمت آفرینش است. معرفت افاضه ای، نوعی خودشناسی؛ و تقوا، اخلاص و تزکیه نفس از مبانی آن است. این معرفت گاهی به صورت وحی و گاهی به صورت الهام و گاهی به صورت تحدیث است. خودآگاهی، خداترسی، قرآن باوری، گریه تسلیم و خضوع، متانت و بردباری، سکوت، هم آوایی گفتار و رفتار، تواضع، تعبد و تقلید دینی از جمله آثار تربیتی آن است. تربیتی که بر اساس معرفت و شناخت به اسم رب پی نهاده می شود تربیتی است که به کمال و نیک بختی و بزرگداشت انسان و نیز گسترش صلح و برادری و وحدت در زندگی او می انجامد.
۸۱۴۵.

جایگاه مؤلفه های آداب و مهارت های زندگی اسلامی (طرح کرامت) در کتاب های درسی دوره ابتدایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 105-123

کلید واژه ها: آداب و مهارت های زندگی اسلامی طرح کرامت دوره اول ابتدایی تحلیل محتوا کتاب های درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۵۰
پژوهش حاضر که به منظور بررسی جایگاه مؤلفه های آداب و مهارت های زندگی اسلامی (طرح کرامت) در کتاب های درسی دوره اول ابتدایی انجام شده، از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ شیوه گردآوری داده ها از نوع تحلیل محتواست که به روش تحلیل محتوای آنتروپی شانون انجام شده است. جامعه آماری کتاب های دوره ابتدایی و نمونه آماری پژوهش شامل کتاب های درسی پایه های اول، دوم و سوم (دوره اول) ابتدایی است که به روش هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده های پژوهش، سیاهه محقق ساخته تحلیل محتوای آداب و مهارت های زندگی اسلامی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بیشترین ضریب اهمیت در پایه اول مربوط به مهارت ارتباط با خدا با ضریب اهمیت 161/0، در پایه دوم مربوط به مهارت ارتباط با خدا با ضریب اهمیت 118/0 و در پایه سوم مربوط به مهارت ارتباط با خدا و همدلی با ضریب اهمیت 127/0 است. در پایه اول به مهارت های شرافت و خودآگاهی، پایه دوم به مهارت های عزت نفس و خودآگاهی و در پایه سوم به مهارت های مدیریت هیجانات و خودآگاهی توجهی نشده است.
۸۱۴۶.

تطبیق آراء علامه طباطبایی و علامه مصباح یزدی درباره منشاء الزام و ارزش اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 103-114

کلید واژه ها: فلسفه اخلاق ملاک اخلاقی اعتباریات ضرورت بالقیاس ضرورت بالغیر علامه طباطبایی مصباح یزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۴۱۵
عموم فیلسوفان اخلاق مسلمان، به اقتضای اطلاق و دوام شریعت اسلام و حجیت ابدی سیره و سنت حضرات معصومین (علیهم السلام) و نیز به اقتضای استدلال عقلی و ثبات فطرت انسانی و علی رغم تفاوت در روشِ تبیین، قائل به اطلاق ملاکات برای ارزش ها و هنجارهای اخلاقی شده اند. دو فیلسوف بزرگ اخلاق شیعی در دوره معاصر یعنی علامه طباطبایی و علامه مصباح یزدی در تبیین به ظاهر متفاوت از واقع گروی اخلاقی و اطلاق ملاکات اخلاقی، نظریه پردازی نموده اند؛ مقاله حاضر در پی اثبات این نکته است که این دو تبیین، مآلا به تبیین واحدی قابل ارجاع است. علامه طباطبائی (در تفسیر رایج از نظریه ایشان) ضروریات اخلاقی را از باب اعتباریات دانسته و ضرورت حقیقی و تکوینی بین عمل قوه فعاله و اثر عینی آن را ، مجازا (به معنای وحدت در معنا و تفاوت در مصداق) به ضرورت ذهنی و نفسانیِ حاصل از تصور غایت ذهنی تسری داده است اما علامه مصباح از باب ضرورت بالقیاس الی الغیر، به ضرورت الزامات اخلاقی رسیده است. می توان با اعتباری و ذهنی دانستن ضرورت بالقیاس و ارجاع آن به ضرورت بالغیر، این دو نظریه را، تعابیری متفاوت از یک حقیقت دانست. تحقیق پیش رو، به تبیین این مهم پرداخته است.
۸۱۴۷.

بررسی ارزش های اخلاقی در محتوای کتاب های درسی «عربی» متوسطه اول براساس روش ویلیام رومی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 65-78

کلید واژه ها: تحلیل محتوای کمّی ضریب درگیری دانش آموزان ISI اخلاق ارزش های اخلاقی کتاب های درسی عربی متوسطه اول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۲۵
با توجه به اهمیت ارزش های اخلاقی در جوامع انسانی و نقش بسزایی که در تکامل و سعادت بشر دارند، استفاده از آنها در محتوای کتاب های درسی علوم انسانی، ازجمله کتاب های درسی «عربی» ضروری است. پژوهش حاضر سعی دارد با روش «تحلیل محتوای کمّی» و با استفاده از شیوه ویلیام رومی به بررسی ارزش های اخلاقی در محتوای کتاب های درسی عربی دوره متوسطه اول، به منظور تعیین میزان ضرایب درگیری فراگیران با محتوای این کتب بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ضریب درگیری دانش آموزان با متن کتاب عربی پایه هفتم براساس میزان برخورداری از ارزش های اخلاقی در حد نسبتاً قبول (62/0=ISI)، ولی در تمرین های آن بسیار ضعیف (0=ISI)است. در عربی پایه هشتم، ضریب درگیری دانش آموزان با متن، غیرفعال (15/0=ISI)، ولی در تمرین های آن فعال و پویا (80/1=ISI) است. ضریب درگیری با متن عربی پایه نهم غیرفعال (2/0ISI=)، اما در تمرین های آن بیش از حد استاندارد (66/3=ISI) گزارش گردیده است. در مجموع، میزان ضریب درگیری دانش آموزان با محتوای کل کتاب عربی پایه نهم (86/3ISI=) است که بیش از همان ضریب در محتوای کتاب عربی پایه هفتم (86/0ISI=) و پایه هشتم (96/1ISI=) است.
۸۱۴۸.

مبانی و انواع خودآگاهی ازمنظر فلاسفه اسلامی و کاربست آن در سند تحول بنیادین آموزش وپرورش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۸ 149 - 168

کلید واژه ها: مبانی خودآگاهی انواع خودآگاهی دیدگاه فلاسفه اسلامی سند تحول بنیادین آموزش وپرورش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۱۵
هدف از این پژوهش، بررسی مبانی و انواع خودآگاهی ازمنظر فلاسفه اسلامی و میزان به کارگیری آن در سند تحول بنیادین آموزش وپرورش بوده است و برای انجام دادن تحقیق، از روش ترکیبی (کیفی و کمّی) استفاده کرده ایم؛ بدین شرح که در بخش کیفی، روش تحلیل مفهومی و استنتاجی و تحلیل محتوای کیفی (استقرایی) و در بخش کمّی، روش تحلیل محتوای کمّی را به منظور تحلیل سند تحول بنیادین آموزش وپرورش (مبانی انسان شناسی و اهداف) به کار گرفته ایم. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی، آثار فلاسفه اسلامی و سند تحول بنیادین آموزش وپرورش را شامل می شود و روش نمونه گیری در بخش کیفی، ازنوع هدفمند و در بخش کمّی، ازنوع تحلیل محتوای مقوله ای بوده است. برای تحلیل اطلاعات از روش کدگذاری باز، محوری و گزینشی استفاده کرده ایم. یافته های پژوهش نشان می دهد مبانی خودآگاهی ازمنظر فلاسفه اسلامی، شامل ارتباط نفس و بدن، اندیشه ورزی، تکامل و تعالی نفس، غیرت، غایت گرایی و انواع خودآگاهی (اعم از فیزیکی، هیجانی، اجتماعی، معنوی و عقلانی) است؛ همچنین یافته های پژوهش در بخش تحلیل محتوای سند تحول بنیادین آموزش وپرورش نشان می دهد در بخش مبانی انسان شناسی، به خودآگاهی عقلی و در بخش اهداف سند موردبحث، به خودآگاهی فیزیکی و معنوی، به بیشترین میزان توجه شده است.
۸۱۴۹.

شاخص های نقد سیاسی -اجتماعی از منظر اخلاق اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 19-32

کلید واژه ها: نقد سیاسی اجتماعی شاخص اخلاقی اخلاق نقد اخلاق سیاسی اخلاق اجتماعی اخلاق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۲۰
با وجود همه فواید نقد، که مهم ترین آنها از منظر اخلاق اسلامی، ایجاد زمینه اصلاح و رشد فردی و اجتماعی است، فضای سیاسی کشور و فعالیت های فعالان سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، چهره های معروف و سایر بازیگران عرصه سیاست، تفاوت محسوسی با نقطه مطلوب از نظر اخلاق اسلامی دارد. حفظ حدود اخلاقی، در کنار نقد و انتقادگری در عرصه مسائل سیاسی اجتماعی، در گرو شناخت کافی نسبت به آموزه های دینی و شاخص های اخلاقی در عرصه نقد سیاسی اجتماعی است. هدف این مقاله، توصیف شاخص های اخلاقی برای آشنایی فعالان نقد با این شاخص ها و در نتیجه، رشد فرهنگ نقد در پرتو اخلاق مداری است. این تحقیق، با روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته و اطلاعات آن، با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده است. نتایج به دست آمده حاکی از این است که شاخص های عام اخلاقی نقد سیاسی اجتماعی عبارت است از: اخلاص، مهار احساسات و تمایلات، حق محوری، انصاف، دین محوری و ارزش گرایی اسلامی، خیرخواهی، عدالت طلبی، رعایت وفاق و اعتماد اجتماعی، تعاون و همیاری، رعایت مصالح معنوی جامعه، ادای حقوق برادران دینی، قانون گرایی، عدم ملاحظه منافع شخصی، توجه به مواضع دشمن، نصیت و مشارکت سیاسی، مصلحت سنجی و اولویت سنجی.
۸۱۵۰.

گونه شناسی فریب های نفس اماره؛ چیستی و راه های مقابله با آن از منظر آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۴) 31 - 65

کلید واژه ها: فریب نفس نفس اماره مقابله با نفس جهاد با نفس تسویل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۲۷
فریب های نفس عبارت اند از حیله گری هایی که نفس در حق خود انجام می دهد و باعث دور شدن انسان از فضای واقعیت شده، واقعیات را در درون خود، طور دیگری جلوه می دهد. این فریب کاری معضل بزرگ انسان در سلوک فردی و اجتماعی انسان است. هدف پژوهش کمک به حل این معضل بزرگ از طریق شناخت دقیق انواع این فریب ها و راهیابی به راهکارهای کارآمد برای مقابله با تک تک آن هاست. به همین جهت از روش تحلیلی و برداشت فقهی از منابع قرآنی و روایی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد فریب های نفس در بدی ها و خوبی ها شکل های گوناگونی مانند تسویل، مبادرت، وسوسه، تسویف و استصعاب به خود می گیرند که می توان راهکارهایی بینشی(شناخت خدا، شناخت نفس اماره)، گرایشی(تقویت محبت به خدا و اولیاء او، کم کردن محبت و وابستگی به دنیا، ترس از خدا) و عملی(یادآوری مستمر، مخالفت عملی با خواسته های نفس، نیرنگ با نفس و یاری گرفتن از خدا) را برای مقابله با آن ها تجویز کرد.
۸۱۵۱.

تحلیل محتوای کیفی متون کتب فارسی مقطع ابتدایی در سال تحصیلی 98−99 بر اساس پرداختن به فضایل سه گانه اخلاق اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال شانزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۷ 103 - 126

کلید واژه ها: اخلاق اسلامی شجاعت صداقت خیرخواهی متون کتب فارسی مقطع ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۲
هدف از پژوهش حاضر «تحلیل محتوای کیفی متون کتاب های فارسی مقطع ابتدایی در سال تحصیلی 98−99 بر اساس پرداختن به فضایل سه گانه شجاعت، صداقت و خیرخواهی در اخلاق اسلامی است». روش پژوهش در شناخت فضایل سه گانه اخلاق اسلامی، تحلیل مفهومی، و در شناخت محتوای داستان های کتب فارسی تحلیل محتوای متن است، پس از انجام این دو مرحله، یافته ها در یک مطالعه تطبیقی−تفسیری با هم مقایسه شده اند. نتایج کلی حاصل از پژوهش نشان می دهد که در تعالیم اسلامی درک فضائل اخلاقی در دو بعد نظری و کاربردی (فعل اخلاقی) مد نظر است، در حالیکه در متون کتاب فارسی مقطع ابتدایی اخلاق کاربردی، مخصوصاً اخلاق اجتماعی وجه غالب است. همچنین در تعالیم اخلاق اسلامی: شجاعت، به دو معنی دلیری و شجاعت اخلاقی به کار رفته است، ولی در داستان های کتاب های فارسی مقطع ابتدایی مفهوم شجاعت در دلیری، جلوه بارزتری نسبت به شجاعت اخلاقی دارد. صداقت در اخلاق اسلامی به معنی تطابق نیت و اعتقاد با عمل و در بالاترین مرحله اخلاص است، در متون کتاب های فارسی راستگو بودن و پس از آن درستکار بودن، معنی اصلی صداقت است. در تعالیم اخلاق اسلامی خیرخواهی به معنی طلب خیر برای خود و دیگران است، این مفهوم در متون کتب فارسی در مصادیق متعدد خیر رساندن به دیگران به خوبی ذکر شده است و خیرخواهی نسبت به خود در درجه دوم اهمیت قرار دارد.
۸۱۵۲.

ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه شهید مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۴ 165 - 182

کلید واژه ها: شخصیت اخلاقی تربیت اصلاح شخصیت شهید مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۵۵
هدف پژوهش حاضر، ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه شهید مطهری بود. اخلاق ازجمله مهم ترین ابعاد شخصیت انسان است و موضوع «شخصیت اخلاقی»، زیرشاخه ای از مباحث مطرح در روان شناسی اخلاق به حساب می آید. مسئله مهم در این باره از این سؤالات آغاز می شود که آیا شخصیت اخلاقی، از قبل تولد شکل گرفته و به صورت طبیعی در نهاد انسان قرار دارد یا اکتسابی است؟ اگر شکل دهی به آن اکتسابی است، چه عواملی در شکل گیری و اصلاح آن مؤثر است؟ و اگر شخصیت اخلاقی به دلایلی دچار انحراف شد، آیا امکان اصلاح در آن وجود دارد؟ باتوجه به سؤالات مطروحه، این پژوهش درصدد است پس از بررسی دیدگاه شهید مطهری پاسخی برای این مسائل بیابد. روش انجام پژوهش، توصیفی تحلیلی  و با استفاده از روش تحلیل متن صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که برخلاف برخی از فلاسفه غربی که رویکردی تک بعدی نسبت به این موضوع دارند، شهید مطهری اندیشمندی جامع نگر بوده و بینشی وسیع و همه جانبه نسبت به مسائل دارد. وی علاوه بر پذیرش موضوع ساخت و اصلاح شخصیت اخلاقی، همچنین آن را متأثر از عوامل گوناگونی نظیر سن، والدین، تهذیب نفس، وجدان، حکمت، ایمان، الگوپذیری و اختیار می داند. ازاین رو می توان ادعا کرد که دیدگاه او در ارتباط با این موضوع از جامعیت ویژه ای برخوردار است.
۸۱۵۳.

آسیب شناسی تربیت اخلاقی از منظر برنامه درسی پنهان (مورد پژوهش: دانشگاه کاشان)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال چهارم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۵ (پیاپی ۳۷) 178 - 207

کلید واژه ها: آسیب شناسی تربیت اخلاقی برنامه درسی پنهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۳۴۶
این پژوهش با هدف آسیب شناسی تربیت اخلاقی دا نشجویان دانشگاه کاشان از منظر برنامه درسی پنهان صورت پذیرفت. روش پژوهش توصیفی-پیمایشی و جامعه آماری آن دانشجویان دانشگاه کاشان در سال 93-1392 می باشدکه تعداد 330 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به شیوه تصادفی طبقه ای ا نتخاب گردیدند. داده های این پژوهش از طریق اجرای یک پرسش نامه محقق ساخته و4 سؤال باز پاسخ به شیوه مصاحبه جهت اجرای پژوهش به روش پدیدار شناسی جمع آوری گردید. پرسش نامه آسیب های تربیت اخلاقی براساس مؤلفه های فردی (شجاعت، صداقت، صبر، توکل و وجدان) و اجتماعی (احترام، امانت داری، وفاداری و حسن خلق) مورد بررسی قرار گرفت. روایی پرسشنامه به صورت محتوایی و سازه تأیید گردید. پایایی پرسش نامه از طریق ضریب آلفای کرانباخ 94/0 برآورد گردید. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که رشد و پرورش فضائل اخلاقی و یا آسیب های اخلاقی و روی آوردن دانشجویان به ضد ارزش ها غالباً نتیجه برنامه دسی پنهان و غیر رسمی بوده است تا برنامه درسی رسمی وآشکار. در عین حال، نتایج این پژوهش نشان داد که بین تک تک مؤلفه های فردی و مؤلفه های اجتماعی تربیت اخلاقی رابطه وجود دارد.
۸۱۵۴.

تحول خواهی آموزش و پرورش در بستر مسجد؛ ارائه الگوی مدارس مسجد محور براساس راهبرد پژوهش داده بنیاد(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 7-32

کلید واژه ها: تعلیم و تربیت اسلامی تحول خواهی در آموزش و پرورش مدارس مسجدمحور الگوی مدارس مسجدمحور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۱۵۸
این مقاله با هدف بررسی چگونگی تحول خواهی آموزش و پرورش در بستر مسجد و ارائه الگوی مدرسه مسجدمحور براساس پژوهش داده بنیاد انجام شده است. رویکرد این پژوهش کیفی است و براساس نظریه برخاسته از داده ها تنظیم شده است. در این پژوهش ابتدا به سیر تحول خواهی در آموزش و پرورش پرداخته و سپس به انواع مدارس تحول خواه با محوریت مسجد اشاره شده است. به منظور ارائه الگوی مدارس مسجدمحور، پس از تحلیل داده های به دست آمده از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق با مدیران، مربیان، دانش آموزان و والدین دانش آموزان برخی از مدارس کشور و نیز تحلیل محتوای اسناد و فیلم های مستند مربوط به آن، مقوله های اصلی الگو در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. در مرحله کدگذاری باز، 178 کد اولیه شناسایی شد که در مرحله کدگذاری محوری به بیست مقوله اصلی و در مرحله کدگذاری گزینشی به شش مقوله یا بعد اساسی الگو طبقه بندی شدند که عبارت اند از: پدیده اصلی «مدرسه مسجدمحور»، علل زمینه ساز (علل ایجادی و ایجابی)، راهبردها، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر و پیامدهای مدارس مسجدمحور.
۸۱۵۵.

آموزش غیرت دینی و مؤلفه های آشکار و ازیادرفته آن در کتب دین و زندگی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 41-55

کلید واژه ها: برنامه درسی ضد تقدس زدایی تعصب قداست مدار آموزش غیرت بر دین الهی کتب دین و زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۶۵
هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی آموزش غیرت دینی در کتب دین و زندگی دوره دوم متوسطه جهت شناسایی مؤلفه های آشکار و مغفول آن بود. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی و جامعه پژوهشی آن شامل سه عنوان کتاب درسی دین و زندگی دوره دوم متوسطه در سال تحصیلی1400-1399 بود که با توجه به ماهیت موضوع پژوهش، از نمونه گیری صرف نظر شد و کل متن، تصاویر و تمرین های کتب مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بود که برای حصول اطمینان از روایی صوری و محتوایی آن، از نظر متخصصان استفاده و جهت تأمین پایایی، روش اسکات به کار گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفه هایی از غیرت دینی در کتب موجود هستند و به صورت آشکار قرار گرفته اند؛ اما مواردی مانند واکنش در برابر توهین کنندگان به مقدسات (قرآن، پیامبر، اهل بیت، مساجد و اماکن مقدس)، مقابله با نفاق، مجاهدت و دفاع برای زنده نگه داشتن دین و ارزش های دینی، عدم سازش و معامله بر سر اصول دین و عدم اباحه گری از یاد رفته اند که می تواند آثاری چون تسلط نَرم دشمنان، ایجاد تفرقه، قداست زدایی از شعائر الهی، ایجاد یأس و ناامیدی درباره ایستادگی در برابر حق، افزایش گناه، آسیب های اجتماعی و پیش گرفتن راه بی قیدی را به همراه داشته باشد.
۸۱۵۶.

عقل عملی و نقش آن در اخلاق سینوی

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 47 - 67

کلید واژه ها: حکمت نظری ابن سینا عقل عملی حکمت عملی اخلاق سینوی عقل نظری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۳۳
در این مقاله با روش تحلیلی- توصیفی و تا حدی تطبیقی ابتدا گزارشی از آراء شاخص حکمای مسلمان در مورد عقل عملی و ریشه های آن در آثار ارسطو عرضه می شود آنگاه تبیینی نو از رأی ابن سینا در مورد ادراکی یا تحریکی بودن عقل عملی بر اساس مبانی نفس شناسی وی ارائه می شودو اجمالا تقابل آن با نظر فارابی مورد بررسی قرار می گیرد. در ادامه بر اساس معانی دو گانه حکمت عملی در آثار ابن سینا نقش عقل عملی در اخلاق سینوی مورد بررسی قرار می گیرد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که ابن سینا بر اساس مبنای خود در تفکیک قوا هرگز یک فعل را به نحو اولی و ذاتی به دو قوه نسبت نمی دهد بر همین اساس ادراک کلیات معقول فعل ذاتی عقل نظری و ادراک جزئیات نیز فعل ذاتی قوای مدرکه نفس حیوانی است و ابن سینا عقل عملی را بدین سبب هرگز مدرکه نمی داند. فعل ذاتی عقل عملی استنباط حسن و قبح و خیر و شر افعال جزئی با استفاده از مدرکات قوای ادراکی است. این کارکرد عقل عملی برای حکمت عملی به مثابه علم، نقشی سلبی و زمینه ساز و برای حکمت عملی به مثابه فضیلت، نقشی ایجابی تحریکی دارد. البته در این میان نباید نقش مهم دیگر عقل عملی نیز در تولید گزاره های مشهوری اخلاقی در سطح عامه مردم مغفول بماند.
۸۱۵۷.

آثار حقوقی جهت قرارداد؛ مبانی و رویکرد اخلاقی اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۱ (پیاپی ۶۴) 67 - 96

کلید واژه ها: جهت قرارداد نامشروع تصریح حریم خصوصی معاونت در گناه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۳۱
آثار اخلاقی قوانین و مقررات، موضوعی درخور تأمل است. این موضوع نیازمند تحقیق و واکاوی است تا قانونگذار را در تصمیم گیری و تقنین منطبق با قواعد اخلاقی و متضمن رویکرد اخلاقی یاری دهد و از ناکارآمدی اخلاقی قوانین یا رویکرد ضد اخلاقی آن ها جلوگیری کند. بند چهارم ماده 190 قانون مدنی، یکی از شرایط اساسی صحت معاملات را «مشروعیت برای معامله» معرفی می کند و به موجب آن، انگیزه نامشروع را باعث بطلان قرارداد می داند. هدف از ضمانت اجرای حقوقی بطلان قرارداد در موارد جهت نامشروع مصرحه، خودداری از وسیله قرارگفتن قرارداد برای اجرایی کردن اهداف نامشروع، از جمله ارتکاب گناه و رفتارهای ممنوع و منافی با نظم عمومی جامعه، است. همچنین، این تدبیر حقوقی با تحریم معاونت در گناه و ارتکاب جرم و خلاف، هماهنگ است. از سوی دیگر، دستور اخلاقی اسلام مبنی بر ضرورت عدم افشای گناه در این قاعده حقوقی رعایت می گردد. مطابق قانون، تصریح به جهت قرارداد ضروری نیست؛ اما در صورت تصریح بدان، نباید نامشروع باشد. رویکرد اخلاقی و اجتماعی این جنبه، یعنی عدم اجبار در تصریح جهت معامله، موجد آثار اخلاقی حفظ حریم خصوصی، عدم تجسس در انگیزه های پنهانی اشخاص و فراهم نشدن زمینه دروغ و ریا است. نتیجه توجه به رویکرد و آثار اخلاقی و اجتماعی شروط قانونی، به طرح دیدگاه های منطبق با تعالیم اخلاقی اسلام و نظم جامعه منجر می شود که می تواند نگاه کارآمد و نوینی در تصمیمات قانونگذاری ایجاد کند.
۸۱۵۸.

نقش سازنده ی خصیصه ی حلم و بردباری بر استحکام نظام خانواده در قرآن و روایات معصومین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 285-308

کلید واژه ها: حلم بردباری نظام خانواده قرآن کریم روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۱۹۹
نگاه دین مقدس اسلام به بنیان خانواده و اهتمام ویژه به تحکیم آن ناشی از اهمیتی است که تربیت و تعالی فرد و به تبع آن خانواده و جامعه دارد. رسیدن به خانواده های متعالی و مستحکم جز با آراستگی به فضایل اخلاقی و مشارکت تمام اعضای خانواده امکان پذیر نیست. در این میان حلم و بردباری از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد؛ از منظر دین مبین اسلام، ایمان، عبادت، عزت و کرامت نفس، بدون حلم، قوام و دوامی ندارد و تعلیم و تربیت و تبلیغ دین، بدون آن میسّر نمی گردد. به وسیله ی حلم و بردباری خانواده ها استحکام می یابند، نیازهای عاطفی تأمین می شود، افراد از انزوای اجتماعی و احساس تنهایی رها می گردند، زوجین به کمال رسیده و موجب بقا نسل می گردند. افراد تربیت شده در چنین خانواده هایی دارای آرامش و ثبات روانی هستند، در نتیجه انسان هایی مسئولیت پذیر بوده که در رشد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... جامعه سهیم می باشند. از این رو باید با عمل به دستورات قرآن کریم و به کارگیری سیره ی ائمه ی معصومین(علیهم السلام) در جهت تخلّق به خصیصه ی حلم در میان آحاد جامعه کوشید تا شاهد خانواده های مستحکم و در نتیجه جامعه ای معتدل، عزت مند و آرام باشیم؛ از این رو در مقاله ی حاضر که به روش کتابخانه ای و به شیوه ی توصیفی- تحلیلی انجام شده، ضمن تبیین ضرورت تحکیم خانواده و ترسیم الگوی خانواده ی مستحکم از منظر این دین الهی، نقش خصیصه ی حلم و بردباری بر استحکام نظام خانواده از نگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفته است.
۸۱۵۹.

انسان متعالی در نظر مولانا و روان شناسان کمال (با تأکید بر دفتر اول مثنوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۰) 215-236

کلید واژه ها: آگاهی از جهان تحقق خود روان شناسان کمال شخصیت سالم مثنوی مولانا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۱۷
مولانا در مثنوی از انسان متعالی و ویژگی های او چنان سخن گفته است که مورد توجه روان شناسان کمال است. او با تأکید بر ارزش های وجودی انسان و بیان ویژگی های شخصیت سالم و توجه به انسان های کمال یافته تلاش می کند که راه های تعالی و کمال انسان را به دیگران آموزش بدهد. کار، روش توصیفی_تحلیلی بر پایه ی مطالعات کتابخانه ای است. مولف در حین اجرای پژوهش تمام موارد اخلاقی را رعایت کرده است. مولف مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده است. نگارنده با تأکید بر آموزه های مولانا در دفتر اول مثنوی قصد دارد اهداف مولانا برای زندگی انسان را بیان کند و راهکارهای او را برای تکامل انسان بررسی کند. یافته ها: مولانا علاوه بر ذکر آرمان های اخلاقی، گام به گام انسان را به سوی این آرمان ها هدایت می کند. او با آگاهی از خود و آگاهی از جهان، خواستار تحقّق خود است. او به درستی می داند که کیست و از توانایی خود به خوبی آگاه است و شخصیت خود را گسترش داده است و با رفتار خویش به یاری دیگران می شتابد. راه حل های روان شناسان کمال و مولانا با وجود کاربردی بودن، ثابت و منجمد نیست. مولانا تلاش می کند به انسان چگونگی انتخاب درست را بیاموزد تا در شرایط مختلف با عشق و امیدواری و صبوری راه درست زیستن را انتخاب کند و با آرامش راه سعادت و تعالی را طی کند.
۸۱۶۰.

«آموزش درباره ادیان» به مثابه بدیلِ «آموزش دین» از منظر فقه تربیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هفدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۹ 27 - 47

کلید واژه ها: تربیت دینی فقه تربیتی تربیت سکولار تربیت اسلامی قاعده إضلال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۱۵
نوشتار حاضر باتوجه به نفوذ و ترویج ایده های سکولاریستی در تربیت درصدد است ایده «آموزش درباره ادیان» را −که هدفش آموزش صلح، رواداری، احترام به دیگران و آموزش ادیان به مثابه مقولاتی تاریخی و فرهنگی است و شناخت و التزام و ایمان و اعتقاد به یک دین مدنظر نیست− را از منظر فقه تربیتی بررسی نماید و با پای بندی به روش شناسی «تفقه تربیتی» تلاش کرده است هفت استدلال بر ممنوعیت و حرمت ایده فوق اقامه نماید و ایده/تجویز «آموزش درباره ادیان» را از منظر عقلی بخاطر قُبح إغراء به جهل و إضلال و ظلم، تقبیح نماید و نیز آن را مصداقِ ترک واجب، إضلال، شبهه افکنی، سلطه کفار، تسنین سنن حرام و در نهایت مصداقِ علمِ غیرنافع و علم مأخوذ از غیر اهل بیت به شمار آورد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان