محمود شرفی

مطالعه حاضر با هدف بررسی و تحلیل میزان توجه به مؤلفه های هویت انقلابی در محتوای کتاب های درسی دوره متوسطه دوم انجام شده است. روش مطالعه، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری شامل تمام کتاب های درسی دوره متوسطه دوم می باشد که در سال 1399 چاپ شده است. شش عنوان کتاب «آمادگی دفاعی»، «جامعه شناسی»، «دین و زندگی»، «تاریخ»، «تحلیل فرهنگی» و «هویت اجتماعی» با 16 جلد کتاب به صورت هدفمند در نمونه قرار گرفت. یافته های این پژوهش بیانگر این است که در کتاب های درسی دوره متوسطه دوم در رشته علوم انسانی، به مؤلفه «ایثار و شهادت» با 500 فراوانی (2/29 درصد) بیشترین توجه و به مؤلفه های «مبارزه با تحجر و التقاط» با 28 فراوانی (6/1 درصد) و «حمایت از مستضعفین» و «آگاهی نسبت به قانون اساسی» هر کدام با 12 فراوانی (7/0 درصد)، کمترین توجه را شده است، و در رشته های تجربی و ریاضی هم، به مؤلفه های «ایثار و شهادت» با 454 فراوانی (26 درصد)، بیشترین توجه و به مؤلفه «حمایت از مستضعفین» با 10 فراوانی (57/0 درصد) کمترین توجه شده است. فراوانی مؤلفه های «اعتقاد به امام خمینی (ره)»، «روحانیت»، «آگاهی به وقایع و تاریخ انقلاب اسلامی» و «مبارزه با تحجر و التقاط» در محتوای کتاب های درسی رشته های علوم تجربی و ریاضی به صورت معناداری بیشتر از کتاب های درسی رشته علوم انسانی می باشد.

پیشرفت های اجتماعی و به موازات آن چالش های پیش رو در جمهوری اسلامی همواره در طی این سالها نکته ای بوده که مد نظر امامین انقلاب قرار گرفته است، به لحاظ اهمیت موضوع در مقاله حاضر با هدف استخراج شاخص ها و مؤلفه های پیشرفت اجتماعی و در ادامه با ترسیم چالش های آن در بُعد اجتماعی با تکیه به اندیشه امنیتی امام خمینی (ره) انجام گرفته است. به همین منظور مسئله اصلی این تحقیق شناخت اندیشه های اجتماعی حضرت امام (ره) است؛ زیرا با شناخت اندیشه های اجتماعی حضرت امام خمینی (ره) و پیشرفت ها و چالش های آن می توان درگاه بعدی به نظریه های در ابعاد مختلف آن دست یافت ودرعمل از آن ها استفاده کرد. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و از نوع توصیفی - تحلیلی است که برای تحلیل یافته ها از فن تحلیل محتوا استفاده شده است. در حوزه یافته های تحقیق با بررسی و ارکان اجتماعی اندیشه امام خمینی که عبارتند از حکومت اسلامی، مردم و دولت مردان پیشرفت های این حوزه تبیین گردید و چالش ها و ضعف ها هم بیان شد و درنهایت نتیجه گیری که مبتنی بر یافته های تحقیق انجام و یک مدل مفهومی در حوزه بُعد اجتماعی اندیشه امام خمینی (ره) ترسیم و تشریح گردید.

مقدمه و هدف : کسب آگاهی زیست محیطی نخستین گام در راه پایداری است و اساساً شرط بقای آینده بشریت آگاهی زیست محیطی،  توانایی فهم اصول شناخت محیط زیست و زندگی کردن بر پایه آن هاست هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی روش آموزش اکتشافی مدرسه طبیعت بر دانش، نگرش، رفتار زیست محیطی دانش آموزان مقطع ابتدایی بود   روش شناسی: از لحاظ روش اجرا، جزء پژوهش های نیمه تجربی (آزمایشی) است. طرح پژوهش نیز، پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری پژوهش شامل همه دانش آموزان دوره ابتدایی مدرسه طبیعت در سال تحصیلی 97-96 به تعداد 185نفر بود که از این تعداد یک نمونه 50 نفری از دانش آموزان پایه چهارم به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد و به روش جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش (25) نفر و کنترل (25) قرار گرفتند. گروه آزمایش طی 10 جلسه 60 دقیقه ای تحت آموزش اکتشافی مدرسه طبیعت قرار گرفت.ا بزار گردآوری داده ها شامل ، پرسشنامه نگرش زیست محیطی دانلاپ و جانسون (2001) ، پرسشنامه رفتار زیست محیطی کایرز (2003) و پرسشنامه دانش زیست محیطی محقق ساخته که پایایی آنها به روش آلفای کرونباخ به ترتیب 85/0؛ 65/0 و 79/0 محاسبه گردید. روایی این ابزارها مورد تایید صاحبنظران و استادان گروه آموزش محیط زیست قرار گرفت.  داده های پژوهش با استفاده از تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.  یافته ها و نتیجه گیری : نتایج نشان داد که آموزش اکتشافی مدرسه طبیعت در مقایسه با آموزش سنتی، بر دانش، نگرش و رفتار زیست محیطی دانش آموزان مقطع ابتدائی تأثیر مثبت دارد. با توجه به میزان تأثیر آموزش اکتشافی بر دانش زیست محیطی (37/0)؛ نگرش زیست محیطی (44/0) و رفتار زیست محیطی (74/0) در مقایسه با آموزش سنتی، مشخص شد که آموزش آکتشافی بیشترین تأثیر را بر رفتار زیست محیطی داشته است. پس از رفتار زیست محیطی، نگرش زیست محیطی قرار دارد و در نهایت، کمترین تأثیر آموزش اکتشافی بر دانش زیست محیطی بوده است. در نتیجه بهره گیری از محیط زیست می تواند به عنوان یکی از رویکردها و مؤلفه های موفقیت در امر آموزش و تدریس محتوای دروس مختلف در نظر گرفته شود، 

هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه مولفه های تربیت جهادی در کتاب های درسی دوره متوسطه اول بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه 42 عنوان کتاب دوره متوسطه اول در سال تحصیلی 99 – 1398 می باشد. به علت گستردگی حجم و تحلیل محتوای مطالب، سه کتاب فارسی و سه کتاب پیام های آسمان و سه کتاب مطالعات اجتماعی دوره ی متوسطه به عنوان نمونه جهت تحلیل محتوا انتخاب شدند. روش پژوهش تحلیل محتوا با روش آنتروپی شانون بود که واحد تحلیل نیز کل صفحات( متن، پرسش ها، فعالیت ها و تصاویر) است. ابزارهای این پژوهش فرم تحلیل محتوا ، شامل دو بعد فردی و اجتماعی برای تربیت جهادی می باشد. بر اساس یافته ها بالاترین ضریب اهمیت ( (95%) در کتب مطالعات اجتماعی مربوط به مؤلفه ی "وظیفه شناسی"در بعد فردی و کمترین ضریب اهمیت(صفر) در هر سه کتاب مربوط به مؤلفه ی "روح امید در جامعه "در بعد اجتماعی می باشد. ارزیابی میزان توجه به مولفه های تربیت جهادی نشان داد که در محتوای کتابهای فارسی، پیام های آسمانی و مطالعات اجتماعی دوره متوسطه اول به مؤلفه های تربیت جهادی توجه نسبتا خوبی شده ولی توجهی متعادل و جامعی به مولفه های تربیت جهادی در محتوای کتاب ها نشده است.

در اندیشه کی یرکگور، تربیت دینی فرایندی است که مبنای آن درونی بودن ایمان و هدف نهایی اش حضور در پیشگاه خداوند است که به کمک حادثه ای فوق العاده به نام جهش ایمانی حاصل می شود؛ ضمن اینکه وی بر آگاهی توأم با آزادی فرد در انتخاب اعتقادات خویش به دور از هر جبر و تحمیلی تأکید می کند. یافته های تحقیق نشان می دهد با این که جهش ایمانی و درونی بودن ایمان (و عدم امکان تحمیل آن از بیرون) مورد وفاق هر دو اندیشمند است و هر دو تأکید دارند که ایمانی پایدار است که دستاورد آزادی فرد در انتخاب آموزه های اعتقادی خویش باشد، شهید مطهری معتقد است جهش ایمانی برای همگان امکان پذیر نیست و تنها برای تعداد اندکی از خواص اتفاق می افتد که مورد عنایت الهی قرار گرفته اند و تعمیم آن به همه انسان ها ایمان را به مفهوم کلی و مبهم و تا حدودی دست نیافتنی تبدیل می کند. ایمان در اندیشه کی یرکگور بیشتر از ایمان شهودی به ایمان احساسی شبیه است و این در حالی است که جایگاه شک، شک موقت و نه شک دائم، در اندیشه استاد مطهری اهمیت خاصی دارد. در مقوله ارتباط با دیگران و ایمان، استاد مطهری در نقطه مقابل کی یرکگور است و دیگران را از مقوله ایمان جدا نمی داند و بر این باور است که داشتن درد خلق به نوعی همان درد حق داشتن است و سیر به سوی خدا بر پایه ای از رابطه با انسان های دیگر بنا شده است.

پژوهش حاضر با هدف نیازسنجی آموزش زیست محیطی والدین کودکان بیش فعال در حوزه شناختی و پیشنهاد دوره های آموزشی انجام گرفت. روش پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی بود. برای نیازسنجی آموزش از مدل استقرایی کافمن استفاده گردید. جامعه آماری تحقیق را تمامی والدین کودکان بیش فعال مراجعه کننده به درمانگاه امام رضا (ع) و بیمارستان حافظ شیراز در سال 95 با حجم 140 نفر می باشد. روش نمونه گیری از نوع در دسترس و با توجه به جدول کرجسی و مورگان، تعداد 103 نفر از والدین به عنوان نمونه انتخاب گردید. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته 20 سوالی بهره گرفته شد. روایی ابزار توسط اساتید علوم تربیتی و روانشناسی تایید گردید و پایایی ابزار نیز با ضریب آلفای کرونباخ 91/0 به دست آمد. داده های جمع آوری شده با نرم افزار spss.vs.22 ، شاخص های میانگین، انحراف استاندارد و آزمون های یومان ویتنی و اسییرمن تحلیل شد. نتایج نشان داد که والدین بیشترین نیاز را به آشنایی با مضرات استفاده از سیگار، قلیان یا انواع مواد مخدر در مکان زندگی کودک(06/1±83/1) و کمترین نیاز را به آشنایی با انتخاب درست مدرسه و محیط آموزشی کودک بیش فعال خود دارند (75/0±47/0). همچنین نتایج نشان داد، بین نیازهای آموزشی والدین و سطح سواد آنان، رابطه معنی دار وجود ندارد و بین نیازهای آموزشی والدین دارای کودک بیش فعال دختر و پسر تفاوت معنی دار وجود ندارد. با توجه به نیازهای شناسایی شده، لزوم ارائه دوره های آموزشی درک شده و بایستی در این زمینه برنامه ریزی لازم صورت گیرد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر آموزش راهبردهای فراشناخت بر خودراهبری یادگیری و پیشرفت تحصیلی ریاضی و ادبیات فارسی دانش آموزان مقطع متوسطه اول بود. جامعه آماری پژوهش نیمه آزمایشی شامل کلیه ی دانش اموزان مقطع متوسطه اول شهرستان شوش در سال تحصیلی 95-1394 به تعداد 2973 نفر بوده که از این تعداد یک نمونه 60 نفری از دانش آموزان پایه هفتم به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد و سپس به روش جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش(30 نفر) و کنترل (30 نفر )، قرار گرفتند. گروه آزمایش طی 10 جلسه 60 دقیقه ای تحت آموزش راهبردهای فراشناخت قرار گرفتند.برای گردآوری داده ها از پرسشنامه سنجش خود راهبری در یادگیری دانش آموزان(SDL ) فیشر و همکاران (2001) که پایایی آن به روش الفای کرونباخ برای کل آزمون91/. محاسبه گردید و از نمرات نوبت اول ریاضی و ادبیات فارسی (پیش آزمون ) و نمرات نوبت دوم ریاضی و ادبیات فارسی ( پس آزمون ) استفاده شد. یافته های پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که - با کنترل پیش آزمون، خود راهبری یادگیری و نیز پیشرفت تحصیلی ریاضی و ادبیات فارسی در بین گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنا دار دارد و آموزش راهبردهای فراشناخت بر خودراهبری یادگیری و پیشرفت تحصیلی ریاضی و ادبیات فارسی تاثیر معنا دار دارد..میزان تاثیر آموزش راهبردهای فراشناخت بر خودراهبری یادگیری (73/0)، پیشرفت تحصیلی ریاضی (57/0)، پیشرفت تحصیلی ادبیات فارسی (42/0) می باشد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس برای بررسی اثربخشی بیشتر آموزش راهبردهای فراشناخت بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی در مقایسه با درس ادبیات فارسی مشخص کرد که این تاثیر از نظر آماری معنی دار نیست. (05/0p> و 23/0 =F).

هدف این تحقیق، بررسی رابطه هوش و اعتماد سازمانی با اثربخشی و سلامت روان در مدیران مدارس می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر را تمامی مدیران مدارس متوسطه شهر کرمانشاه تشکیل می دادند که از بین آنها 74 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از: پرسشنامه هوش سازمانی، پرسشنامه اعتماد سازمانی، پرسشنامه اثربخشی، و پرسشنامه سلامت روان. روش تحقیق حاضر، از نوع توصیفی _ همبستگی بود و برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. یافته های تحقیق نشان دادند که همبستگی مثبت و معنا داری بین اعتماد و سلامت روان وجود دارد، یعنی هر چه اعتماد کارکنان به سازمانشان افزایش یابد، سلامت روان بیشتری دارند. همچنین ارتباط مثبت معنا داری بین « سرنوشت مشترک » و « روحیه » با « اثربخشی» وجود دارد. بدین ترتیب که با افزایش « سرنوشت مشترک »، « روحیه » و « اثربخشی » نیز افزایش می یابد و با کاهش آن ها، « اثربخشی» نیز کاهش می یابد.

هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی تاثیر آموزش های ضمن خدمت بر رضایت شغلی و رفع نیازهای آموزشی معلمان آموزش و پرورش ایران و آلمان بود. جامعه آماری این تحقیق علی- مقایسه ای شامل کلیه ی معلمین دوره متوسطه شهر توبینگن در آلمان و شهر شیراز در ایران بود. حجم نمونه در این پژوهش با استفاده از جدول مورگان 196 نفر از معلمان شهر توبینگن در آلمان و 196 معلم از شهر شیراز با روش نمونه گیری از نوع خوشه ای چند مرحله ای انجام شد و ابزار پژوهش شامل دو پرسشنامه؛ پرسشنامه اول محقق ساخته و پرسشنامه دوم همان پرسشنامه رضایت شغلی ""فیلد و روث"" بود که روایی و پایایی آن به ترتیب 89% و80/0 محاسبه گردید. نتایج حاصل از تحلیل سئوالات که بر اساس روش یومن-ویتنی انجام شد. نشان داد که: با مقایسه میانگین و انحراف استاندارد تاثیر آموزش ضمن خدمت در رفع نیازهای آموزشی معلمان در آلمان به طور معنی داری (01/0< P). بالاتر از معلمان ایرانی بوده است. با مقایسه میانگین و انحراف استاندارد تاثیر آموزش ضمن خدمت بر رضایت شغلی معلمان آلمان و ایران تفاوت معنی دار آماری (171/0=P). مشاهده نشده است.

رابطه بین شخصیت و دین، یکی از بحث ها ی عمده و محوری در روان شناسی است که به آن کمتر توجه شده است. هدف از این پژوهش، بررسی رابطه بین ویژگی ها ی شخصیتی با عمل به باورهای دینی، جهت گیری مذهبی و نگرش مذهبی است. نتایج این پژوهش می تواند در شناخت ویژگی ها ی شخصیتی گرایش به دین موثر باشد. در این پژوهش علی مقایسه ای، 150 پسر و 150 دختر با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از بین دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور فسا انتخاب شدند و با پرسشنامه ها ی استانداردشده پنج عامل بزرگ شخصیت نئو، جهت گیری مذهبی، نگرش مذهبی و عمل به باورهای مذهبی مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیون نشان داد که عامل با وجدان بودن با خرده مقیاس پیشرفت طلبی و خویشتن داری، عمل به باورهای مذهبی را پیش بینی نمود و عامل دل پذیر بودن با خرده مقیاس نوع دوستی و میانه روی نیز توانست عمل به باورهای مذهبی را پیش بینی نماید. همچنین نتایج تحقیق همسو با تحقیقات پیشین نشان داد که زنان در ابعاد دین داری و عوامل شخصیتی به طور معناداری نمراتی بالاتر از مردان به دست آوردند. اما برخلاف تحقیقات پیشین، نتایج این تحقیق نشان داد که عامل برون گرایی جهت گیری مذهبی را پیش بینی می نماید، ازاین رو، پیشنهاد می گردد که این پژوهش در جوامع تحقیقی دیگر نیز تکرار گردد.

هدف از این پژوهش تحلیل و مقایسه نیازهای تربیت دینی دانش آموزان دوره متوسطه در ابعاد شناختی، عاطفی و عملکردی می باشد.جامعه آماری این پژوهش زمینه یابی تمامی دانش آموزان دوره متوسطه شهر جهرم اعم از دختر و پسر می باشد. حجم نمونه در این پژوهش با استفاده از فرمول کوکران 300 نفر (150 نفر دختر و150 نفر پسر) با روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیدند و با پرسشنامه محقق ساخته با روایی و پایایی قابل قبول مورد سنجش قرار گرفتند. در تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب هماهنگی کندال، آزمون t گروه های مستقل استفاده شد. یافته ها نشان دادند که: در بعد شناختی بالاترین اولویت نیازهای آموزشی دانش آموزان به ترتیب عبارتند از: شناخت مفهوم پلورالیسم دینی، روش های پژوهش دینی و آشنایی با ادیان دیگر و پایین ترین اولویت و نیاز مربوط به آموزش در زمینه شناخت مفهوم توکل به خداوند بوده است. در بعد عاطفی، بالاترین اولویت نیازهای آموزشی دانش آموزان به ترتیب عبارتند از: آموزش در خصوص چگونگی احساس تعهد و پایبندی نسبت به مسئولیت در زمان غیبت امام زمان(ع) و پایین ترین اولویت و نیاز مربوط به آموزش در زمینه اعتقاد به معاد و جزای عادلانه انسان بوده است. در بعدعملکردی بالاترین اولویت نیازهای آموزشی دانش آموزان عبارتند از: آموزش در زمینه مشارکت در نماز جمعه و پایین ترین اولویت و نیاز مربوط به آموزش در خصوص چگونگی روزه گرفتن بوده است. مقایسه نیازهای دختران و پسران نشان می دهد؛ دختران در مقایسه با پسران در نیازهای شناختی تفاوت معنی داری دارند، ولی هیچ گونه تفاوت معنی داری بین دختران و پسران در بعد عاطفی و عملکردی دیده نشده است. دانش آموزان در انتخاب مهارت ها اولویت قائل هستند و در حیطه شناختی نیاز بیش تری به آموزش دارند و این نیازها به ترتیب شامل شناختی، عملکردی و عاطفی است.

مکتب اگزیستانسیالیسم یکی از مکاتب فلسفی دوران معاصر و جدید است و یکی از نمونه های بارز فلسفه اگزیستانس، اگزیستانسیالیسم الهی یا دینی مارتین بوبر آلمانی یهودی است، او از مهم ترین اندیشمندان دینی در قرن بیستم به شمار می آید. این مقاله ابتدا انسان شناسی اگزیستانسیالیسم و بوبر را بررسی کرده، سپس درباره فلسفه اخلاق و مقایسه آراء سارتر و آراء بوبر در زمینه معیار ارزشهای اخلاقی، رابطه آزادی و مسئولیت، مسئولیت اخلاقی بحث کرده و در پایان با بیان نقاط قوت و ضعف اخلاق موقعیتی بوبر نتیجه گیری کرده است.