مقصود از موافقت و مخالفت حدیث با قرآن در روایات عرض(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت ۱۳۸۸ شماره ۱۳۶
حوزه های تخصصی:
در احادیثی از معصومان علیهمالسلام، عرضه روایات بر قرآن کریم یکی از راههای بازشناسی روایات صحیح از غیر آن شمرده شده است. این احادیث با عنوان «روایات عرض» شناخته میشوند. این مقاله با روش مطالعه تحلیلی و با هدف تبیین مفاد روایات عرض، به بررسی متن روایات یاد شده میپردازد و با تحلیل متن روایات و دیدگاه دانشمندان در این زمینه، به برخی سؤالات پاسخ میدهد.
با توجه به متن روایات عرض، مراد از «کتاب» که معیار سنجش روایات قرار گرفته، قرآن است و شامل سنّت و برهانهای عقلی نمیشود. روایتی در ترازوی قرآن وزن سنگینتری دارد که مخالف قرآن نباشد. بر اساس یافتههای این مقاله، اقسام روایت مخالف با قرآن بر سه دستهاند: 1. مخالفت به صورت تباین؛ 2. مخالفت با اصول کلی مستخرج از آیات قرآن؛ 3. مخالفت به تباین جزئی که قسم اخیر، مخالف محسوب نمیشود.
عرضه حدیث بر قرآن، اختصاص به صورت تعارض دو خبر با یکدیگر ندارد، بلکه هر حدیثی را باید به قرآن عرضه کرد. اخبار عرض به لحاظ مضمون نیز دو دستهاند: بیانگر انکار صدور روایت مخالف کتاب از معصومان علیهمالسلام و بیانگر نفی حجّیت روایات مخالف کتاب.