روش شناسی در علوم اجتماعی

به رغم این که مفهوم اعتبار در پژوهش های کمّی از پیشینة طولانی مدتی برخوردار است، با این حال مفهوم فوق در پژوهش های کیفی به اشکال و تعابیر بسیار متفاوتی بیان شده است؛ به طوری که می توان گفت هیچ مفهوم واحد، مجرد و جامعی از مفهوم اعتبار، دست کم در پژوهش های کیفی وجود ندارد. یکی از دلایل این امر فقدان مرز های مشخص بین پارادایم های کمّی و کیفی از یک سو و عدم شناخت کافی از پژوهش کیفی و روش شناسی های درون این پارادایم از سوی دیگر است. هر چند در میان پژوهش گران کیفی در خصوص ضرورت وجود معیار های تضمین کنندة کیفیت (اعتبار و پایایی) اتفاق نظر نسبی وجود دارد، با این حال وجود روش های بسیار گستردة توصیف اعتبار در مطالعات کیفی و هم چنین مناقشه بر سر انواع اعتبار، مسایل و مشکلات عدید ه ای را به وجود آورده، که مقالة حاضر به بخشی از آن ها می پردازد.

۱۲۴.

روش تحقیق کیفی در جامعه شناسی

نویسنده: رضا خسروی

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۷ شماره ۱۲

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی روش شناسی در علوم اجتماعی کیفی

تعداد بازدید : ۳۸۸۷ تعداد دانلود : ۱۹۵۸

۱۲۵.

بررسی پاره ای از خطاهای رایج آماری در پژوهش های رفتاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حجت الله فراهانی سید حمیدرضا عریضی سامانی عباس رحیمی نژاد امیر قمرانی

منبع: روش شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه) تابستان ۱۳۸۷ شماره ۵۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۹۰ تعداد دانلود : ۱۱۴۹

۱۲۶.

مقدمه ای بر اصول پرسشگری و جمع آوری اطلاعات آماری

نویسنده: کیوان لطفی

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۷ شماره ۱۲

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی روش شناسی در علوم اجتماعی کمی

تعداد بازدید : ۲۳۸۱ تعداد دانلود : ۱۷۶۲

۱۲۷.

روش کیفی در مطالعات اجتماعیبا تاکید برروش تحلیل گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی -(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: سروش فتحی حسن سرایی زهرا زارع

منبع: پژوهشنامه علوم اجتماعی آزاد گرمسار سال دوم پاییز ۱۳۸۷ شماره ۳

کلید واژه ها: گفتمان علوم اجتماعی تحلیل گفتمان تحلیل گفتمان انتقادی روش کیفی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی روش شناسی در علوم اجتماعی کیفی

تعداد بازدید : ۵۹۲۷ تعداد دانلود : ۵۳۶۵

روش های تحقیق در علوم اجتماعی در روش شناسی این علوم به شیوه های گوناگونی تقیسم بندی شده اند .از جمله این تقسیم بندی ها عبارتند از کمی/کیفی، آزمایشی/غیر آزمایشی،ژرفانگر/ پهنانگر[1]، توصیفی/تبیینی[2]،کاربردی/بنیادی[3]، ،نقلی–عقلی/تجربی[4] .اما با وجود تحلیل های گوناگونی و تعاریف متعددی که از هر یک ارائه شده معیارهای دقیق و روشن،برای تمایز آنها در دست نیست.پژوهشهای کیفی ریشه در کار قوم شناسان،روان شناسان،روانشناسان اجتماعی،مورخان و منتقدان ادبی دارد.پژوهش کیفی در بردارنده روش های دقیق ، ژرفانگر و محقق محور است که برای کشف معناهایی که افراد به پدیده های اجتماعی و فرهنگی می دهند و نیز روشن کردن فرایندهای ذهنی رفتار استفاده می شود. تحلیل گفتمان انتقادی (CDA)به عنوان یک روش کیفی برای اولین بار توسط نورمن فیرکلاف مطرح شد .این گرایش مطالعاتی بین رشته ای است که از اواسط دهه 1960 تا اواسط دهه 1970 در پی تغییرات گسترده ی علمی– معرفتی در رشته های علوم اجتماعی و انسانی علاقه مند به بررسی و مطالعه ابعاد گفتمانیِ سوء استفاده از قدرت و بی عدالتی و نابرابری ناشی از آن است . این رهیافت از نظریات جامعه شناختی کارل مارکس ، آنتونیو گرامشی ، لویی آلتوسر ، یورگن هابرماس ، میشل فوکو و پیر بوردیو در بررسی قدرت بهره گرفته است . این گرایش ، به دلیل بین رشته ای بودن ، خیلی زود ، به عنوان یکی از روش های کیفی در حوزه های مختلف علوم سیاسی ، علوم اجتماعی ، ارتباطات و زبان شناسی انتقادی مورد استقبال واقع شد .محور بحث مقاله اخیر بررسی روش تحلیل گفتمان وتحلیل گفتمان انتقادی به عنوان یک روش کیفی در علوم اجتماعی می باشد

۱۲۸.

ترکیب روش هاى کمى و کیفى : توهم یا واقعیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا همتی

منبع: علوم اجتماعی علامه ۱۳۸۷ شماره ۴۰

کلید واژه ها: روش کمى روش کیفى روش ترکیبى پوزیتیویستم تفسیرگرایى عمل گرایى

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی روش شناسی در علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۱۴۸۶

"جدل و کشمکش بین پژوهش هاى کمى و کیفى، سابقه بس دیرینه، حتى قبل از کاربرد آن ها در حوزه علوم اجتماعى دارد به طورى که طرفداران هر یک در تلاش براى اثبات حقانیت دیدگاه خود بوده اند. سیطره پژوهش هاى کمى که چندین دهه به جریان غالب و بلامنازع روش شناسى مبدل شده بود با ظهور جنبش فمینیستى و سایر جریانات اجتماعى و سیاسى، رو به کاستى گذاشت. از همان زمان، شاهد شکل گیرى علایق اولیه به ترکیب روش هاى کمى و کیفى بوده ایم، به طورى که در دهه 1990 با کمرنگ شدن این قطب بندى ها، روش ترکیبى به صورت روشى مستقل در نوع خود مطرح شد. در مقاله حاضر تلاش بر ان است که ابتدا هر یک از رویکردهاى کمى و کیفى، اجمالاً معرفى شده و نقاط قوت و ضعف آن ها بررسى شود. سپس به تفاوت هاى سه رویکرد بنیادگرایى، وضعیت گرایى و عمل گرایى در خصوص امکان ترکیب روش هاى کمى و کیفى اشاره مى شود و نهایتاً معرفى مختصر رویکرد ترکیبى، مفروضات، شیوه هاى ترکیب، مراحل پژوهش ترکیبى و چالش هاى پیش روى موج نوین روش شناسى، بخش پایانى مقاله را تشکیل مى دهد. "

۱۲۹.

روش شناسی و تحلیل ایدئولوژی در متون ارتباطی

نویسنده: حمید عبداللهیان لیلا منفرد

منبع: فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق(نامه صادق ) بهار و تابستان ۱۳۸۷ شماره ۳۳

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی روش شناسی در علوم اجتماعی کیفی

تعداد بازدید : ۱۵۷۳ تعداد دانلود : ۸۵۰

۱۳۰.

کاربرد فلسفه و روش شناسی علوم انسانی در سیاست گذاری علمی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدتقی موحد ابطحی

منبع: روش شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه) تابستان ۱۳۸۷ شماره ۵۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۳۵ تعداد دانلود : ۱۲۹۴

۱۳۱.

بررسی روایی و پایایی و ساختار عاملی مقیاس نیازهای خانواده برای خانواده های ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حبیب الله نصیری سیامک سامانی

منبع: خانواده پژوهی سال چهارم تابستان ۱۳۸۷ شماره ۱۴

کلید واژه ها: پایایی و روایی نیازهای خانواده ارزیابی نیازهای خانواده روایی واگرا

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۳۴ تعداد دانلود : ۱۴۱۷

هدف از پژوهش حاضر بررسی روایی، پایایی و ساختار عاملی مقیاسی برای ارزیابی نیازهای خانواده های ایرانی است. برای رسیدن به این هدف 472 آزمودنی طی دو مرحله انتخاب شدند (267 نفر مرد و 205 نفر زن). میانگین سنی آزمودنی ها 39/36 سال و انحراف استاندارد سن آن ها هم برابر با 71/7 بود. پس از دو مرحله که مرحله اول به صورت کیفی بود، از 259 آزمودنی خواسته شد تا نیازهایی را که فکر می کنند در یک خانواده وجود دارد را بنویسند. پس از تحلیل داده ها با تحلیل عوامل و روش اکتشافی و مؤلفه های اصلی یک مقیاس 48 گویه ای ساخته شد. در مرحله دوم، این مقیاس به 213 آزمودنی دیگر داده شد تا پاسخ دهند. پس از تحلیل نتایج یک مقیاس 26 گویه ای با پاسخ هایی در مقیاس لیکرت ساخته شد. این مقیاس دارای 5 خرده عامل است که 64/0 از واریانس کل را تبیین می نمایند. برای تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس (95/0) و برای خرده مقیاس ها بین 77/0 تا 92/0 و روش پایایی تنصیفی (90/0) استفاده شد که نتایج حاکی از پایایی مطلوب این مقیاس می باشند. برای تعیین روایی از دو روش تحلیل عوامل و روایی واگرا استفاده شد که نتایج حاکی از مطلوب و بالا بودن روایی این مقیاس می باشند.

۱۳۲.

روش های تحقیق تلفیقی

نویسنده: محمد اکبری

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۷ شماره ۱۲

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی روش شناسی در علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۲۰۳۲ تعداد دانلود : ۲۴۳۴

۱۳۳.

قابلیتهای تحلیل گفتمان در بررسی پدیده های فرهنگی - اندیشه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا شجاعی زند حسینعلی قجری

منبع: فصلنامه علمى پژوهشى متین ۱۳۸۷ شماره ۴۰

کلید واژه ها: گفتمان چرخش زبانی تحلیل گفتمان پدیده های اجتماعی پدیده های فرهنگی اندیشه ای

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی روش شناسی در علوم اجتماعی کیفی

تعداد بازدید : ۴۵۵۵ تعداد دانلود : ۲۴۳۴

در پژوهش حاضر تلاش شده تا دلایل ظهور و گسترش تحلیل گفتمان و قابلیتهای آن در قیاس با سایر رویکردها، با استناد به تصریحات محققین، استنباطهای منطقی و مرور یک مطالعه موردی درباره گفتمان هژمونیک شده در انقلاب اسلامی، یعنی اصولگرایی شیعی در ایران، مورد مداقه قرار گیرد. به نظر می رسد عواملی چون اهمیت یافتن فرهنگ و سیاست، رونق جامعه شناسی معرفت، چرخش زبانی و اقبال به زبان شناسی از یک سو و نقصان رویکردهای موجود در بررسی پدیده های فرهنگی ـ اندیشه ای، از سوی دیگر، موجب اقبال به تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش بوده است

۱۳۴.

زمینه های فلسفی و نظری روش های پژوهش کیفی در علوم اجتماعی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: ایرج ساعی ارسی

منبع: مجله جامعه شناسی دانشگاه آزاد آشتیان ۱۳۸۶شماره ۸

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۵۹ تعداد دانلود : ۱۷۰۴

۱۳۵.

بررسی نظری شاخص های اندازه گیری نابرابری اجتماعی در مناطق روستایی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: عبدالعلی لهسایی زاده

منبع: مجله جامعه شناسی دانشگاه آزاد آشتیان ۱۳۸۶شماره ۸

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی روش شناسی در علوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۱۷۱۱ تعداد دانلود : ۱۰۲۰

۱۳۶.

رویکردهای کمی، کیفی و ترکیبی در پژوهش های تربیتی

نویسنده: احمدرضا نصر اصفهانی فریدون شریفیان

منبع: روش شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه) پاییز ۱۳۸۶ شماره ۵۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۶۹ تعداد دانلود : ۱۳۱۸

۱۳۷.

علوم اجتماعی تفسیری؛ شناخت و نقد

نویسنده: اصغر افتخاری

منبع: فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق(نامه صادق ) بهار و تابستان ۱۳۸۶ شماره ۳۱

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی روش شناسی در علوم اجتماعی کیفی

تعداد بازدید : ۱۶۳۱

۱۳۸.

فلسفه و روش شناسی مدیریت

نویسنده: رضا نجاری

منبع: روش شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه) زمستان ۱۳۸۶ شماره ۵۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۴۳ تعداد دانلود : ۶۰۸

۱۳۹.

کنکاش در مبانی فلسفی پژوهش کمی و کیفی در علوم رفتاری

نویسنده: مجید صدوقی

منبع: روش شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه) پاییز ۱۳۸۶ شماره ۵۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۱۰۳ تعداد دانلود : ۱۷۸۰

۱۴۰.

تکنیک زاویه بندی در تحقیقات علوم انسانی

نویسنده: محمدتقی ایمان اسلام آقاپور

منبع: روش شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه) پاییز ۱۳۸۶ شماره ۵۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۲۷ تعداد دانلود : ۱۱۸۱

درخت حوزه‌های تخصصی