علوم ادبی

نمایش ۲٬۲۸۱ تا ۲٬۳۰۰ مورد از کل ۱۱٬۲۵۱ مورد.

۲۲۸۱.

فرایند شکل گیری پسوندهای مصدر و اسم مصدر در فارسی میانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یوسف سعادت

منبع: ویژه نامه نامه فرهنگستان (زبان ها و گویش های ایرانی) دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱

کلید واژه ها: پهلوی فارسی باستان فارسی میانه مصدر پسوند اوستایی اسم معنا اسم فعل اسم مصدر هندواروپایی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۱۹ تعداد دانلود : ۲۱۴۲

در این مقاله به فرآیند شکل گیری دو گونه پسوند سازنده اسم مصدر در فارسی میانه، یعنی -išn و -išt و نیز پسوند سازنده مصدر، یعنی -dan-/tan پرداخته می شود. نگاه تاریخی و خاستگاه یکسان امکان می دهد که به دو پسوند -išn و -tan-/dan هم زمان پرداخته شود. هم چنین، نیم نگاهی هم به عنصر «ـ شن» در برخی از واژه های فارسی نو مانند «پاداشن» خواهیم داشت.

۲۲۸۲.

تحلیل ساختاری شعر «عقاب» خانلری و «خانة سریویلی» نیما یوشیج براساس نظریه های برمون و گریماس

نویسنده: محمود آقاخانی بیژنی اسماعیل صادقی مسعود فروزنده

منبع: مطالعات داستانی سال اول پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱

کلید واژه ها: عقاب طرح (پیرنگ) نقد ساختارگرایی کلود برمون شعر روایی معاصر آ.ج.گریماس خانة سریویلی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد ساختارگرا

تعداد بازدید : ۲۲۳۲ تعداد دانلود : ۷۹۱۱

روایت بستری مناسب برای گزارش ترتیب واقعی رویداد ها ست. در پژوهش حاضر طرح شعر «عقاب» خانلری و «خانة سریویلی» نیما یوشیج به عنوان یکی از اجزای تشکیل دهندة آنها، از دیدگاه برمون و گریماس بررسی و تحلیل شده اند. علت توجه به این دو شعر روایی، وجود بن مایه های داستانی؛ از قبیل طرح روایی، دیدگاه و توصیف است که تمام این موارد از عناصر تشکیل دهندة داستان هستند و در مورد آنها بحث کرده ایم. بر اساس نظریه های برمون و گریماس، در این دو شعر روایی، ابتدا وضعیت متعادل برقرار است. سپس حادثه رخ می دهد و این وضعیت اولیه دچار روند تغییر می شود و وضعیت نا متعادل شکل می گیرد. و بعد از رسیدن قهرمان به هدفش (یا عدم دست یابی) وضعیت متعادل سامان یافته ای شکل می گیرد. همچنین هر شش عنصر کنشگر در این دو شعر وجود دارند. پس هدف از انتخاب این موضوع، انطباق این نظریات بر شعر روایی است و در نتیجه این دو شعر منطبق با نظریه های این دو ساختار گرا ست.

۲۲۸۳.

تحلیل داستان ملکوت با تکیه برمکتب روان تحلیلی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: رقیه هاشمی تقی پورنامداریان

منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال چهارم بهار ۱۳۹۱ شماره ۱۰

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد روانشناختی

تعداد بازدید : ۱۰۰۴ تعداد دانلود : ۴۹۷۴

۲۲۸۴.

ارتباط توانش کاربردشناسی با تکیه بر نقش های زبانی مخالفت، سرزنش، تقاضا و شکایت و توانش دستوری زبان (The Interface between Linguistic and Pragmatic Competence :The Case of Disagreement, Scolding, Requests, and Complaints)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد احمدی صفا محمدهادی محمودی

منبع: English Language Teaching and Learning. No. ۱۰, Fall & Winter ۲۰۱۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۴۹ تعداد دانلود : ۱۱۳۱

۲۲۸۵.

نخستین داستان سیاسی پس از انقلاب اسلامی: بررسی و تحلیل گفتمان داستان سلول 18 از علی اشرف درویشان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مصطفی گرجی

منبع: نقد ادبی سال پنجم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۸

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی سلول ادبیات داستانی سیاسی علی اشرف درویشیان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۲۸ تعداد دانلود : ۹۷۰

از نخستین داستان های سیاسی پس از انقلاب اسلامی و به احتمال فراوان نخستین آن، سلول 18 اثر درویشیان است که ویژگی بارز آن، انعکاس خاطره نوشته های مؤلف در طول دوران حبس و مبارزات ایدئولوژیک و مسلحانة شخصیت هاست. علاوه بر این، این داستان نخستین اثر درخور تأمل درویشیان پس از پیروزی انقلاب نیز است و در زمرة نخستین آثار داستانی سیاست گرا پس از انقلاب به شمار می رود. بررسی سطوح مختلف داستان یادشده نشان می دهد این متن باوجود خاطره نگاشت بودن، یکی از داستان های سیاسی موفق است. نگاه فراگیر به این داستان با توجه به گفتمان غالب رادیکال گونة دهه شصت با تأکید بر عنصر شخصیت و درون مایه نشان دهنده تقابل چهار نسل (در شخصیت های داستانی) است. نسل اول محافظه کاران راضی به وضع موجودند که کاملاً سنتی، دیندار و البته بی نام اند و خود را کوچک تر از آن می انگارند که با رژیم حاکم درگیر شوند. نسل دوم محافظه کاران آگاه از فساد قدرت و ایدئولوژی هستند که با وجود نارضایتی، به وضع موجود دلخوش اند. نسل سوم رادیکال های آزادی خواه و ناراضی از وضع موجودند که از بی عدالتی موجود رنج می برند و درصدد تغییرات آرمانی در وضع نامطلوب موجود هستند. اما نسل چهارم فرزندان انقلاب و مبارزه هستند که به وضع موجود آگاهی چندانی ندارند؛ ولی مکان و زمان تولد آن ها به نوعی با مبارزه و انقلاب عجین شده است.

۲۲۸۶.

تقدم نوشتار بر گفتار از دیدگاه قلقشندی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حبیب الله عباسی صدیقه پوراکبر کسمایی

منبع: نقد ادبی سال پنجم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱۹

کلید واژه ها: گفتار نوشتار صبح الاعشی قلقشندی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نظریه های ادبی ایران و جهان اسلام

تعداد بازدید : ۱۶۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۲۹

در این مقاله برآنیم که نشان دهیم اگرچه اندیشه «تفوق نوشتار بر گفتار» پس از رنسانس در اروپا مطرح شد و سرانجام در پایان دهه شصت و آغاز دهه هفتاد سده بیستم میلادی- که دریدا تقابلهای دوگانه محوری فرهنگ غرب را شالوده شکنی کرد- وجه غالب آن فرهنگ شد؛ در فرهنگ اسلامی، قرآن کریم- سرچشمه اصلی آن تمدن- نقطه عطفی در تبدیل فرهنگ شفاهی به فرهنگ مکتوب بود یا به تعبیری، زمینه ساز گذار از گفتاربنیادی به نوشتاربنیادی شد. در برخی حوزه ها، همچنان گفتاربنیادی غالب بوده و کمتر کسی به صراحت از برتری نثر بر شعر سخن گفته است. تاحدودی کتاب صبح الاعشی فی صناعة الانشاء نوشتة قلقشندی در این میان استثناست. ازاینرو، پس از معرفی مختصر قلقشندی و آثارش، به بررسی دیدگاه او درباره برتری و اولویت نثر پرداخته و مهم ترین دقایق آن را برشمرده و تبیین کرده ایم

۲۲۸۷.

رویکردی روان شناسانه به سفر سه قهرمان اساطیری (هرکول، رستم، اسفندیار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کبری بهمنی آزاده نیرومند

منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال هشتم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۲۸

کلید واژه ها: رستم اسفندیار فرایند فردیت هرکول کهن الگوها

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۲۲۹

هرکول، رستم و اسفندیار سه قهرمان اساطیر یونان و ایران اند. وجه مشترک هر سه انجام مأموریت های دشوار است. هرکول برای رسیدن به جاودانگی مأمور انجام دادن کار طاقت فرسا می شود. رستم برای نجات شاه کهنسال و اسفندیار نیز برای رهاییِ خواهرانش، باید از هفت خوان عبور کنند. در این مقاله، سه عزیمت مذکور را با الگویِ فرایند فردیت تطبیق داده ایم. مطابق با نظر یونگ، کهن الگوها محتویات ناخودآگاه جمعی بشرند و در مراحلِ گوناگونِ فرایند فردیت حضور دارند. اساطیر و قصه ها نیز تجلیِ لایه های زیرین و جمعی ذهن بشرند؛ بنابراین فرافکنی بسیاری از عناصر فردیت را در قصه ها و اساطیر به صورت غول، اژدها، غار و... می توان جست وجو کرد. تفاوت ها و اشتراکات هر سه مأموریت افزون بر اینکه حاکی از تنوع فرهنگیِ بستر اساطیر و قصه هاست، انعکاس نبرد درونی و دل مشغولیِ واحدی است که از تقاضای کمال و رسیدن به یکپارچگی شکل می گیرد. در مقالة پیشِ رو، ضمن تطبیق نظر یونگ با سازه های اساطیری هر سه مأموریت، با بررسیِ کهنگیِ رمزها و مطلوب ها در هر سه داستان، گذر اسطوره به قصه نیز بررسی شده است.

۲۲۸۸.

بارقه های عفت در عاشقانه های ابراهیم ناجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالاحد غیبی

منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۷

کلید واژه ها: شعر عربی عفت عشق صوفیانه ابراهیم ناجی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۶ تعداد دانلود : ۸۱۳

عشق از مضامین برجسته شعر و ادب است که خمیر مایه اصلی بسیاری از آثار ادبی جهان و به خصوص آثار ادبی مشرق زمین را به خود اختصاص داده است. شاعران عرب در طول دوره های مختلف تاریخ ادبیات عربی، عشق را طلیعه آثار برجسته و ماندگار خود قرار داده اند و بسته به نوع شخصیت، تجربیات زندگی و اندیشه های خویش، تعبیرهای گوناگونی از آن داشته اند..در این میان، عنصر عفت در آثار غنایی برخی از ایشان، منزلت شایانی یافته است. شعر عربی از همان دوره جاهلی در آثار شاعرانی چون ”عنتره بن شداد عبسی“ با غزل عفیف آشنا بوده و شمیم روح نواز عفت در شعر بسیاری از شاعران عرب در دوره های پسین نیز قابل استشمام است. در دوره معاصر با ظهور شاعران رمانتیست در عرصه ادب عربی، ردپای عفت در آثار عشقی و غنایی به روشنی هویدا گشت. ابراهیم ناجی یکی از شاعران رمانتیست مصر است که عشق و حدیث عاشقانه، بخش قابل توجهی از مضامین شعری او را به خود اختصاص داده است. اما آنچه که اشعار عشقی او را ممتاز و درخور اهتمام می گرداند آراستگی آنها به زیورِ زیبای عفت است؛ عاشقانه های ناجی هرگز از حلقه عفت گام بیرون ننهاده و بطور غالب، ماهیت صوفیانه و عارفانه دارد. مقاله حاضر، گذشته از تبیین مفهوم عشق در اشعار ناجی، بر آن است انعکاس درخشان عفت را همراه با ابعاد مختلف آن، در عاشقانه های این شاعر عاشق و دلسوخته معاصر مصر، به صفحه نمایش گذارد.

۲۲۸۹.

بینامتنیت و دورباطل: دو مؤلّفه ی پسامدرنیستی در رمان پیکر فرهاد عبّاس معروفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم رضابیگی محمد ایرانی مریم قربانیان

منبع: نقد ادبی سال پنجم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲۰

کلید واژه ها: پست مدرن بینامتنیت دور باطل پیکر فرهاد عباس معروفی پیوند دوگانه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۸۶۸ تعداد دانلود : ۱۲۵۳

بی گمان هر نویسنده با شگرد روایی و دستور زبان خاصّ خود، داستانی با فرم جدید پدید می آورد؛ در این راه گاه از الگوهای روایی کلاسیک، مدرن و پسامدرن استفاده می کند وگاه نیز با هنجارشکنی، شیوه ی نوینی را در دنیای داستان ایجاد می کند. عبّاس معروفی، با شگرد روایی خاصّ خود و با پیروی از الگوی روایی مدرنی دست به نگارش رمان پیکر فرهاد زده، او برخی از مؤلّفه های پست مدرنیسم را نیز در داستان خود مورد توجّه قرارداده است، به گونه ای که این مؤلّفه ها داستان او را به دنیای رمان های پست مدرن نزدیک می کند. پیکر فرهاد رمانی است که از هر گوشه ی آن صدای متنی به گوش می رسد و در بطن هر ماجرایی شخصیّتی تاریخی به چشم می خورد. نویسنده با چنین تمهیدی، بسیاری از سخنان خود را در میان سطور داستان می گنجاند و آشکارا احساس خود را به شخصیّت های تاریخی داستانش نشان می دهد.او در بحث بینامتنیت، آنجا که آگاهانه این مؤلّفه را به کار می گیرد، بیشتر به آثار شاعران و نویسندگان دلخواه خود نظردارد. فروغ فرخزاد، احمدشاملو، صادق هدایت و بیش از همه آثار نظامی مورد توجّه معروفی قرار می گیرد. اوعلاوه براین دو مؤلّفه، اصل عدم قطعیّت را-که مهمترین ویژگی پسامدرن است- درداستان مبنا قرار می دهد. درواقع اساس پیکر فرهاد بر رؤیا، ابهام و تردید است. هیچ چیزدراین داستان قطعی نیست. همه ی حوادث در فضایی خواب زده و رؤیاگونه می گذرد و راوی داستان روایتگر حوادثی است که هنوز رخ نداده است.

۲۲۹۰.

سبکشناسی رسائل سعدی

نویسنده: محمود فتوحی

منبع: سعدی شناسی اردیبهشت ۱۳۹۱ دفتر پانزدهم ویژه قصیده

کلید واژه ها: سبک شناسی مجالس رسائل سعدی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۴۰ تعداد دانلود : ۱۳۰۸

در این مقاله نویسنده با باور بدین امر که در کلیات سعدی شش و گاه هفت نوشتار وجود دارد که هنوز صحت انتساب آنها به سعدی معلوم نیست و نیز با نگاهی به دیدگاه های بزرگان ادب معاصر، به بررسی رسائل سعدی پرداخته و برای بررسی نسبت سعدی با هفت رساله ای که در کلیات سعدی آمده و بیستون در مقدمه کلیات به پیشینة آن اشاره کرده و برخی دیگر از سعدی پژوهان همچون محمد قزوینی به انتساب برخی از این رسائل به سعدی تردید کرده اند، به بررسی اسناد تاریخی و دست نویس های کهن رسائل پرداخته و با استفاده از دو روش اسنادی و سبک شناسی به تبیین این امر می پردازد.

۲۲۹۱.

بررسی یکی از مؤلفه های نوستالژیک دوری از معشوق در برخی از اشعار منوچهر آتشی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: محمد ریحانی ربابه قصابان شیروان

منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال چهارم بهار ۱۳۹۱ شماره ۱۰

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نقد و بررسی آثار ادبی معاصر شعر

تعداد بازدید : ۸۳۵ تعداد دانلود : ۱۵۹۷

۲۲۹۲.

تاثیر و نفوذ رمانتیک ِهوگو، موسه و لامارتین بر افسانه ی نیما(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: آسیه ذبیح نیا عمران

منبع: پژوهشنامه ادب غنایی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۹

کلید واژه ها: نیما افسانه رمانتیک موسه لامارتین هوگو شب ها دریاچه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۸۱ تعداد دانلود : ۷۵۲

نیما در اوان جوانی و آغاز شاعری تحت تاثیر مکتب ادبی رمانتیسم فرانسه بوده و افسانهی وی پیشاهنگ رمانتیسم در زبان فارسی است. چند صدایی بودن منظومهی «افسانه»، هویت مرموز و ناشناختهی آن، عشق رمانتیک، بدوی پسندی، ابهام هنری، طبیعت گرایی و انعکاس احساسات انسانی در آن، عشق رمانتیک و اظهار ملال و خستگی از آن، فرم و محتوای تازه، پناه بردن به خاطرات گذشته و احساسات اندوه بار، داشتن ساختار ارگانیک، برخورداری از بافت و شکل بلند آن هم چون منظومه های بلند رمانتیسم اروپایی از مهم ترین عناصر رمانتیک این شعر محسوب می شود. «افسانه» را می توان از عالیترین نمونه های شعر رمانتیک در ادبیات معاصرفارسی محسوب کرد. این اثر از حیث فرم و محتوا همسانی بسیاری با مکتب ادبی رمانتیک فرانسه دارد. مقالهی حاضر به منظور بررسی نشانه های مکتب رمانتیک هوگو، موسه و لامارتین در افسانه نیما باروش کتابخانـهای نوشته شده است. نگارنده پس از استخراج شواهدی از همسانی افسانه با آثار این سه تن از سردمداران مکتب رمانتیک، با استفاده از روش تحلیل محتوا و فرم به طبقه بندی، توصیف و بیان مطالب پرداخته است.

۲۲۹۳.

نظریه آدلر در داستان فریدون و فرزندانش

نویسنده: مژده سالارکیا

منبع: رشد آموزش زبان و ادب فارسی زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۰۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۶۴ تعداد دانلود : ۱۹۱۴

۲۲۹۴.

مر یا من؟ پیشنهادی درباره تصحیح یک بیت از شاهنامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: چنگیز مولایی

منبع: جستارهای ادبی بهار ۱۳۹۱ شماره ۱۷۶

کلید واژه ها: تصحیح شاهنامه فردوسی مر ین من این

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۰۴ تعداد دانلود : ۷۴۵

یکی از مسائل مهم و اساسی در تصحیح متن های کهن فارسی که همواره باید مورد توجه قرار گیرد، شناسایی ضبط های کهن کاذب در دستنویس هاست که گاه به خاطر ریخت کاملاً فریبندة خود، مصحح را از تشخیص ضبط اصلی باز می دارند. ضبط « مر ین » در مصراع ثانی بیت نخست از ابیات اگر کشته گشتی تو در چنگ اوی مر ین گرز و این مغفر کینه جوی چـگونـه کشیـدی بـه مـازنـدران کـمند و کـمان، تیر و گرز گران در شاهنامة فردوسی، یکی از این ضبط های به ظاهر کهن است که از میان دوازده دستنویس اصلی مورد استفادة آقای دکتر خالقی مطلق در تصحیح دفتر دوم، فقط در دستنویس فلورانس آمده و به عنوان قرائت دشوار به متن برده شده است؛ در حالی که در یازده دستنویس اصلی دیگر (به علاوه در دستنویس سن-ژوزف ) به جای « مر ین » ضبط « من این» آمده است که صحت و اصالت آن را شواهد و قراین متعددی تأیید می کنند که در حد امکان در مقالة حاضر گزارش شده اند.

۲۲۹۵.

درس بیست وپنجم زبان فارسی اول، نامه نگاری (2)؛ نامه به دوستان و نزدیکان

نویسنده: مصطفی قدمی

منبع: رشد آموزش زبان و ادب فارسی زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۰۴

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی آیین نگارش و ویراستاری

تعداد بازدید : ۱۶۸۲ تعداد دانلود : ۱۱۶۹

۲۲۹۶.

پیوند های میان استعاره و ایدئولوژی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهمن شهری

منبع: نقد ادبی سال پنجم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱۹

کلید واژه ها: ایدئولوژی بافت اجتماعی استعاره مفهومی کارکردهای استعاره

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی تحلیل گفتمان

تعداد بازدید : ۱۹۶۴ تعداد دانلود : ۱۱۷۶

یکی از مسائلی که تحلیل گفتمان انتقادی در پی آن است افزایش آگاهی مخاطبین از رابطه میان زبان و ایدئولوژی است. گفتمانی که توسط اعضای یک نهاد اجتماعی استفاده می شود تمایل دارد ایدئولوژی محور باشد. پس تحلیل گر انتقادی در پی آن است تا رد پای این ایدئولوژی را نشان دهد و با استفاده از ابزارهای زبانی، اساس ایدئولوژیک گفتمان را منعکس کند. از آنجایی که استعاره در زبان رخ می دهد می تواند ابزاری مناسب در جهت شناخت ایدئولوژی باشد. انتخاب استعاره های متفاوت در یک متن توسط کاربران زبان می تواند نشان دهندة ایدئولوژی غالب کاربران باشد و در عین حال ایدئولوژی های متفاوت در جهت نهادینه کردن باورهای بنیادینشان می توانند دست به تولید استعاره های متفاوت بزنند و از الگوهای مفهومی خاصی جهت پرورش و تولید عبارات زبانی استعاری و یا همان زبان استعاری استفاده کنند. در این مقاله، نظریه استعاره مفهومی و نظریه ایدئولوژی تئون وندایک به عنوان تعاریف پایه و اساسی مد نظر قرار می گیرد و کارکردهای استعاره در دستگاه ایدئولوژی و همچنین نقش استعاره در بافت اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد.

۲۲۹۷.

بررسی تطبیقی مفهوم «نظم» در فن خطابة یونان و روم باستان و بلاغت اسلامی (با تاکید بر دیدگاه های دیونیزیوس هالیکارناسوسی و عبدالقاهر جرجانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: داوود عمارتی مقدم

منبع: جستارهای ادبی تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۷۷

کلید واژه ها: عبدالقاهر جرجانی بلاغت یونان و روم باستان بلاغت اسلامی نظریة نظم دیونیزیوس هالیکارناسوسی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۲۳ تعداد دانلود : ۹۱۲

مسالة «نظم» یکی از بنیادی ترین مسائل بلاغی در نظام بلاغی یونان و روم باستان و جهان اسلام بوده است. این مقاله به بررسی تطبیقی «نظم» در این دو نظام بلاغی اختصاص دارد و می کوشد شباهت ها و تفاوت های آرای بلاغیان مسلمان و بلاغیان غرب را در مورد این مفهوم روشن کند. برای این منظور، در بخش نخست مقاله به تبیین مساله «نظم» در غرب باستان پرداخته شده و از آن جا که سازوکارهای «نظم» به بهترین شکل در اثر دیونیزیوس هالیکارناسوسی(قرن اول پیش از میلاد) با عنوان درباب نظم ادبی نمود یافته، آرای او را به مثابه نماینده دیدگاه های بلاغیان غرب باستان در نظر گرفته ایم. بخش دوم مقاله به مساله «نظم» در جهان اسلام با تاکید بر آرای عبدالقاهر جرجانی(م.471 ه.ق.)- و بخصوص دلائل الاعجاز فی القرآن- او اختصاص دارد. بنا به ضرورت، به آرای دیگر ادبا و متکلمان مسلمان نیز پرداخته شده است. پس از روشن کردن شباهت ها و تفاوت های آرای جرجانی و دیونیزیوس هالیکارناسوسی، نتیجه گرفته ایم که آن چه جرجانی در باب نظریه نظم گفته است، پیش از او به شکلی منسجم تر و عینی تر در آثار بلاغی غرب باستان مطرح بوده و برخی نوآوری های او نیز بیش از آن که به پیشبرد بررسی های ادبی ـ بلاغی یاری رساند، موجبات جمود و ایستایی بلاغت در جهان اسلام را فراهم کرده است.

۲۲۹۸.

زمان روایی در رمان احتمالاً گم شده ام بر اساس نظریه ژرار ژنت

نویسنده: فرهاد درودگریان فاطمه کوپا سهیلا اکبرپور مهرآبادی

منبع: مطالعات داستانی سال اول زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲

کلید واژه ها: ژرار ژنت رمان فارسی روایت شناختی سارا سالار احتمالا گم شده ام زمان روایی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۴۱۸

بسیاری از داستاننویسان معاصر امروز ایران، تحت تأثیر آثار نویسندگان معاصر غرب به نوشتن داستان پرداختهاند. در این میان، نویسندگان زن نیز از سهمی بهسزا برخوردارند. انعکاس روحیات و رنجها و محدودیتهای آنان در مجموعه داستانها و رمانهای خود به خوبی مشاهده میشود. در این پژوهش، نویسنده با رویکرد به مقوله تکنیکهای روایتپردازی ژنت از یک سو و داستان احتمالاً گم شدهام اثر سارا سالار از سویی دیگر، مهمترین تکنیکهای روایتپردازی از نظر ژنت را بررسی و تحلیل خواهد کرد. در این پژوهش، به طور خاص به مقوله زمان در روایت بر اساس نظریه ژرار ژنت، میپردازیم. وی نظریه خود را در باب زمان روایت در سه محور نظم، تداوم و بسامد ارائه میدهد. از آنجا که زمان روایت یکی از مؤلفههای بارز در داستان احتمالاً گم شدهام است، در ادامه به تطبیق این شگرد روایی، در گزارههای داستان یاد شده میپردازیم. همچنین نشان می دهیم که عامل زمانپریشی، آن هم از نوع گذشتهنگری، در این داستان دارای بیشترین کاربرد است که باعث کند شدن زمان روایت نیز شده است.

۲۲۹۹.

یک حکایت و چهار روایت (مقایسة حکایت پردازی عطّار، شمس تبریزی، مولوی و سلطان ولد در قصّة ایاز و گوهر شکستن)

نویسنده: سهیلا فرهنگی

منبع: مطالعات داستانی سال اول زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲

کلید واژه ها: مولوی روایت شمس تبریزی شخصیت پردازی عطار عناصر داستانی سلطان ولد کایت عرفانی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی روایت شناسی

تعداد بازدید : ۱۷۹۵ تعداد دانلود : ۶۵۱

بهره گیری از قصه و حکایت برای بیان مفاهیم بلند عرفانی، از دیرباز مورد توجه شاعران و نویسندگان این سرزمین بوده است. در این میان گاه با حکایت هایی روبه رو می شویم که به دلیل ظرفیت بالای ساختاری و مفهومی، روایت های مشابه و گاه گوناگونی از آنها ارائه شده است. حکایت ایاز و گوهر شکستن از این دسته حکایت هاست که عطّار، شمس تبریزی، مولوی و سلطان ولد آن را روایت کرده اند. در این مقاله به مطالعة روایت های گوناگون این حکایت با روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد مقایسه ای پرداخته می شود و ساختار روایی این چهار روایت بیان می شود. همچنین شباهت ها و تفاوت های روایت ها از نظر میزان توجه به عناصر داستانی از جمله شخصیت پردازی، صحنه پردازی، گفتگو و درونمایه توضیح داده می شود. این مقایسه نشان می دهد که کنش های داستانی در روایت مولوی بیش از سایر روایت هاست؛ صحنه پردازی، تنها در روایت مولوی دیده می شود؛ عنصر شخصیت پردازی در مثنوی معنوی برجسته تر از سه روایت دیگر است؛ همچنین مولانا و شمس تبریزی با استفاده از گفتگو های متناسب با موقعیت های شخصیت ها، بر نمایشی کردن روایت خود تأکید دارند.

۲۳۰۰.

سفر قهرمان در داستان «حمام بادگرد» براساس شیوة تحلیل کمپبل و یونگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم حسینی نسرین شکیبی ممتاز

منبع: ادب پژوهی سال ششم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۴۱ تعداد دانلود : ۱۱۷۴

قصه های عامیانه همچون اسطوره ها و داستان های رمزی قابلیت زیادی برای رمزگشایی دارند. حاتم نامه ها که در حدود قرن دهم و یازدهم در ایران رواج داشته اند نیز از قصه های عامیانه اند و بخشی از آنها، روایت «حمام بادگرد» است که گذر قهرمان را از دهلیز حمام و ورود وی به دنیای ناخودآگاهی، در بر می گیرد. در این جستار این روایت با رویکردی روان شناختی- اسطوره شناختی و از نظرگاه جوزف کمپبل و کارل گوستاو یونگ تحلیل شده است. حاتم در این داستان برای درک خویشتن، تمامی مراحل سلوک آیینی را با شناخت آنیما، قبول دعوت او برای سفر به ناخودآگاه، دریافت راهنمایی های پیر خرد و مبارزه با جنبه های متعدد سایة خود طی می کند و با خروج نمادین از حمام بادگرد، مراحل تشرف را می گذراند و با گذر از آب به تولد دوباره می رسد. وی پس از رسیدن به بیابان ناخودآگاهی، با نابودی طوطی سخنگوی درون (عقل منفعت طلب)، الماس درون خویش را می رهاند.

درخت حوزه‌های تخصصی