درخت حوزه‌های تخصصی

«مؤسسه اطلاعات علمی و فنی چین» (ایستیک)1 سازمانی است که با تکیه بر توان سازمان‌دهی اطلاعاتی خود، خدمات اطلاعاتی به جامعه عرضه می‌کند. خدمات اطلاعاتی یکی از حوزه‌هایی است که در حال حاضر پیشرفت سریعی دارد و این روند در قرن 21 نیز ادامه خواهد داشت. کارکنان بخش‌های اطلاعات علمی و فنی باید مبنای کار خود را بر اطلاعات علمی و فنی بگذارند، با نیازهای جامعه هماهنگ باشند، و رفع نیازهای اطلاعاتی کاربران را وظیفة خود بدانند و تنها در این صورت است که می‌توانند سهمی در قرن جدید داشته باشند. وظیفة اصلی مرکز تحلیل اطلاعات ـ یکی از بخش‌های کاری اصلی «ایستک» ـ عبارت از تأمین اطلاعات عمیقا سازمان‌دهی شده ـ اطلاعاتی که از بررسی و تحلیل دقیق برگرفته شده ـ برای تصمیم‌گیران تمام سطوح اجتماعی، و نیز ارائة پیشنهادهایی در امر تصمیم‌گیری است. این‌گونه‌ مشاورة اطلاعاتی، خدمات اطلاعاتیِ با ارزش افزودة بالایی محسوب می‌شود. امروزه با ورود فناوری اطلاعات به عرصة زندگی روزمرة اجتماعی، رایانه‌ای کردن سازمان‌دهی و تحلیل اطلاعات به ابزاری ضروری در امر بهبود کارآیی و اثربخشی بدل شده است. سیستم اطلاع‌رسانی رایانه‌ای که در خدمت تصمیم‌گیری است در واقع پیچیده‌ترین، کارآمدترین، و مؤثرترین بخش در سازمان‌های اطلاع‌رسانی و نیز نشانة جهت‌گیری تازه برای توسعه محسوب می‌شود. در دو سال گذشته، این مرکز که زیرنظر «ادارة برنامه‌ریزی کمیسیون دولتی علوم و فناوری» قرار داشت، ایجاد «ایساتپ» را به‌عنوان پروژه‌ای مهم در چارچوب هشتمین برنامة پنج سالة کشور آغاز کرد. این پروژه تلاشی است که به همت مرکز تحلیل اطلاعات «ایستیک» برای راه‌اندازی «سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری» در برنامه‌ریزی بلندمدت و راهبردهای علمی و فنی به مرحلة اجرا گذاشته شده است. در ادامه، معرفی مختصری از ایدة اولیه، شیوه‌ها و نتایج ایجاد این سیستم آمده است.

امروزه با توسعة فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، استفاده از آن ها با مقاومت کارکنان مواجه می شود که یکی از دلایل شکست سازمان ها در پیاده سازی و عملیاتی نمودن این گونه از فناوری های نوین است. با عنایت به گسترش روز افزون استفاده از رایانش ابری به عنوان پارادایم جدید ارتباطی در سازمان ها، تحلیل رفتار کاربران در مواجهه با این فناوری در هر یک از  سازمان های  کشور ضروری است. در این تحقیق مدل پذیرش فناوری که توسط دیویس ارائه شده است، برای تبیین عوامل تأثیرگذار بر پذیرش فناوری توسط کاربران سیستم های اطلاعاتی مورداستفاده قرارگرفته است. این مطالعه با رویکردی پیمایشی_توصیفی عوامل مؤثر بر تصمیم به استفاده از رایانش ابری را در میان کارکنان سازمان صداوسیمابر مبنای مدل پذیرش فناوری مورد بررسی قرار می دهد. بدین منظور پرسشنامة طراحی شده در بین 230 نفر از متخصصان حوزة فناوری اطلاعات و آشنا با این فناوری در سازمان صداوسیما توزیع شد، که ضریب پایائی این پرسشنامه با استفاده از آلفای کرون باخ  0.84حاصل شد. پس از انجام تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، با توجه به ضرایب تحلیل مسیر، درک سودمندی به عنوان مهم ترین عامل تأثیرگذار بر تصمیم به استفاده از رایانش ابری مشخص گردید. یافته های این پژوهش می تواند به عنوان خطوط راهنما مورداستفادة مدیران رسانه ملی در جهت تصمیم گیری اثربخش تر قرار گیرد.

در این‌ پژوهش‌ اطلاعات‌ کمّی‌ و توصیفی‌ از امکانات‌ ارائة‌ خدمات‌ اطلاع‌ رسانی‌ در کتابخانه‌های‌ دانشگاه‌ تهران‌ از جمله‌ دستیابی‌ به‌ اطلاعات‌ منابع‌، و انواع‌ برگه‌دان‌ها، فهرست‌های‌ چاپی‌، پایانه‌های‌ رایانه‌ای‌، چگونگی‌ دستیابی‌ به‌ منابع‌، ساعات‌ کار کتابخانه‌ها، چگونگی‌ عضویت‌، وضعیت‌ امانت‌ از نظر تعداد عنوان‌ها و طول‌ مدت‌ امانت‌، انواع‌ امانت‌ و چگونگی‌ مبادلة‌ منابع‌ و اطلاعات‌ آن‌، گردآوری‌ شده‌ است‌. یافته‌های‌ پژوهش‌ به‌ جدولهایی‌ تبدیل‌ و با توجه‌ به‌ نظرات‌ صاحبنظران‌ کتابداری‌ مورد تجزیه‌ و تحلیل‌ قرار گرفته‌ و در نهایت‌ نتایج‌ و پیشنهادهایی‌ ارائه‌ شده‌ است‌.

دسترسی در برابر نگهداری زمانی یکی از موضوعات داغ در دنیای اطلاعات بوده است و عملکرد خدمات تحویل مدرک تشکیل دهنده این قسمت بحث می‌باشد. این مقاله بر روی کار کانونی دانشگاه لیورپول متمرکز می‌شود و خدمات ارسال مدارک موجود و آینده را که مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته‌اند ترسیم می‌کند. متون مربوط ارجاع داده شده و پس زمینه‌های طرحهای هادی توضیح داده شده و معیارهایی که برای گنجاندن خدمات مورد استفاده قرار گرفته مطرح شده است. ارزشیابی کاملی از خدمات(1) BL’s inside، (2) BODOS، (3) Ei Text از‌شرکت‌اطلاع‌رسانی مهندسی الزویر(4)،‌ Uncover LAMDA(5) ارائه شده است. نتایج اولیه گزارش شده است*. از نتایجی که تاکنون به دست آمده حاکی از آن است که از خدمات مدرک در شکل کانونی خود نمی‌توان به عنوان حلال برای حل مسئله دسترسی در برابر نگهداری استفاده کرد.

منشأ و خاستگاه کرل در دههء 1980 به احساس نیازی برمی‌گردد که اعضای آن برای اشتراک رکوردهای فهرست ماشین‌خوان داشتند. هدفی که تحقق آن عمدتاً با ایجاد و راه‌اندازی شبکهء جانت (1) آسان‌تر شد. بودجهء دریافتی از بنیاد ولفسان(2) وکمیتهء هدایای دانشگاهی, ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی کنسرسیومی از رکوردهای فهرست‌ها را امکانپذیر کرد و این پایگاه از سال 1986 در دانشگاه منچستر مستقر شد. کرل در سال 1992 تبدیل به یک شرکت با مسئولیت محدود-با وضعیت حقوقی خیریه-شد و موقعیت خود را به عنوان فروشندهء واسطهء رکوردها-از طریق اُسی‌اِل‌سی(3)-تثبیت کرد و در سال 1993 از طریق ارائهء داده‌ها به طرح فالِت(4)-طرح بررسی کتابخانه‌های علمی-پژوهشی-به موضوعات گسترده‌تری در ارتباط با پشتیبانی پژوهشی پرداخت.   تغییرشکل‌پایگاه‌ اطلاعاتی کرل به‌ یکاُپَک(5) ملی با اعطای بودجهء ملی در طول سال‌های 5-1994 آغاز شد و –با افزایش تعداد اعضای کنسرسیوم به بیش از 20 عضو تا سال‌های 7-1996 -کرل مبادرت به طراحی یک برنامهء راهبردی نظام‌مند نمود تا از منابع و مواد پژوهشی عظیم موجود در نزد اعضا به سود کلیت جامعهء علمی و دانشگاهی بهره‌برداری نماید.

تغییرات زیادی در آموزش عالی بر مبنای فن‌آوری اطلاعات که زمینه رو به رشدی است، در حال وقوع می‌باشد. اطلاعات هم با سرعتی بیشتر از همیشه تولید می‌شود و هم بخش اصلی همهء اجزاء جامعه و اقتصاد را تشکیل می‌دهد. بسیاری از کارخانجات و شرکتها متکی به اطلاعات و فن‌آوری اطلاعات هستند. دانشجویان در حالی به دانشگاهها وارد می‌شوند که انتظار زیادی از اطلاعات و فن‌آوری دارند و به همین دلیل اعضاء هیئت علمی و مدیریت دانشگاه را با چالش‌های خاصی روبرو می‌سازند. رقابت برای پذیرش دانشجو، بودجه، و متخصصین فن‌آوری از رویدادهای معمول در درون و آموزش عالی است. تقاضا برای بودجه و عوامل حاکم1 از نظر سنجش نتایج فراگیری همه دانشجویان و برنامه‌های آموزشی در حال افزایش است. روزآمد کردن برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها به گونه‌ای که موجب رضایت دانشجویان و عوامل حاکم گردد چالش‌های مضاعفی را برای اعضاء هیئت علمی و مدیریت دانشگاه فراهم آورده است. انتظار بیشتر از بهره‌وری اعضاء هیئت علمی به لحاظ تدریس، پژوهش، و فعالیتهای پژوهشی تنش بیشتری را بر محیط دانشگاه تحمیل می‌کند. دانشجویان خواستار محیطهای آموزشی قابل انعطاف هستند، استفاده بیشتر از شبکه جهانی وب را در فعالیتهای آموزشی و فراگیری انتظار دارند و طالب دسترسی بی‌وقفه به اطلاعات هستند. همچنین متخصصین کتابداری و اطلاع‌رسانی به تغییرات فراوان ناشی از الکترونیکی شدن محیط اطلاع‌رسانی پرداخته‌اند و در تعامل با این محیط متغیر موفق بوده‌اند. سازمانهای تخصصی مانند انجمن کتابخانه‌های تحقیقاتی2 در حال تهیه معیارهای ارزشیابی برای کتابخانه‌های پژوهشی، فعالیتهای پژوهشی، شیوه‌های کسب اطلاعات و استفاده از آن، شیوه‌های جهانی اطلاع‌رسانی ودیگر فعالیتهای جدید مبتنی بر اطلاع‌رسانی می‌باشند. انجمن کتابخانه‌های دانشگاهی و پژوهشی3 فعالیتهای جدیدی را برای بخش‌های مختلف خود آماده کرده است، از جمله ارزیابی نتایج آموزش اطلاع‌رسانی در محیط آموزش عالی....

وشتن مقالات دانشجویی برای نسل پیشین فرایندی بالنسبه استاندارد بود. دانشجویان پژوهشگر به کتابخانه مراجعه کرده, با استفاده از برگه فهرستنویسی چند کتاب را-که همه آنها با نظر کتابداران حرفه‌ای و یا متخصصین انتخاب شده بود- برمی‌گزیدند. به چند نمایه نشریه ادواری نیز- که آنها هم توسط متخصصین بررسی و انتخاب شده بود- مراجعه نموده, چند مقاله مربوط به موضوع موردنظر را تکثیر می کردند و در نهایت گزارشی آماده در حدود دو هزار کلمه تحویل می‌دادند. امروزه, نوشتن مقالهء دانشجویی ساده‌تر و در عین حال سرشار از مسائل آزاردهنده‌ای است که حتی یک دههء قبل هم قابل پیش‌بینی نبود. حال دانشجویان پشت کامپیوتر خود نشسته, وارد دنیای جذاب ولی آشفته اینترنت می‌شوند, و عکسها و متونی را جستجو می‌کنند که منشاء معتبری ندارند و گاهی هم کاملاً نادرست‌اند. با فشار یک دکمهء موس(1), دانشجویان مذکور می‌توانند متون و تصاویر را ذخیره نموده, روی تصاویر کار کنند, آنها را در پروژه‌های چند رسانه‌ای گنجانیده (در حالی که چندان نگران مسائل حقوق موولف و نقل قول از منابع نیستند، پروژهء خود را از طریق شبکه برای استاد خود ارسال نمایند. انجام پژوهش و یا استفاده از مواد چاپی همیشه موجی از مشکلات را پدید آورده که دانشجویان دورهء کارشناسی را وادار به تسلیم می‌کند: استفاده از منابع قدیمی, مستند نساختن مقالات با ذکر منابع, عدم مراجعه به همه مطالب موجود و نظایر آن. اما امروزه این موانع تقریباً قدیمی شده, زیر با توجه به پراکندگی منابع خارج از محدودهء کتابخانه‌ها امکان خطا بسیار بیشتر شده است. رسانه‌های بیشتر, خطای بیشتر به جهت انفجار اطلاعات تولید و ذخیره شده, پراکندگی نامنظم اینترنت, انتقال از فرهنگی چاپ-محور به فرهنگ تصویر-محور توسعهء آرشیوهای صدا و سیما, و سهولت فراوان در امر تکثیر نوشتار و تصاویر توسط رسانه‌های الکترونیک. مشکلات دانشجویان نیز به گونه‌ای تصاعدی افزایش یافته است. اطلاعات بسیار زیاد است, بسیاری از آن از نظر کیفی مشکوک است, و از طرق متعدد نیز قابل دسترسی است. این دنیایی است که دانشجویان دانشگاه در آن زندگی می‌کنند و بقیهء عمر خود را نیز زندگی خواهند کرد. آیا دانشگاهها این دانشجویان را برای بقاء در چنین تکثر رسانه‌ای آماده می‌سازند؟ تغییرات حادث در محیط اطلاع‌رسانی با تغییرات ‌مهم دیگری در الگوهای شغلی دانشجویان و نیز تجارب و انتظارات دانشجویان از محیط دانشگاه همراه شده است. نوع دانشجویانی که در دانشگاه ثبت نام می‌کنند تفاوت عمده‌ای با دانشجویان نسل‌های پیشین دارد: دانشجویان بیشتری از طبقات اجتماعی مختلف به دانشگاه راه پیدا می‌کنند؛ سن آنها بالاتر است؛ به صورت نیمه وقت کار می‌کنند؛ گاهی اوقات به مرخصی تحصیلی رفته تا به مسائل شغلی و یا خانوادگی خود رسیدگی نمایند؛ در عین حال در دو یا چند رشته دانشگاهی به طور همزمان به تحصیل مشغولند؛ طول مدت تحصیل آنان شش سال است؛ بعد از اخذ مدرک کارشناسی به احتمال زیاد به تحصیلات خود ادامه داده؛ و بیشتر آنها سه یا چهار بار شغل خود را تغییر می‌دهند. علاوه بر آن, دانشجویان نیز با مهارتهای کاملاً متفاوتی وارد دانشگاه شده و در مقابل پیشرفتهای سریع و روشهای غیرمستقیم و غیره, پیوسته در تفکر و پژوهش احساس آرامش بیشتری می‌کنند. برای آنان, تصاویر دیداری, و نه کلمات, وسیلهء اصلی ارتباط و موجب تبادلات فرهنگی است.

فهرست کتابخانه, صورتی از کتابها و سایر مواد خواندنی موجود در یک کتابخانه یا چند کتابخانه است. این صورت معرّف کتابهایی را دربرمیگیرد که طبق یک طرح معین مرتب شده اند. تفاوتش با کتابشناسی در این است که فهرست صورتی است که منابع یک مجموعه, یک کتابخانه یا منابع مجموعه ای از کتابخانه های یک ناحیه یا کشور را ثبت, توصیف و نمایه میکند. فهرستنویسی به مراحل عملیات گوناگونی گفته میشود که برای تهیه معرفهای مواد خواندنی دریک مجموعه و نگهداری آن انجام میشود.

تکامل فوق العاده و بی سابقه حوزه های اطلاعات تخصصی, کار را در جریان زمان به یک سری دانش های مختلف مربوط گردانیده است. این دانش ها یا هم اکنون جاافتاده و استحکام یافته اند و با اینکه درحال قوام گرفتن و استحکام یافتن هستند. تکامل حوزه های اطلاعاتی تخصصی همچنین به تحقیق در مناسبات اساسی متقابل بین این حوزه ها و نیز بررسی ترتیب منطقی آنها در نظام دانش ها منجر شده است. ما در اینجا آنچه را که مربوط به حوزه های اطلاعات تخصصی می‌شود حوزه های موضوعی و آن دانش هایی را که به این حوزه ها مربوط هستند حوزه های احاطی نام می‌گذاریم.

در مقاله حاضر چهار توانایی شناختی (سرعت ادراکی، قیاس منطقی، درک فضایی و درک کلامی) کتابداران و استفاده کنندگان مقایسه شده است. بررسی نشان می‌دهد که متوسط توانائی قیاس منطقی و درک کلامی کتابداران بالاتر از استفاده کنندگان است. بنابراین تمایز بین توانایی‌های شناختی کتابداران و استفاده‌کنندگان را موجد پیامدهایی برایخ دمات کتابداری می‌داند. در بررسی سطح چهار توانایی شناختی در بین کتابداران دانشگاهی و دانشجویان، مشخص گردید که میانگین توانایی‌های درک منطقی و کلامی کتابداران، از دانشجویان بالاتر است. به دلیل تاثیر توانایی شناختی در بازیابی اطلاعات، این یافته‌ها، رهیافتهای مختلفی راکه در بازیابی اطلاعات برای کتابداران و دانشجویان مناسب است، توصیه می‌کنند. هوش یا توانایی عقلی، ترکیب پیچیده‌ای از عواملی است که توانایی شناختی نامیده می‌شود. نمونه‌هایی از توانایی شناختی شامل توانایی‌های استدلال، یادآوری، فهم زبانی، و تعیین موقعیت و درک موارد بصری است. این توانایی‌های شناختی درمطالعات تحقیقی متنوعی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. برای نمونه، پژوهش‌های مدیریتی نشان داده است که توانایی‌های شناختی، در چگونگی اجرای صحیح کارهای مشخص توسط افراد بحساب می‌آید. بررسی کتابخانه‌ای ثابت کرده است که افراد با سطوح عالی‌تری از توانایی‌های شناختی، معین، از سیستم بازیابی اطلاعات با کارایی بیشتری استفاده می‌کنند. در برسیهای جداگانه، تحقیق تاثیر چهار توانایی شناختی را بر موفقیت کتابداران دانشگاهی و کامیابی مراجعان کتابخانه‌های داشنگاهی در انجام پرس و جوهای استفاده کننده مورد ارزیابی قرار داده‌اند1. متعاقباً، محققین توانایی‌های شناختی کتابداران و استفاده کنندگان را مقایسه کردند. این مقاله نتایج قیاس مزبور را ارئه می‌دهد و تمایز در توانایی‌های شناختی کتابداران و استفاده کنندگان را موجد پیامدهایی برای خدمت کتابداری می‌داند.

سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک سازمان رسانه ای بزرگ، برای پیشبرد سیاست های خود به برندسازی برای جلب توجه و تاثیرگذاری بر مخاطبان نیاز دارد. هدف این مقاله، شناسایی مولفه های اثرگذار بر تصویر برند شبکه های سیمای جمهوری اسلامی ایران است. برای شناسایی این عوامل از روش دلفی استفاده شد. در دور اول، پس از مصاحبه ی عمیق با کارشناسان برندسازی، تبلیغات و رسانه، و مدیران شبکه های سیما، از طریق کدگذاری کیفی 56 عامل شناسایی گردید. این عوامل در سه دسته ی «رسانه»، «مخاطب» و «محیط» طبقه بندی شدند. در دورهای دوم و سوم، به وسیله ی پرسشنامه ی محقق ساخته، از میزان تاثیر هر کدام از این عوامل بر تصویر برند شبکه های سیما پرسیده شد. از آنجا که هدف دورهای دوم و سوم دستیابی به اجماع نظر پیرامون عوامل شناسایی شده بود، مجموعا 47 عامل از 56 عامل اولیه، مورد اجماع بیش از 60 درصدی اعضای پانل قرار گرفت. در پایان براساس مولفه های 47گانه شناسایی شده، الگوی مدور لایه ای عوامل موثر بر تصویر برند شبکه های سیمای جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد شد.

ضبط پروانه اختراع و اطلاعات موجود در آن, به تازگی و به دلایل مختلفی, برای صنعت اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. شرکتها, برای تحقیق و توسعه به طور جدی سرمایه گذاری می کنند. انتقال تکنولوژی بین المللی در حال افزایش است. تحقیق علمی به سویی هدایت می شود که تضمین کنند, دارای سود سریع و هنگفتی باشد. از زمانی که اهمیت پروانه اختراع در سیاستگذاری شرکتها افزایش یافته, اطلاعا ت به دست آمده از پروانه اختراع تبدیل به منبعی استراتژیک شده است. جستجوی اطلاعات, از پروانه اختراعات را میتوان تحت سه عنوان مختلف تقسیم کرد پروانه اختراعات به مثابه منابع اطلاعاتی برای تکنولوژی؛ حقوق صنعتی؛ و امور اقتصادی. هر یک از این عرصه ها مستلزم شیوه های جستجوی خاص خود است و استراتژی جستجوی هریک از آنها به یکدیگر متفاوت است.

از دههء 1950 تا امروز، کتابخانه‌ها بیش‌تر از هر زمان دیگری در طی تاریخ خود، دستخوش تغییرات سریع و عمیق شده‌اند. البته این تغییر به علت کاربرد رایانه و فناوری‌های مخابراتی پیش آمده است. فناوری، کلیه فعالیت‌های ما را در زمینه نگهداری رکوردها بهبود بخشیده و در ترویج اشتراک منابع بین کتابخانه‌ها بسیار موفق بوده است. کتابخانه بدون دیوار هم اکنون واقعیت پیدا کرده زیرا بسیاری از افراد، اکنون می‌توانند به فهرست‌هایی دست یابند که نمایشگر منابع موجود در یک کنسرسیوم کتابخانه‌ای است و حتّی در پاره‌ای موارد می‌توانند از راه دور به نام خود از کتابخانه‌های دیگر کتاب دریافت کنند یا فتوکپی مورد نیاز خود را درخواست نمایند؛ این مواد بعداً به طور مستقیم از طریق پیک، پست، یا به شیوه‌های الکترونیکی به دست آن‌ها می‌رسند. کتابخانه‌ها از جهت در اختیار قرار دادن پایگاه داده‌های الکترونیکی به صورت سی‌دی-ر‌ام، یا تسهیل در دستیابی شبکه‌ای به منابعی که موجودیت فیزیکی در کتابخانه ندارند، بسیار مفید بوده اند. بعضی از کتابخانه‌ها از این منابع برای ارائه خدمات‌آگاهی‌رسانی جاری(1) سفارشی‌به استفاده‌کنندگان خاص بهره گرفته‌اند. پیشرفته‌ترین کتابخانه‌ها از نظر فناوری، بیش‌تر تکنولوژی خود را به مراجعین راه دورمعطوف می‌کنند، که خدمات الکترونیکی دریافت می‌کنند ولی اصلاً لازم نیست شخصاً به کتابخانه مراجعه کنند. ظاهراً فناوری همه مشکلات را حل کرده و همه چیز در کتابخانه عالی است. آیا به راستی این گونه است؟

در شئون مختلف نظام اطلاع‌رسانی کشور پراکندگی و تشتت مشخصی حاکم است. یکی از عوامل موثر در این ناهماهنگی، نبود الگویی واحد برای ذخیره اطلاعات کتاب شناختی بر روی رسانه های جدید اطلاع رسانی ـ همچون کامپیوتر ـ در سطح ملی است. کشورهای پیشرفته از سالها پیش و کشورهای در حال توسعه طی دهه اخیر، هر یک الگویی ملی را برای خود طراحی و مورد استفاده قرار داده اند. در ایران نیز، پیش نویس الگویی تحت عنوان «ایران مارک» توسط مراکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، با اقتباس از الگویی به نام «یو. اس. مارک» که در کتابخانه کنگره مورد استفاده قرار گرفته، تدوین شده است. امید است این پیش نویس بتواند بین مراکز اطلاعاتی، نقش موثری را در هماهنگ نمودن شیوه‌های ذخیره و مبادله اطلاعات کتاب شناختی، ایفا نماید. این مقاله مروری است بر شرایط فعلی حاکم بر مراکز اطلاعاتی کشور و تشریح دلایل لزوم استفاده از یک الگوی ملی. در پایان مقاله نیز، خلاصه ای از الگوی مزبور ارائه شده است.

این بررسی به منظور رشد سالانه منابع ردیف اول علوم دامپزشکی, تعیین مجلات هسته, مشخص کردن نیمه عمر و کاربردهای کتابسنجی برای کتابداران کتابخانه های علوم دامپزشکی انجام شد. کاربرد تحلیل استنادی با استفاده از نشریه Journal Citation Report منجر به فهرستی از 15 مجله هسته شد. از این فهرست می توان به عنوان مبنای یک طرح آگاهی رسانی جاری استفاده نمود. قانون پراکندگی برادفورد در منابع ردیف اول علوم دامپزشکی نیز همانند سایر علوم مصداق دارد. اگر منابع ردیف اول هر 15 تا 20 سال دو برابر شود, آنگاه هر 7 تا 8 سال نیمی از آن ها کهنه می شود. نیمه عمر منابع علوم دامپزشکی 5/7 سال است. اکثر متخصصین این رشته استفاده از سیستم اطلاعاتی بازیابی مبتنی بر ردیابی منابع مقالات مجلات را ترجیح می دهند.

در این گفتار تاریخچه مختصر توسعه کتابداری و دکومانتاسیون در بنگلادش همراه با معرفی مهمترین کتابخانه ها و مراکز اسناد این کشور  آمده است. تقریباً تمام کتابخانه ها و مراکز اسناد با مشکلاتی از قبیل کمبود جا، بودجه،  ناکافی بودن تعداد کارکنان آموزش دیده و مجموعه های محدود روبرو هستند.

امروزه هیچکس خدماتی که شبکه ها در اشتراک منابع سخت افزاری و نرم افزاری انجام می دهند، نفی نمی کند. برای مراکزی که به نحوی بخواهند در جهت کاهش هزینه، وقت و انرژی گامهای اساسی بردارند، آشنائی با شبکه، کاربرد، ریخت‌شناسی های مختلف آن، مزایا، مشکلات اجرائی و پیاده سازی آنها، لازم است. برای مراکز اطلاع رسانی ای که وظیفه اصلی شان پشتیبانی علمی از محققان و پژوهشگران و استفاده کنندگان از اطلاعات است؛ و ضرورتاً از ابزارهای ذخیره و بازیابی اطلاعات به شیوه‌های نوین (سخت‌افزاری- نرم‌افزاری) بهره می برند، لازم و ضروری است که از ساختارهای شبکه‌ای دیسک‌های فشرده نوری و نحوه اشتراک منابع اطلاعاتی در این محیط، آگاهی داشته باشند. این متن، سعی دارد علاوه بر ارائه آگاهی‌های بسیار کلی و عمومی در خصوص شبکه‌ها و کاربرد آنها ـ که بویژه می تواند مورد استفاده متخصصان حوزه علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی قرار گیرد ـ در خصوص شبکه‌های اطلاعاتی دیسکهای فشرده نوری و شیوه‌های مختلف ارائه خدمات اطلاعاتی از این طریق، مطالبی را عنوان نماید. در همین راستا، تجربه مرکز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی جهاد سازندگی (JSIS) در زمینه شبکه اطلاع‌رسانی با عنوان (JSISNET) نیز با تاکید بر شبکه دیسک‌های فشرده نوری مطرح می گردد.

بررسی نظامهای اطلاعات کتابشناختی و کتابخانه های مهم در برزیل نشان داده است که مهمترین مشکلات بترتیب اهمیت عبارتند از: کمبود کارمندان با تجربه، کمبود منابع مالی، کمبود رهنمودهای رسمی، مشخص نبودن سیاستهای دولت وکمبود شبکه ها و فقدان همکاری لازم. مشکلات فنی صرف، در مرتبه پائینتری قرار می گیرند. کمبودهای آموزشی و تعلیمات حرفه ای نیز در مقایسه با تجربه از اهمیت کمتری برخوردار است. پاسخ دهندگان هیچ گونه تمایزی بین تجربه تحلیل گران نظام با کتابخانه و تجزیه کتابداران با کامپیوتر قائل نشده اند. بعبارت دیگر مشکل اصلی، ارتباط بین این دو حرفه است. سادگی نظامها، کمبود تجهیزات کامپیوتری درون سازمانی و بالا بودن میزان اشتباهات در دروندهی اطلاعات به نظامهای خودکار، همگی نمایانگر کمبودهای مالی هستند. همچنین کمبود برنامه ریزی ملی که اغلب امری حاشیه ای تصور می‌شود وجود دارد، و ارگانهای مرکزی کتابخانه ای و اطلاع رسانی ضعیف می باشند و تبادل اطلاعات بین سازمانها تقریباً بصورت اتفاقی است. غالباً خودکار کردن نظامها بطور منفرد صورت می گیرد و هیچگونه مبادله داده های کتابشناختی بین کتابخانه ها وجود ندارد. نویسندة مقاله تعدادی طرحهای کوچک مقدماتی را برای گسترش تجربیات عملی در سراسر مملکت پیشنهاد می کند.

کتابدار ما هر کسی است که اطلاعات را در اسرع وقت در اختیار درخواست کننده قرار دهد. تعداد انگشت شماری از کتابداران امروزی به این درجه از تبحر رسیده اند. مسئله ای که همه جا به چشم می‌خورد این است که منابع موجود در هر کتابخانه ای جوابگوی نیاز متقاضیان نیست. نظر به افزایش تعداد انتشارات کتب و مجلات و با توجه به افزایش قیمتها در مقایسه با درآمدها، مراجعه به کتابخانه ها افزایش یافته و در نتیجه کتابداران برای پاسخگویی به نیاز متقاضیان، مجبورند با از خود گذشتگی بیشتری سعی نمایند. و این مسئله در تمام کتابخانه های سراسر دنیا مشاهده می شود. فقر اطلاعات یک موضوع نسبی است و نسبت آن همیشه هم با محدودیت های اقتصادی هماهنگ نیست. حتی کشورهایی که زیربنای اقتصادی قوی دارند ممکن است با فقر اطلاعاتی بویژه در مناطق روستایی مواجه باشند. اگرچه درجه فقر اطلاعاتی در بین کشورها با نوساناتی توام است؛ اما دسترسی به اطلاعات در حال افزایش، با قیمتی که امکان پرداخت آن توسط متقاضیان وجود داشته باشند، به عنوان یک مسئله بین المللی مطرح می باشد. در بسیاری از کشورها همکاری بین کتابخانه ای، توسط سیاستمداران و کتابداران، البته بعنوان یک مرهم و نه به عنوان یک چاره اساسی، صورت می پذیرد. وقتی که ما به یک مراجعه کننده توضیح می‌دهیم که، مدرک موردنظر او در کتابخانه وجود ندارد، بلافاصله می پرسد که آیا کتابخانه دیگری را می‌شناسید که مدرک موردنظر را داشته باشد؟ آیا شما می توانید هر چه سریع تر آن را برای من تهیه نمایید؟ این مقاله، نحوه برخورد ما با این مسئله و چگونگی انتقال اطلاعات بوسیله دستگاههای الکترونیکی، از یک کتابخانه به کتابخانه دیگر در سراسر جهان را مطرح می کند.