محمد امیری

در سالهای اخیر جمعیت شناسان اقدام به افزودن متغیر «سطح آموزش» به عنوان بُعد سوم تحلیل های جمعیت شناختی کرده اند. در این پژوهش، براساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن سالهای متفاوت، ضمن واکاوی برخی شاخصهای مهم آموزشی همچون میزان ثبت نام، میزان دسترسی به سطوح مختلف تحصیلی در میان گروه های مختلف سنی و جنسی، برابری جنسیتی آموزش، به تحلیل وضعیت پویایی های جمعیت لازم التعلیم و دانش آموزی ایران و آینده نگری آن تا سال 1409 پرداخته شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد که جمعیت دانش آموزی ایران در دهه های اخیر تحولات جمعیت شناختی قابل توجهی را پشت سر گذاشته است و در مجموع، سیر رشد آن (در سه مقطع تحصیلی) تا میانه دهه 1370 ادامه داشته و پس از آن روند کاهشی پیدا کرده است. در تحلیل این تغییر و تحولات آماری، به خوبی آثار باروری بسیار بالای دوره 1357 تا 1364 و کاهش شدید بعد از آن دوره را مشاهده می کنیم. به خلاف رشد متوالی کل جمعیت ایران طی سالیان اخیر و تداوم آن در آینده، تعداد و همچنین سهم جمعیت لازم التعلیم ایران از 4/30 درصد از کل در سال 1365 به 4/18 درصد در سال 1390 کاهش یافته است. برابر پیش بینی های جمعیتی سازمان ملل(2012) با فرضیات نوع متوسط، سهم جمعیت لازم التعلیم ایران از کل تا سال 1409، به 6/14 درصد کاهش خواهد یافت. براساس سناریوی «افزایش در سطح متوسط میزان ثبت نام»، جمعیت دانش آموزی 6 تا 17 ساله ایران، 12461249 نفر برای سال 1399، 12346772 نفر برای سال 1404، و 11071393 نفر برای سال 1409 برآورد می شود. چنانچه میزان ثبت نام در سال 1409 نسبت به سال 1390 تغییری نداشته باشد، با وجود حدود دو برابر شدن کل جمعیت ایران در 1409 نسبت به سال 1365، جمعیت دانش آموزی این دو دوره تقریباً برابر خواهد بود. این پدیده به دلیل تغییرات قابل ملاحظه در ساختار سنی جمعیت و سال خوردگی آن در سالهای آینده است که در پی آن اکثریت جمعیت کشور در سنین بزرگسالی و خارج از سن تحصیلات عمومی قرار خواهند گرفت.

هدف از این پژوهش تعیین تأثیر آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نستوهی دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران در سال 1392 بود حجم نمونه طبق فرمول کوکران 60 نفر با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شد. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه نستوهی کوباسا دارای 50 سؤال چهار گزینه ای استفاده شد آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات در زمینه مبانی، مفاهیم و اصطلاحات، دانش و مهارت طی 15 جلسه، 2 ساعت انجام پذیرفت این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و مرحله پیگیری است جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون تحلیل کو و اریانس و آزمون T همبسته) استفاده شده نتایج پژوهش نشان داد که میزان نستوهی دانش آموزانی که آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات را دریافت کرده اند به طور معنی دار بالاتر از میزان نستوهی دانش آموزان است که این آموزش را دریافت نکرده اند. آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نستوهی دانش آموزان مؤثر و در طول زمان از پایداری مناسبی برخوردار است.

آیه تطهیر یکی از پرمناقشه ترین آیات قرآن بین مفسران فریقین پیرامون مسئله عصمت اهل بیت^ است. مفسران شیعه «اهل البیت» را مختص خمسه طیبه^ می دانند و در مقابل، برخی از مفسران اهل سنت «اهل البیت» را مختص زنان پیامبر، برخی دیگر شامل زنان پیامبر و خمسه طیبه و برخی دیگر آن را اعمّ از خویشان و اقوام پیامبر و ... می دانند. در این بین یکی از ادلّه مفسران شیعه بر این ادعا، «تغییر ضمیر» از جمع مؤنث به جمع مذکر در آیه تطهیر است. این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی جهت نقد و ارزیابی این مطلب، به واژه شناسی کلمه «اهل» و موارد استفاده آن در لغت و قرآن پرداخته و به این نتیجه رسیده است که هر چند با استشهاد به شواهد تاریخی و استناد به روایات متقن، می توان ثابت کرد «اهل البیت» اختصاص به خمسه طیبه دارد، اما استناد اغلب مفسران شیعه به «تغییر ضمیر» محل بحث و تأمل است.

هدف این تحقیق بررسی رابطه بین ادراک از محیط کلاس با سرزندگی تحصیلی دانشجویان دانشکده های علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشجویان پردیس علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران تشکیل می دادند (6728= N). برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و تعداد 363 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند که گزینش آنها با استفاده از روش طبقه ای متناسب صورت گرفت. برای گرداوری اطلاعات از پرسشنامه ادراک از محیط کلاس و پرسشنامه سرزندگی تحصیلی استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه ها با استفاده از نظر متخصصان و پایایی آنها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج نشان داد بین ادراک از محیط کلاس و سرزندگی تحصیلی دانشجویان رابطه مثبت و معنی داری در سطح P<0/01 وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که از بین مؤلفه های ادراک از محیط کلاس، تنها مؤلفه انتخاب قابلیت پیش بینی سرزندگی تحصیلی دانشجویان را داشت.

در این پژوهش، عوامل «بازماندگی تحصیلی فرزندان» در دو سطح«خانواده» و «استان محل زندگی» با روش مدلهای خطی سلسله مراتبی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بنابر تحلیلهای انجام شده،میانگین «نسبت فرزندان محروم از تحصیلات بالاتر از دوره راهنمایی در خانواده» در میان استانها تفاوتی معنا دار با همدیگر دارد. این به معنای تأثیر ویژگیهای سطح دوم (استان) بر تغییرات میانگینِ سطح اول(خانواده)است و لزوم به کارگیری مدل چند سطحی را تأیید می کند. براساس برآوردها، بیشترین تفاوت ها در نسبت بازماندگی تحصیلی مربوط به سطح خانواده است.در سطح استانی،وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانواده رابطه منفی معنادار با نسبت بازماندگی تحصیلی فرزندان درون استانها دارد؛ اما درباره شدت این رابطه، یافته ها نشان می دهند که هرچه میانگین «نسبت فرزندان بازمانده از تحصیل خانواده» در استانی بالاتر باشد، شدت رابطه وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانواده و بازماندگی تحصیلی فرزندان کاهش می یابد و در مقابل، هرچه این میانگین کمتر باشد، شدت این رابطه افزایش می یابد. به سخن دیگر، در استانهایی که میزان بازماندگی از تحصیل زیاد است، عوامل زمینه ای دیگری افزون بر وضعیت خانواده ها، همچون شاخصهای توسعه استان، وضعیت آموزش و ...، در تشدید این مسئله مؤثر هستند. در نهایت می توان اذعان کرد که نقش وضعیت اقتصادی-اجتماعی «خانواده» درمقایسه با وضعیت «استان»،در مسئله بازماندگی تحصیلی فرزندان از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چرا که شدت تأثیر پایگاه اقتصادی-اجتماعی خانواده بر وضعیت تحصیلی فرزندان،در استانهای متفاوت با هر نوع زبان و گویش و نیز با هرسطح از توسعه یکسان بوده است. یافته های این پژوهش، همچنان بر نقش بی بدیل خانواده در تربیت و جامعه پذیری فرزندان تأکید دارد.

نوع نگرش نوجوانان نسبت به مقولات سلامت و رفتارهای سلامت جویانه می تواند تضمین کننده سلامت جسمی، روانی و اجتماعیِ حال و آینده آنها و منجر به افزایش امید زندگیِ سالم جمعیت گردد. هدف اصلی این پژوهش، مطالعه تعیین کننده های اجتماعی و جمعیت شناختیِ رفتارهای سلامت جویانه در بین نمونه ای 670 نفری از جمعیت نوجوان 12 تا 18 ساله در شهر تهران است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کمّی است و به روش پیمایشی (همبستگی) انجام گرفته است. میانگین نمره کل این شاخص برای «پسران» 2/54 و برای دختران 3/52 از 100 به دست آمده است. براساس تحلیل های استنباطی چندمتغیّره و تحلیل مسیر 26 متغیر، مهم ترین مؤلفه های جمعیتی، اجتماعی و مذهبی اثرگذار بر رفتارهای سلامت نوجوانان به ترتیب اهمیت عبارتند از 9 متغیر: «توجّه افراد پیرامون به سلامت»، «سن فرد»، «نگرش فرد به سلامت»، «رفتارهای مذهبی»، «تحصیلات پدر»، «فاصله سنی با فرزند بعد»، «بُعد خانوار»، «نگرش معنوی و مذهبی» و «وضعیت زناشویی والدین». این متغیّرها توانسته اند حدود 36 درصد از واریانس و تفاوت رفتارهای سلامت نوجوانان را تبیین کنند. براساس پارادایم تعیین کننده های اجتماعی سلامت، در این پژوهش متغیرهای اجتماعی و مذهبی در مقایسه با متغیرهای جمعیتی وزن بیشتری در تبیین رفتارهای سلامت جویانه نوجوانان برعهده دارند. ارائه تبیین و تحلیلی جامع از وضعیّت باورها و رفتارهای سلامت محور نوجوانان، مداخله دیگر مؤلفه های ساختاری و روانشناختی افزون بر متغیرهای این پژوهش را ضروری می نماید.

آیه تطهیر یکی از پرمناقشه ترین آیات قرآن بین مفسران شیعه و اهل سنت، پیرامون مسئله عصمت «اهل بیت» است. شیعه «اهل بیت» را مختص خمسه طیبه(ع) می داند و در مقابل، برخی از علمای اهل سنت «اهل بیت» را مختص زنان پیامبر، برخی دیگر شامل زنان پیامبر و خمسه طیبه و برخی دیگر «اهل بیت» را اعمّ از خویشان و اقوام پیامبر و... می دانند. در این بین یکی از ادلّه مفسران شیعه بر این ادعا، «تغییر ضمیر» از جمع مؤنث به جمع مذکر در آیه تطهیر است. این پژوهش با رویکردی توصیفی - تحلیلی در پی نقد و ارزیابی این مطلب، به واژه شناسی کلمه «اهل» و موارد استفاده آن در لغت و قرآن پرداخته و به این نتیجه رسیده است که هرچند با دلایل متقن عقلی و نقلی می توان ثابت کرد «اهل البیت» اختصاص به خمسه طیبه دارد، اما استناد اغلب علمای شیعه به «تغییر ضمیر» محل بحث و تأمل است.

مقدمه: اطلاعات صحیح و جامع، چنانچه به موقع در اختیار مدیران قرار گیرد، خطر اتخاذ تصمیمات نادرست را به حداقل خواهد رساند. پر واضح است که در سازمان های متلاطم امروزی، سیستم اطلاعات بیمارستانی (HIS یا Hospital information system) می تواند نقش مهمی را ایفا نماید. این پژوهش با هدف ارزیابی مدیران و کاربران شبکه در خصوص تأثیر سیستم اطلاعات مدیریت بیمارستانی بر عملکرد و فرایندهای کار بیمارستان امام حسین (ع) شاهرود در سال 1387 انجام شد. روش بررسی: این پژوهش کاربردی است که به شیوه ی توصیفی- مقطعی انجام شد. با توجه به محدود بودن کاربران و مدیران (142 نفر) و نیاز به اطلاعات دقیق، تمام نمونه ها به روش سرشماری مورد مطالعه قرارگرفتند و پرسش نامه ای حاوی 27 سؤال (7 سؤال عمومی و20 سؤال تخصصی) در اختیار آنان قرار گرفت که به صورت خود ایفا تکمیل گردید. اعتبار پرسش نامه به روش علمی تأیید و پایایی آن برابر 879/0 بود. جهت تحلیل داده ها از نرم افزار 16SPSS استفاده گردید و نتایج به صورت جداول و نمودار نمایش داده شد. یافته ها: 1/33 درصد از افراد مورد مطالعه مرد و 9/66 درصد زن بودند. 6/64 درصد افراد دارای مدارک تحصیلی لیسانس و بالاتر و 4/35 درصد دارای مدارک تحصیلی پایین تر بودند. 2/9 درصد از افراد منشی، 5/8 درصد بهیار، 7/57 درصد پرستار، 9/6 درصد سرپرستار بودند و 7/17 درصد را سایر رشته ها مانند اتاق عمل، مامایی، رادیولوژی و علوم آزمایشگاهی تشکیل می دادند. میانگین نمرات کلی (92/71 از 100) حاکی از نگرش مثبت کاربران و مدیران بود. میانگین نمرات نگرش منشی ها بیش از سایر کاربران و میانگین نمرات نگرش سرپرستاران و سوپروایزرها کمتر از سایر گروه ها بود. بین میانگین نمرات نگرش با سن، جنس، تحصیلات، مدت زمان کار با شبکه در روز و شغل رابطه ی معنی داری مشاهده نشد (05/0 < P)؛ اما بین میانگین نمرات نگرش با سابقه ی کار رابطه ی معنی داری مشاهده گردید (02/0 = P). نتیجه گیری: به منظور بهبود نگرش کلیه ی کاربران به خصوص مدیران (با توجه به بالا نبودن نمره ی نگرش)، برگزاری کارگاه های آموزشی در زمینه ی کاربرد تکنولوژی های نوین اطلاعات در مدیریت اثربخش و ارایه ی پس خوراندی از کارکرد شبکه با رویکرد، تحلیل هزینه- کارآیی، هزینه- منفعت و هزینه- اثربخشی می تواند به بهبود وضعیت فعلی کمک نماید.

هدف پژوهش، تعیین اثربخشی آموزش ایمن­سازی در مقابل استرس بر علائم اختلال جسمانی کردن بیماران دیابتی بود. روش پژوهش آزمایشی و جامعه آماری شامل 2630 نفر بیماران دیابتی مؤسسه خیریه دیابت اصفهان بود که از میان آن ها 16 زن و 14 مرد به طور تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند و پرسشنامه سلامت عمومی 28 سؤالی را قبل و پس از مداخله تکمیل کردند. در هرگروه 8 زن و 7 مرد بودند. گروه آزمایش، آموزش گروهی ایمن سازی در مقابل استرس را طی 6 جلسه100 دقیقه ای با میانگین فاصله زمانی جلسات 6 روز دریافت کرد و گروه گواه این آموزش را دریافت نکرد. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش مزبور موجب کاهش معناداری در میانگین نمره های علائم جسمانی کردن گروه آزمایش نسبت به گروه گواه شده است (001/0 p< ). بنابراین، آموزش ایمن سازی در مقابل استرس می­تواند به ­عنوان یک روش مداخله­ای مفید، برای بهبود علائم جسمانی کردن بیماران دیابتی به­کار رود.

هدف پژوهش تعیین اثربخشی آموزش ایمن سازی در مقابل استرس بر سلامت عمومی بیماران دیابتی بود. روش: روش پژوهشی آزمایشی و جامعه آماری شامل 2630 نفر بیماران دیابتی مرکز دیابت مرکز دیابت اصفهان بود که از میان آنها 16 زن و 14 مرد به طور تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند و پرسشنامه سلامت عمومی 28 سؤالی را قبل و بعد از مداخله تکمیل کردند. درهرگروه 8زن و 7مرد وجود داشت. گروه آزمایش، آموزش گروهی ایمن سازی در مقابل استرس را طی 6 جلسه 90 دقیقه ای با میانگین فاصله زمانی جلسات 6 روز دریافت کرد و گروه گواه این آموزش را دریافت نکرد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که آموزش مزبور به طور معناداری میانگین نمرات کل سلامت عمومی گروه آزمایش را نسبت به گروه گواه افزایش داده است. نتیجه گیری : آموزش ایمن سازی در مقابل استرس را میتوان به عنوان یک روش مداخله ای مفید برای بهبود سلامت عمومی بیماران دیابتی به کار برد.

آگاهی از قابل اعتماد بودن اطلاعات مالی به دلایل مختلفی از جمله تضاد منافع ، پیچیدگی رویدادهای اقتصادی و ... از اهمیت ویژه برخوردار است . از طرف دیگر ورشکستگی به تقصیر و تقلب شرکتهای بزرگ همچون انرون و تایکو و ... موجب شد مساله استفاده از خدمات حسابرسان مستقل و نظارت دقیق و توجه به کیفیت گزارشات حسابرسی ، مورد توجه جدی قرار گیرد . بر اساس تحقیقات گسترده انجام شده در دنیا از جمله دی آنجلو (1981) ، لام و چانگ (1994) ، چانتائو(2007) و ... عوامل موثر بر کیفیت گزارشهای حسابرسی شامل اندازه ، تنوع صاحبکار ، شهرت و ... می باشد و به موجب نظریه های غالب و پذیرفته شده در دنیا ، کیفیت گزارشات موسسات حسابرسی بزرگ نسبت به کوچک و موسسات حسابرسی غیرمتنوع و تخصص گرا نسبت به متنوع بیشتر است . براین اساس در خصوص عوامل موثر بر کیفیت ، دوعامل تنوع صاحبکار ( متنوع و غیرمتنوع) و اندازه ( بزرگ و کوچک) که به صورت میدانی قابل تحقیق می باشد انتخاب و کیفیت حسابرسی نیز قرینه ای بر عدم قصور تلقی گردید . تحریفات با اهمیت کشف نشده در گزارشهای حسابرسی بعنوان نماد کیفیت انتخاب و بر این مبنا موسسات از نظر تنوع و اندازه مورد ارزیابی قرار گرفتند . از آنجائیکه بر اساس تحقیقات گسترده ، تاثیر عوامل موثر بر کیفیت بر واکنش بازار و تغییر سود هر سهم نیز اثبات شده بود ، بنابراین ضریب همبستگی بین تغییرات قیمت و سود سهام در دو بخش تنوع و اندازه مورد بررسی و آزمون قرار گرفته و بر اساس نتایج آزمون های انجام شده ، فرضیه های تحقیق مورد تائید قرار نگرفت . البته دلایل رد فرضیه ها را می توان در درون عوامل دیگری جستجو نمود و پاسخگویی به برخی از پرسش ها به انجام پژوهش های آتی موکول شده است . 

دوران استبداد صغیر به دورانی گفته می شود که در فاصله 23 جمادیت الاول 1326 تا 27 جمادی الثانی 1327 بار دیگر استبداد بر نظام سیاسی ایران حاکم شد در این مقاله،به نقش کشورهای روسیه ،انگلیس ،آلمان ،فرانسه و عثمانی در تحولات مشروطه خواهی ایرانیان با تکیه بر تحلیلهای روزنامه حبل المتین اشاره می شود .

مکتب فرانکفورت توسط ماکس هورکهایمر در دانشگاه فرانکفورت بنیان گذاری شد و باعث مطرح شدن چهره های برجسته ای هم چون تئودور آدورنو، هربرت مارکوزه و والتر بنیامین و ... در جهان گردیده است. گرایش کلی طرف داران این مکتب، مارکسیسم بود. مکتب انتقادى در برگیرنده انتقاد از جامعه و نیز نظام هاى گوناگون معرفتی است و هدف نهایى آن افشاى دقیق تر ماهیت جامعه است. انتقادهاى عمده آن عبارتنداز: الف) انتقاد به نظریه مارکسیستى ب) انتقادهایى به اثبات گرایى ج) انتقادهایى از جامعه شناسى د) انتقاد از جامعه نوین. نظریه انتقادى نیز محصول گروهى از نئومارکسیست هاى آلمانى این مکتب است که از حالت نظریه مارکسیستى به ویژه از گرایش آن به جبرگرایى اقتصادى دل ِ خوشى نداشتند.این نظریه بیشتر از انتقادهایى ساخته شده است که از جنبه هاى گوناگون زندگى اجتماعى و فکری به عمل آمده است. این نظریه از کار «مارکس» الهام گرفته و هدف اصلی نظریه انتقادی نشان دادن روابط قدرت در چارچوب پدیده های فرهنگی است. مقاله حاضر با نگاهی اجمالی به مکتب فرانکفورت و نظریه اجتماعی از طریق روش اسنادی به این مکتب پرداخته است