فریدون احمدی

سیستم اطلاعات بازاریابی بعنوان سیستمی در جهت حمایت از تصمیمات بازاریابی مدیران بازرگانی در سازمان ها شناخته می شود. این سیستم اطلاعات لازم را از محیط گرفته، تجزیه و تحلیل نموده و آن را به منظور فهم بهتر آمیخته های بازاریابی در اختیار تصمیم گیران قرار می دهد. در این خصوص نکته مهم آنست که سیستم مذکور به تنهایی نمی تواند در شناسایی نقاط حساس و اثربخش در بازار ...

این مقاله تلاش می کند تا با بررسی عوامل مؤثر بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی، این امکان را برای دانشگاهها ایجاد کند تا در برنامه های آموزشی و پرورشی نیروی انسانی، مطابق یک الگوی از پیش طراحی شده، مؤثرتر و کاراتر عمل کنند .نتایج حاصل از تحقیقات مختلف نشان می دهد عوامل ساختاری، رهبری، شخصیتی، فرهنگی و ارزشی از جمله عواملی هستند که بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی تاثیر دارند. مطابق این یافته ها، هر چه ساختار سازمان یافته تر باشد، بروز رفتار شهروندی سازمانی بیشتر است. هر اندازه سبک رهبری مدیران به سمت ویژگی های رهبری تحول آفرین حرکت کند، بروز رفتار شهروندی سازمانی بیشتر خواهد بود. در مورد عوامل شخصیتی، نتایج حاصل از تحقیقات نشان می دهد ویژگی های سمت راست عوامل شخصیتی (Big five) بیشترین تاثیر را بر بروز رفتارهای شهروندی سازمانی دارند. در خصوص نقش عوامل فرهنگی، نتایج بیانگر این واقعیت است که سمت راست طیف ششگانه فرهنگ سازمانی هافستد، نقش مهمی بر بروز رفتار شهروندی سازمانی دارد. تحقیقات انجام شده در مورد عوامل ارزشی نیز نشان می دهد سرمایه اجتماعی و عدالت سازمانی، دو عامل مهم و کلیدی در بروز رفتارهای شهروندی سازمانی است. با اتکا به این عوامل، لازم است دانشگاه نسبت به آموزش و پرورش نیروی انسانی که واجد ویژگی های فوق باشند، با جدیت اهتمام ورزد.

مقاله حاضر درصدد است تا با مطالعه منابع متعدد به ارائه الگوها و مدلهایی بپردازد که براساس آن بتوان کیفیت خدماتی را که سازمان تأمین اجتماعی به مشتریان خود ارائه می دهد سنجش کرد. عموماً مدلهایی که ارائه می شوند، مدلهایی هستند که صاحب نظران مختلف در کشورهای پیشرفته برای سنجش خدمات سازمانهایی از جمله بانکها، سازمانهای بیمه گر و ... ارائه کرده اند. با توجه به اینکه سازمان تأمین اجتماعی در ایران به عنوان یکی از سازمانهای مهم خدماتی، وظیفه خطیر خدمت دهی به جمع کثیری از افراد جامعه را برعهده دارد و رضایت مندی افراد جامعه از این سازمان بسیار حائز اهمیت است، می توان با بهره گیری از این مدلها و بومی ساختن آنها هر از چند گاهی کیفیت خدمات ارائه شده سازمان را مورد سنجش قرار داد و در صورت لزوم نسبت به اصلاح وضع نامطلوب تمهیدات لازم را اندیشید.

هدف مقاله حاضر شناسایی رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی ، مدیریت کیفیت جامع و عملکرد سازمانی شرکتهای صنعتی استان تهران می باشد. برای دست یابی به هدف فوق 16 شرکت صنعتی از چهار بخش خودرو ، مواد غذایی ، منسوجات و محصولات چوبی (8 شرکت دارای متدولوژی مدیریت کیفیت جامع و 8 شرکت فاقد متدولوژی مدیریت کیفیت جامع ) به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیده­اند. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار AMOS استفاده شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که رفتار شهروندی سازمانی تاثیر مستقیمی بر عملکرد سازمانی شرکتهای صنعتی استان تهران ندارد، بلکه از طریق بکارگیری یک روش مدیریتی مانند استقرار مدیریت کیفیت جامع است که رفتار شهروندی سازمانی با رضایت مشتریان و بهره وری به عنوان دو فاکتور مهم عملکرد سازمانی ارتباط پیدا می کند. بنابراین مدیریت کیفیت جامع نقش مهمی در ارتباط بین رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد شرکتهای صنعتی ایفا می­نماید.

طراحی سازمان هولوگراف با توجه به مؤلفه های پنج گانه ظرفیت سازی پویا، محیط کل گرا، سرمایه انسانی کارآمد، خودمدیریتی فزاینده و ساختار هوشمندانه درصدد است تا کیفیت کل و قابلیت یادگیری را در کلیه اجزاء متبلور سازد به گونه ای که سیستم توانایی خودسازماندهی و بازآفرینی را به طور پیوسته دارا باشد. در این مقاله ابتدا عوامل اصلی سازمان هولوگراف از عمق مبانی نظری استخراج و سپس به کمک تکنیک دلفی و امتیازدهی به بیست وسه عامل مستخرج، از طریق تحلیل عاملی اکتشافی پنج مؤلفه جدید شناسایی و نام گذاری گردید. این مؤلفه ها توانست 87% از عوامل مؤثر بر طراحی سازمان هولوگراف را پوشش دهد. لذا با توجه به ترکیبی(کمّی و کیفی) بودن متدولوژی تحقیق، جامعه آماری آن از اساتید و مدیران دانشگاه پیام نورانتخاب گردید. تحقیق حاضر از نظر ماهیت اکتشافی، از نظر هدف بنیادی کاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی می باشد. برای تأیید روایی ابزار تحقیق از خبرگان امر و روش کمّی جدول واریانس تبیین شده جامع استفاده گردید. پایایی ابزار نیز با ضریب آلفای کرون باخ برابر با «964/0» مورد تأیید قرار گرفت. برای آزمون فرضیه ها از تحلیل عاملی تأییدی استفاده گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد که دانشگاه پیام نور به جز مؤلفه ظرفیت سازی پویا در سایر مؤلفه ها با مدل سازمان هولوگراف سنخیت دارد و در این مورد پیشنهاد می گردد صاحبان اندیشه از مکانیسم هایی مانند یادگیری دوحلقه ای، توسعه تیم های کاری، تفکر سیستمی و هم افزایی جهت افزایش مؤلفه ظرفیت سازی پویا در دانشگاه پیام نور استفاده کنند.

افزایش پیچیدگی و تلاطم در محیط، واکنش مناسب و سریع سازمان ها را می طلبد، این شرایط موجب افزایش نیاز سازمان ها به تفکر و اقدامی فراتر از صرفاً حل مسائل جاری شده است. در محیط بسیار متغیر و رقابتی امروزی هوشمند شدن و هوشمند عمل کردن بهترین ضمانت برای موفقیت کسب و کار است. تحقیق حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که فرایندها و عواملی که برای هوشمندی سازمان لازم هستند کدامند و چارچوب عوامل سازمان هوشمند چگونه است؟ تحقیق حاضر بر اساس روش گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع پیمایشی و از نظرهدف، توسعه ای– کاربردی است. جامعه آماری 3531 نفر از پرسنل شرکت های تولیدی استان کرمانشاه بودند که 347 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است که برای طراحی آن از تکنیک دلفی طی سه راند استفاده شده است. روایی ابزار گردآوری از طریق روایی محتوا، همگرا و افتراقی و پایایی از طریق بار عاملی و پایایی مرکب مورد تأیید قرار گرفته است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اسمارت پی ال اس با کمک روش حداقل مربعات جزئی استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیه ها نشان داد که متغیرهای تحقیق به غیر از متغیر کار گروهی، بر سازمان هوشمند تأثیر مثبت و معنادار داشتند و از طرفی تأثیر متغیرها نسبت به هم نیز معنادار بودند. همچنین مشخص شد که ارتباطات سازمانی بیشترین تأثیر بر سازمان هوشمند دارد.

این مقاله به بررسی ابعاد محیطی سازمان اداره کننده ضربه روحی سازمانی می پردازد. برای این کار ابتدا پرسشنامه طراحی شده به روش دلفی در بین بیش از 111 نفر از خبرگان شرکت کننده در پانل تخصصی توزیع شد و پس از تجزیه و تحلیل نتایج آن به کمک نرم افزار لیزرل، شاخص ها و مؤلفه های مورد نیاز به دور دوم راه یافته و در دوم از میان ابعاد محیطی پسشنهاد شده، مؤلفه های محیط فرهنگی، محیط سیاسی- قانونی، محیط اجتماعی، محیط فنّاوری، محیط اقتصادی، محیط فیزیکی، مسئولیت اجتماعی و اخلاقیات در دور اول دلفی تأیید شدند و برای رتبه بندی شاخص های هر کدام، کلیه مؤلفه های تأیید شده به دور دوم دلفی راه یافتند در دور دوم دلفی، مهم ترین شاخص های هر مؤلفه انتخاب شد و در نهایت، در دور سوم دلفی که به رتبه بندی مؤلفه های اثرگذار بر سازمان اداره کننده ضربه روحی تمرکز داشت، مشخص شد که دو مؤلفه مسئولیت اجتماعی و اخلاقیات، به ترتیب مهم ترین مؤلفه های سازمان مذکور می باشند. همچنین در پایان با استفاده از نرم افزار path analysis روابط بین متغیّرها و تأثیر مستقیم و غیر مستقیم آنها بررسی شد که بر اساس نتایج اخذ شده از نرم افزار تحلیل مسیر مشخص شد مؤلفه های ابعاد محیطی دارای تأثیرگذاری مستقیمی به میزان 55/0 بر سازمان اداره کننده ضربه روحی در سازمان های دولتی دارد؛ در حالی که این متغیّر دارای تأثیرگذاری غیر مستقیم بیشتر از تأثیر مستقیم و به میزان 11/ بر سازمان مذکور می باشد.

یکی از پدیده های مهمی که امروزه نیروی انسانی را تهدید می کند، ضربه های روانی است. وجود مدلی منسجم که بتواند ضربات روانی نیروی انسانی را مدیریت کند از موضوعات مهم و قابل بحث در حوزه ی منابع انسانی است. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تبیین ابعاد سازمانیِ سازمان حافظ کارکنان از ضربات روانی با نقش متغیر میانجی پویایی و نشاط در سازمان صورت گرفته است. برای تحقق این هدف، 114نفر از خبرگان دانشگاهی و اداری به عنوان نمونه ی آماری با استفاده از فن دلفی انتخاب شدند. روش پژوهش حاضر برحسب هدف، کاربردی و براساس شیوه ی گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی و همبستگی بوده است و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسش نامه، جمع آوری گردید و داده ها با استفاده از نرم افزار لیزرل و آزمون تحلیل مسیر مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که تمامی مؤلفه های ابعاد ساختاری و محتوایی سازمانی و همچنین نوع ارتباطات غالب و سبک های رهبری اعمال شده توسط مدیران، بر نحوه ی مدیریت ضربات روانی کارکنان مؤثر بوده است. در بین ابعاد محتوایی، مؤلفه های اهداف و راهبرد بیشترین و بعد فناوری انجام کار، کمترین اثر را داشته است. در بعد ساختاری، نوع ساختار بیشترین و روش تصمیم گیری کمترین اثر را داشتند.

در متون اقتصادی و مدیریتی عوامل متعددی به عنوان عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت ها در دستیابی به سود معرفی شده است. از جمله این عوامل می توان به متغیرهای حاکم در محیط درونی و بیرونی آنها اشاره کرد و از مهم ترین متغیرهای مربوط به محیط درونی شرکت ها ساختار، فرهنگ، منابع انسانی و مالی آنهاست. مقاله حاضر بر این فرض استوار است که عملکرد بد شرکت ها به دلیل ضعف مدیریتی و حکمرانی نامناسب شرکتی آنهاست. برای بررسی این موضوع 90 شرکت از شرکت های صنایع نه گانه که سهام آنها در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده است، به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. تحقیق حاضر بر حسب هدف کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری داده ها توصیفی است. از ابزار پرسشنامه و بررسی اسناد و مدارک برای گردآوری داده ها و از تحلیل مسیر برای تحلیل یافته ها استفاده شده است. بر اساس نتایج، محیط درونی شرکت ها، حکمرانی خوب شرکتی و ارزش افزوده اقتصادی آنها همبستگی قوی ای با یکدیگر دارند و محیط درونی شرکت ها از طریق تقویت حکمرانی خوب شرکتی، ارزش افزوده اقتصادی را افزایش می دهد.

رفتار شهروندی سازمانی از جمله مفاهیم نوین مدیریتی است که تأثیرات فردی و سازمانی متعددی دارد. شناخت وضعیت این نوع رفتار و راهکارهای توسعه آن در بهبود فعالیتهای سازمانی نقش مهمی ایفا می کند. بر این اساس، در پژوهش حاضر تلاش شده است تا ضمن شناسایی رفتار شهروندی سازمانی در تعاونیهای تولیدی بخش صنعت شهرستان سنندج در سال 1389، ارتباط آن با ویژگیهای شخصیتی اعضای تعاونیها به عنوان ابزاری برای توسعه رفتار شهروندی سازمانی، مطالعه و بررسی شود. به این منظور تعداد 100 نفر از اعضای هیئت مدیره شرکتهای تعاونی بخش صنعت شهرستان سنندج به عنوان نمونه آماری به شیوه طبقه ای تصادفی ساده انتخاب شدند. پژوهش حاضر بر حسب هدف، کاربردی و از نوع توصیفی و همبستگی بوده و در آن از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد رابطه معناداری بین ویژگیهای شخصیتی (پنج عامل مارتینز) افراد مورد مطالعه و ابعاد رفتار شهروندی سازمانی در شرکتهای تعاونی مورد بررسی وجود دارد. همچنین رفتار شهروندی سازمانی در تعاونیهای صنایع دستی و صنایع چوبی بالاست و در تعاونیهای تولید انواع پوشاک ، ملامین و پلاستیک  و در نهایت دانه بندی شن و ماسه پایین است. 

بدبینی سازمانی از پدیده های رفتاری نامطلوب بر عملکرد کاری کارکنان در سازمان هاست و بررسی و طراحی مدلی برای شناسایی عوامل موثر بر بدبینی سازمانی از اهمیت مضاعفی برخوردار است. اهمیت بررسی این موضوع اینست که فضایی سرشار از بی اعتمادی تولید کرده و عملاً انگیزه حرکت و مشارکت فعال در اقدامات و تغییرات سازمانی را از بین می برد. چنین بدگمانی ممکن است درباره یک مدیر به صورت کلی و یا درباره نیت مدیران ارشد یک سازمان در اجرای اقدامات و تغییرات سازمانی باشد . هدف اصلی مطالعه حاضر طراحی مدلی نوین برای تبیین عوامل موثر بر بدبینی سازمانی و پیامد های آن در وزارت ورزش و جوانان بوده است. این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده ها ،آمیخته یا ترکیبی (Mixed Method) بوده و ابتدا روش کیفی و سپس روش کمی مورد استفاده قرار گرفته است . جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان وزارت ورزش و جوانان بوده و حجم نمونه با روش تمام شماری تعداد 370 نفر برآورد گردیده است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته ویژگی های فردی و استاندارد ( با الهام از پرسشنامه های رابینسون و موریس؛ چیابورو؛ موس و هولدیز استفاده گردیده است . برای روایی صوری و محتوایی از نظرات متخصصین، روایی سازه تحلیل عاملی تاییدی و تعیین پایایی از آلفای کرونباخ وبرای تحلیل داده ها از تحلیل عاملی تاییدی ، همبستگی پیرسون و مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای Spss و Amoss استفاده شده است. با استفاده از این نرم افزارها مشخص شد که مدل تحقیق از برازش مناسبی برخوردار بوده و شاخص ها و عوامل موثر بر بدبینی سازمانی از 16 مقوله و 97 زیر مقوله تشکیل شده اند. یافته های بخش کمی نیز نشان داده که تفاوت های فردی، تجربیات کاری مثبت، حمایت سازمانی درک شده و تجربیات کاری منفی، فشار روانی و نقض قراردادهای روانشناختی بر بدبینی سازمانی در وزارت ورزش و جوانان اثر داشته اند. همچنین بدبینی سازمانی بر پیامدهای نگرشی و ابعاد آن و بر پیامدهای رفتاری و عملکرد شغلی اثر داشته و عوامل تاثیر گذار بر بدبینی سازمانی و بدبینی به وجود آمده در سازمان منجر به پیامدهای نگرشی و رفتاری مهمی در سازمان شده است.

مطالعه حاضر باهدف شناسایی وضعیت موجود شهروند شرکتی در صنایع تولیدی کشور و عوامل مؤثر بر آن جهت تعیین نقشه راهی برای دست یابی به وضعیت مطلوب شهروند شرکتی انجام پذیرفته شده است. در این مطالعه شهروند شرکتی در چهار بعد شهروند قانونی، شهروند اقتصادی، شهروند اخلاقی و شهروند داوطلبانه و عوامل مؤثر بر آن بر اساس مدل سه شاخگی در سه بعد رفتاری، ساختاری و زمینه ای موردمطالعه واقع شده است. در این مطالعه تعداد 50 شرکت از صنایع مواد غذایی و پتروشیمی در سطح استان تهران و تعداد 200 نفر از اعضای هیئت مدیره این شرکت ها به شیوه طبقه ای تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شده است. مطالعه حاضر برحسب هدف کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری داده ها توصیفی از نوع همبستگی است و از ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده های اولیه بهره گرفته شده است. روایی ابزار با استفاده از نظرات خبرگان و معادلات ساختاری و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ احراز گردیده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد نزدیک به 70 درصد شرکت های موردمطالعه ازنظر شهروندی شرکتی در وضعیت مناسبی قرار ندارند؛ و کلیه عوامل رفتاری، ساختاری و زمینه ای بر بروز رفتار شهروند شرکتی واحدهای تولیدی تأثیرگذارند. در بین عوامل رفتاری بعد مسئولیت پذیری اجتماعی، در میان ابعاد ساختاری داشتن ساختار ارگانیکی و فرهنگ انسان محور، اندازه متوسط و ظرفیت سازمانی بالا و نهایتاً بر اساس عوامل زمینه ای وجود نگرش مثبت مشتریان به شرکت ها بیشترین تأثیر را بر رفتار شهروندی شرکتی، واحدهای تولیدی موردمطالعه داشته است.

شهروند گرایی شرکتی وضعیتی را فراهم می کند که بر اساس آن شرکت ها هم به مثابه شهروندان مدنی در قبال همدیگر احساس وظیفه و تکلیف شهروندی نمایند. مطالعات مختلف نشان داده شهروند گرایی شرکتی پیامدهای مثبت فردی و سازمانی زیادی برای جامعه و کشور به همراه دارد. شرکت ها از مفهوم شهروندگرایی شرکتی برای تقویت سرمایه اجتماعی که اعتماد عمومی و در پی آن بهبود عملکرد سازمانی را در پی دارد استفاده می کنند. بر همین اساس در مطالعه حاضر تلاش شده است تا میزان تاثیر شهروندگرایی شرکتی بر سرمایه اجتماعی شرکت های تعاونی تولیدی فعال در دو بخش صنعت و کشاورزی در استان کردستان بررسی شود. تحقیق حاضر برحسب هدف کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری داده ها توصیفی از نوع همبستگی است. از ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل اعضای هیئت مدیره شرکت های تعاونی تولیدی فعال در دو بخش صنعت و کشاورزی است. بطوریکه 150 نفر از 50 شرکت تعاونی تولیدی به طور مساوی از دو بخش یاد شده به شیوه طبقه ای تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شده است. نتایج نشان می دهد که شهروندگرایی شرکتی شرکت های تعاونی تولیدی به شکل معناداری برسرمایه اجتماعی آن ها تأثیر می گذارد. در این راستا تأثیرگذاری شهروندگرایی داوطلبانه بر سرمایه اجتماعی بیش از سایر ابعاد است.

پژوهش حاضر با هدف، ریشه یابی عمیق عوامل موثر بر قانون گریزی در سازمان های دولتی ایران انجام گرفته شده است. از نظر هدف، کاربردی و توسعه ای بوده و از لحاظ رویکردی از نوع پژوهش های کیفی و اکتشافی، در دو بخش کیفی می باشد. در بخش اول با تکنیک دلفی و استفاده از پرسشنامه های ساختارمند، عوامل اصلی و متغیرهای قانون گریزی شناسایی و در بخش دوم عوامل به دست آمده مرحله قبل، با کمک ابزار پنج چرا از تکنیک RCA و با انجام مصاحبه ها، ریشه یابی عمیق گردید. جامعه آماری این پژوهش شامل 18 نفر از خبرگان، نخبگان، اساتید دانشگاه ها، مدیران بخش های نظارت دستگاه های اجرایی و قضات دیوان عدالت اداری که خبره و آشنا به موضوع پژوهش بودند، می باشند و به صورت غیراحتمالی و هدفمند که در نفر 18م به اشباع نظری رسیدند. بر اساس نتایج حاصل از تکنیک دلفی 6 عامل اصلی، شامل عوامل اقتصادی، عوامل سیاسی، عوامل فردی، عوامل ساختاری، عوامل نظارتی و عوامل اجتماعی و16 متغیر وابسته به عوامل شناسایی گردید و بر اساس نتایج روش RCA، سه عامل تعارض منافع، عدم افزایش حقوق ها متناسب با نرخ تورم و خلأ های موجود در قوانین به عنوان ریشه های قانون گریزی در سازمان های دولتی ایران شناسایی گردید.