محمدرضا غلامیان

امروزه دانش، نه فقط یک منبع مزیت رقابتی بلکه در واقع تنها منبع و سرمایه رقابتی است. اگر سازمانی به راحتی نتواند شکل صحیح دانش را اعم از شخصی و سازمانی، ضمنی و آشکار، در جایگاه مناسب آن به کار ببرد، در عرصه‌های رقابتی با مشکل مواجه خواهد شد. متاسفانه، تنها بخشی از دانش داخلی در دست سازمان است و قسمت‏های دیگر متکی به اشخاص می‌باشد. این دوگانگی بین دانش شخصی و دانش سازمانی، استراتژی‎های مختلفی را برای مدیریت دانش طلب می‌کند. رقابت موفقیت‌آمیز بر پایه مزیت دانشی مستلزم هم‌راستا ساختن استراتژی‌های کلان سازمان با دانش سازمان است. سازمان قادر به ادامه حیات خود نیست، مگر اینکه استراتژی مناسبی برای اداره سرمایه فکری ودانشی خود انتخاب کند. این مقاله ضمن مشخص کردن تفاوت‌های میان دانش شخصی و دانش سازمانی، به بررسی استراتژی‎های مدیریتی مرتبط با ماهیت دانش پرداخته است. اگر سازمان از نظر بلوغ در رده‎های بالا قرار گرفته باشد، استراتژی نوآوری و گرنه استراتژی کارآمدی را بر می‎گزیند و عملا تا بالغ نشود نمی‌تواند استراتژی خود را بر نوآوری پایه‌ریزی کند. این مقاله چارچوبی را برای انتخاب استراتژی دانشی مناسب با توجه به معیارهای مشخص شده، ارائه کرده است.

دانش به عنوان یک فاکتور رقابتی کلیدی در اقتصاد جهانی شمرده می شود، اما برای حضور موفق در بازار پویای امروزی باید یک جز مهم دیگر به نام مشتری را نیز مدنظر قرار داد. مدیریت دانش مشتریان، برای سازمانها این امکان را فراهم می اورد که با احتمال بیشتری قادر به تشخیص فرصتهای پدیدار شده در بازار بوده و مزیت رقابتی خود را افزایش دهند. مدیریت دانش و در راستای به سود رسانی مشترک بین مشتریان و سازمان است. در این مقاله ابتدا به معرفی رویکرد مدیریت دانش مشتری و بیان تفاوتهای آن با مدیریت دانش و مدیریت ارتباط با مشتری پرداخته و در ادامه به بررسی نقش ...

در سیستم کنترل موجودی کلاسیک درآمد فروش محصول در لحظه تحویل کالا فورا دریافت می گردد و کالاها می توانند عمر نامحدود داشته باشند. اما در دنیای واقعی کالاهایی وجود دارند که به مرور زمان بر اثر به وجود آمدن تکنولوژی جدید ارزش خود را از دست می دهند که به عنوان کالاهای منسوخ شدنی شناخته می شوند. همچنین جهت ترغیب خریدار، فروشنده می تواند به خریدار این اجازه را بدهد تا هزینه خرید را با تاخیر پرداخت نماید. در این مقاله یک مساله کنترل موجودی منسوخ شدنی با سیاست پرداخت معوقه در شرایط تورمی با هدف دستیابی به حداقل هزینه مورد بررسی قرار خواهد گرفت که در آن نرخ تقاضا ثابت، طول زمان منسوخ شدن کالا دارای توزیع نمایی و نوع منسوخ شدن کالا نیز ناگهانی می باشد و نتایج عددی نیز در یک مطالعه موردی واقعی صنعت خرده فروشی موبایل ارائه گردیده است. تحلیل حساسیت هزینه های موجودی با توجه به پارامترهای نرخ هزینه نگهداری، نرخ بهره دریافتی، نرخ بهره پرداختی و زمان مورد انتظار عمر محصول و زمان تاخیر مجاز انجام شده است. نتایج نشان می د هد با توجه به دوره پرداخت مجاز در نظر گرفته شده بر اساس وضعیت واقعی بازار، معمولاً طول دوره سفارش دهی بهینه بیشتر از طول دوره پرداخت می باشد. همچنین با کاهش دوره منسوخ شدن با توجه به اینکه ریسک منسوخ شدن کالا افزایش می یابد، مقدار سفارش بهینه کاهش می یابد. به علاوه، نتایج حاکی از آن است که استفاده ترکیبی از سیاست های مدیریت موجودی با در نظر گرفتن تاخیر در پرداخت باعث کاهش هزینه های موجودی می شود.

یکی از مهم ترین فاکتورهای بانکداری در راستای کاهش هزینه ها و افزایش سودآوری، مدیریت و ارزیابی مشتریان با ارزش می باشد. در دهه های اخیر محققان بسیاری به تجزیه و تحلیل ویژگی های مشتریان به منظور تعیین ارزش آن ها با استفاده از تکنیک های داده کاوی پرداخته اند و درخت تصمیم یکی از پرکاربردترین الگوریتم های داده کاوی در این زمینه است. از آن جایی که این الگوریتم برای ساخت درخت، تنها یک ویژگی را در یک زمان برای آزمون در هر گره در نظر گرفته و وابستگی بین ویژگی ها را نادیده می گیرد، بنابراین این مسئله باعث افزایش ماکزیمم حافظه مورد نیاز می شود. به منظور برطرف نمودن این مشکل، در این پژوهش روشی برای بهبود درخت تصمیم با استفاده از شبکه عصبی برای کشف وابستگی بین ویژگی ها با رویکرد کاهش ماکزیمم حافظه مورد نیاز پیشنهاد شده که در کنار مدل آر.اف.ام برای پیش بینی ارزش مشتریان جدید استفاده می شود. نتایج آزمایش ها نشان می دهد که روش پیشنهادی با استفاده از وابستگی بین ویژگی ها می تواند ارزش مشتریان جدید را با ماکزیمم حافظه مورد نیاز کم تری نسبت به روش پایه پیش بینی کند.

مدل های ارزیابی عملکرد واحدهای فناوری اطلاعات و ارتباطات تا کنون از دیدگاه های متفاوتی به موضوع پرداخته اند. از آنجا که فناوری اطلاعات و ارتباطات از دو وجه تمایز مفید و مضر برای محیط زیست برخوردار است، این پژوهش با دخالت بعد محیط زیست، قصد دارد مدل جدید ارزیابی عملکرد را با توجه به محیط زیست ارائه کند. برای نیل به چنین مدلی از تلفیق معیارهای مدل جایزه ملی کیفیت ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران، مدل کارت امتیازی متوازن فناوری اطلاعات و ارتباطات سبز، مدل مدیریت سبز ایران، استانداردهای سازمان جهانی ارتباطات و مدل های دیگر بهره برده شد و جامع ترین معیارهای مطرح با بازتعریفی در مفاهیم بنیادین چارچوب ارتباطات سبز ارائه شد. بدین منظور با بهره گیری از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، عوامل نهایی شناسایی شدند و به کمک روش تحلیل سلسله مراتبی به هر یک وزنی اختصاص یافت و مدل هرم سبز ارزیابی عملکرد واحدهای فناوری اطلاعات و ارتباطات به دست آمد.

مسئله مسیریابی موجودی به بررسی همزمان مدیریت موجودی و مسیریابی وسایل نقلیه، در زمان اجرای سیستم مدیریت موجودی بر مبنای فروشنده می پردازد. در این مقاله به بررسی مسئله مسیریابی موجودی قطعی اقلام دارویی در زنجیره تأمین دارو متشکل از یک توزیع کننده و مجموعه ای از خرده فروشان پرداخته شده است. اقلام دارویی بررسی شده به دو دسته یخچالی و غیریخچالی تقسیم شده اند که برای حمل نوع یخچالی به وسایل نقلیه یخچال دار نیاز است. بنابراین، این مسئله در حوزه زنجیره سرد با دمای کنترل شده تعریف می شود. ظرفیت انبار خرده فروشان نیز برای نگهداری محصولات، شامل دو قسمت یخچالی و غیریخچالی است. با هدف مینیمم کردن مجموع هزینه های حمل و نقل و نگهداری موجودی، مدل عدد صحیح مختلط خطی ای ارائه شده است. برای حل مدل، روشی ابتکاری مبتنی بر روش جست وجوی همسایگی بزرگ انطباقی ارائه شده و برای ساخت جواب اولیه از یک الگوریتم ابتکاری دو فازی استفاده شده است. از مجموعه داده های موجود در ادبیات به منظور آزمایش های عددی الگوریتم استفاده شده است. با مقایسه نتایج حاصل از این آزمایش ها با جواب های موجود، کارآمدی الگوریتم نام برده تأیید شده است.

مدیریت زنجیره تأمین به علت ایجاد مزیت های رقابتی، همچون کاهش هزینه ها و افزایش سطح خدمات به مشتری، همواره مدنظر پژوهشگران بوده است؛ با این حال، مدل های ریاضی ای که شرایط خاص زنجیره تأمین امروزی را در نظر بگیرد، بسیار اندک است. تأثیر عواملی همچون سطح کیفیت تولید بر نرخ اقلام بازگشتی، ازجمله موضوعاتی است که کمتر به آن توجه شده است. در این پژوهش، مدل ریاضی مسئله زنجیره تأمین حلقه - بسته با در نظر گرفتن انتخاب تأمین کننده و تأثیر سطح کیفیت مواد اولیه تولیدی بر نرخ بازگشتی توسعه داده شده است. زنجیره تأمین مدنظر، زنجیره ای دوسطحی و حلقه - بسته است که به صورت چنددوره ای مدل سازی شده است. مورد مطالعاتی نیز مسئله واقعی تولید و بازیافت لامپ های LED است. مشتریان در صورت معیوب بودن کالا می توانند کالا را به مراکز جمع آوری تحویل دهند و کالای نو دریافت کنند. مقدار بازگشتی در هر دوره، به سطح کیفیت تولید مربوط است؛ اما سطح کیفیت تولید نیز به کیفیت مواد اولیه ای وابستگی دارد که تأمین کنندگان تهیه کرده اند و بدین ترتیب، نرخ کالاهای بازگشتی به طور غیرمستقیم از کیفیت مواد اولیه تأثیر می گیرد که براساس مطالعات انجام شده، به این موضوع در پژوهش های پیشین توجه نشده است. مدل سازی نهایی به صورت برنامه ریزی عدد صحیح خطی انجام شده و برای اعتبار سنجی مدل، تحلیل حساسیت و مقایسه نتایج با وضع موجود به کار رفته است.

کشف فرآیندها شاخه ای از فرآیندکاوی است که با استفاده از رویدادهای ثبت شده در یک سیستم، مدل فرآیندی را به دست می آورد که به خوبی توصیف کننده رفتار سیستم باشد. با توجه به این که یکی از بااهمیت ترین و پرطرفدارترین دسته روش های کشف فرآیند، کشف فرآیند ابتکاری است و نظر به این که کیفیت خروجی ارائه شده توسط این دسته روش ها شدیداً به نحوه استخراج گراف وابستگی میان فعالیت ها ارتباط دارد، در این مقاله برای اولین بار به ارائه رویکردی برای تبدیل مسئله کشف گراف وابستگی به یک مسئله برنامه ریزی باینری و همچنین معرفی تابع هدفی پرداختیم که به صورت هم زمان شاخص های سازگاری بازپخش و دقت مدل را در نظر می گیرد. میزان بها دادن به هرکدام از این شاخص ها از طریق آستانه ای که کاربر نهایی مشخص می کند تعیین می شود. شاخص های ذکرشده از جمله بااهمیت ترین معیارهای سنجش کیفیت خروجی روش های کشف فرآیند می باشند و در واقع استفاده از این رویکرد مستقیماً بر ارتقاء شاخص های کیفیت مدل اثر دارد. رویکرد پیشنهادی همچنین دارای این قابلیت است که با معرفی محدودیت های مناسب، دانش حوزه را در فرآیند استخراج مدل دخیل نماید و همچنین مدل خروجی را به سمت ارتقاء احتمال سالم بودن آن هدایت نماید. این امر در مطالعه موردی یک شرکت واقعی که در این مقاله ارائه شده قابل مشاهده است. در مطالعه سازمان مورد اشاره، رویکرد پیشنهادی با استفاده از محدودیت های تعریف شده بر اساس دانش حوزه و قواعد ساختاری گراف وابستگی بر روی رویدادهای ثبتی حوزه بازاریابی شرکت اعمال گردیده و نتایج آن منعکس شده است.

هدف: علیرغم پیشرفت تکنولوژی در زمینه بهداشت و درمان ، دانشمندان هنوز نتوانسته اند جایگزین مناسبی برای خون انسان پیدا کنند. درنتیجه مدیریت موجودی خون و فرآورده های خونی همواره از دغدغه های اصلی جوامع پزشکی به شمار می رود. از میان فراورده های خونی، مدیریت پلاکت ها به دلیل کاربردهای منحصر به فردشان و در مقابل فسادپذیری سریعشان، بسیار حائز اهمیت است. هدف اصلی این پژوهش ارائه مدل زنجیره تامین پلاکت جهت کاهش تعداد کمبودها و دوریزها بطور همزمان است. روش: در این مطالعه، یک مدل برنامه ریزی غیرخطی مختلط  مکان یابی-موجودی با استفاده از مفاهیم موجودی برای مدیریت موجودی پلاکت در مراکز خون و بیمارستان ها و مکان یابی تسهیلات جمع آوری به منظور کاهش هزینه های زنجیره تأمین پلاکت ارائه شده است. مدل مکان یابی-موجودی ارئه شده توسط روش خطی سازی تکه ای به مدل خطی تقریب زده شده و سپس توسط نرم افزار گمز حل شده است. یافته ها: با استفاده از مدل پیشنهادی، مراکز خون توانایی پاسخگویی به درصد بالایی از تقاضای بیمارستآن ها را پیدا می کنند که موجب کاهش تعداد واحدهای کمبود پلاکت و هزینه های زنجیره تامین می گردد. همچنین با استفاده از مفاهیم موجودی و تخصیص بهتر بیمارستآن ها به مراکز خون با به کارگیری سیاست فایفو، محدودیت هدررفت تعداد واحدهای دورریز در بیمارستآن ها و مراکز خون برطرف می گردد. نتیجه گیری: با استفاده از نوآوری توسعه یافته و بکارگیری روابط و فرمول های کنترل موجودی و میزان سفارش اقتصادی، می توان موجودی پلاکت مراکز خون را به گونه ای مدیریت کرد که در هر دوره، حداکثر تقاضای بیمارستآن ها پاسخ داده شده و کمبود کاهش یابد. همچنین به دلیل ویژگی های خاص خون، پلاکت ها در شرایط مناسب تری نگهداری می شوند که سبب کاهش دورریز در بیمارستان ها می گردد. بعلاوه با استفاده از تسهیلات جمع آوری خون سیار می توان تعداد اهداکنندگان خون را بهبود بخشید.

این مقاله به یک مسئله هماهنگی زنجیره تأمین که تحت قرارداد تسهیم درآمد هماهنگ شده است، می پردازد. یکی از عواملی که در مدل سازی سیستم های موجودی بسیار تأثیرگذار است تقاضا می باشد. در صنعت خرده فروشی، شرکت ها موظف اند بر اساس قرارداد تعیین شده، کالا هایشان را در تاریخی معین وارد فروشگاه کرده و سپس در تاریخی معین از آن خارج کنند؛ بنابراین این موضوع مطرح است که بیشترین فضای قفسه به کدام محصولات اختصاص پیدا می کند. تخصیص بهینه فضای قفسه ها در صنعت خرده فروشی نقش مهمی بر فروش کالاها و سود فروشگاه دارد. علاوه بر این، با کمک تغییر قیمت نیز می توان تقاضا را کنترل کرد؛ بنابراین چنانکه در این تحقیق نشان داده شده است، در نظر گرفتن عوامل مختلفی چون قیمت، فضای قفسه تخصیص داده شده و اثر تصویر برند محصول و تبلیغات بر تقاضا، منجر به ایجاد تابع تقاضای جدیدی می شود. بر این اساس، مدل سازی در هر سه حالت غیرمتمرکز، متمرکز و هماهنگ انجام شده است. در مدل موردبررسی از بازی استکلبرگ استفاده شده و نشان داده شده است که قرارداد تسهیم درآمد چطور منجر به نتیجه برد - برد در زنجیره تأمین می شود. درنهایت برای شفاف سازی مدل مثال عددی ارائه شده است و تحلیل حساسیت روی برخی از پارامترهای اثرگذار مدل انجام شده است. به علاوه، نتایج تحلیل حساسیت نشان داد مدل نسبت به پارامتر کشش قیمت روی تقاضا، حساسیت بیشتری دارد و این پارامتر در عمل باید بیشتر موردتوجه قرار گیرد.

با افزایش رقابت در بازارهای جهانی توجه به الزامات زیست محیطی در زنجیره تأمین کشاورزی بسیار حائز اهمیت است. سبزبودن فرآیند کشاورزی عمدتاً بر مسائل متعددی از قبیل افزایش تقاضای مشتری، افزایش هزینه های اعضای زنجیره تأمین نسبت به کشاورزی سنتی و شرایط خاص نگهداری محصولات تأثیرگذار است. از طرفی افزایش رضایت مشتریان از محصولات و خدمات ارائه شده، لازمه موفقیت زنجیره های تأمین است. در این پژوهش یک زنجیره تأمین دوسطحی محصولات کشاورزی بررسی می شود. کشاورز درجه ی سبزبودن محصولات را تعیین می کند و خرده فروش با سرمایه گذاری های لازم، سطح رضایت مشتری را افزایش می دهد. نوآوری این پژوهش به طور مشخص، بهینه سازی سطح رضایت مشتری نهایی به عنوان یک متغیر تصمیم در زنجیره تأمین محصولات کشاورزی و بررسی هم زمان سه متغیر قیمت، درجه ی سبزبودن محصولات کشاورزی و سطح رضایت مشتریان در تابع تقاضای مشتری نهایی است. در فرایند مدل سازی، ابتدا رویکردهای متمرکز و غیرمتمرکز توسعه داده شد. در ادامه با ارائه قرارداد تسهیم درآمد، اعضای زنجیره به رابطه ای برد برد دست یافتند. در بخش نتایج عددی، با ارائه مثالی، صنعت گوجه فرنگی بررسی شد و نتایج نشان داد زنجیره تأمین پس از انعقاد قرارداد به سود بهینه ای که در رویکرد متمرکز به دست آمده است، خواهد رسید.

هدف: پیاده سازی راهبرد «مدیریت موجودی توسط فروشنده» و به اشتراک گذاری اطلاعات موجودی میان خرده فروش و تأمین کننده، در کاهش هزینه های نگهداری، هزینه ناشی از کمبود موجودی، هزینه های حمل ونقل و هزینه موجودی مازاد و همچنین، افزایش هماهنگی در تصمیم گیری های اعضای زنجیره تأمین نقش مهمی دارد. در این پژوهش به بررسی نحوه هماهنگی زنجیره تأمین با ترکیبی از راهبرد مدیریت موجودی توسط فروشنده و قرارداد اشتراک درآمد پرداخته خواهد شد. در ضمن، در مدل توسعه داده شده، تابع تقاضا به صورت ضربی و وابسته به عوامل تأثیرگذار، روی تابع سود همچون قیمت خرده فروشی، سرمایه گذاری تبلیغات خرده فروش و تولیدکننده در نظر گرفته شده است.روش: در این مقاله، به مطالعه هماهنگی در یک زنجیره تأمین دوسطحی، شامل تولیدکننده و چند خرده فروش، تحت قرارداد تسهیم درآمد پرداخته شده است که در آن، راهبرد قیمت گذاری و سرمایه گذاری تبلیغات هریک از اعضای زنجیره تأمین با وجود مدیریت موجودی توسط فروشنده، در یک زنجیره تأمین متمرکز پیاده سازی می شود. در ادامه، در حالت نامتمرکز از بازی استکلبرگ با رهبری تولیدکننده استفاده شده است تا متغیرهای بهینه تولیدکننده و خرده فروش ها به دست آید. سرانجام برای ایجاد هماهنگی و دستیابی به حداکثر سود زنجیره تأمین، قرارداد اشتراک درآمد پیشنهاد شده است تا خرده فروش با به اشتراک گذاشتن نسبتی از درآمد، بخشی از هزینه های تحمیل شده به تولیدکننده را جبران کند.یافته ها: برای نمایش تأثیر پیاده سازی قرارداد تسهیم درآمد در سود اعضای زنجیره، مثال عددی ارائه شده است. هزینه ها و توابع سود، برحسب ریال محاسبه می شود و این سیستم به مدت یک سال برنامه ریزی شده است. در این مثال مشخص می شود که این قرارداد به شکل موفقیت آمیزی عمل کرده است و سود زنجیره تأمین در حالت هماهنگ با سود تحت حالت متمرکز برابر است. تحلیل حساسیت مدل نشان می دهد که سود هر یک از اعضای زنجیره در حالت هماهنگ، بیشتر از سود آن ها در حالت نامتمرکز است. از طرفی، سرمایه گذاری در تبلیغات، سود تولیدکننده و خرده فروش ها را به میزان چشمگیری افزایش می دهد؛ از این رو به عنوان توصیه های مدیریتی، پیشنهاد می شود که هر دو سطح زنجیره، توجه ویژه ای به سرمایه گذاری در تبلیغات داشته باشند.نتیجه گیری: این پژوهش با ایده گرفتن از شرایط واقعی که در آن یک تولیدکننده در یک بازار با چندین خرده فروش در تعامل است، توسعه پیدا کرده است. نتایج این پژوهش می تواند در کلیه صنایع خرده فروشی، همچون بازارهای میوه و تره بار، فروشگاه های عرضه مواد پروتئینی، عرضه کنندگان محصولات آرایشی و بهداشتی، داروخانه ها و زنجیره های تأمین دارویی و صنایعی همچون صنعت خودروسازی و پتروشیمی به کار گرفته شود. نتایج این پژوهش، به روشنی نشان داد که راهبرد مدیریت موجودی توسط فروشنده، تعامل بین تولیدکننده و خرده فروش ها را افزایش می دهد و به تولیدکننده ها برای دسترسی به اطلاعات مشتری ها کمک می کند تا در اسرع وقت محصولات را شارژ و از تولید مازاد جلوگیری کنند.