سعید رضایی شریف آبادی

این پژوهش درک کودکان ایرانی از معنای نشان های مفهومی و علائم ناوبری موجود در رابط کاربر کتابخانه ی مجازی بین المللی کودکان را بررسی می کند تا به کمک آن میزان مناسب بودن یا نبودن رابط کاربر این کتابخانه برای استفاده کودکان ایرانی سنجیده شود. روش اصلی پژوهش کیفی است و از روش کمی برای پاسخ گویی به برخی از پرسش های پژوهش کمک گرفته شده است. جامعه ی مورد مطالعه، شامل20 کودک 7 تا 11 ساله بود. نتایج پژوهش نشان داد که همه ی نشانه های مفهومی موجود در رابط کاربر انگلیسی کتابخانه برای استفاده کودکان ایرانی نامناسب است. هم چنین بر اساس نتایج به دست آمده، هیچ یک از نشانه های ناوبری از نظر کودکان مورد مطالعه مناسب دانسته نشد. نتایج پژوهش هم چنین حکایت از آن دارد که رابط کاربر فارسی، باعث تسهیل درک کودکان از معنی نشانه های مفهومی موجود در رابط کاربر کتابخانه مجازی کودکان شده است. با استفاده از نتایج حاصل از این بررسی می توان رابط کاربرهایی مناسب جهت کودکان ایرانی، با توجه به تفاوت های فرهنگی و زبانی آن ها طراحی کرد

پژوهش حاضر، با استفاده از پرسشنامه، به مقایسة وضعیت مطالعة منابع اطلاعاتی 363 نفر از زنان شاغل و خانه دار در شهر شیراز پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می­دهد عواملی مانند میزان مطالعه والدین، میزان مطالعه دوران کودکی و نوجوانی، سن، وضعیت تأهل، تمایل همسران زنان متأهل به مطالعه، دسترسی به منابع اطلاعاتی و دسترسی به رایانه و مهارت بهره گیری از آن، از جملة عوامل مؤثر در مطالعه است. در پایان، با تکیه بر یافته­های گزارش شده، رهنمودها و توصیه هایی به منظور افزایش میزان مطالعة زنان ارائه شده است

از آنجا که با افزایش حجم اسناد الکترونیکی مسائل مربوط به سازماندهی، حفظ و نگهداری، پردازش، اطلاع رسانی و مدیریت آن ها مطرح می گردد، نویسندگان در این مقاله توجه خود را به استانداردهای مدیریت اسناد الکترونیکی معطوف کرده اند که یکی از ابزار گذار از مرحله مدیریت اسناد سنتی به مدیریت اسناد الکترونیکی است. ابتدا واژه استاندارد تعریف شده، کارکرد هر استانداردی توضیح داده می شود. انواع استاندارد، سازمان های بین المللی استاندارد معرفی و مراحل تدوین استانداردهای بین المللی ایزو توضیح داده می شود. سپس سند تعریف شده، اهمیت و انواع آن بیان می شود. در پایان، مدیریت اسناد الکترونیکی، استانداردهای اسناد الکترونیکی و چالش های اسناد الکترونیکی تشریح می شود.

"در پژوهش حاضر 90 صفحه وب از طریق جستجو در موتورهای جستجوی عمومی (گوگل، یاهو، و ام‌اس‌ان) به عنوان نمونه انتخاب شدند و میزان حضور عناصر ابرداده‌ای (هسته دابلین و ابرنشانه‌های زبان نشانه‌گذاری فرامتن) در این صفحات و وجود رابطه معنادار بین حضور عناصر ابرداده‌ای و نوع موتور جستجو مورد بررسی قرار گرفت. نتایج، نشان‌دهنده حضور بسیار کم عناصر ابرداده‌ای هسته دابلین و ابرنشانه‌های زبان نشانه‌گذاری فرامتن در صفحات بازیابی شده می‌باشد، که بیانگر کاربرد بسیار کم عناصر ابرداده‌ای در صفحات وب است. به‌علاوه، یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد رابطه معناداری بین نوع موتور جستجو و حضور عناصر ابرداده‌ای وجود ندارد، و این بدان معنا است که موتورهای جستجو از نظر لحاظ کردن ابرداده‌ها در بازیابی منابع وب، تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند. "

این پژوهش، به بررسى وضعیت موجود شناسائى و فراهمآ ورى اسناد در آرشیو ملى ایران و ارتباط سازمان ها و وزارتخانه ها، در انتقال اسناد به آرشیو ملى مىپ ردازد. روش هاى مورد استفاده در این پژوهش، روش مطالعه کتابخانها ى و روش پیمایش توصیفى است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه مىب اشد که محققان، با توجه به شاخص بومى سازى قوانین آرشیوى در دنیا، براساس قوانین و مقررات و آئینن امه هاى انتقال اسناد ملى ایران، طراحى کردها ند. قوانین و آئینن امه هاى مذکور، موضوعات ارزشیابى، امحا، انتقال و مدیریت اسناد را دربرمى گیرد. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، شامل دو گروه کارشناسان رابط آرشیو ملى و نیز مدیران اسناد وزارتخانه ها و سازمان هاى دولتى مادر مىب اشد. پس از تجزیه - تحلیل پژوهش، نتایج بررسى ارائه شد و در نهایت، پیشنهادهائى در زمینه بهبود وضعیت شناسائى و فراهمآ ورى اسناد در آشیو ملى، ارائه گردید.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت مقاله های منتشرشده در زمینه رفتار اطلاعیابی در نشریات فارسی طی سال های 1375 تا 1388 است. روش: این پژوهش با روش کتابسنجی و با ابزار سیاهه وارسی انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد از 81 مقاله بازیابی شده 6/92 درصد تالیف و 40/7 درصد ترجمه است. سهم مردان 4/58 درصد است و64/66 درصد از مقاله ها دارای یک پدید آورنده می باشند. 37/70 درصد از مقاله ها پژوهشی است که 96/85 درصد آنها به روش پیمایش توصیفی انجام شده است و ابزار گردآوری اطلاعات 49/96 درصد از پرسشنامه میباشد. 35/40 درصد از پژوهش ها به بررسی رفتار اطلاعیابی اعضای هیئت علمی پرداخته اند. در این بین فصلنامه کتاب، نشریه مرکز اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران دارای درجه علمی _ ترویجی، با انتشار 23 مقاله در زمینه رفتار اطلاعیابی بیشترین مقاله های مورد بررسی را منتشر کرده است.

سه وظیفه اساسى آرشیو، جمعآ ورى، نگهدارى و ایجاد دسترسى به اسناد است. اولین چالشى که آرشیو ها با آن رو به رو هستند، انتخاب اسناد است. ارزشیابى، در واقع نوعى انتخاب با نگاه به ارزش هاى مالى، ادارى و آرشیوى اسناد، به منظور نگهدارى دائمى آن هاست که با توجه به حجم روزافزون اسناد کاغذى و رقمی (دیجیتالى)، امرى اجتنابن اپذیر شده ا ست. براى ارزشیابى اسناد، نظریه هاى گوناگونى ارائه شده است که در این مقاله، به اختصار برخى از مهمت رین آن ها مورد بررسى قرار مى گیرد.

هدف این پژوهش، بررسی و مقایسه ویژگیهای ساختاری و محتوائی وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با وبگاه کتابخانه و آرشیو ملی کانادا، در جهت کشف و درک نقاط قوت و ضعف وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و بهتر شدن آن است. ویژگیهای ساختاری و محتوائی وبگاههای موجود که از طریق سیاهه وارسی (چک لیست) با یکدیگر مقایسه شده اند در مجموع 66 مورد اند (51 مورد ویژگی محتوائی و 15 مورد ویژگی ساختاری). یافته های پژوهش نشان می دهد که وبگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران از 51 مورد ویژگی محتوائی، 35 مورد و از 15 ویژگی ساختاری دارای 1 مورد است که تعداد این ویژگیها در مقایسه با کتابخانه و آرشیو ملی کانادا، کم تر است.

در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا، 63 وبگاه آرشیو ملی کشورهای مختلف جهان مورد بررسی قرار گرفته که یا به زبان انگلیسی هستند یا به زبان رسمی و ملی ولی دارای نسخه انگلیسی نیز بوده اند. وبگاه ها پس از شناسائی شدن، با استفاده از نرم افزار webzip بارگذاری و ذخیره شده اند. آن گاه با استفاده از فایل های ذخیره شده ویژگی های محتوائی و ساختاری، استخراج و تحلیل شده اند. سپس با بهره گیری از نرم افزار Excel، بسامد ویژگی ها تعیین و در سیاهه وارسی به کار رفته اند. پس از تعیین موارد مشابه و مترادف ها، و نظرسنجی اولیه از کارشناسان آرشیوی، تعداد 41 ویژگی محتوائی و 1 ویژگی ساختاری مهم شناسائی شده و از طریق سیاهه وارسی، دراختیار صاحبنظران ایرانی حوزه آرشیو، جهت تعیین میزان اهمیت هر کدام از ویژگی ها، قرار گرفته است. در نهایت، با در نظر گرفتن درصد فراوانی توافقی بالای 6%، تعداد 36 ویژگی محتوائی و 7 ویژگی ساختاری، انتخاب و برای طراحی الگوی پیشنهادی اعمال گردیده است. در این پژوهش، برای دریافت نظرات صاحب نظران ایرانی، از روش پیمایشی استفاده شده است.

یکی از وظایف مهم مراکز آرشیوی، پژوهش در جهت کشف راههای بهینه حفاظت و مرمت مواد آرشیوی است. در این مقاله، تلاش شده است ضمن بیان علل فرسایش مجموعه های آرشیوی، مراحل مرمت اسناد و اصول مرمت، اداره کل حفاظت و نگهداری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، و مدیریت آسیب شناسی و مرمت نسخه های خطی، چاپی و اسناد تاریخی کتابخانه مجلس شورای اسلامی معرفی و وظایف آنها تشریح شود. بعلاوه باتوجه به اهمیت ابزاری نظیر ریزفیلم (میکروفیلم) و دستگاه آرشیو رایتر برای نگهداری اسناد در عصر حاضر و کاربرد فراوان آنها در مراکز حفاظت و نگهداری مواد آرشیوی، در پایان این ابزار معرفی و خدمات اداره میکروفیلم و اسناد دیجیتال [رقمی] و کارکردهای آرشیو رایتر بیان می شود. البته تاکید این مقاله بر آرشیوهای چاپی است.

"ورود انواع منابع اطلاعاتی، و از آن میان مواد دیداری – شنیداری و چند رسانه ای به کتاب خانه های دانشگاهی، با نگرش به ویژگی ها و نقش بسیار موثر آن ها در یادگیری، آموزش، و پژوهش، به استقبال روزافزون کاربران از این گونه منابع و تغییر کیفیت خدمات کتاب خانه ها انجامیده است. در این نوشتار وضعیت کنونی مواد دیداری و شنیداری در کتاب خانه های مرکزی دانشگاه های دولتی ایران، و مشکلات و مسایل آن ها بررسی شده است. در پایان ، پیشنهاد شده است که فهرست های رایانه ای برای نگه داری و بازیابی داده های مواد دیداری - شنیداری با افزودن فیلدهای نو پدید آید تا کتاب داران و بایگان های مواد دیداری – شنیداری بتوانند با ارایه خدمات بهینه، نیاز اطلاعاتی کاربر نهایی را در کم ترین زمان ممکن پاسخ گویند. روش پژوهش در این بررسی پیمایشی و پژوهش از نوع توصیفی بود و برای گردآوری داده ها پرسش نامه به کار گرفته شد. مواد دیداری – شنیداری بررسی شده، فیلم، نوارهای دیداری – شنیداری، و دیسک های نوری دیداری – شنیداری است. از میان 42 دانشگاه پاسخ دهنده به پژوهش، در 59 دانشگاه کشور در هنگام انجام پژوهش، تنها کتاب خانه مرکزی هشت دانشگاه (19.05 درصد) واحد دیداری و شنیداری داشتند که پس از تجزیه و تحلیل یافته ها از نظر مجموعه سازی، سازمان دهی، حفظ و نگه داری، فضا، ابزارها و منابع، و ارایه خدمات، پژوهش گران دریافتند که مواد دیداری – شنیداری هنوز جایگاه واقعی خود را در کتاب خانه های دانشگاهی ایران نیافته است. کم بود بودجه، فضا، مواد، تجهیزات، نیروی انسانی کارشناس، ناآشنایی و کم توجهی مسوولان به بایسته گی وجودی مواد دیداری – شنیداری در کنار منابع دیگر اطلاعاتی، نبود فهرست گان مواد دیداری – شنیداری، نداشتن انجمن کتاب داران و بایگان های دیداری – شنیداری، و نبود مراکز پدیدآورنده و خدمات رسان برای مواد دیداری – شنیداری در سطح ملی، از مهم ترین مشکلات واحدهای دیداری – شنیداری کتاب خانه های مرکزی دانشگاه های ایران است. " کتاب خانه ی مرکزی دانشگاهی ایران ، مواد دیداری - شنیداری، چند رسانه ئی ها ، فهرست های رایانه ای ، سازمان دهی