ناهید خوشیان

هدف: جستجوی معنایی به جستجویی فراتر از جستجوی سنتی یعنی انطباق و تطبیق کلیدواژه های درخواست جستجو با کلیدواژه های اسناد و مدارک موجود در سیستم اطلاق می شود و به دنبال درک معنی و روابط معنایی بین کلیدواژه های موجود در درخواست جستجوی کاربران است که با توسعه و گسترش وب معنایی و هستان شناسی ها روی کار آمده است. این نوع جستجو به دلیل دارا بودن مزایا و کاربردهای زیاد بسیار مورد توجه کاربران و پژوهشگران است ولی در کنار مزایا و برتری های زیادی که نسبت به جستجوی سنتی و کلیدواژه ای دارد، اشکالات و پیچیدگی هایی نیز دارد که برطرف سازی این اشکالات منجر به بهبودبخشی و ارتقای جستجوی معنایی شده و کمک شایان توجهی به کاربران می نماید. از این رو، بررسی و سنجش جستجوی معنایی توسط کاربران، هدف اصلی پژوهش حاضر است.روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی، رویکرد آن کمّی و روش آن پیمایشی بوده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده و جامعه آماری آن 189 پژوهشگر ایرانی بود که حداقل یک مقاله پژوهشی نمایه شده در پاب مد در زمینه بیماری کووید 19 منتشر کرده بودند.یافته های پژوهش: از دیدگاه پژوهشگران ایرانی در پایگاه پاب مد، میزان جامعیت و مانعیت در حد متوسط (3)، میزان شکاف معنایی نسبتاً زیاد (3<)، میزان صحت و دقت در بازیابی نتایج در حد متوسط (3)، میزان ارتباط مفهومی در حد متوسط (3)، میزان بازیابی مفاهیم معنی دار چندکلمه ای، در حد متوسط (3)، میزان بهبودبخشی و ارتقای عملکرد کلی در جستجوی معنایی نسبتاً زیاد (3<) بوده است.نتیجه گیری : نتایج پژوهش به طور کلی نشان داد که جستجوی معنایی، جستجویی پویا و چالش برانگیز است که با وجود نقاط قوت و فواید و مزایای گوناگون برای کاربران در امر پژوهش، هنوز ضعف ها و اشکالاتی نیز دارد که می بایست هرچه بیشتر توسط کارشناسان پشتیبان جستجوی معنایی مانند طراحان هستان شناسی برای سیستم جستجوی معنایی، مورد بررسی و تجدیدنظر قرار گیرد، برطرف سازی این ضعف ها و اشکالات، موجب می شود که جستجوی معنایی بتواند به شکل بهینه تری پاسخگوی پژوهشگران در امر پژوهش باشد و در نتیجه پژوهشگران و کاربران به نتایج غنی تری جهت تدوین آثار پژوهشی خود دست یابند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی پرکاربردترین کارکردهای پردازش زبان طبیعی در حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی بوده است. پژوهش حاضر به روش تحلیل اسنادی یا کتابخانه ای و با مداقه و بررسی و تحلیل متون انجام شده است. یافته ها نشان داد که تاکنون کاربردهای مهمی از پردازش زبان طبیعی در حوزه های مختلف انجام شده است. در این پژوهش پرکاربردترین کارکردهای پردازش زبان طبیعی در حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی عبارت بودند از: نمایه سازی خودکار، استخراج خودکار اطلاعات یا خلاصه سازی خودکار، بازیابی اطلاعات، بازیابی اطلاعات بین زبانی (نظام بازبین)، بازیابی اطلاعات موسیقیایی، رده بندی خودکار و سیستم های پرسش و پاسخ. نتایج نشان داد که پردازش زبان طبیعی، همچنان دارای قابلیت های خوب و مفیدی در حوزه های مختلف و ازجمله در رشته علوم کتابداری و اطلاع رسانی است که باید با برشمردن مزایا و هزینه ها، نسبت به ادغام پردازش زبان طبیعی در حوزه های موضوعی مختلف اقدام نمود.

عصر دیجیتال با تکیه بر فناوری های اطلاعاتی فرصت حضور افراد و آثار آن ها را در اینترنت و شبکه های اجتماعی فراهم آورده است. حجم زیادی از فضای وب را اطلاعات کاربرانی اشغال کرده که از دنیا رفته اند. شرکت های استارت آپ تجاری با هدف کسب درآمد به کسب و کاری با عنوان صنعت زندگی دیجیتال پس از مرگ (DAI) روی آورده اند. هدف از این مقاله معرفی صنعت دیجیتال پس از مرگ و تبیین ضرورت تدوین چارچوب اخلاقی برای این صنعت است. روش پژوهش حاضر سندی یا کتابخانه ای و متکی به رویکرد تحلیل مفهومی است. بر اساس یافته های پژوهش، صنعت زندگی دیجیتال پس از مرگ، چهار دسته از خدمات پس از مرگ را در بر می گیرد: 1- خدمات مدیریت اطلاعاتی 2- خدمات پیام رسان پس از مرگ 3- خدمات یادبود و گرامی داشت آنلاین 4 - خدمات خلق دوباره. حفظ یا حذف کاربران در فضای دیجیتال به سیاست ها و چارچوب اخلاقی ویژه ای نیاز دارد که این شرکت ها برای تضمین شأن و کرامت انسانی، حریم خصوصی و دیگر مسائل مرتبط اخلاقی باید این چارچوب ها را در نظر بگیرند. توسعه و رشد بقایای دیجیتال پس از مرگ در شبکه های اجتماعی مسائل و مشکلات اخلاقی پیچیده ای را پدید می آورد که به بررسی دقیق نیاز دارند.

سابقه و هدف: هدف از پژوهش حاضر شناسایی رفتار اطلاع یابی و چگونگی اولویت دهی و استفاده ی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد شیراز از منابع اطلاعاتی و ﺷﻨﺎﺳﺎیی ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺧی ویﮋﮔیﻫﺎی ﺟﻤﻌیﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘی داﻧﺸﺠﻮیﺎن در ﻓﺮایﻨ ﺪ اﻃ ﻼعی ﺎﺑی و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗی اﺳﺖ. مواد و روش ها: روش پژوهش پیمایشی است. جامعه پژوهش 298 نفر از دانشحویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد شیراز است که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که دانشجویان برای رفع نیازهای اطلاعاتی و روزآمدسازی اطلاعات خود بیشترین استفاده را به ترتیب از منابع الکترونیکی، چاپی، و سپس انسانی دارند. اکﺜﺮ اﻓﺮاد ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳی ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ کﻪ فناوری های اﻃﻼﻋﺎﺗی و ارﺗﺒﺎﻃی در کﺎﻫﺶ ﻣﺮاﺟﻌﻪ آﻧﺎن ﺑﻪ کﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. آﻧﺎن از کﺘﺎﺑﺪاران در ﻣﺮﺣﻠﻪ ی ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮای ﺟﺎیﺎﺑی کتابﻫﺎ یﺎ اﺳ ﻨﺎد و ﺟﺴ ﺖوﺟ ﻮی اﻃﻼﻋﺎت کﻤک ﻣیﻃﻠﺒﻨﺪ. داﻧﺸﺠﻮیﺎن در ﻓﺮایﻨﺪ اطلاع یابی با مشکلاتی مانند ﭘﺮاکﻨﺪﮔی اﻃﻼﻋﺎت در مکانﻫﺎی ﺑﺴ یﺎر ﻣﺨﺘﻠ ﻒ، ﮔ ﺮان ﺑﻮدن ﺗﻬیﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻃﻼﻋﺎﺗی، و ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﻮدن آﺧﺮیﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. نتیجه گیری: به رغم گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی بر میزان مراجعه حضوری دانشجویان به دانشگاه، تمامی انواع منابع اطلاعاتی همچنان مورد استفاده است. متنوع بودن اهداف کسب اطلاعات، عامل تعیین کننده نوع منبع اطلاعاتی است و دانشجویان بر حسب نیاز اطلاعاتی خود منبع اطلاعاتی را مشخص کرده و از آن استفاده می کنند.