علی نصیری

از جمله مباحث چالش برانگیز در حوزه خداشناسی مسئله رؤیت الهی است. از یک سو عادت و انس انسان به باور به وجود هر چیز در پی رؤیت آن، درخواست پیوسته رؤیت الهی را سبب شده است و از سوی دیگر، متون دینی بر استحاله این امر تاکید می کنند. شیوع روایات ناسره مبنی بر رؤیت خداوند توسط پیامبر (ص) در شب معراج یا رؤیت الهی توسط مؤمنان در روز قیامت، میان منابع روایی اهل سنت، زمینه باور به رؤیت را در میان مسلمانان تا عصر امام رضا (ع) گسترش داد و باعث طرح پرسش هایی در این زمینه از آن حضرت شد. امام به عنوان سنگربان حقیقی دین با کمک براهین قرآنی و عقلی به نقد این شبهه پرداخت. نگارنده در این مقاله ضمن بررسی دیدگاه امامیه، معتزله و اشاعره درباره رؤیت خداوند، اهم روایات توحیدی از امام رضا (ع) به ویژه گفت و گوی ابوقرّه با آن حضرت در نقد این شبهه را بررسی کرده است.

پژوهش پیش روی به بررسی نقش مبانی کلامی فخررازی در تفسیر آیات جبر و اختیار پرداخته است. تفسیر به رأی یکی از نکات مهمی است که باید در تفسیر آیات قرآن از آنها برحذر بود. ازجمله مصادیق آن دخالت دادن مبانی و دیدگاه های شخصی حاصل از استنباط های غیرمنقح مفسر است. این تحقیق نشان می دهد که دیدگاه جبرانگاری فخررازی در تفسیر آیات مشهور به جبر و اختیار تأثیر بسزایی داشته است و مبانی وی با بسیاری از آیات قرآن ناسازگار است. فخررازی گرچه دارای دیدگاه جبری است، اما می کوشد خود را منکر آن معرفی کند. ایشان با تکیه بر دیدگاه شخصی خود، از ظواهر برخی آیات به صراحت دست می کشد و دیدگاه جبری خود را در تفسیر آیات جبر و اختیار، بر قرآن تحمیل می نماید که این امر مصداق بارز تفسیر به رأی است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی طرح واره درمانی و واقعیت درمانی  بر سرمایه روان شناختی مربیان پیش دبستانی شهرستان شهرکرد اجرا شد. روش: جامعه آماری کلیه مربیان پیش دبستانی شهرستان شهرکرد بودند که از بین آن ها تعداد 45 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت گمارش تصادفی در 2 گروه آزمایش و 1 گروه گواه (هر کدام 15 نفر) گمارده شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه سرمایه روان شناختی (لوتانز و همکاران، 2007) بود که طی سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری 3 ماهه تکمیل شد. داده های به دست آمده با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که دو روش طرح واره درمانی و واقعیت درمانی  بر روی میانگین نمرات کل سرمایه روان شناختی و مؤلفه های خودکارآمدی، امیدواری و خوش بینی به یک اندازه تأثیر پایدار داشته اند (05/0 >P). ضرایب اتا نیز برای سرمایه روان شناختی برابر با 432/0و برای خودکارآمدی، امیدواری و خوش بینی به ترتیب برابر با 265/0، 207/0 و 151/0 به دست آمد.  نتیجه گیری: نتیجه گیری شد که هر دو روش طرح واره درمانی و واقعیت درمانی برای بهبود سرمایه روان شناختی مربیان پیش دبستانی موثرند و می توان آن ها را مورد استفاده قرار داد.

واژه صراط در قرآن 45 بار استعمال شده است؛ این آیات به سه دسته قابل تقسیم اند. دسته اول: اشاره به مصادیق عینی صراط دارند. دسته دوم: عوامل هدایت به صراط مستقیم و دسته سوم: اوصاف صراط را بیان نموده اند. اشکال برخی مبنی بر اشاره قرآن به صراط ها وارد نیست. زیرا مستند این عده (که صراط نکره را دلیل بر معنی صراط ها گرفته اند)، مردود است. زیرا اولاً: صراط به صورت جمع استعمال نشده است. ثانیاً: در تعدادی از آیات ادعا شده، تنوین نه برای تنکیر بلکه تنوین تفخیم است. به علاوه، با در نظر گرفتن مجموع آیات صراط (معرفه و نکره) روشن شده که معرفه به نظام تکوین و نکره به نظام تشریع اشاره دارد. گروهی از آیات هم خارج از مسأله است.

جبر و اختیار ازجمله موضوعات مورد بحث میان مفسران است. این نوشتار با توجه به تعریف و نقشی که قدرت انسان در تعیین جبری یا اختیاری بودن افعال دارد، با استفاده از روش عرضه تفسیر قرآن بر مبانی کلامی متقن دینی برگرفته از آیات و روایات، به نقش قدرت انسان در افعال از منظر فخررازی و علامه طباطبایی با اهتمام به آیه 125 انعام پرداخته است. از نظر فخررازی، افزون بر اراده، قدرت انسان به هنگام صدور و همراه فعل از سوی خدا ایجاد می شود پس تأثیری در حصول فعل نداشته، شرح صدر و ضیق صدر، همان داعی بوده که اعطایی خداست. از منظر علامه طباطبایی آثار وجود قدرت و اراده از انسان بوده و در حصول فعل مؤثرند، اما چون وجود انسان در ذات و عمل وابسته به خداست، این تأثیر مستند تام به خدا نیز می باشد. آیه 125 انعام با مدعای فخررازی کاملاً بیگانه است. نتیجه نظر فخررازی جبر و نظر علامه طباطبایی امر بین الامرین است .

دربار ه اسلام آوردن ابوذر در منابع کهن روایت های گوناگونی نقل شده است که با یکدیگر همخوانی چندانی ندارند. در این مقاله که بر روش توصیفی تحلیلی استوار است، به حدیث اسلام آوردن ابوذر در روضه کافی پرداخته و سعی شده سند و محتوای آن تحلیل و بررسی گردد. برایند این مطالعه آن است که روایت اسلام آوردن ابوذر، گرچه در منابع تاریخی نقل شده، در منابع روایی شیعه به دو طریق متفاوت توسط ثقه الاسلام کلینی در بخش روضه کافی و صدوق در امالی آورده شده است. نه تنها محتوای روایت مردود نیست بلکه با واکاوی سند روایت و تتبع در قراین نقلی و بررسی دلالت متن روایت و توجه به مبنای متقدمین در گزینش حدیث و شرایط صدر اسلام و وجود نقل به معنا در روایت دریافت می گردد که امکان وقوع رویداد شگفت آور برای ابوذر بدیهی بوده و از هرگونه استبعاد به دور می باشد.

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر بین حمایت مدیران بر تصمیم گیری مشارکتی با توجه به نقش میانجی وجدان کاری در سازمان های ورزشی بود. مطالعه حاضر با استفاده از مطالعات توصیفی و روش همبستگی انجام شد. جامعه آماری شامل تمامی کارمندان دانشکده های تربیت بدنی دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه تهران بود که به صورت کل شمار در نظر گرفته شد و پس از توزیع پرسشنامه،86 عدد پرسشنامه صحیح جمع آوری گردید. این اطلاعات از طریق سه پرسشنامه استاندارد صورت گرفت، پایایی پرسشنامه نیز از روش آلفای کرونباخ برای پرسشنامه ها به ترتیب 97 و 94 و 93 صدم به دست آمد. برای بررسی فرضیات از مدل سازی معادلات ساختاری(SEM) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش و آزمون فرضیه ها با استفاده از نرم افزار Amos  و Spss انجام شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بین رفتار حمایتی مدیران و تصمیم گیری مشارکتی تأثیر مستقیم وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که بین رفتار حمایتی مدیر و وجدان کاری تأثیر مستقیم وجود دارد؛ درنهایت نتایج حاصل از تحقیق تأثیر مستقیم متغیر وجدان کاری بر متغیر تصمیم مشارکتی را به اثبات رساند

آموزه ها و معارف دین را می توان به سه دسته اساسی آموزه های بینشی (عقاید)، آموزه های ارزشی (اخلاق) و آموزه های کنشی (احکام) قابل تقسیم دانست. از آموزه های اعتقادی دین در کنار آموزه های اخلاقی و فقهی، باید به عنوان مهم ترین و تأثیرگذارترین آموزه ها یاد کرد. از سویی دیگر، با توجه به بسنده کردن قرآن به تبیین کلیات، بسیاری از این دست از آموزه ها در روایات بازتاب یافته است. در نگریستن در روایات نیز نشان می دهد که عموم آنها از نوع اخبار آحاد به شمار می روند. عموم صاحب نظران حجیت خبر واحد را در زمینه آموزه های فقهی مورد تأکید قرار داده اند، اما در باره گستره حجیت خبر واحد در زمینه آموزه های اعتقادی چهار دیدگاه ارائه شده است حجیت مطلق، عدم حجیت، حجیت در جزئیات عقائد و حجیت با شرط محفوف بودن به قرائن علم آور. نگارنده در این نوشتار، با رد این دیدگاه ها، دیدگاه حجیت با شرط محفوف بودن به قرائن اطمینان آور را مورد تأکید قرار داده است.

در یک بازار سرمایه ای کامل، سطح و تغییرات پویا در نگهداشت وجه نقد، تصمیمی بی ربط و نادرست است. بسیاری از نظریه ها مانند تئوری توازن، سلسله مراتب مالی، نظریه نمایندگی، نظریه حاکمیت شرکتی و نظریه زمان بندی بازار انجام شده است یک شرکت باید میزان بهینه نگهداشت وجه نقدی را به منظور پیاده سازی کارآمد و افزایش ارزش شرکت پیش بینی کند. نگهداشت وجه نقد مازاد، می تواند تأثیر منفی بر عملکرد شرکت از طریق مشکلات نمایندگی داشته باشد.در این پژوهش به بررسی تاثیر موجودی نقدی بهینه و انحراف از موجودی هدف بر میزان ارزش شرکت پرداخته شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1393 تا 1397 بوده که حجم نمونه با توجه به روش غربالگری و پس از حذف مشاهدات پرت برابر با 119 شرکت می باشد.در این تحقیق که از دادههای پانل(تابلویی) با اثرات ثابت استفاده شده است نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های شرکت ها با استفاده از رگرسیون چند متغیره در سطح اطمینان 90% نشان می دهد که رابطه معنادارو مثبت بین موجودی نقدی بهینه و انحراف از موجودی هدف برارزش شرکت وجود دارد .همچنین سایر نتایج پژوهش نشان می دهد که مالکیت مدیریتی ، مالکیت نهادی، استقلال هیئت مدیره رابطه معنادارو مثبت بین موجودی نقدی بهینه و ارزش شرکت وجود دارد

تحریف قرآن کریم، موضوعی است که از قرون اولیه تا دوران معاصر بخصوص دوران پس از غیبت امام زمان همواره مطرح بوده است و یکی از موضوعات اصلی در علوم قرآن وعلم کلام به شمار می رود. در این زمینه تاکنون کتاب ها و تألیفات بسیاری نگاشته شده و همچنان نیز محل مناقشه بسیاری از علمای کلام و اهل حدیث و فرق گوناگون اسلام است. در متون روایی شیعه نیز روایاتی وجود دارد که برخی ازدانشمندان اسلامی از این گونه روایات تصور تحریف کرده اند. به نظر می رسد مهم ترین عاملی که می تواند به این مناقشات پایان دهد، استفاده از خود قرآن کریم در پاسخ گویی به این موضوع است. در این مقاله با استفاده از منابع کتابخانه ای و تحلیل واژگان در صدد تبیین "ماانزل" و "مانزل" در قرآن کریم هستیم که با استفاده از آن به اثبات موضوع عدم تحریف قرآن کریم پی خواهیم برد.از نتایج این مقاله این است که قدرت تبیین پیامبر به واسطه در اختیار داشتن مجموعه کامل علم قرآن است، که به صورت دفعی بر ایشان نازل شده است(ماانزل) «مانُزِّل» را تبیین می کند. همچنین به مناسب بحث واژه های تدبر وتبیین وتفسیر را نیز از نگاه قرآن می کاویم. اهل بیت نیز، علاوه بر اینکه وارث علوم نبوی هستند، به دلیل اینکه از طهارت مطلقه برخوردارند، به «کتاب مکنون» که اصل و حقیقت قرآن است دسترسی دارند،از این رو تیببن وتفسیر همانند پیامبر به ایشان هم واگذارشده است.

در ترسیم رابطه قرآن کریم با روایات از نظر منبعیّت و حجّیّت چهار نگرش وجود دارد: 1. قرآن محوری؛ که بر اساس آن تنها منبع شناخت دین به قرآن انحصار می یابد. 2. سنت محوری؛ که به استناد آن برای شناخت دین تنها باید به سنت معصومین(ع) مراجعه کرد. 3. قرآن محوری و سنت مداری؛ که بر اساس آن سنت در طول قرآن قرار می گیرد؛ 4. دوگانه محوری؛ که بر اساس آن سنت در عرض قرآن دارای جایگاه خواهد بود. فرقه قرآنیون جزو مدافعان دیدگاه نخست به شمار می روند. اخباریان در دسته سنت محوری قرار دارند و علامه طباطبایی و شاطبی را باید جزو مدافعان نظریه سوم دانست. دیدگاه مورد نظر نگارنده که در این مقاله دلایل آن را مورد بررسی قرار داده، دیدگاه چهارم است. بر اساس این دیدگاه سنت در حجّیّت و منبعیّت دارای استقلال می باشد.

طرح شهید بهنام محمدی ازجمله طرح های تربیتی سازمان بسیج بوده که از سال 1397 با چشم انداز شش ساله توسط سازمان بسیج دانش آموزی و با همکاری اداره آموزش وپرورش در برخی از مدارس متوسطه اول به اجرا درآمد. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی طرح رشد و بالندگی شهید بهنام محمدی بود. تحقیق بر مبنای هدف از نوع کاربردی و بر مبنای ماهیت و روش، توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق 736 نفر و حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 377 نفر تعیین شد. برای نمونه گیری از روش تصادفی ساده استفاده شد. برای گردآوری اطلاعات و داده ها از هر دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. برای گردآوری داده از سه پرسش نامه محقق ساخته با طیف پنج درجه ای لیکرت استفاده شد. پرسش نامه ها توسط استاد راهنما و 12 نفر از کارشناسان مجری طرح با روش صوری و محتوایی روایی سنجی و اشکالات آن برطرف شد. پایایی پرسش نامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش نامه دانش آموزان 97/0، پرسش نامه سرگروه ها و مربیان 99/0 و پرسش نامه والدین دانش آموزان 97/0 به دست آمد که نشان از پایایی مناسب پرسش نامه ها داشت. برای توصیف داده ها از شاخص های میانگین و انحراف معیار و جداول فراوانی و برای تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای استفاده شد. داده ها با نرم افزار SPSS توصیف و تحلیل شد. باتوجه به مقادیر آماره t (دانش آموزان 46/6 ، والدین 67/13 ، مربیان 72/3 و در مجموع 58/12) و میانگین های (دانش آموزان 30/3 ، والدین 61/3 ، مربیان 49/3 و در مجموع 42/3) در سطح آلفای کمتر از 0.05 معنی دار بود که نشان داد اثربخشی طرح مذکور از دیدگاه دانش آموزان، والدین، مربیان و مجموع نمونه تحقیق دارای اثربخشی بالای متوسط و به میزان 68 از 100 (68%) است.

بحث رؤیت خداوند متعال از دیرباز میان اندیشمندان مسلمان مورد مناقشه بوده است. اینکه آیا می توان خداوند را با چشمان ظاهری در دنیا و آخرت دید یا نه مورد اختلاف است. یکی از آیاتی که موافقین و مخالفین رؤیت برای اثبات ادعای خویش به آن استدلال کرده اند آیه ۱۰۳ سوره انعام است. موافقین استدلال می کنند، این آیه در مقام مدح پروردگار است و مدح در صورتی صدق می کند که او بالذات دیدنی باشد، و لفظ «أَبصار» در آیه با صیغه جمع آمده؛ یعنی تمام چشم ها او را نمی بینند و مفهوم مخالف آن این است که بعضی از چشم ها می توانند او را ببینند. همچنین خداوند در آخرت حس دیگری را برای انسان می آفریند که با آن خدا را ببیند. در مقابل مخالفین رؤیت هم استدلال کرده اند که با توجه به آیات قبل و فراز آخر آیه، دیده نشدن خداوند متعال با چشم سر، در واقع مدح خداوند است. همچنین ادراک چون با لفظ ابصار قرین است، به معنای رؤیت است و آیه این نوع رؤیت را انکار کرده است. به باور ما این آیه به صراحت رؤیت ظاهری خداوند را نفی می کند.

تمثیلات قرآنی یکی از شاخصه های بیان قرآنی است که تاکنون پژوهشگران با پرداختن به نکات ظریف ادبی وبلاغی، روش انتقال مفاهیم، جنبه های زیبا شناختی و پدیدارشناختی وجلوه های تربیتی آنها، ابعاد مختلفی از این روش تبیینی را استخراج نموده اند. این در حالی استکه دریک نگاه و زمینه کل نگر می توان به وجود «ارتباط» معناداری بین این تمثیلات دست یافت به نحوی که این ارتباط، موجب توسعه معانی هریک از تمثیلات در شبکه ارتباطی آنها خواهد شد. پژوهش حاضر با مبنا قراردادن بازنمایی تمثیلات قرآنی ذیل مفهوم «عمل» در پی دستیابی به شبکه مفهومی در اینگونه تمثیلات می باشد. برای بررسی تغییرات بازنمایی این تمثیلات، روش تحلیل نشانه شناسی که بیشتر به عنوان رویکردی که به تحلیل های متنی می پردازد ، مورد استفاده قرار گرفته است. از ویژگی های این روش توجه به تحلیل های ساختاری است. این نوع تحلیل ها شامل تشخیص اجزاء تشکیل دهنده یک نظام نشانه شناختی مانند یک متن و تعیین روابط ساختاری میان آنهاست. در پژوهش حاضر مشخص گردید تمثیلات مورد مطالعه درتغییربازنمایی خود نشانه هایی از رشد و گسترش آثار عمل، در ابعاد مختلف و درسطوح متفاوت، در دو بخش مثبت و منفی، با طرح واره هایی از تثبیت، انسجام، ساختار، احاطه و اساس، بصورت تقابلی در تصویرهای مختلف بازنمایی نموده اند.

لقد حثَّ الإسلام على الزواج؛ وفقًا لنظام التکوین وإشرافه بالغرائز الجنسیه الکامنه فی الإنسان، فضلًا عن تشجیع الشباب على الإسراع بالزواج، فإنَّ النواه الأولی والأصلیّه لمؤسسه الأسره تتشکَّل فورَ إنشاء عقد زواجٍ بین شابَّین، وهاهنا تُثار الأسئله الأُولى حول کیفیّه تنظیم العلاقات بین الرجل والمرأه، أسئلهٌ کما إذا کان جوهر الأسره یحتاج إلى مدیر، أو لا؟ ومن یجب أن یکون ربّ الأسره إذا لزم الأمر؟ وما معاییره؟ وماذا ستکون عواقب وآثار تسلیم إداره الأسره لأحد منهما (رجل أو امرأه)؟ وعشرات الأسئله الأخرى من هذا القبیل. لقد شرح الإسلام مسأله إداره الأسره والوصایه علیها بحکمه ومراعاه المصلحه، ولم یترک هذه الأسئله الأساسیّه دون إجابه؛ إذ لا یمکن تخیّل مدی الأضرار والأزمات التی کانت ستحدث فی بیئه الأسره ودائره الزواج لو ظلّ هذا الأمر غامضًا فی التعالیم الدینیّه ولم یتمّ تحدید مهمّه إداره شؤون الأسره. وردًّا على هذه الأسئله والتحدّیات الأساسیّه، تحدَّث القرآن الکریم عن قیومیّه الرجل على المرأه، واقترح طرقًا لحلّ أزمه النشوز من خلال شرح أسباب هذا الحکم، کما ورد فی الآیه الکریمه: { الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ* وَ[کذلک] بِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَیْبِ [أسرار أزواجهن] بِمَا حَفِظَ اللهُ [لهنَّ من أجر]* وَاللَّاتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ [أوّلًا]* وَ[من ثمّ] اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلًا إِنَّ اللهَ کَانَ عَلِیًّا کَبِیرًا }. [1] وقد نوقشت فی هذه الآیه (القیّومیّه علی الأسره وإدارتها) کأحد أهمّ موضوعات الأسره، ولما کانت العائله والمواضیع المتعلّقه بها تحمل أهمّیّه خاصّه لجمیع شرائح المجتمع، فیمکن اعتبار هذه الآیه من أکثر الآیات الاجتماعیّه فی القرآن، وفی الوقت نفسه أکثر الآیات إثارهً للجدل فی مجال الأسره. تسعى هذه المقاله - استنادًا إلی ما ورد فی الجزء الأوّل من الآیه أعلاه - للإجابه على هذه الأسئله الثلاثه: ما مفهوم القیّومیّه؟ ولماذا من الضروریّ وجود قیّم فی الأسره؟ هل تشمل قیّومیّه الرجل على المرأه مجالاتٍ اجتماعیّهً أخرى خارج نطاق الأسره؟ ما فلسفه تفویض قیّومیّه المرأه إلی الرجل؟ للإجابه على هذه الأسئله، نقوم أوّلًا بدراسه آراء المفسرین، ثمّ نبیّن رأینا المختار فی المسأله.   [1]. النساء: 34 .

قصه گویی شیوه ای موفق است که قرآن کریم و معصومین علیهم السلام بارها از آن، در کار تبلیغی خود استفاده کرده اند. در این مقاله به عنوان یک الگو، داستان قرآنی «گاو بنی اسرائیل» که در سوره مبارکه بقره به اجمال و در کتب روایی و تفسیری به تفصیل به آن اشاره شده است انتخاب و به تحلیل عناصر نمایشی در داستان روایت مذکور پرداخته شده است. نتیجه حاصل از این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته است، آن است که اولا قرآن کریم تنها با بیان آهنگین به قسمتی از این داستان اشاره داشته است تا از اصل هدایت گری که هدف غایی این منبع الهی است به سمت قصه گویی و قصه پردازی منحرف نشود. ثانیا این داستان تنها در منابع اسلامی ذکر گردیده و در تورات و انجیل کنونی خبری از آن نیست. ثالثا این داستان حدّاقل از هفده عنصر از عناصر نمایشی (طرح، شخصیت، تعادل اولیه، حادثه محرک، نقشه، مانع، کشمکش، تعلیق، گره افکنی، غافلگیری، بحران، نقطه اوج، گفت و گو، مکان، زمان، تعادل ثانویه و داستان فرعی) برخوردار است. لذا با باتوجه به کثرت و تنوع بیشتر این عناصر نسبت به برخی داستان های قرآنی، می تواند منبعی مناسب برای ساخت اثری هنرمندانه قرار گیرد.