محمدحسین نصیری

متون دینی همواره در ادیان الهی منبع مهمی برای شناخت معارف قرار گرفته است. تفاوت شیوه در فراگیری این معارف از متون واحد گاه باعث ایجاد اختلاف در احکام و برخی عقاید اسلامی شده است. امروزه نیز بین مذاهب کلامی و فقهی دین مبین اسلام، مباحث زیادی مورد اختلاف واقع شده که منشأ بخش عمده ای از آن، بی توجهی به نوع استدلال در مباحث مقارن و منطق استدلال است. از این روی، مسئله تحقیق پیش رو، بازبینی روش های مختلف برای استدلال صحیح و منطقی از متون دینی با روش تحقیق تحلیلی نظری است. یافته های تحقیق گردآوری روش های مختلف استدلال در مباحث مقارن با اهل سنت بوده است و مجموع مباحث نشان می دهد که امامیه از روش های متقن و مورد قبول اهل سنت برای اقناع ایشان استفاده نموده است. روش هایی در زمینه های مفهوم شناسی واژگان، قواعد ادبی، روش تفسیر آیات، قواعد اصولی و پاسخ به شبهات احصاء شده اند که باید در دلالت سنجی ادله نقلی مورد بررسی قرار بگیرند.

وجود آیات متشابه که از واقعیت های مورد اذعان خود قرآن است، به خاطر طبیعت متشابه بودن مدالیل آن ها، زمینه را برای تأویل نادرست و کژتابی های فکری و رفتاری فراهم می آورد که از منظر قرآن با ارجاع آن ها به آیات محکم و نیز مراجعه به اهل بیت (علیهم السلام)، می توان تأویل صحیح از آن ها را به دست داد. از سوی دیگر، بخشی از روایت های تفسیریِ موجود از امام رضا (علیه السلام) به تاویل آیات متشابه اختصاص یافته است که با واکاوی آن ها می توان هشت روش را برای به دست دادن تأویل صحیح برشمرد که عبارتند از: 1. استفاده از برهان عقلی 2. بهره جستن از سیاق آیات 3. بهره جستن از دلالت سایر آیات 4. تأکید بر قاعده «ایاک اعنی و اسمعی یا جاره»5. استناد به وحی بیانی  6. استفاده از روایات نبوی و ولوی 7. استفاده از تاریخ صحیح 8. استفاده از ادبیات قرآنی.  نگارندگان در این مقاله پس از ارائه مفهوم لغوی و اصطلاحی دو واژه «تأویل» و «متشابه»، با ارائه نمونه های مختلف از روایات امام رضا (علیه السلام)، این هشت روش را بررسی کرده اند.  از بررسی این روش ها به دست می آید که در مرحله نخست،  امام رضا (علیه السلام) بر حساسیت تفسیر آیات متشابه و لزوم مراجعه به اهل بیت (علیهم السلام) در این زمینه تأکید فرموده و در مرحله دوم امعان توجه به قراین داخلی آیات همچون سیاق و قراین بیرونی همچون براهین عقلی و رهنمون روایات صحیح را در به دست دادن تفسیر صحیح از آیات متشابه کارآمد می داند.

آموزه ها و معارف دین را می توان به سه دسته اساسی آموزه های بینشی (عقاید)، آموزه های ارزشی (اخلاق) و آموزه های کنشی (احکام) قابل تقسیم دانست. از آموزه های اعتقادی دین در کنار آموزه های اخلاقی و فقهی، باید به عنوان مهم ترین و تأثیرگذارترین آموزه ها یاد کرد. از سویی دیگر، با توجه به بسنده کردن قرآن به تبیین کلیات، بسیاری از این دست از آموزه ها در روایات بازتاب یافته است. در نگریستن در روایات نیز نشان می دهد که عموم آنها از نوع اخبار آحاد به شمار می روند. عموم صاحب نظران حجیت خبر واحد را در زمینه آموزه های فقهی مورد تأکید قرار داده اند، اما در باره گستره حجیت خبر واحد در زمینه آموزه های اعتقادی چهار دیدگاه ارائه شده است حجیت مطلق، عدم حجیت، حجیت در جزئیات عقائد و حجیت با شرط محفوف بودن به قرائن علم آور. نگارنده در این نوشتار، با رد این دیدگاه ها، دیدگاه حجیت با شرط محفوف بودن به قرائن اطمینان آور را مورد تأکید قرار داده است.

عوامل مختلفی بر روی توان دریافتی دریافت کننده های خورشیدی موثر هستند که از بین آن ها، تنها زاویه ی دریافت کننده ها می تواند توسط کاربران تعیین شود. از اینرو در این مقاله، روابطی برای زوایای بهینه ی روزانه، ماهانه، فصلی و سالانه بر اساس ماه های شمسی پیشنهاد می شوند که برای همه ی شهرهای ایران قابل کاربرد هستند. روابط بدست آمده تابعی از عرض جغرافیایی و شماره روز سال شمسی هستند و با استفاده از آن ها می توان زوایا ی بهینه را برای هر نقطه از ایران تنها با داشتن عرض جغرافیایی و شماره روز سال شمسی محاسبه نمود. برای آنکه درستی روابط بدست آمده مورد بررسی قرار گیرد، نتایج بدست آمده با مقادیر ارائه شده در مقالات مقایسه می شود.

با ورود سازمان­ها به اقتصاد خدماتی، کیفیت خدمات به موضوع چالش برانگیزی برای آنها تبدیل شده است. به طوری که موفقیت سازمان­ها در این اقتصاد، درگرو داشتن خدمات با کیفیت وکارکنانی مشتری مدار خواهد بود. تحقیقات اخیر نشان داده است که یکی از عوامل تأثیرگذار برکیفیت خدمات سازمان­ها و ایجاد مزیت رقابتی، وجود رفتارهای شهروندی در کارکنان به ویژه کارکنانی است که به طور مستقیم در تعامل با مشتریان، می باشند[30].باتوجه به اهمیت دومؤلفه مشتری گرایی و رفتار شهروندی سازمانی، این مقاله که مبتنی برپژوهشی میدانی در یکی از بیمارستان های تهران می باشد، به بررسی رابطه میان این متغیرها پرداخته است. بدین منظور، پرسشنامه ای برای سنجش این متغیرها طراحی شد و پس از اطمینان از روایی و پایایی ابزار اندازه گیری به وسیله تحلیل عاملی تأییدی، در میان نمونه ای متشکل از 87 نفر از پرستاران بیمارستان شریعتی توزیع شد. روش تحقیق حاضر، پیمایشی- همبستگی و به طور مشخص مبتنی بر الگوی معادلات ساختاری بود. نتایج حاصل از تحقیق این گونه بیان می دارد که بین رفتار شهروندی سازمانی و مشتری گرایی رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد.

مسئلة حسن و قبح، در یونان باستان قبل از اسلام مطرح بوده، و در میان متکلمان اسلامی رشد یافته است. در این میان، اصولی معروف، ملامحمد کاظم آخوند خراسانی نظریة سازگاری و ناسازگاری با قوة عاقله را دربارة حسن و قبح عقلی ارائه کرده است. در این دیدگاه در بخش معناشناسی، اختلاف در سعه و ضیق وجودی موجب آثار خیر و شر، و آن هم سبب سازگاری و ناسازگاری با قوه عاقله میشود که مدح و ذم فاعل را فراهم میآورد. رویکرد هستیشناسی در این معنا بسیار قوی است؛ زیرا جهت کمال و نقص وجودی افعال را در ادراک ملایمت و ناملایمت دخیل میداند. همچنین با مطلق گرایی در قضایای اخلاقی هماهنگی تام دارد. از جنبة معرفت شناسانه، بر مبنای واقع گرایی در قضایای اخلاقی، معرفت حسن و قبح توسط عقل امکان پذیر شمرده میشود؛ زیرا از راه سازگاری و ناسازگاری با قوة عاقله، عقلی بودن ارزش ها اثبات، و در پی آن حسن و قبح افعال درک، و ضرورتاً موجب مدح و ذم فاعل مختار میشود. این مسئله در برابر مشهوری دانستن قضایای اخلاقی است که برای حسن و قبح، واقعیتی جز شهرت و تطابق آرای عقلا قائل نیست.