سید احمد میریان

از تعالیم روح بخش دین مبین اسلام وادیان آسمانی دیگر (مسحیت و یهودیت) چنین برداشت می شود که هرگز با فردگرایی و بی توجهی به دیگران موافق و همراه نبوده و محیط مساعد اجتماع را، شرط لازم برای دست یابی به کمال دانسته است. این شرط میسر نمی شود جز در لوای خصیصه مهم همدلی و همزبانی و آن هم برمبنای اصول اعتقادی، بنیادی و اخلاقی. این تحقیق تحت عنوان «مبانی کلامی و اخلاقی همدلی و همزبانی از نگاه آموزه های قرآن کریم و عهدین» و با هدف بررسی مبانی کلامی و اخلاقی آن انجام گرفته است. سوال اصلی تحقیق این است که مبانی نزدیک یا مشترک کلامی و اخلاقی همدلی و همزبانی در قرآن و عهدین کدامند؟ روش تحقیق در این مقاله کتابخانه ای تحلیلی است. بررسی منابع اصلی و مرتبط با مساله تحقیق نشان می دهد که از جمله مهم ترین مبانی کلامی در قرآن کریم و عهدین عبارتند از: ایمان گرایی، خدامحوری، وحدت در عقیده و هدف، رهبری واحد، تفاهم بیانی و زبانی. و از مهم ترین مبانی اخلاقی می توان به: نیت خیر، تقوا، حسن خلق، احساس مسئولیت، نوع دوستی، و سرانجام عدالت محوری و انصاف اشاره کرد.

خدمت رسانی به هم نوعان یکی از صفات اخلاقی در همه جوامع بشری و ادیان آسمانی است که ریشه در فطرت انسان ها دارد. بیان ویژگی های اعتقادی- اخلاقی این گروه از انسان های خدمت رسان و شریف می تواند دیگران را ترغیب نماید تا به این گروه بپیوندند. هدف این نوشتار تبیین این ویژگی ها از منظر قرآن و حدیث و عهدین (تورات و انجیل) است. منابع اسلامی و هم چنین برخی از آموزه های عهدین، مولفه ها و اوصاف مومنان خدمت رسان را معرفی کرده است. سوال تحقیق این است که: اوصاف اعتقادی و اخلاقی خدمت رسانان از نگاه آموزه های دینی چیست؟ در همین راستا این نوشتار در پی آن است تا با یک مطالعه تطبیقی، نقبی به مقوله اوصاف خدمت رسانان در آموزه های دینی زده تا جایگاه و مقام آنان را بهتر بشناساند. از این رو این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی و کتابخانه ای به تبیین هریک از اوصاف خدمت رسانان پرداخته است تا گامی درجهت بسط و گسترش این ویژگی ها در سطح جامعه برداشته باشد.

هدف در این پژوهش مقایسه و تطبیق شادی و نشاط در قرآن و عهدین موجود است. روش استفاده شده در این تحقیق روش توصیفی از نوع تحلیل اسنادی است. یافته ها: یافته های به دست آمده حاکی از آن است که قرآن و عهدین در بسیاری موارد شادی کردن را تایید نموده و در برخی موارد، شادیی که عواقب سوئی را در پی داشته باشد را منع نموده اند. قرآن بیش از عهدین به معرفی عوامل شادی پرداخته است. از نظر ادیان الهی، شادی هایی که هم روحاً و هم جسماً باعث رشد و ترقی انسان بوده و او را از مسیر زندگی خارج ننماید، ممدوح و شادی هایی که هرگونه اذیت و آزاری برای سایر مردم فراهم آورد، مذموم شمرده می شود . نتیجه گیری: دین، موید آرزوها و شادکامی های اصولی انسان بوده، برای هدایت و دستیابی به آنها، برنامه و دستوراتی همچون: ایمان، اعتقاد و اطاعت را صادر کرده و از طرفی نیز با افسردگی، بی حالی و خودخوری، مخالف و با شوخ طبعی، خوش رفتاری، امیدواری، توانمندی و نشاط، موافق است.

آیه 31 سوره بقره ضمن ترسیم جایگاه انسان در هستی و رابطه او با خداوند، بسیاری از پرسش های انسان شناسی را پاسخ گفته است. اما وجود برخی ابهام ها و چالش ها در ذیل آیه، آن را به یکی از آیات پرچالش قرآن تبدیل ساخته است. اگر خلافت در این آیه به معنای نیابت و جانشینی از اسلاف اعم از جانشینی جنیان، نسناس و دیگر انسان های ماقبل حضرت آدم× باشد، فضیلت قابل توجهی برای آن حضرت و ذریه او به دنبال نخواهد داشت؛ زیرا سیاق قبل و بعد از این آیه به طور عام دلالت بر این دارد که خلیفة اللهی از موضوعات بسیار مهمی است که خداوند از آن به فرشتگانش خبر داده است. این مقاله با واکاوی دیدگاه مفسران فریقین مهم ترین مؤلفه ها و آثار نظریه «خلافت انسان» را مورد بررسی قرار می دهد.