محمدمهدی مهتدی

کارآفرینی ریشه ای به درازای تاریخ بشر دارد. با این وجود توجه آکادمیک به مفاهیم این دانش سابقه چندانی ندارد. یکی از مسایل مطرح در این حوزه، جایگاه آموزش کارآفرینی و از جمله مسایل مطرح درباره این آموزش ها نحوه ارزیابی اثربخشی آن ها است. با وجود تحقیقات متنوعی که در حوزه مزبور انجام شده و الگوهای متنوعی که در این زمینه ارایه شده اند، هنوز یک اجماع جهانی در این باره حاصل نشده است. به همین دلیل تحقیق درباره آن هم چنان ادامه دارد. در این پژوهش پس از بیان تاریخچه و کلیات علم کارآفرینی، به بحث درباره برنامه های آموزشی به عنوان یکی از راه کارهای توسعه و ترویج کارآفرینی پرداخته شده و اهداف مطرح در آموزش آن و نحوه ارزیابی تاثیر برنامه آموزشی در مطابقت با اهداف مزبور مرور شده و در نهایت برنامه آموزش کارآفرینی وزارت کار و امور اجتماعی در قالب یک مطالعه موردی، از منظر تاثیر بر رفتارهای کارآفرینانه بررسی شده است.

هدف اصلی این پژوهش، تحلیل روند تولید علم در موضوع «اکتساب دانش» (با تمرکز بر ماهیت سازمانی آن) در منابع علمی است. تجزیه و تحلیل علم سنجی، از طریق ابزارهایی مانند هم نویسی، همایندی واژگان، هم استنادی و خوشه بندی، مروری منتقدانه جهت شناسایی مضامین اصلی و مفاهیم هستی شناسانه موضوع فراهم می کند. تعداد مقالات موردبررسی، 245 مقاله لاتین (منتشرشده در پایگاه علمی ScienceDirect) و 20 مقاله فارسی (منتشرشده در پایگاه های علمی ایران) بوده است. بازه زمانی مقالات لاتین از سال 1979 تا سال 2021 و بازه زمانی مقالات فارسی، از سال 1380 تا سال 1399 بوده است. ابزار گردآوری داده ها، جستارها، پایگاه های داده حاصل از جست وجو، تهیّه فهرست و کدگذاری بوده و روش تجزیه و تحلیل، ابزارها و نقشه های علم سنجی با استفاده از نرم افزارهای MS Excel و VOSviewer بوده است. نتایج روندهای عمومی نشان می دهد که از مبدأ کشورهای پیشرفته به لحاظ اقتصادی تعداد بالاتری از مقالات اکتساب دانش نسبت به سایر کشورهای جهان منتشر شده است. تعداد مقالات از مبدأ کشورمان در پایگاه بین المللی موردبررسی بسیار اندک بوده که با وجود شناخته شدن تدریجی اهمیت موضوعات اکتساب دانش سازمانی، ضروری است پژوهش های بیشتری با مبدأ کشورمان در سطح منابع معتبر بین المللی تدوین و منتشر شود. یافته ها نشان می دهد روند زمانی نشر مقالات اکتساب دانش در جهان و در کشور با شیب ملایمی رو به افزایش است. شبکه همایندی کلّ واژگان، تمرکز و استقلال نسبی خوشه ها را نشان می دهد؛ چنان که مفاهیم گوناگونی در ارتباط با این موضوع شکل گرفته و تکامل یافته اند و خوشه های علمی دیگری را تشکیل داده اند. این موضوع اهمیت اکتساب دانش را به عنوان گره مهمّی در شبکه های دانشی علم اطّلاعات به اثبات می رساند. با توجّه به شبکه های همایندی، ضروری است محقّقان حوزه های مدیریت دانش، یکپارچه سازی دانش، انتقال دانش، یادگیری، یادگیری سازمانی و منابع دانشی، آورده های پژوهشی اکتساب دانش را مدّنظر قرار دهند. نقشه روند زمانی ظهور کلیدواژگان حوزه اکتساب دانش، نشان دهنده طی شدن مراحل بلوغ این حوزه علمی در سال های اخیر است. با توجّه به یافته ها چنین برداشت می شود که کشف و نشر موضوعات و ایده های نوین توسّط پژوهشگران جدید در این حوزه امکان پذیر است و هنوز اشباع نظری در موضوعات اکتساب دانش به وجود نیامده است. پیوند گسترده مسائل آموزش و یادگیری سازمانی با اکتساب دانش، و تنوّع مسائل نرم مرتبط با آن از جمله نکات شایان توجّهی است که مدیران، پژوهشگران و سیاست گذاران حوزه علم و فنّاوری در خصوص مطالعات سازمان و مدیریت باید مورد توجّه قرار دهند.

امروزه سازمان ها برای پاسخ گویی به پیچیدگیهای محیطی، چابکی را در دستور کار خود قرار دادهاند. مراکز تحقیقات صنعتی نیز از این وضعیت مسثتنی نیستند و عملکرد مطلوب آن ها مستلزم پویایی و تحرک در مواجهه با تغییرات محیطی است. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگویی برای بهبود چابکی در مراکز تحقیقات صنعتی در حوزه دفاعی انجام شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت داده ها از نوع کیفی است. داده ها از طریق مصاحبه با خبرگان موضوع پژوهش و آشنا با سازمان مورد مطالعه، جمع آوری شده است. نمونهگیری به روش گلولهبرفی و تا سرحد دستیابی به اشباع نظری صورت پذیرفته که این امر با مصاحبه پانزده نفر از منتخبین جامعه آماری، حاصل شده است. دادهها، با استفاده از رویکرد نوظهور نظریه دادهبنیاد تحلیل شده که در فرآیند این تحلیل 796 کد باز استخراج شده است و با اعمال کدگذاری محوری 36 مفهوم استخراج و درنهایت این مفاهیم در 7 مقوله دستهبندی شده است. مقولهها شامل متولی چابکی، دانشگران چابک، مدیر چابک، ساختار چابک، فرآیند چابک، فرهنگ سازمانی چابک و بلوغ اکوسیستم تحقیقات صنعتی است. این الگو در بخش هایی با تئوریهای رایج دارای همپوشانی است اما مفاهیمی مانند متولی چابکی و بلوغ اکوسیستم را میتوان به عنوان نوآوری های آن برشمرد. بر اساس این یافتهها میتوان نتیجه گرفت که چابکی یک پیامد سیستم در سطوح مختلف بلوغ است که در ساحتهای مختلف سازمان موضوعیت داشته و برش ساختاری یا فرآیندی آن امکانپذیر نیست.

هدف: امروزه بسیاری از سازمان ها به این نتیجه دست پیدا کرده اند که در دنیای واقعی، پیاده سازی سیستم مدیریت فرایندهای سازمانی، بیشتر آن ها را به سمت ساختارهای رسمی برده است و در واقع، توان واکنش مؤثر و چابک به تغییرات را به ویژه در نظام های پیچیده کاهش داده و حتی، اجرای آن را با اختلال مواجه کرده است. در این راستا، هدف اصلی پژوهش پیش رو، ارائه چارچوبی از چابک سازی مدیریت فرایندهای سازمانی با بهره گیری از مفاهیم نظریه «سیستم های پیچیده انطباقی» در سازمان است. روش: برای دستیابی به هدف یاد شده، در گام نخست، از طریق ابزار مصاحبه با ۱۸ نفر از خبرگان، تلاش شد که اجزای مؤثر در چارچوب مدیریت فرایندهای سازمانی چابک شناسایی شود تا از این طریق بتوان انطباق پذیری و چابکی سیستم مدیریت فرایندهای سازمانی را بهبود بخشید. در گام دوم پژوهش، به منظور تبیین ارتباطات سیستمی مدیریت فرایندهای سازمانی چابک، از رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) استفاده شد. یافته ها: پس از تحلیل یافته ها و استخراج کدهای اولیه از متن مصاحبه ها، در گام نخست، داده ها در چهار مقوله کلی آمادگی و زیرساخت های اولیه، پاسخ گویی، یادگیری و رشد شاخص های عملکردی با ضریب پایایی به میزان ۷/۷۷ دسته بندی شدند. در مرحله بعدی، از طریق تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری، سطح بندی و ارتباطات درون سیستمی تعیین شد. بر اساس یافته های پژوهش، مؤلفه های چارچوب پیشنهادی عبارت اند از: ۱. آمادگی: شامل فرهنگ متناسب، حاکمیت فرایند، نیروی انسانی شایسته، زیرساخت فناوری و ساختار سازمان؛ ۲. پاسخ گویی: مشتمل بر مؤلفه های استراتژی سازی مبتنی بر بداهه، پایداری خلاق، سازگاری پویا و رهبری فرایندها؛ ۳. یادگیری: متشکل از یادگیرندگی سازمانی و درک و شناخت محیطی؛ ۴. رشد و بهبود شاخص های عملکردی: شامل شاخص های کمی و کیفی. همچنین با توجه به چارچوب مفهومی ISM این متغیرها در قالب چهار سطح طبقه بندی شدند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج، زیرساخت فناوری اطلاعات، مهم ترین مؤلفه در چابکی مدیریت فرایندهای کسب وکار شناخته شد. همچنین بر اساس تحلیل های صورت گرفته، قدرت نفوذ و وابستگی در طبقه چهار، یعنی مستقل قرار گرفت. در واقع، تقویت زیرساخت فناوری می تواند با نفوذ در فرهنگ فرایندمحوری، نیروی انسانی و ساختار متناسب سازمان، باعث شود که روحیه یادگیری و تحول و کار تیمی و مشارکتی در سازمان تقویت شود و بستری برای رشد مستمر کارکنان فراهم آید که در نهایت، پیامدهایی همچون مزیت رقابتی، سودآوری، ایجاد ارزش برای جامعه و... را به دنبال دارد. افزون بر این، در میان متغیرهای مربوطه در بالاترین سطح (سطح ۴) دو مؤلفه قابلیت تولید استراتژی مبتنی بر بداهه و همچنین، قابلیت حفظ و نگهداری سازمان در لبه بی نظمی (پایداری خلاق) در طبقه متغیرهای وابسته قرار گرفت که اصلاح متغیرهای هدف یا نتیجه در سیستم نام گذاری شد. با توجه به نتایج، ادعا می شود که در صورت توجه به سایر مؤلفه های سیستم، می توان انتظار داشت که سازمان ها به این دو قابلیت مهم با ذکر ویژگی هایی که از این دو بیان شد، دست پیدا کنند و بتوانند در محیط های پیچیده و پویا به نحو مقتضی اثرگذار باشند.

هدف از این مطالعه ارائه ی مدلی جامع از چابک سازی مدیریت فرایندهای کسب و کار با بهره گیری از مفهوم "لبه ی آشوب" در سازمان می باشد که از طریق ابزار مصاحبه با 18 نفر از خبرگان، تلاش گردید اجزا مؤثر در چارچوب مدیریت فرایندهای سازمانی چابک شناسایی شود تا به وسیله ی آن بتوان در یک محیط پیچیده به منظور رسیدن به چابکی در مدیریت فرایندها، تعادل بین نظم درونی مدیریت فرایندها و بی نظمی ناشی از پویایی محیطی حفظ شود. پس از تحلیل یافته ها و استخراج کدهای اولیه(273 کد باز)، محوری(17 کد) و 5 کد گزینشی با ضریب پایایی به میزان 7/77، مدل مفهومی که از پارادایم استراوی و کوربین الگوبرداری شد، ترسیم گردید. یافته های پژوهش نشان داد که شرایط علی مدل شامل: فرهنگ متناسب، حکمرانی فرایند، نیروی انسانی شایسته، زیرساخت فناوری و درک و شناخت محیطی، عوامل مداخله گر شامل: کنترل و پایش مستمر فرایندها، رهبری، بسترها مشتمل بر استراتژی سازی مبتنی بر بداهه، ساختار و سازمان، پایداری خلاق در مرز آشوب، سازگاری پویا، یادگیرندگی سازمانی و راهبردهای مورد نیاز در مدل، مدیریت کیفیت فرایندها یکپارچگی مدیریت دانش با فرایندهای سازمان وکارآمدسازی اجزای چرخه ی عمر را در برمی گیرند که در نهایت بکارگیری آن ها، ارتقا و بهبود شاخص های عملکردی کمی و کیفی را بدنبال خواهند داشت.

بسیاری از سازمان ها مهندسان دانش را به کار می گیرند تا دانش ضمنی را با استفاده از اصول و تکنیک های اکتساب دانش تدوین نمایند. هدف اصلی این پژوهش ارائه الگویی جامع از اکتساب دانش در سازمان هایی با ویژگی نهادی است. بدین منظور از روش نگاشت معنایی با رویکرد تحقیق در عملیات نرم استفاده شده و با مدل سازی گرافیکی، ایده ها و روابط اصلی در میان معانی نشان داده شده و نوعی ساختاربندی طبقه ای از موضوع اکتساب دانش به شکل تصویری انجام شد. در این راستا، ابتدا مفهوم مرکزی موردبررسی قرار گرفت و مفاهیم خرد مربوط به آن مشتمل بر 15 مفهوم خرد شناسایی و در الگو ثبت شدند. «توافق و ارتباط نظام کسب دانش با سایر نظامات سازمان»، «اتصال نظام کسب دانش به چرخه مدیریت دانش»، «مسئولان و متولیان کسب دانش»، «ویژگی های خاص سازمان های نهادی» و «لایه های بنیادین سازمان» ازجمله این موارد بود. در ادامه هر یک از مفاهیم مذکور، به عنوان یک ایده مرکزی در نظر گرفته شده و توسعه شاخه ها به منظور استخراج کلمات خرد مرتبط با هر مفهوم، بعضاً تا 4 لایه نیز ادامه یافت. تعداد کل مفاهیم ترسیم شده در این الگو 183 مورد بود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تجارب مختلفی در ایجاد و راه اندازی تشکل ها و سازمان ها و نهادهای بومی برآمده از انقلاب، مثل نیروهای مسلح انقلاب اسلامی، کمیته امداد امام خمینی، بنیاد مستضعفین، جهاد سازندگی و... شکل گرفت. با گسترش مجموعه ها، نهادها، سازمان ها و تشکل های انقلابی، رفته رفته این سؤال به وجود آمد که کدام مدل از سازوکارهای حرکت های جمعی سازمان دهی شده، در حکمرانی اسلامی مورد نیاز است و این حرکت چگونه است؟ این تحقیق، در صدد پاسخگویی به این سؤال و به صورت کیفی و توسعه ای است و از روش تحلیل مضمون برای تحلیل بیانات مقام معظم رهبری استفاده شده است. به منظور دستیابی به الگوی سازمان دهی نهادهای انقلابی مبتنی بر اندیشه های رهبر معظم انقلاب اسلامی، پیام ها، بیانات و دستورات معظم له تا آذرماه 1400 مطالعه و بررسی شد. ابتدا کلیه احکام انتصابات مسئولین و همچنین احکام تشکیل نهادهای انقلابی در زمان زمامداری رهبر معظم انقلاب مطالعه شد، سپس جستجوی کلیدواژه ای «نهاد انقلابی»، «سازمان دهی»، «ساختار» در بیانات معظم له، از طریق جستار در دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله) مطالعه و کدگذاری شد. در مرحله آخر، به منظور تمرکز بر الگوی سازمان دهی نهاد انقلابی نیروهای مسلح انقلاب اسلامی در اندیشه های معظم له، کلیه بیانات و پیام های رهبر معظم انقلاب در جمع پاسداران، بسیجیان و نیروهای مسلح در زمان رهبری ایشان مطالعه و بررسی شد. نتایج تحقیق نشان داد که سازمان دهی نهادهای انقلابی در اندیشه معظم له شامل پنج بعد اساسی شاکله ظاهری (بعد تحولی سازمان دهی)، شاکله معنوی (بعد ثابت سازمان دهی)، نظم انقلابی (سازوکار ثابت و تحول)، روح انقلابی (تعیین نسبت با انقلاب) و مدیر جهادی به عنوان موتور پیشران سازمان دهی نهاد انقلابی است.

نظام سازی و نگاه نظام مند به پدیده های مختلف در حوزه مدیریت به یک پارادایم برای نظریه پردازی اندیشمندان تبدیل شده و همراستا با این پارادایم، تلاش برای تلفیق علوم انسانی و اسلامی به ویژه در عرصه مدیریت حول مفهوم نظام سازی، به اوج خود رسیده است. لذا هدف مقاله حاضر انجام جستاری تحلیلی از مدل نظام سازی سازمانی مبتنی بر مناسبک اسلامی با استفاده از منابع روایی می باشد. برای برآورده ساختن این هدف، روش پژوهشی آمیخته (کیفی-کیفی-کمی) به کار گرفته شد که در مرحله اول مبتنی بر روش دلالت پژوهی، 232 دلالت از احادیث صلاة کتاب فروع کافی استخراج گردید. پس از آن در مرحله دوم، با تحلیل مضمون، خروجی مرحله قبل بررسی شد و 90 مضمون سازمان دهنده شکل گرفت. در ادامه، هشت مضمون فراگیر به عنوان خروجی این مرحله به دست آمد که به عنوان ابعاد مدل نظام سازی سازمانی مبتنی بر مناسک دینی به حساب می آیند. هشت بعد مذکور که نتایج پژوهش حاضر است عبارتند از: دال مرکزی (بعد اول)، هماهنگی با نظام تکوین/تشریع (بعد دوم)، غایت نظام (بعد سوم)، اصول نظام (بعد چهارم)، ساز و کارهای پایه (بعد پنجم)، عینیت و ساز و کار تبلیغ و اعلان نظام (بعد ششم)، ساز وکار پویایی نظام (بعد هفتم)، متولی نظام (بعد هشتم). در نهایت، در مرحله سوم با به کارگیری روش تحلیل ساختاری تفسیری (ISM) ارتباط اجزاء این هشت بعد تعیین گردید.

در دنیای پژوهش های میان رشته ای، تمام رشته ها از جمله شاخه های علوم انسانی و اجتماعی، به نحوی مفاهیم و نظریه هایی را از سایر رشته ها و حوزه ها «استقراض» می کنند. بسیاری از پژوهش های سازمان و مدیریت از زمینه های بنیادی نظیر روان شناسی، جامعه شناسی و تاریخ بهره گرفته اند و اصولاً بخش عظیمی از نوآوری در رشته های علوم اجتماعی و رفتاری همانند مدیریت، به سبب برگیری ایده های دیگر رشته ها است که تجلّی پژوهش های «دلالت پژوهی» است. پژوهش حاضر، گزارش مستقلی از بررسی موضوع «ساختار» و «سازمان« از دیدگاه حاکمیتی و در مروری تاریخی است. این گزارش به بررسی این مفهوم در برش های محدود تاریخی- حاکمیتی ایران در تمدّن هفت هزار ساله می پردازد. با توجّه به این که مفهوم «ساختار» نسبتاً نوپدید است و در چنین مروری، غالباً گزاره ها و دلالت های الهام بخش مورد اشاره به آن استخراج خواهد شد، طبعاً یافته های این بررسی بر مفاهیمی مانند «دیوان»، «تشکیلات»، «نظام اداری» و «نظام حاکمیتی» نیز دلالت خواهد داشت. برخی دلالت های تاریخی و موضوعی در دوازده دوره بررسی شده عبارت اند از: دوره تمدن های اولیه (قوانین حمورابی، شورای شیوخ)، تمدن مادها (پایگاه ساتراپی، آیین های شهریاری)، حکومت هخامنشیان (دودمان های هفت گانه ممتاز، فرماندهان چهارگانه)، ساسانیان (دبیهران، دبهیربُد)، سازمان دهی پیامبر گرامی اسلام (ص) و امیرالمؤمنین (ع) (تراتیب الاداریه، والیان و امیران)، صدر اسلام (اداره بیتالمال، دیوان برید)، حکومت های عبّاسیان (خلیفه، گردانندگان دربار)، سلجوقیان (الگوی دیوان سالاری، دیوان عرض)، پسامغول (داروغچی، باسقاق، شحنه، نظام اداری دوگانه چینی)، سلسله صفویان (کارگران و اصناف، دولتخانه، مناصب موروثی و قزلباشان)، قاجار (کارگزاری، ادارات خمسه، وزارتخانه و کاربه دستان اداری) و پس از مشروطه (دستگاه های اجرایی، قانون تشکیلات، خویشاوندسالاری و اصل تفکیک قوا).

هدف: اردوهای راهیان نور به عنوان یکی از نمونه های گردشگری جنگ در دهه های اخیر پس از جنگ تحمیلی ایران و عراق مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اهمیت این سرمایه، شایسته است تا مسئولین امر و کلیه برنامه ریزان این اردوها بکوشند تا کیفیت برگزاری این اردوها را ارتقا بخشند. روش شناسی پژوهش: این تحقیق بر حسب هدف کاربردی، و از لحاظ نوع داده ها یک تحقیق آمیخته کیفی-کمی است. این تحقیق می کوشد تا عوامل موثر بر بهبود کیفیت اردوهای راهیان نور را با استفاده از تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده از طریق مصاحبه، با بهره گیری از روش تحلیل مضمون، شناسایی نماید. بر این اساس، نمونه گیری تا سر حد دستیابی به اشباع نظری انجام گرفته است. ازآنجاکه در تعیین میزان اهمیت این عوامل بر اساس هر یک از معیارها، عدم قطعیت وجود داشته، رتبه بندی این عوامل بر اساس الگوریتم تاپسیس فازی انجام گرفته است. یافته ها: مطابق با نتایج حاصل شده، بهینه سازی مدت زمان برگزاری اردو به عنوان اولین و مهم ترین عامل با شاخص نزدیکی نسبی 535/0 برگزیده شده است. اصالت/ارزش افزوده علمی: بهینه سازی مدت زمان برگزاری، با توجه به زمانبندی مناسب این اردوها با بررسی دقیق اقشار اعزام شونده، اولین قدم مهم در بهبود کیفیت این اردوها با توجه به معیارهای مورد نظر محسوب می شود.

آینده پژوهی مبتنی بر داده های گذشته، یکی از راهنمایان و راهگشایان مدیران و تصمیم گیران در تصمیم گیری است. امروزه پیش اندیشی، پیش بینی و پیش نگاری، یکی از حوزه های کلیدی مدیریت است و برای افزایش کیفیت خدمات مختلف، کاهش هزینه ها، و انطباق خدمت با منطقه ی نیاز خدمت از حیث زمان و مکان، شدیداً لازم و مورد توجه است. در این پژوهش، به همین منظور، با استفاده از مدل گسسته ی مارکوف خاکستری، به پیش بینی میزان تقاضای گردشگری زیارتی اربعین توسط زائران ایرانی در منطقه ی هدف پرداخته شده است. صنعت گردش گری یکی از صنایع کلیدی جوامع امروز است. یکی از شاخه های کلیدی این صنعت در مقیاس جهانی، شاخه ای است به نام گردش گری مکان های مذهبی که در تفکر دینی ذیل عنوان مشخص زیارت، دسته بندی شده و مورد پژوهش قرار می گیرد و به طور کلی، آن شکل و بخشی از گردش گری است که به نحوی به بازدید از یکی از مکان های مقدس و معمولاً شاهد و مراقد و مدافن بزرگان دین مرتبط است. یکی از مهمترین نقاط زیارتی جهان، شهر مقدس کربلا است که مشهد و مرقد امام سوم شیعیان، امام حسین علیه السلام و برادر ایشان، عباس بن علی علیه السلام است. همه ساله، در چهلمین روز شهادت ایشان (روز اربعین)، حجم زیادی از زائران، به صورت پیاده، فاصله ی شهرهای نجف تا کربلا را سپری می کنند. در سالیان اخیر و پس از سقوط دیکتاتوری رژیم بعث در عراق، امکان حضور جمعیت فراوانی در این مراسم زیارتی، فراهم شده است. همه گیری کرونا، برای چند سالی، روند رو به رشد زائران اربعین را دچار خدشه کرد اما با از سرگیری مجدد زیارت اربعین، طبیعی است که دولت های مرتبط با این اتفاق، باید برای برگزاری باشکوه تر این مراسم، برنامه ریزی ها و طراحی های دقیق تری را صورت دهند. گام نخست این برنامه ریزی ها، براورد و پیش بینی دقیق تر تعداد زائران شرکت کننده در این واقعه است.

یکی از ضروری ترین لوازم در جهت حفظ، جلوگیری از انحراف و ارتقای هر پدیده ای، ارزیابی مستمر آن پدیده و استخراج مشکلات و چالش های موجود و تلاش در برطرف کردن آنهاست. راهیان نور نیز به عنوان مهم ترین فناوری نرم بهره برداری از ثروت عظیم دفاع مقدس، از این قاعده مستثنا نیست و هر روز نیاز به ارزیابی و حرکت به سوی نوبه نو شدن دارد. این پژوهش با هدف ارزیابی و استخراج شبکه مسائل راهیان نور دانشجویی، انجام شده است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نوع داده ها و تجزیه وتحلیل آن ها در زمره پژوهش های ترکیبی قرار می گیرد. جامعه آماری تحقیق شامل مسئولین اردویی بسیج دانشجویی استان ها، مسئولین نهادها و قرارگاه های استانی و کشوری مرتبط با موضوع و مسئولین کاروان های اعزامی به اردوهای راهیان نور دانشجویی است. در فاز نخست برای جمع آوری داده های موردنیاز از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 115 نفر از اعضای جامعه آماری و برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. این یافته ها با استفاده از پنل خبرگی اعتبارسنجی شده اند و بر مبنای یافته های مزبور یک پرسشنامه مقایسات زوجی تهیه شده و برای جمع آوری داده های مورد نیاز فاز دوم از آن استفاده شده است. در این فاز از پژوهش، پرسشنامه مزبور مجدداً در اختیار بیست نفر از اعضای جامعه آماری قرار گرفته و داده های جمع آوری شده با استفاده از روش مقایسات زوجی تجزیه وتحلیل شده اند. نتایج پژوهش نشان داد عواملی همچون نگرش و دیدگاه کلی در مورد اردوی راهیان نور دانشجویی، برنامه ریزی های اجرایی پیش از اردو، وسیله نقلیه و مسیر و اسکان، خدمات رفاهی، ضعف اجرایی مسئولین کاروان ها، ضعف در راهبری و پشتیبانی راهیان نور دانشجویی، تغذیه و سلامت محورهای کلی مسائل پیش روی سفرهای راهیان نور دانشجویی در حوزه عملکردی می باشند و از موضوعاتی همچون ضعف معرفتی مسئولین کاروان ها و ضعف مؤلفه های محتوایی راهیان نور دانشجویی می توان به عنوان مسائل اساسی پیش روی این سفرها در سطح گفتمانی نام برد.

هدف: قابلیت اطمینان اقلام و تجهیزات دفاعی در صحنه رزم، یکی از عوامل کلیدی موثر بر موفقیت نیروهای نظامی به شمار می آید. تحقیق حاضر با هدف شناسایی آسیب های سیستم نگهداشت تجهیزات دفاعی در یگان های مردم پایه یک سازمان نظامی و تحلیل شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب آن انجام پذیرفته است.روش: این تحقیق با توجه به نوع هدف، تحقیقی کاربردی بوده و از منظر نحوه گردآوری، توصیفى تحلیلی محسوب می شود که با روش پیمایشی اجرا می گردد. راهبرد نت مقاومتی پایدار به عنوان مدل پایه انتخاب شده و با توسعه و بومی سازی آن، پرسشنامه ای برای سنجش اهمیت و عملکرد عوامل مندرج در فهرست مزبور توزیع و بین گروه نمونه توزیع شد. جامعه آماری شامل 120 نفر از معاونان آماد و پشتیبانی، مدیران نت و کارشناسان تعمیرات جنگ افزار در یگان های مورد بررسی  می باشد. نمونه آماری پژوهش، 92 نفر می باشد که به صورت نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده اند. تجزیه وتحلیل داده ها، با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای، آزمون فریدمن و ماتریس شکاف اهمیت-عملکرد صورت گرفت.یافته ها: یافته های تحقیق حاکی از وجود آسیب در ابعاد «آموزش و منابع انسانی»، «فرآیندها و نظامات مدیریتی نگهداری و تعمیرات»، «مدیریت بر نگهداری و تأمین قطعات و مواد مصرفی»، «مدیریت بودجه و اعتبارات» و «نگهداری و تعمیرات غیر یگانی» در سیستم فعلی نگهداشت جنگ افزار در یگان های مورد مطالعه می باشد. بیشترین آسیب در حوزه بودجه و اعتبارات مشاهده شد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش نتیجه گرفته شد که مسئولان حوزه نگهداری و تعمیرات در یگان های مورد مطالعه باید  اصلاح نظام حقوق و دستمزد کارکنان و  تامین قطعات یدکی مورد نیاز به منظور تامین کافی قطعات یدکی پرمصرف برای انجام تعمیرات رده میانی جنگ افزار را بیش از هر موضوع دیگری در اولویت کاری خود قرار دهند.

هدف: هدف از این پژوهش شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر رضایت حاضران در سفرهای گردشگری جنگ می باشد که در قالب سفرهای راهیان نور از مناطق عملیاتی دوران دفاع مقدس در جنوب کشور بازدید می کنند تا متناسب با این یافته ها بتوان در خصوص تنظیم عوامل موثر بر کیفیت، تصمیمات پایداری گرفت. روش شناسی پژوهش: در فاز نخست این پژوهش از مصاحبه به منظور شناسایی عوامل موثر بر رضایت بازدیدکنندگان و عوامل موثر بر کیفیت سفر استفاده شده است. عوامل شناسایی شده موثر بر رضایت بازدیدکنندگان با استفاده از توزیع پرسشنامه و تحلیل عاملی مورد اعتبارسنجی قرار گرفته اند و در نهایت بر مبنای این معیارها و با استفاده از ماتریس گسترش عملکرد، عوامل موثر بر کیفیت این سفرها رتبه بندی شده اند. یافته ها: این پژوهش ضمن شناسایی فهرستی از عوامل موثر بر رضایت گردشگران و اقدامات موثر بر کیفیت سفرها، نشان داد که به عنوان مهم ترین عامل موثر بر رضایت گردشگران، آن ها تمایل دارند در این سفرها دسترسی بیشتری به وسایل سرگرمی و گذران اوقات فراغت به منظور کسب لذت بیشتر از سفر خود دارند همچنین دخیل کردن بیشتر سایر نهادها و سازمان ها و استفاده از ظرفیت های آن ها به عنوان مهم ترین عامل کیفی موثر بر پژوهش شناسایی شد. اصالت/ارزش افزوده علمی: موضوع مدیریت کیفیت در گردشگری، همچنان نیازمند توجه علمی بیشتر می باشد. نامحسوس بودن پیامد هر یک از پارامترهای کیفی و ضرورت گذشت زمان بالا برای مشاهده این پیامدها مسیر تصمیم گیری در این خصوص را برای مدیران سفرهای گردشگری جنگ در ایران دشوار نموده است. استفاده از روش گسترش عملکرد کیفیت توانسته است ندای بازدیدکنندگان به عنوان مشتریان گردشگری جنگ را به مفاهیم قابل درک برای سازمان های مربوطه ترجمه کرده و به آن ها کمک کند تصمیم های مناسبی اخذ کرده و به تصمیم خود وفادار نیز بمانند.

مقدمه و اهداف: امروزه سازمان ها تغییرات و بحران های پیچیده و غیرقابل پیش بینی را پیرامون خود تجربه می کنند. در این شرایط به منظور دستیابی به نوآوری و شرایط بهینه در محیط های پیچیده، رفتن به سمت راه حل های منعطف و چابک ضروری به نظر می رسد که یکی از زمینه های بهبود این مسئله در رابطه با مفهوم مدیریت فرآیندهای کسب وکار، پرداختن به حوزه چابکی فرایندهای کسب وکار و در شرایط پیچیده و پویا است. در این راستا هدف اصلی این مطالعه، ساختاردهی سیستمی به مسئله چابکی در فرآیندهای کسب وکار است که یکی از مهم ترین الزامات آن، استفاده از رویکردهای تحقیق در عملیات نرم در راستای ساختاردهی سیستمی به مسئله است.روش ها: در این پژوهش ابتدا با استفاده از گام های تکنیک فراترکیب و سپس به کمک ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته، 18 نفر از خبرگان که از استادان دانشگاه و صاحب نظران فعال در حوزه مدیریت فرآیندها و همچنین افرادی که دارای سوابق تجربی در حوزه های مرتبط با بهبود نظامات و فرآیندهای کاری در سازمان های مختلف بودند، انتخاب شدند که انتخاب آن ها از طریق روش غیرتصادفی هدفمند و به روش گلوله برفی صورت گرفت. در گام بعدی پژوهش برای تبیین الگوی ارتباطات مدیریت فرآیندهای سازمانی چابک از رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) استفاده شده که با ابزار پرسشنامه داده های مرتبط جمع آوری شدند. درنهایت داده های مده از طریق پرسشنامه به روش فرآیند رتبه بندی تفسیری (IRP) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: مبتنی بر پاسخ به سؤال های مطرح شده در این پژوهش، ابتدا پس از طی مراحل فراترکیب و تکمیل داده های موردنیاز از طریق تعامل با خبرگان، چارچوبی کلی از تعداد 17 متغیر اصلی به دست آمد. مؤلفه های چارچوب اصلی پیشنهادی شامل فرهنگ متناسب، رهبری فرایندها، حاکمیت فرایند، نیروی انسانی شایسته، زیرساخت فناوری و ساختار سازمان به عنوان عوامل توانمندسازهای سیستم، قابلیت استراتژی سازی مبتنی بر بداهه، پایداری خلاق، قابلیت سازگاری پویا، قدرت یادگیرندگی سازمانی و درک و شناخت محیطی به عنوان قابلیت ها و توانمندی های سیستم، کنترل و پایش مستمر فرایندها، مدیریت کیفیت فرایند، یکپارچه سازی مدیریت دانش با فرایندهای سازمان و کارآمدسازی اجزای چرخه عمر مدیریت فرایند به عنوان کنش ها و اقدامات اساسی و درنهایت ارتقای شاخص های کمّی و کیفی به عنوان پیامد سیستم هستند. در ادامه با توجه به چارچوب مفهومی ISM شاخص های توانمندساز و توانمندی در قالب چهار سطح طبقه بندی شدند. در گام بعدی از طریق فرآیند رتبه بندی تفسیری، شاخص ها اولویت بندی شدند. با توجه به یافته های به دست آمده از پژوهش و بر اساس ISM مؤلفه ی زیرساخت فناوری، به عنوان یک توانمندساز مهم در بالاترین سطح در نظر گرفته شد. طبق این تحلیل، فناوری اطلاعات با نفوذی که بر همه متغیرها از جمله فرهنگ فرآیندی، نیروی انسانی و ساختار متناسب سازمان دارد، باعث تقویت روحیه یادگیری و تحول، کار گروهی و مشارکتی در سازمان و ایجاد زمینه رشد مستمر کارکنان را فراهم می آورد؛ همچنین با توجه به یافته های فرایند رتبه بندی تفسیری، رهبری فرآیندها در اولویت اول قرار گرفت.نتیجه گیری: نتایج نشان داد زیرساخت فناوری اطلاعات به عنوان متغیر مهمی در درون سیستم چابکی فرایندهای کسب وکار باید مدنظر قرار گیرد. از طرفی با توجه به متغیرهای عملکردی برون سیستمی مورد انتظار از پیاده سازی سیستم چابکی در مدیریت فرآیندها، مؤلفه رهبری فرآیندها بر اساس تمامی متغیرهای عملکردی مورد انتظار (به جز کسب مزیت رقابتی) بر توانمندساز زیرساخت فناوری تسلط دارد؛ بنابراین سازمان هایی که خواهان چابک سازی در سیستم مدیریت فرآیندهای خود هستند، باید در مرتبه اول به ویژگی های رهبری در فرآیندها توجه داشته باشند. پس از آن، نتایج نشان داد که درک و شناخت محیطی، نیروی انسانی آگاه و شایسته، بُعد یادگیرندگی سازمان، ساختارهای اقتضایی و متناسب، حاکمیت، استراتژی سازی مبتنی بر بداهه، زیرساخت فناوری، سازگاری پویا، فرهنگ و پایداری خلاق به ترتیب در اولویت های بعدی باید مدنظر قرار گیرند.

این پژوهش درپی آن است که با واکاوی و دلالت پژوهی آیات و روایات، الگویی دینی برای مفهوم چابکی سازمانی ارائه کند؛ ازاین رو با مرور منابع دینی و آیات و احادیثی که مفهوم آنها از دلالت هایی بر چابکی برخوردار است، داده ها شناسایی شدند و با استفاده روش پژوهش کیفی و ابزار تحلیل تم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج اجرای فرایند تحلیل تم، به شناس ایی 83 مضمون پایه منجر شد که این مضامین نیز در 14 مضمون سازمان دهنده دسته بندی شده و مضامین سازمان دهنده نیز خود ذیل 6 مضمون فراگیر تحت عناوین جهادکاری، برنامه ریزی هوشمندانه، کل گرایی، خلق موقعیت راهبردی و برخورد فعالانه با محیط، پویایی سازمانی و وجدان کاری تقسیم بندی شده اند تا ضمن تبیین، الگوی مناسبی از چابکی سازمانی مبتنی بر آموزه های دینی ارائه دهند. در انتهای پژوهش نیز ارزش های شکل دهنده چابکی سازمانی شامل سه مؤلفه تلاش مجاهدانه، توکل به سنت الهی و پایداری و استقامت شناسایی شده اند که می توان آنها را به عنوان ارزش های بنیادین سازمان در تحقق چابکی مطلوب قلمداد نمود.

با توجه به اهمیت اقتصاد دانش بنیان و فراهم کردن ملزومات توسعه بنگاه های اقتصادی دانش پایه، هدف از این تحقیق شناسایی و اولویت بندی عوامل اساسی مؤثر بر جذابیت سرمایه گذاری در بنگاه های اقتصادی دانش پایه می باشد. پژوهش حاضر از بعد هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت پژوهش، اکتشافی و از لحاظ رویکرد از نوع پژوهش ترکیبی(کیفی به کمی) است. در این پژوهش داده های حاصل از مصاحبه با 10 نفر از متخصصان و مدیران شرکت های فعال در عرصه دانش بنیان با استفاده از روش تحلیل مضمون تحلیل گردیدند. سپس در مرحله کمی عوامل شناسایی شده بصورت پرسشنامه تنظیم و بین مدیران بنگاه های دانش بنیان منطقه شمال غرب کشور توزیع شد؛ در مرحله بعدی نتایج پرسشنامه ها با تکنیک مقایسات زوجی رتبه بندی شدند. نتایج تکنیک مقایسات زوجی نشان داد که عوامل حقوقی – سیاسی، بازاریابی و ذات فناوری به عنوان اولویت اول تا سوم و عوامل مالی- اقتصادی، مدیریتی، در رتبه های بعدی قرار گرفتند. عوامل قوانین و مقررات حمایتی و زیرساختی نیز بعنوان کم اهمیت ترین عامل شناخته شدند. نتایج نشان داد که عوامل حقوقی و قانونی خیلی مهمتر از حمایت های کوتاه مدت حتی زیرساختی شناخته شده است.