فرهنگ ارشاد

انگیزه و هدف اصلی تامس کوهن از تدوین کتاب ساختار انقلاب های علمی، ارائه تحلیلی در حوزه تاریخ فلسفه علم و تبیین دگرگونی ها و استمرار نهاد علم است. کوهن که تحصیلات خودش را در فیزیک (مهندسی هیدرولیک) تا درجه دکتری به پایان رسانده، بیش تر به تاریخ فلسفه علم (یا به گفته بعضی، تاریخ و فلسفه علم)گرایش داشت. او تحت تاثیر آموزه های افرادی مانند ماکس پلانک، الکساندر کوَیره و جیمز کاننت (رئیس دانشگاه هاروارد در زمان تحصیل نویسنده در آن دانشگاه) به این گرایش علاقه مند شد. علاوه بر این افراد، لودویگ ویتگنشتاین و استنلی کَیول بر کوهن و علاقه مندی او به رویکرد هرمنیوتیک بسیار موثر بودند. او در این کتاب، که در زمان خود (دهه 1960) کاری به واقع نوآورانه بود، مفاهیم مهمی را به کار می گیرد که شاید مهم ترین آن ها ”پارادایم“ و ”اجتماع علمی“ باشد. مناسباتی که کوهن بین این دو مفهوم بیان نموده در توسعه جامعه شناسی علم تاثیر فراوان داشته است. هدف اصلی این مقاله، بازخوانی نقادانه این اثر مهم از دید جامعه شناختی است.

کاوش در ماهیت رابطه علم و دین، به مثابه دو خاستگاه مهم معرفت بشری، همواره در کانون توجه اندیشمندانِ حوزه های فکری مختلف قرار داشته است. این امر منجر به شکل گیری طیف گسترده ای از دیدگاه ها و نظریه های گوناگون در خصوص آن شده است. واکاوی این دیدگاه های متنوع، به دلیل مباحث دائماً بسط یابنده درباره مبحث علم دینی و به طورخاص تر «علوم انسانی اسلامی» در جامعه ما از اهمیت عمده ای برخوردار است. نوشتار حاضر با وقوف به اهمیت قضیه می کوشد مدل ها و نظریه های مختلفِ معطوف به رابطه علم و دین را با روشی تحلیلی- توصیفی بررسی کند. یافته ها بیش از هر چیز بازگوی آن است که دیدگاه واحدی وجود ندارد که بتواند به قدر کفایت، همه پیچیدگی های مرتبط با مناسبات علم و دین را پوشش دهد؛ بنابراین تدقیق این رابطه، به مثابه یکی از پیش شرط های ضروری تحقق علم دینی، مستلزم فراگذری از یکسونگری و اتکا بر مدل های متکثر و چندجانبه گرا است.

سطور بالا ذکر شده است. هدف کلی نویسنده مقاله حاضر، فهم بیشتر و دقیق تر قلمرو موضوعی جامعه شناسی شناخت (یا با عنوان مناسب تر جامعه شناسی معرفت یا دانش) و تأکید بر اهمیت این شاخه جامعه شناسی است. و هدف ویژه بررسی و ارزیابی اثر تالیفی استاد منوچهر آشتیانی (1)، این است که بدانیم کتاب حاضر تا چه اندازه ما را درجهت رسیدن به هدف کلی کمک می کند. نویسنده کتاب، کوشش دارد تا طرح مانهایم از این شاخه جامعه شناسی را با نگاه انتقادی شرح دهد. آشتیانی پس از شرح زندگی علمی مانهایم در مجارستان، آلمان و انگلستان و تاثیر فضای علمی این سه کشور بر رویکرد او در جامعه شناسی معرفت، سپهر جامعه شناسی شناخت(یا معرفت) مانهایم را تشریح نموده و سپس مفاهیم و مقولات اصلی جامعه شناسی شناخت او را به طور خلاصه و اما برجسته نشان داده و سرانجام به نقد عناصر اصلی دیدگاه مانهایم در این شاخه جامعه شناسی پرداخته است.

منظور از تدوین این نوشتار، فراهم نمودن بستری است برای بهره گیری از آموزه های ماکس وبر در مطالعات بومی جامعه شناسی تاریخی- تطبیقی جامعه ایرانی. موضوع اصلی مقاله، به کارگیری برخی مفاهیم و رهنمودهای جامعه شناختی وبر در تحقیقات جامعه شناسی تاریخی ایران است. در این نوشتار، نخست به بازاندیشی گزینشی و گذرا در دستگاه نظری ماکس وبر پرداخته شده است. هرچند کوشش در معرفت شناسی مدرنیته و عقلانیت به مثابه بستر اصلی جامعه شناسی وبر شناخته شده است، اما در نظام فکری او موضوع هایی مانند سنخ بندی کنش های اجتماعی، فهم تفسیری کنش و واقعیات اجتماعی در چارچوب نمونه های مثالی و توسعه جامعه شناسی تفسیری به حوزه جامعه شناسی تاریخی از محورهای اصلی جامعه شناسی وبر شناسایی شده است. روش پژوهش در این موضوع، مطالعه انتقادی آثار وبر و مقایسه دستاوردهای این تلاش با آگاهی های قبلی نویسنده در زمینه تاریخ تحولات اجتماعی  در ایران است که بیش از دو دهه موضوع تدریس پژوهشگر در دانشگاه بوده است. در مطالعه حاضر کوشش شده با تمرکز بیشتر بر آموزه مشهور وبر با عنوان نمونه های مثالی و رهنمودهای او در تحلیل و تفسیر مباحث جامعه شناسی تاریخی، راهی متناسب با مقتضیات جامعه ایرانی در محمل تاریخ کشورمان و انجام مطالعه ای نظام مند دراین باره بیابیم.

اثری که در نوشتار حاضر معرفی و بررسی می شود مجموعه مقالاتی از ماکس وبر است که از میان آثار این جامعه شناس کلاسیک و نام دار آلمانی انتخاب شده است. گزینش این مطالب که در اصل به زبان آلمانی بوده از سوی هنس گِرث و سی. رایت میلز (به عنوان ویراستاران)[1]، گردآوری و به زبان انگلیسی ترجمه و برای نخستین بار در سال 1946 (با عنوان: از ماکس وبر[2]) به وسیله موسسه انتشاراتی دانشگاه آکسفورد منتشر شده و در سال های بعد، به خاطر اهمیت آن چندین بار به چاپ مجدد رسیده است.ترجمه این اثر به فارسی از روی نسخه انگلیسی چاپ سال 1977 صورت گرفته که به وسیله موسسه انتشاراتی روتلج منتشر شده و به فارسی با عنوان:  دین، قدرت، جامعه انتشار یافته است. در نوشتاری که در این جا و به عنوان مرور کتاب[3] تدوین شده ممکن است خواننده انتظار داشته باشد که از همان آغاز به تلخیص و معرفی اثرِ موضوع بررسی (نظریات ماکس وبر) پرداخته شود ولی از آن جا که ویراستاران در بخش مقدماتی (که نزدیک به 100 صفحه کتاب را در بر گرفته) به شرح زندگی علمی وبر و مواضع و تحول فکری او پرداخته اند، در این  نوشتار نیز همین رویه به کار گرفته شده و در واقع تمامی مطالبی در این جا که ارائه می شود با مرور کتابی به دست آمده که عنوان آن در پیشانی این نوشتار ذکر شده است و البته همه این تلخیص و نیز بخش کوتاه پایانی، به هدف بررسی و معرفی کتابی مطرح شده که موضوع این نوشتار است.

منظور مانهایم از تدوین کتاب ایدئولوژی و اُتوپیا درواقع، طرح اصول کلی و مبانی جامعه شناسی شناخت است. پرسش بنیادین و آغازین او دربارة «چگونه اندیشیدن» آدمیان است. او در این کتاب، شیوۀ اندیشیدن افراد و به ویژه روشن فکران را باتوجه به زمینة اجتماعی و تاریخی زمانه ای که اندیشه در این ظرف مکانی زمانی صورت می پذیرد موردبحث قرار می دهد. به دنبال همین امر، تدوین کتاب ایدئولوژی و اتوپیا ، محصول دورة تاریخی بحران زدۀ کنونی، به ویژه در زمانة پرتلاطم کشورهای مجارستان و آلمان در سال های بین دو جنگ جهانی و به قدرت رسیدن فاشیزم در اروپاست. او کوشش می کند به مبانی چگونگی تفکر و شناخت دست یابد، ولی البته راهی برابرهایی از این بحران فکری نمی یابد. هرچند او خود تحت تأثیر همین شرایط از زادگاهش بوداپست و مجارستان به آلمان و سپس به انگلستان مهاجرت می کند. برخی مفسران کتاب مانهایم را اثری فلسفی دانسته اند، ولی او به نظر خودش می کوشد تا با دست یافتن به مبانی عینی و واقعی تفکر و شناخت و باتوجه به اصل نسبت گرایی (ارتباطی) اندیشه با شرایط تاریخی اجتماعی از مباحث انتزاعی فلسفه فاصله بگیرد.

این مقاله تحلیلی بینا رشته ای بین جامعه شناسی و ادبیات است و سعی دارد شعر احمد شاملو را از منظری جامعه شناختی بررسی نماید. برای این منظور ضمن استفاده از نظریه های مختلف جامعه شناختی مربوط حوزه ساختارگرایی، از روش شناسی تحلیل گفتمان فوکو و تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف نیز استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که شعر شاملو دارای تعین معنایی و خطی است که در آن ارتباط دال و مدلول یک به یک است. این امر امکان تولید معنی و خوانش های مختلف در آثار وی را کاهش می دهد و از این رو بافتی ساختارگرایانه به آثار و اندیشه های وی داده است. این تحقیق همچنین نشان می دهد که ادبیات ایران همپای ادبیات جهانی از ظرفیت بالایی در پرداختن به مسائل انسانی و اجتماعی برخوردار است و دارای رویکردهای متفاوتی در تفسیر این مسائل است که روایت شاملو تنها یکی از آن هاست. این تحقیق و کارهای مشابه ضمن کشف چنین توانمندی هایی، از مهجوریت این آثار کاسته، اهمیت تحقیقات بینارشته ای را روشن نموده و ضرورت آموزش توأمان آن ها را در رشته های دانشگاهی مربوطه یادآور می شود.  

علم پدیده ای اجتماعی است، از این رو از اجتماع کنشگران فعال در عرصه علم به نام اجتماع علمی یاد می شود. اینکه بین سرمایه علمی و اجتماع علمی چه رابطه ای وجود دارد موضوع این مقاله است. در این مقاله سعی شده با استفاده از نظریه هبیتاس و میدان بوردیو به این سؤال پاسخ داده شود. از این رو با پروبلماتیک کردن موضوع در حوزه رشته علوم اجتماعی، اجتماع علمی رشته جامعه شناسی به عنوان جامعه هدف انتخاب شده و با تمامی اساتید این رشته به تعداد 163 نفر در دانشگاه های مستقر در کلان شهر تهران مصاحبه شد. یافته ها نشان داد که میزان سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی به مثابه دو مؤلفه سازنده اجتماع علمی رشته جامعه شناسی از وضعیت نسبتاً خوبی برخوردار است و بین این دو مؤلفه و سرمایه علمی همبستگی مثبت وجود دارد. نتایج این تحقیق نشان داد که در دانشکده های دولتی علوم اجتماعی در تهران مجموع استادانی حضور دارند که در میدان دانشگاه، به تعبیر بوردیویی آن، با سرمایه های فرهنگی و علمی و نمادین نشئت گرفته از بینش جامعه شناسی و از طریق فعالیت علمی و چاپ و نشر آثاری که مبین وجود سرمایه علمی است کارنامه ارزشمندی را معرفی کرده و گفتمان آکادمیکی را در این حوزه شکل داده اند.

فراوانی مسائل زیست محیطی در سال های اخیر، توجه و حساسیت اندیشمندان حوزه های مختلف، به ویژه جامعه شناسان، را به این موضوعات برانگیخته است. جامعه شناسان تحلیل و تبیین مسائل زیست محیطی را نیازمند مطالعات جامعه شناختی و راه حل های اجتماعی می دانند. از این رو، این مقاله از دیدگاه جامعه شناسی محیط زیست تأملی در باب مناسبات دانش، نگرش و رفتارهای زیست محیطی دارد و از سویی وضعیت این سه متغیر را بر حسب گروه ها و دوره های تحصیلی دانشجویان بررسی کرده است. سازگار با پارادایم جدید زیست محیطی و پیشینه مطالعاتی، یافته های این مطالعه از تأثیر دانش و نگرش بر رفتارهای زیست محیطی حکایت دارد. همچنین، دانشجویانی که گروه تحصیلی شان ارتباط بیشتری با موضوع محیط زیست دارد (علوم کشاورزی و علوم پایه) به لحاظ هر سه متغیر وضعیت بهتر و سطح بالاتری نسبت به دانشجویان گروه های دیگر تحصیلی دارند. به علاوه، افزایش سطح تحصیلات ارتقا دهنده سطح دانش، نگرش و رفتارهای زیست محیطی دانشجویان است. در مجموع، نتایج تحلیل مسیر نشان می دهد که متغیرهای بررسی شده 20 درصد از واریانس رفتار زیست محیطی را تبیین می کنند.

بررسی جایگاه و کارکرد علمی اساتید در اجتماع علمی دانشگاه

علم پدیده ای اجتماعی است از این رو از اجتماع کنشگران فعال در عرصه علم به نام اجتماع علمی یاد می شود. این که بین سرمایه علمی و اجتماع علمی چه رابطه ای وجود دارد موضوع این مقاله است. در این مقاله سعی شده با استفاده از نظریه هبیتوس و میدان بوردیو به این سوال پاسخ داده شود. از این رو با پروبلماتیک کردن موضوع در حوزه رشته علوم اجتماعی، اجتماع علمی مربوط به رشته جامعه شناسی به عنوان جامعه هدف انتخاب شده و با اساتید این رشته با نمونه 163 نفر در دانشگاه های مستقر در کلان شهر تهران مصاحبه شد. نتایج تحقیق نشان داد که میزان سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی به مثابه دو مؤلفه سازنده اجتماع علمی رشته جامعه شناسی از وضعیت نسبتاً خوبی برخوردار است و بین این دو مؤلفه و سرمایه علمی همبستگی مثبت و متقابلی وجود دارد.

محور اصلی این نوشتار بررسی وضعیت متون ترجمه ای در گستره علوم اجتماعی در جامعة ماست. فرض اولیه ما این است که متون علمی موجود، در حالی که نمودی از توسعه علمی هستند، می توانند منبعی برای توسعة علم و فرهنگ نیز باشند. یادآوری می کنیم که در این بحث تأکید ما بیشتر بر متون ترجمه ای است که مخاطب آنها اجتماع علمی و به ویژه فضای آموزشی دانشگاهی است. پس متونی که در این بررسی می گنجند با جهان آموزش و یادگیری و رابطه استاد و دانشجو پیوند دارند و ازهمین رو حساسیت آن دوبرابر می شود. اگر در این مقاله بر اهمیت زبان و معادل گزینی واژه های تخصصی تأکید داریم بیشتر به حوزه جامعه شناسی زبان و مباحث انسان شناسی فرهنگی مربوط است. گفتنی است شواهد عملی و نظری موجود بر اهمیت و ضرورت ترجمه متون علوم اجتماعی از زبان بیگانه به زبان فارسی گواهی می دهند. با اینکه اهمیت و ضرورت وجودی متون ترجمه ای در فضای آموزشی و پژوهشی ما انکارناپذیر است، و هرچند برخی مترجمان باصلاحیت ترجمه های ستایش برانگیز و ارزشمندی از برخی متون کلاسیک و ضروری برای مطالعه دانشجویان ارائه داده اند، ارزش علمی و کیفیت ترجمه بخش بزرگی از آثار منتشرشده دچار برخی نارسایی ها و تنگناهاست که ما آنها را زیر عنوان های فرعی آشفتگی و ناهماهنگی در کار ترجمه متون علوم اجتماعی بررسی کرده ایم. در این مقاله، کار ترجمة متون علوم اجتماعی را به منزلة فعالیتی علمی در قلمرو جامعه شناسی علم و برپایة پیوند ساختار/کارگزار و رابطة دیالکتیک بین آنها بررسی کرده ایم. به این معنی که تأثیر متقابل کنشگر علمی یا مترجم (به منزلة کارگزار) و اجتماع علمی (به مثابة ساختار) را به بحث گذاشته و نتیجه گرفته ایم که توسعه نیافتگی این دوگانه، و به عبارت روشن تر، تک روی و فردمحوری کنشگر علمی و بلوغ نیافتگی اجتماع علمی در جامعة ما ازجمله موانع مهم کم توسعه یافتگی علم و ازجمله کار ترجمه است که موضوع اصلی این مقاله است.

هدف عمدة مقالة حاضر وارسی و ارزیابی نقادانه کتاب دیالکتیک روشنگری نوشتة آدورنو و هورکهایمر است. اثر مزبور یکی از متون اصلی جریان فکریِ «نظریة انتقادی» است که با عنوان صوری مکتب فرانکفورت مشهور شده است. نویسندگان کتاب، به واقع، از پیش کسوتان نظریه انتقادی اند و در معماری این جرگه فکری و طرح مفاهیم محوری آن جایگاه برجسته ای دارند. آدورنو و هورکهایمر دیالکتیک روشنگری (پارادایم فکری و جهان نگری عصر خرد یا مدرنیته) را که بر موضعی خوش بینانه و مثبت گرایانه (پوزیتیویستی) استوار است دیدگاهی توهم آمیز می دانند. به نظر آن ها مواضع عقلانی و فلسفی روشنگری قرن هجدهم، که پیام آور دموکراسی و جامعة مدنی بود، اساساً در جهت استقرار سلطه و توسعة جامعة مدیریت شده (نظارتی) کارکرد داشته است. برخلاف نیچه که کل پیکره آگاهی (معرفت) و دانش مدرنیته را در خدمت قدرت (خواست قدرت) تشخیص می دهد و بر آن نقد بنیان کن دارد، نویسندگان این اثر در برابر دیالکتیک توهم آمیز روشنگری، سرمشق فکری یا پارادایم «دیالکتیک منفی» را پیشنهاد می کنند که ارزیابی و نقد مستمر ساختار قدرت مسلط موجود را توصیه می کند.

مهاجرت به خودی خود یک «مسألة اجتماعی» نیست، بلکه رفتاری است که در یک فضای اجتماعی صورت می­گیرد و چنانچه پیامد دردسرآفرین داشته باشد، ناشی از شرایطی است که این عمل اجتماعی در آن فضا شکل و جهت می­گیرد و یا به عبارتی متأثر از ناهماهنگی بین کردار اجتماعی و فضای اجتماعی است. در این پژوهش روند مهاجرت داخلی در ایران طی چند دهة گذشته بررسی و واکاوی می­شود. چارچوب نظری این تحقیق پارادایم پیوند کارگزاری/ ساختار است و با کمک گرفتن از رویکرد بوردیو دربارة رابطة میان ساختار یا میدان و کارگزاری یا عادت­واره، به ارزیابی روند برون- کوچی روستاییان از خاستگاه و زادگاه خودشان و پیامدهای مسأله­دار آن در فضاهای روستایی و شهری پرداخته­ایم. البته در پایان به این نتیجه رسیده­ایم که هرچند رویکرد بوردیو، چارچوب مناسبی برای چنین پژوهشی است ولی برای تکمیل بحث لازم است از دیدگاه های دیگر نیز کمک گرفته شود.

جامعه فعلی ایران به دلیل تغییرات و تحولات اجتماعی و مسایل خاص دوران گذار از بعد ارزش های فرهنگی و اجتماعی درگیر چالش می باشد. یکی از مولفه های مهم این تغییر و تحولات دوران گذار، بحث هویت اجتماعی است. در این پژوهش سعی شده است هویت اجتماعی در بستر تغییراتی که در نگرش و ارزش های افراد ایجاد می شود مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. برای این منظور از روش پیمایشی استفاده شده و مورد مطالعه دانشجویان دختر دانشگاه شهید چمران هستند که به روش نمونه گیری طبقه ای تعداد 254 نفر انتخاب شده اند. در این پژوهش ارتباط و تاثیر متغیرهای پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی، تحصیلات والدین، آگاهی اجتماعی از حقوق و وظایف، میزان دینداری و نگرش به اشتغال با هویت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. در تجزیه و تحلیل داده ها از روش همبستگی و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است که نتایج حاصل از طریق ضریب تعیین R2=0.563 نشان می دهد که متغیرهای مزبور توانسته اند تقریبا 56 درصد واریانس متغیر وابسته هویت اجتماعی را تبیین کنند

این تحقیق با هدف بررسی تاثیر برخی عوامل اجتماعی و جمعیت شناختی بر میزان پذیرش مسوولیت اجرایی تنظیم خانواده و در پی پاسخ گویی به سوالات زیر صورت گرفته است: - پذیرش مسوولیت اجرایی تنظیم خانواده به عهده کیست (زن، مرد یا هر دو)؟ - چه عوامل اجتماعی و جمعیت شناختی می تواند بر پذیرش مسوولیت اجرایی تنظیم خانواده از سوی زن یا مرد تاثیر گذار باشد؟ - آیا نابرابری قدرت تصمیم گیری پیرامون امور زندگی مشترک بر پذیرش مسوولیت اجرایی تنظیم خانواده تاثیر گذار می باشد؟ بوردیو نابرابری را حاصل ترکیب نسبی انواع سرمایه (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نمادی) در یک میدان و میزان سهم هر فرد در این ترکیب و از هر نوع خاص سرمایه می داند. وی معتقد است اگر قشربندی جنسیتی را به درون روابط خانوادگی بیاوریم می توان با تعیین میزان سهم بری هر یک از زوجین از سرمایه های مختلف، موقعیت وی را مشخص کرد. در واقع نحوه سهم بری افراد از این سرمایه ها میزان نابرابری جنسیتی را مشخص می کند. بسیاری از جامعه شناسان معتقدند که الگوهای فرهنگی و سنتی برای زنان و مردان نقش های متفاوتی قائل است و بسیاری از جوامع پذیرش مسوولیت اجرایی تنظیم خانواده را از جمله وظایف و مسوولیت های زنان می دانند. در حالی که عدالت توزیعی در واقع به توزیع منافع و بار مسوولیت ها گفته می شود و این که آیا این توزیع به حق صورت گرفته است یا نه. در بعد نظری برای رسیدن به اهداف تحقیق از نظریه های جامعه شناسی پی یر بوردیو و بلوم برگ در خصوص نابرابری جنسیتی استفاده شده است. این تحقیق به صورت پیمایشی و با ابزار پرسش نامه در بین زنان متاهل در سنین باروری مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اهواز در سال 86 انجام شده است. روش نمونه گیری خوشه ای بوده و حجم نمونه پژوهش 384 نفر می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهند که زنان به گونه ای محسوس بیش از مردان مسوولیت اجرایی تنظیم خانواده را بر عهده دارند. میزان قدرت تصمیم گیری پیرامون امور مشترک زندگی و پذیرش مسوولیت اجرایی تنظیم خانواده بین قومیت های مختلف به طرز معناداری متفاوت می باشد. نتایج حاصل از ضریب همبستگی r پیرسون نشان دهنده وجود رابطه معکوس و معنادار بین متغیرهای مستقل قدرت تصمیم گیری، پایگاه اجتماعی، اقتصادی و متغیر وابسته پذیرش مسوولیت اجرایی تنظیم خانواده می باشد.

استفاده از مدیریت دانش در آموزش عالی در عصر جهانی سازی، رقابت های فزاینده و تغییرات تکنولوژیکی به یک امر حیاتی تبدیل شده است. انفجار دانش و انقلاب نوین اطلاعاتی، گسترش روزافزون فناوری های اطلاعاتی از عوامل کلیدی هستند که در راستای انتقال به یک جامعه مبتنی بر دانش نقش بسزائی دارند...

"در سال های اخیر مطالعه فاصله موالید و عوامل موثر بر آن به عنوان یکی از روش های بررسی رفتار باروری در هر جامعه مورد توجه قرار گرفته است. به منظور انجام تحلیل های آماری این قبیل داده ها اغلب از روش های مربوط به آنالیز داده های بقا از جمله مدل رگرسیونی کاکس برای هر فاصله تولد مجزا و بدون در نظر گرفتن وابستگی بین فواصل مختلف استفاده می شود. در این مقاله فاصله تولدهای مربوط به زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی-درمانی اهواز را، با استفاده از مدل های رگرسیونی کاکس تعمیم داده شده و با در نظر گرفتن وابستگی بین فاصله های تولد، مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار می دهیم. از میان نتایج مختلف می توان به نقش تحصیلات زن در فاصله تولدهای دوم به بعد و تاثیر وسایل جلوگیری از باروری در افزایش فاصله تولدها اشاره نمود. سن زن در هنگام ازدواج نیز از جمله متغیرهایی است که با افزایش آن، فاصله تولد ها نیز افزایش می یابد. نوع شغل مرد، مدت زمان شیر دادن و جنس فرزند و یا فرزندان قبلی نیز با فاصله تولدها رابطه معناداری دارند. "