علیرضا علی احمدی

با توجه به جایگاه حکمرانی در شکل گیری الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت، پژوهش حاضر با هدف کمک به شکل گیری الگوی نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران تدوین شده است. برای این منظور ضمن بررسی بیانیه گام دوم انقلاب با استفاده از روش داده بنیاد و رویکرد نظام مند، ابعاد الگو، استخراج و با استفاده از نظر 30 خبره اعتبارسنجی شده است. در ادامه به کمک نظر 384 کارشناس مرتبط و با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی، مدل آزمون و براساس وضعیت موجود نظام حکمرانی جمهوری اسلامی ایران نهایی و ارائه شده است. مؤلفه های اصلی حاصل آمده در این الگو عبارت اند از: اتکا به خود و استقلال؛ انتخاب و تربیت مسئولان مبتنی بر ارزش ها، باورها و هویت؛ بهره برداری از کلیه منابع و ظرفیت ها؛ بهره گیری از تجارب دیگران؛ بهره گیری از خلاقیت و نوآوری؛ بهره گیری از مشارکت همه مردم و بالاخره بهره گیری از عقلانیت و منطق

با وجود توسعه شایسته سوابق علمی و تجربیِ اجرایی کردن راهبردها با استفاده از روش ارزیابی متوازن، هنوز تعداد زیادی از سازمان ها در سنجش اثربخش مدیریت راهبرد ناکام مانده اند. ازجمله دلایل این ناکامی، ترجمه نامناسب ارکان جهت ساز و راهبردها به اهداف راهبردی کنترلی و نبود رویکردی شفاف در سنجش اطمینان از جامعیت، توازن و اعتبار اهداف راهبردی کنترلی منتج از فرآیندفرآیند مدیریت راهبرد است. این مقاله، به دنبال طراحی و توسعه الگوی سنجش مدیریت راهبرد است. در این بررسی، برای سنجش مدیریت راهبرد که مبتنی بر تزریق نگاه سیستمی به روش ارزیابی متوازن و تبلور روش ترجمه سیستمی راهبرد است؛ ضمن انجام مطالعات کتابخانه ای و بهره مندی از نظرات خبرگان، از روش مدل سازی معادلات ساختاری استفاده گردید. بر این اساس، سنجش مدیریت راهبرد به عنوان متغیر پنهان اصلی، متاثر از ارزیابی چهار لایه سیستمی ورودی، فرآیندفرآیند، خروجی و پیامد درنظر گرفته شده است. همچنین، مولفه های کلیدی 26 گانه سازه های چهارگانه سیستمی، در قالب متغیرهای مشاهده شده و خود این چهار سازه و متغیر سنجش مدیریت راهبرد به عنوان متغیرهای پنهان، در چارچوب الگوهای تحلیل عاملیCFA مرتبه اول و دوم تجزیه و تحلیل شدند. نتایج کاربرد روش شناسی پیشنهادی در یکی از شرکتهای تابعة یک هلدینگ صنایع غذایی، گواه برازش و اعتبار قابل قبول الگوی سنجش مدیریت راهبرد با رویکرد سیستمی است.

هدف: مجلس مانند هر نهاد دیگری، به ارزیابی نیاز دارد تا بتواند کیفیت اثرگذاری خود را ارتقا دهد. این مقاله به دنبال ارائه مدلی برای ارزیابی عملکرد مجلس متناسب با شرایط زمینه ای و سیاسی نظام جمهوری اسلامی ایران است تا بتوان به کمک آن، در طول زمان، ضمن صد کردن روند تغییرات عملکرد مجلس، برای ارتقای آن نیز تلاش کرد. روش: در ابتدا با استفاده از روش فراترکیب، منابع موجود در زمینه ارزیابی عملکرد مجلس بررسی شد و مدل جامعی بر اساس ادبیات مطالعه شده به دست آمد. در ادامه، برای تطبیق مدل با شرایط سیاسی کشور، بیش از 60 مصاحبه عمیق با افرادی از جمله اعضای فعلی و سابق هیئت رئیسه و دیگر نمایندگان مجلس، رئیس جمهور اسبق، وزاری اسبق دولت، مدیران و کارشناسان مرکز پژوهش های مجلس انجام گرفت و با استفاده از روش تحلیل تفسیری ارزیابی شد. معیار تعداد مصاحبه ها، رسیدن به نقطه اشباع تئوریک بود. یافته ها: نتیجه پژوهش به معرفی 216 معیار، در قالب 84 موضوع، 26 زیرحوزه و 5 حوزه اصلی برای ارزیابی عملکرد مجلس انجامید. پس از تطبیق این مدل با شرایط ایران، معیارها در قالب زیرحوزه ها و موضوع ها تکمیل شد و در ذیل پنج حوزه «جایگاه محوری مجلس در کشور»، «انتخابات و شرایط نمایندگی»، «کارکرد و فرایند کاری مجلس»، «ساختار داخلی و زیرساخت مجلس» و «ارزش های مجلس» ارائه شدند. نتیجه گیری: تاکنون مدلی برای ارزیابی مجلس ایران وجود نداشته است. این مقاله با ارائه چنین مدلی، حداقلی ترین زمینه لازم، یعنی تهیه ابزاری برای ارزیابی نظام مند مجلس را پدید آورده است. استفاده از این مدل و پیاده سازی آن، به شناسایی ضعف های مجلس منجر شده و مقدمه ای در جهت اصلاح عملکرد این نهاد مهم در کشور است.

همراستایی فناوری اطلاعات در کسب وکار، عملکرد و اثر بخشی فناوری اطلاعات به کار گرفته شده در کسب وکار سازمان را افزایش داده، اهداف، استراتژی ها، منابع، یکپارچه سازی، سرمایه گذاری و سایر عوامل مرتبط در کسب وکار را بهبود می بخشد. تاکنون مدل های همراستایی مختلفی بیان شده اند که به کسب وکار سازمان ها کمک کنند تا فناوری اطلاعات را آنچنان که با کسب وکارشان همراستا باشد، به کارگیرند و منافع آن را افزایش دهند. هر یک از این مدل ها، شاخص ها و معیارهایی که از دید خود اهمیت داشته اند را بررسی کرده اند. مدل های معروف و پرکاربردی که نقش فناوری اطلاعات در کسب وکار یا یک سازمان را از جهت استراتژیک، همراستایی، عملیاتی، کاربردی و سایر ابعاد فناوری اطلاعات در کسب وکار را مطرح کرده اند بررسی و با مقایسه تطبیقی این مدل ها به استخراج شاخص های آنها پرداخته می شود. پس از تجمیع شاخص ها، اشتراک و همپوشانی آنها حذف و الگویی مفهومی به دست آورده خواهد شد که شاخص های همراستایی را به صورت جامع تری از هر یک از مدل ها بیان می دارد. روش پژوهش توصیفی- همبستگی است و در ارزیابی میزان همراستایی، نمونه گیری تصادفی از کارشناسان سازمان صندوق بازنشستگی نفت و برای تحلیل داده ها از مدل معادلات ساختاری استفاده خواهد شد. نتایج پژوهش بیان کننده مدلی مفهومی است که میزان همراستایی فناوری اطلاعات در سازمان را به وسیله چهار شاخص اصلی و متغیرهای آشکار هر شاخص، قابل اندازه گیری می کند و به صورت کمی عددی را برای همراستایی نمایش می دهد تا سازمان ها به کمک این مدل همراستایی خود را اندازه گیری کرده، بتوانند مقدار آن را افزایش دهند.

در حوزه خدمات دولت الکترونیکی، اسناد زیادی در ایران به تازگی پس از تدوین به تصویب رسیدند، اما روندها و سناریوهای آینده را نادیده گرفتند. هدف این پژوهش تدوین سناریوهای آینده خدمات دولت الکترونیک ایران در افق سال 1404 است. این پژوهش به کمک روش سناریونگاری شبکه جهانی کسب وکار و عوامل مؤثر بر موفقیت و با توجه به نظر خبرگان، مهم ترین عدم قطعیت ها را در این حوزه شناسایی می کند. جامعه آماری را 50 نفر از خبرگان دولت الکترونیک و آینده پژوهان ایران شکل می دهد. پژوهش حاضر از نوع ترکیبی است. برای گردآوری داده ها از توزیع پرسشنامه، بررسی اسناد و مدارک و پنل تخصصی استفاده شد. برای سنجش روایی و اعتبار پرسشنامه، به ترتیب از پنل خبرگان و ضریب آلفای کرونباخ بهره برده شد. مطابق نظر خبرگان با تعیین سه عدم قطعیت اعتماد، تعامل پذیری و ورود به بازار جهانی تجارت به مثابه محورهای اصلی سناریونویسی، هشت سناریو استخراج شد. در ادامه به کمک خبرگان چهار سناریو با بیشترین درجه امکان پذیری که امکان سیاست گذاری برای مواجهه با بهترین آینده را امکان پذیر می کند، انتخاب شد.

نوآوری می تواند منبع مزیت رقابتی برای شرکت ها باشد. بنابراین شناخت و ارزیابی نوآوری در صنایع تولیدی و خدماتی، گامی مؤثر برای شروع سنجش نوآوری در این صنایع است. با توجه به اهمیت این موضوع، شناخت ابعاد و شاخص های کلیدی برای اندازه گیری این نوآوری ها، دارای اهمیت بالایی است. هدف این تحقیق پرداختن به هر یک از شاخص های اصلی نوآوری سازمانی است و مزایا و معایب ذاتی استقرار آنها را به طور جداگانه مورد بحث قرار می دهد. در این پژوهش با استفاده از بررسی پیشینه موضوع و نظرات 15 نفر از خبرگان دانشگاهی و خبرگان صنایع تولیدی، 10 شاخص به عنوان مهم ترین شاخص های کلیدی ارزیابی نوآوری در سه دسته کلی ورودی، میانجی و خروجی دسته بندی شده اند. به منظور ارزیابی و اولویت بندی مهم ترین شاخص های ارزیابی نوآوری از یک تحلیل کمی غیرخطی مبتنی بر تحلیل سلسله مراتبی (روش میخایلوف) در محیط فازی و برای تحلیل روابط علی و معلولی از روش دیمتل فازی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که حضور افراد با دانش و رشد آموزش پراهمیت ترین شاخص در ارزیابی نوآوری است و بنابراین با تأکید و توجه ویژه بر این شاخص می توان رشد فزاینده ای را در زمینه نوآوری در سازمان شاهد بود. میزان تلاش برای ثبت پتنت و همین طور تعداد پتنت های ثبت شده نیز یکی از دیگر شاخص های پراهمیت در زمین ارزیابی نوآوری است که به منظور توسعه نوآوری در سازمان ها باید حمایت ویژه ای از آنها صورت پذیرد. همچنین حفاظت از نوآوری در حین دوره رشد می تواند اهمیت بالایی در ایجاد فضای امن و همین طور بالا رفتن آرامش افراد فناور در سازمان های نوآور داشته باشد. تحلیل روابط علی و معلولی با استفاده از روش دیمتل نیز نشان داد که توسعه سرمایه های دانشی و افراد تحصیل کرده دارای بالاترین تأثیر بر سایر عوامل است که تأییدکننده تحلیل سلسله مراتبی انجام شده است.

از خود بیگانگى »alienation« یکی از مهم ترین مسائل انسان شناختى است که در رشته هاى گوناگون علوم انسانى ازجمله جامعه شناسى، روان شناسى، فلسفه و حتى روان پزشکی مورد توجه قرار گرفته است. اگرچه این موضوع در جهان با نام تئوری انتقادی شناخته شده ولی در تعالیم اسلامی نیز از ابعاد مختلفی به آن پرداخته شده است. این واژه با نظریات مارکس در توصیف طبقه کارگر وارد سازمانها شد و اگر چه از آن زمان تا کنون شکلهای متعددی از «از خود بیگانگی » مورد نظر اندیشمندان چپ گرا بوده است ولی اصل موضوع همیشه بوده و به آن توجه ویژه ای شده است. در مقاله حاضر علاوه بر بیان مقدمه ای بر «از خود بیگانگی » به مقایسه بین قرآن و اندیشمندان پیشرو تئوری انتقادی از جمله هگل، مارکس و... پرداخته شده است. در این پژوهش ابتدا با توجه به شباهت این موضوع در اندیشه صاحب نظران مسلمان و اندیشمندان پیرو مکتب هگلیان جوان پرداخته شده است. سپس ضمن بررسی این موضوع از دیدگاه قرآن نگرشهای مختلف با همدیگر مقایسه شده اند. این مقایسه در قسمت نتیجه گیری ارائه شده است.

کارآفرینی بین المللی به جستجوی فرصت های توسعه کسب و کار در ورای مرزها می پردازد. مراکز رشد خارجی می توانند نقش مهمی در تسهیل ورود شرکت ها به بازارهای خارجی داشته باشند، اما تاکنون تحقیقات کمی به نقش مراکز رشد خارجی در بین المللی شدن شرکت های فناور در کشورهای درحال توسعه پرداخته اند. هدف این مقاله، ارزیابی نقش مراکز رشد خارجی در ورود شرکت های فناور به بازارهای خارجی است و برای این منظور، با رویکرد مطالعه موردی، خدمات ارائه شده توسط یک مرکز رشد مستقر در بازار چین به شرکت های نانویی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا با بررسی پیشینه تحقیق و سپس تحلیل مضمون مصاحبه با مدیران شرکت های استفاده کننده از مرکز رشد، خدمات مراکز رشد برای تسهیل ورود به بازارهای خارجی شناسایی و سپس اثر خدمات مرکز رشد در بهبود ریسک و کنترل شرکت ها در بازار هدف به صورت شماتیک تصویر شده و در انتها با روش تحلیل اهمیت-عملکرد، شکاف های موجود در خدمات مرکز رشد بررسی شده است. براساس نتایج تحلیل مضمون، 4 مضمون اصلی شامل انباشت دانش و یادگیری، دسترسی به شبکه ها، کاهش ریسک و افزایش کنترل و تعهدات نسبت به بازار کشور هدف است. همچنین نتایج اولویت بندی 24 خدمت مورد انتظار از مرکز رشد نشان می دهد همتایابی و بازاریابی مهمترین اولویت خدمات این مرکز رشد خارجی است. عملکرد کلی مرکز رشد حاکی از بهبود شیب نمودار ریسک-کنترل برای شرکت های مخاطب است. نوآوری مقاله در تمرکز بر ورود شرکت های فناوری محور برخاسته از کشورهای نوظهور به بازارهای خارجی با تسهیلگری مرکز رشد خارجی است.  

مقدمه: با توجه به پیچیدگی خدمات در نظام سلامت که مستلزم تعامل افراد و سازمان های مختلف می باشد، ضعف در مدل های حکمرانی شبکه ای منجر به بروز تعارضات مختلف مانند تعارضات مالی، غیر شفاف بودن چارچوب های پاسخگویی در قبال خطاهای پزشکی و مشکل در هماهنگی های بین تیمی می گردد. هدف پژوهش حاضر، بررسی عملی فاکتورهای اساسی مؤثر بر طراحی مدل حکمرانی شبکه ای مطلوب در نظام سلامت به صورت هم زمان است. روش ها: پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کمی و از منظر نتیجه یک پژوهش همبستگی بود. در پژوهش حاضر، با بررسی متون، متغیرهای مؤثر بر حوزه های حکمرانی شبکه شناخته شدند. بر اساس فرضیات در نظر گرفته شده مدل ساختاری مورد نظر توسعه داده شد. داده های پژوهش حاضر با استفاده از پرسش نامه ی استاندارد از دو شبکه ی همکاری در زمینه ی آزمایشگاه های تشخیص طبی و یک شبکه تأمین تجهیزات پزشکی با مجموع 194 سازمان عضو شبکه های مذکور در مجموع به تعداد 98 پرسش نامه جمع آوری شد. جهت آزمون فرضیات پژوهش از مدل سازی معادلات ساختاری روش حداقل مربعات جزئی و از نرم افزار اسمارت پی ال اس 2 استفاده شد. یافته ها: فاکتورهای رفتار فرصت طلبانه، اعتماد، تعهد، اشتراک گذاری اطلاعات، اشتراک گذاری دانش به عنوان فاکتورهای کلیدی تأثیرگذار بر مدل حکمرانی و همچنین، همکاری و هماهنگی جهت ارزیابی حکمرانی شبکه ای در مدل ساختاری پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تعهد و اشتراک گذاری اطلاعات دارای بیشترین تأثیر مستقیم بر حکمرانی شبکه هستند. همچنین، رفتار فرصت طلبانه دارای تأثیر منفی و شدیدی بر اعتماد در شبکه بوده که از این طریق بر حکمرانی شبکه تأثیرگذار بوده است. نتیجه گیری: جهت طراحی مدل حکمرانی شبکه ای مطلوب در نظام سلامت باید به اعتماد و تعهد توجه ویژه ای گردد. همچنین، این متغیرها می توانند با بهبود اشتراک گذاری اطلاعات بر حکمرانی شبکه تأثیر بگذارند. علاوه بر در نظر گرفتن فاکتورهای یاد شده، مدل حکمرانی باید به گونه ای طراحی گردد تا از رفتار فرصت طلبانه ی اعضا جلوگیری نماید.

در دنیای رقابت، نیروی انسانی مهم ترین مزیت یک سازمان و عامل اصلی توسعه و افزایش عملکرد آن مجموعه، محسوب می شود. سازمان ها همواره در تلاش اند تا بهترین امکانات را برای دریافت حداکثر عملکرد و ایجاد اثربخشی، فراهم کنند. در برخی از سازمان ها علیرغم تلاش سازمان در جهت فراهم آوردن امکانات موردنیاز کارکنان، نه تنها عملکرد افزایش نمی یابد؛ بلکه عکس آن اتفاق می افتد این پدیده که وارونگی جوسازمانی نام دارد، در سازمان ها در حال گسترش است. این پژوهش در تلاش است عوامل مؤثر بر ایجاد وارونگی جوسازمانی را شناسایی کند. پژوهش حاضر از نظر هدف توسعه ای و با توجه به نحوه گردآوری داده ها، توصیفی و از لحاظ روش، پیمایشی است؛ برای رسیدن به اهداف پژوهش از رویکرد کیفی استفاده شده است. با استفاده از روش دلفی فازی و نرم افزار Exell عوامل مؤثر بر وارونگی شناسایی شده اند. روش نمونه گیری غیراحتمالی از نوع گلوله برفی بوده است. روایی پژوهش روایی محتواست؛ میزان اختلاف زیر 2/0 بین میانگین قطعی مرحله 1 و 2 و میزان بالای اجماع خبرگان در مورد عوامل مؤثر، تأییدکننده اعتبار عوامل مورد سنجش است. با توجه به اینکه این پژوهش برای توسعه یک تئوری جدید انجام گرفته، تلاش کرده ایم با استفاده از دلفی فازی، از نظر خبرگان برای کاهش ابهام در مورد مؤلفه ها و عوامل استفاده کرده و اعتبار عوامل انتخاب شده را افزایش دهیم. نتایج به دست آمده، براساس نظر اعضای پنل دلفی نشان داده است که ابعاد اهداف، فناوری، محیط، ساختار سازمانی و ویژگی افراد بر وارونگی جوسازمانی تأثیرگذارند. براساس نتایج، از بین عوامل مؤثر، افزایش حساب نشده عوامل سخت افزاری سازمان به عنوان مهم ترین و قابل کنترل ترین عوامل مؤثر بر وارونگی جوسازمانی شناسایی شده است. پیشنهاد می شود، برای جلوگیری از وارونگی جوسازمانی، علاوه بر احراز صلاحیت و نظارت بر کارکنان، امکانات حساب شده و به افراد خاص تعلق گیرد.

در سال های اخیر، "شرکت های تازه تأسیس فناوری محور"، به عنوان موتور رشد سریع اقتصادی، مورد توجه بسیاری از محققان و سیاست گذاران در کشورهای مختلف بوده اند. میزان بسیار بالای رشد اشتغالزایی، فروش، صادرات و سرمایه این شرکت ها، و به ویژه نقش آنها در ایجاد فرصت های شغلی با کیفیت بالا، این شرکت ها را در کانون توجه سیاست گذاران در بسیاری از کشورهای دنیا قرار داده است. نقش مهم NTBFها، "اشاعه فناوری در شبکه های نوآوری است. این شرکت ها از طریق کمک به انتقال فناوری از بخش های تحقیقاتی به بخش های تولیدی و صنعتی، نقش بسیار مهمی در توسعه فناورانه به عهده داشته اند. در نتیجه، با توجه به اهمیت فراوان این شرکت ها و همچنین، از آنجا که توسعه آنها به دلایل بسیاری نیازمند برنامه ریزی و حمایت صحیح دولت است، در این مقاله ابتدا به شناسایی ابزارهای مناسب برای کمک به ایجاد و رشد NTBFها می پردازیم؛ سپس با استفاده از دیدگاه های گروههای مختلفی از خبرگان و به کمک یک مدل تصمیم گیری چندمعیاره فازی، ابزارهای سیاستی اولویت دار را تعیین می کنیم.

با وجودِ اینکه قابلیت تبدیل تحقیقات دانشگاهی به محصولات تجاری، عنصر اصلی شکل گیری شرکتهای زایشی است، بررسی منطق انتخاب موضوع تحقیق دانشگاهی در ادبیات علمی دانشگاه کارآفرین مغفول مانده است. در این پژوهش عوامل مؤثر بر انتخاب موضوع تحقیق دانشگاهی با استفاده از روش رویش نظریه در دانشگاه صنعتی شریف به عنوانِ یکی از مهمترین دانشگاههای صنعتی کشور موردِ بررسی قرار گرفت. درنتیجه این تحقیق، از میانِ عوامل احصاء شده، دو عامل «اطمینان از نتیجه» و «قابلیت تدوین مقاله»، به عنوانِ اساسی ترین معیارهای انتخاب موضوع تحقیق دانشگاهی شناسایی شدند. این منطق انتخاب باعث شده است که اقبال گسترده ای به سمت انجام تحقیقات کلیشه ای با محوریت توسعه منفعلانه فعالیتهای تحقیقات پیشین شکل بگیرد.