عباس بخشی پور رودسری

رویکردهای تکاملی در زمینه آسیب شناسی روانی در سالیان اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است. در مقاله حاضر، یک چارچوب کلی برای تجزیه و تحلیل تکاملی ویژگی های روانشناختی براساس راهبردهای نظریه تاریخچه زندگی ارایه شده است. تحلیل حاضر، بر راهبردهای سریع و آهسته تاریخچه زندگی تمرکز دارد و نشان می دهد که تفاوت های فردی در این راهبردها، در شکل گیری ویژگی های شخصیتی و انواع اختلالات روانی موثر است. همچنین، به چهار مسیر اصلی سببی که منجر به بروز اختلالات روانی می شوند، اشاره شده است.

اهداف هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سرگشتگی ذهنی خودبه خود و عمدی و بهوشیاری زمینه ای در پیش بینی نشانه های وسواس دانشجویان بود. مواد و روش   ها در این تحقیق توصیفی، همبستگی و مقطعی، 391 نفر از دانشجویان دانشگاه تبریز به روش در دسترس انتخاب و وارد پژوهش شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های وسواس فکری عملی مادزلی، پرسش نامه سرگشتگی ذهنی عمدی و خودبه خود و پرسش نامه بهوشیاری پنج وجهی ذهن آگاهی استفاده شد. برای تحلیل داده ها از روش پیرسون و رگرسیون چندگانه همزمان استفاده شد. یافته   ها نتایج همبستگی نشان داد سرگشتگی ذهنی عمدی (05/0 >P ، 19/0 r =)و سرگشتگی ذهنی خودبه خود (01/0 >P ، 64/0 r =) با نشانه های وسواس رابطه مثبت و مستقیم دارد. از بین مؤلفه های بهوشیاری، مؤلفه های مشاهده (05/0 >P ، 11/0- r =)، عمل همراه با آگاهی (01/0 >P ، 41/0- r =)، عدم قضاوت به تجربه درونی (01/0 >P ، 50/0- r =) و عدم واکنش به تجربه درونی (01/0 >P ، 61/0- r =) با نشانه های وسواس رابطه منفی و معکوسی دارند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون همزمان نشان می دهد که از بین مؤلفه های سرگشتگی ذهنی، تنها متغیر سرگشتگی ذهنی خودبه خود (01/0 > P ، 51/0( β =و از بین مؤلفه های بهوشیاری، عمل همراه با آگاهی، عدم قضاوت به تجربه درونی و عدم واکنش به تجربه درونی به ترتیب (20/0-( β =، (22/0- β =)، (41/0- ( β =قادر به پیش بینی نشانه های وسواس هستند (01/0 > P ). نتیجه   گیری یافته های این پژوهش بر نقش سرگشتگی ذهنی غیرعمدی و مؤلفه های عمل همراه با آگاهی، عدم قضاوت به تجربه درونی و عدم واکنش به تجربه درونی در پیش بینی نشانه های وسواس دانشجویان تأکید می کند که می تواند تبیین و سبب شناسی نشانه های وسواس را تسهیل کند.

هدف این پژوهش بررسی تأثیر تکلیف پاداش محور برسطوح عاطفی افراد افسرده است. مواد و روش   ها پژوهش حاضر یک مطالعه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و پیگری با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه تبریز در سال تحصیلی 95-96 بود. حجم نمونه 40 نفر از دانشجویان بودند که به مرکز مشاوره دانشگاه مراجعه کرده بودند. 20 نفر برای گروه کنترل و 20 نفر برای گروه آزمایش به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند و به صورت انتساب تصادفی در گروه ها قرار گرفتند. مداخله طی 8 جلسه (هر جلسه به مدت 45 دقیقه) و در 25 روز با آزمون خطرپذیری بادکنکی (تکلیف پاداش محور) به گروه آزمایش ارائه شد و معادل امتیاز کسب شده در هر جلسه پاداش مادّی به آزمودنی ها داده شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه مقیاس افسردگی بک و مقیاس فهرست صفات خلقی استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس و نرم افزار SPSS نسخه 23 استفاده شد. یافته   ها نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد اثربخشی تکلیف پاداش محور در مرحله پیش آزمون در سطح 10/0 P< معنادار و میزان تأثیر این مداخله 70/0 بود. همچنین نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد اثربخشی تکلیف پاداش محور در مرحله پیگیری در سطح 10/0 P< بود. بنابراین ارائه تکلیف پاداش محور در بهبود سطوح عاطفی شرکت کنندگان در مرحله پس آزمون و پیگیری در گروه مداخله مؤثر و توان آماری 0/1 حاکی از دقت آماری قابل قبول بود. نتیجه   گیری پاداش گرفتن پیامدهای لذت بخشی ایجاد می کند و این عامل باعث تحکیم میل و درنتیجه فعالیت برای کسب پاداش و بهبود سطوح عاطفه در افراد افسرده خواهد شد. عاطفه منفی با بودن در موقعیت پاداش زا کاهش می یابد.

اهداف پژوهش حاضر با هدف ارزیابی روابط ساختاری سیستم های مغزی رفتاری، حساسیت انزجاری و اختلال وسواسی اجباری با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. فرض بر این است که سیستم های مغزی رفتاری و حساسیت انزجاری در تعامل با همدیگر به اختلال وسواسی اجباری منجر می شوند. برخلاف برجستگی این مدل، پژوهش کافی برای ارزیابی تجربی آن انجام نشده است. مواد و روش   ها طرح پژوهش حاضر از نوع توصیفی همبستگی است. برای این منظور، 340 نفر از دانشجویان دانشگاه تبریز با استفاده از نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به پرسش نامه های سیستم های بازداری/ فعال سازی رفتاری کارور و وایت، مقیاس حساسیت انزجاری و پرسش نامه بازنگری شده وسواسی اجباری که در اختیار آن ها گذاشته شده بود، پاسخ دادند. تحلیل داده ها با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. همچنین برای طبقه بندی، پردازش و تحلیل داده ها و بررسی فرضیه های پژوهش از نرم افزارهای آماری 22 spss و لیزرل 85.8 استفاده شد. یافته   ها ارزیابی مدل فرضی پژوهش با استفاده از شاخص های برازندگی نشان داد که مدل فرضی با مدل اندازه گیری، برازش دارد (96/0= CFI ، 94/0= NFI و 076/0= RMSEA ). نتایج نشان داد که سیستم بازداری رفتاری و سیستم فعال ساز رفتاری با واسطه گری حساسیت انزجاری بر اختلال وسواسی اجباری به ترتیب با ضریب استاندارد 264/0 و 241/0- در سطح 05/0 > P تأثیر معناداری دارند. نتیجه   گیری یافته های این پژوهش در کنار حمایت از مدل فرضی برای اختلال وسواسی اجباری، چارچوب مناسبی برای سبب شناسی این اختلال ارائه می دهد. بر این اساس، حساسیت زیاد سیستم بازداری رفتاری و حساسیت کم سیستم فعال ساز رفتاری به واسطه حساسیت انزجاری، به افزایش نشانه های اختلال وسواسی اجباری منجر می شود.

زمینه و هدف: برتری جانبی از موضوعات بحث برانگیزی است که به جانبی شدن یا تخصیص نیمکره های مغز به فعالیت های خاص مربوط می شود. پژوهش حاضر با هدف مقایسه دانش آموزان راست برتر و چپ برتر از لحاظ خودپنداشت، اضطراب، و چالاکی دست انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نوع علّی- مقایسه ای است. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر و پسر سنین 9 تا 14 سال شهرستان تبریز در سال 1395 بود که بعد از شناسایی مدارس منتخب، تعداد 30 دانش آموز چپ برتر و 30 دانش آموز راست برتر به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه دست برتری چاپمن و چاپمن (1987) ، خودپنداشت کودکان پیرز و هریس (1969)، اضطراب بک (1988) و آزمون حرکتی پردیو پگ بورد (تیفین و آشر، 1948) بودند. برای تحلیل داده ها از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس چندمتغیری استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصله تفاوت معنی داری را در مورد مؤلفه های خودپنداشت و اضطراب در بین دو گروه راست برتر و چپ برتر نشان داد (05/0> P )، اما در ارتباط با تکلیف حرکتی (چالاکی دست) تفاوت معنی داری بین دو گروه مشاهده نشد (05/0< P ). نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر می توان استنباط کرد بین دانش آموزان راست برتر و چپ برتر در ابعاد هیجانی، رفتاری و حرکتی تفاوت هایی وجود دارد که باید مورد توجه خانواده ها و روان شناسان کودک قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی ساختار عاملی، اعتبار و پایایی پرسش نامه مقیاس های روابط در یک نمونه غیر بالینی از دانشجویان ایرانی بود. به منظور هنجاریابی این ابزار، از بین جامعه دانشجویان به روش نمونه گیری در دسترس، 355 دانشجو به پرسش نامه های مقیاس های روابط (RSQ)، اضطراب بک (BAI)، افسردگی بک (BDI)، سبک های دلبستگی هازن و شاور (ASQ) و مقیاس تجدید نظر شده پنج عاملی نئو (NEO-FFI) پاسخ دادند. داده ها با روش تحلیل عاملی تأییدی و نرم افزار لیزرل (8/8) تحلیل شدند. نتایج نشان داد که از میان 4 مدل نمره گذاری، مدل دو عاملی (سیمپسون و همکاران، 1992) برازندگی قابل قبولی نسبت به دیگر مدل ها دارد. محاسبه ضریب همسانی درونی نشان داد خرده مقیاس های اضطراب و اجتناب این الگوی نمره گذاری RSQاز پایایی مطلوبی برخوردار است. هم چنین، اعتبار همگرا و واگرا با محاسبه ضریب همبستگی پیرسون بین نمره های این دو خرده مقیاس با پرسش نامه های اضطراب و افسردگی بک، هازن و شاور و فرم کوتاه پنج عاملی نئو مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحلیل ها از اعتبار همگرا و واگرای مقیاس مورد مطالعه حمایت کرد. طبق نتایج این پژوهش، مقیاس RSQ واجد ویژگی های روانسنجی مورد نیاز برای کاربرد پژوهش های روان شناختی و تشخیص های بالینی است.

هدف: مطالعه حاضر با هدف تعیین ویژگی های روان سنجی نسخه جدید سیاهه کمال گرایی در نوجوانان دختر انجام شد. روش: روش پژوهش همبستگی و جامعه آماری کلیه دختران پیش دانشگاهی دبیرستانهای دولتی شهر تبریز در سال تحصیلی93-1392 بود. از میان آن ها 832 دانش آموز به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و به سیاهه کمال گرایی هیل، هالسمن، فار، کیبلر، ویسنتی و کندی (2004) پاسخ دادند. برای تعیین روایی عاملی سیاهه کمال گرایی از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و برای بررسی همسانی درونی آن از ضرایب آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل مؤلفه های اصلی با استفاده از چرخش وریمکس نشان داد که سیاهه کمال گرایی از هشت زیرمقیاس نگرانی درباره اشتباه ها، فشار والدینی ادراک شده، نشخوار ذهنی، نیاز به تأیید دیگران و معیارهای بالا برای دیگران، تلاش برای ممتاز بودن، نظم و سازماندهی و هدف مندی تشکیل شده است. هم چنین، نتایج الگو های تحلیل اکتشافی و تأییدی ساختار مرتبه بالاتر سیاهه کمال گرایی از الگوی هشت مقیاسی سیاهه کمال گرایی و هم چنین از دو عامل ترکیبی سیاهه کمال گرایی شامل کمال گرایی وظیفهمحور و کمال گرایی خود ارزیابانه به طورتجربی حمایت کرد. مقادیر ضرایب همسانی درونی هشت مقیاس بین 58/0 تا 86/0 بود. نتیجه گیری: سیاهه کمال گرایی برای اندازه گیری مفهوم کمال گرایی در نوجوانان ایرانی ابزاری سودمند و کارآمد است و می توان از آن برای مقاصد بالینی و پژوهشی استفاده کرد.

مقدمه: امروزه، سوء مصرف مواد به یکی از مشکلات اساسی در جوامع تبدیل شده و شیوع آن در بین جوانان بیشتر شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر وسوسه مصرف و احتمال لغزش در بیماران وابسته به مت آمفتامین بود. روش: در مطالعه حاضر از طرح تجربی تک موردی از نوع خط پایه چندگانه ناهمزمان استفاده شد. سه نفر از بیماران مرد وابسته به مت آمفتامین که در سال 1396 به اداره بهزیستی تکاب و مرکز ترک اعتیاد این شهرستان مراجعه کرده بودند از طریق مصاحبه تشخیصی و مصاحبه بالینی ساختاریافته و به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. از ابزارهای پژوهش مانند مصاحبه بالینی ساختاریافته (SCID)، پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی، آزمایش ادرار، مقیاس پیش بینی بازگشت (RPS) و پروتکل انفرادی ACT برای افراد سوء مصرف کننده مواد استفاده شد. نتایج به دست آمده به روش ترسیم دیداری، شاخص تغییر پایا (RCI)، فرمول درصد بهبودی، بهبود بالینی معنادار و سنجش عملیاتی موردبررسی قرار گرفت . یافته ها: داده های به دست آمده نشان داد کاهش میزان وسوسه مصرف و احتمال لغزش در بیماران ازلحاظ آماری (در سطح 05/0)، بالینی و سنجش عملیاتی معنادار است . نتیجه گیری: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در کاهش میزان وسوسه مصرف و احتمال لغزش در بیماران وابسته به مت آمفتامین مؤثر است و با توجه به اینکه این روش درمانی انعطاف پذیری روان شناختی را در بیماران بالا می برد، می توان از آن در درمان وابستگی به مت آمفتامین استفاده کرد.

هدف: هدف پژوهش حاضر مدل یابی اختلال های هیجانی بر اساس دو عامل ترس و پریشانی در نمونه غیربالینی ایرانی بود. روش: در پژوهش حاضر که از طرح های مدل یابی معادلات ساختاری بود، 800 دانشجوی کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به پرسش نامه هراس و ترس مرضی آلبانی (APPQ)، مقیاس پاسخ به محرک های ترس خاص (PSRS)، پرسش نامه اختلال ترس مرضی اجتماعی (SPI)، پرسش نامه اختلال اضطراب فراگیر- ویرایش چهارم (GADQ-IV)، پرسش نامه رفتار عمومی (GBI) و پرسش نامه افسردگی بک- ویرایش دوم (BDI-II) پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده ها به روش مدل معادلات ساختاری انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد نشانه های هراس، برون هراسی، ترس مرضی اجتماعی و ترس مرضی خاص از عامل ترس و نشانه های افسردگی، افسرده خویی و اضطراب فراگیر از عامل پریشانی بار گرفتند. این یافته ها از ثبات و تکرار پذیری مدل یابی اختلال های طیف درونی سازی بر اساس دو عامل ترس و پریشانی در نمونه مورد بررسی حکایت داشت. نتیجه گیری: گر چه این یافته ها با یافته های پژوهش های انجام شده در جوامع غربی سازگار بود، اما نتیجه گیری در مورد ثبات و جهان شمولی ساختار دو عاملی اختلال های طیف درونی سازی به طور عام و تکرار-پذیری آن در جامعه ایرانی به طور خاص، نیازمند بررسی های بیشتر است.

مقدمه: شادنفرود، هیجانی است که به شکل لذت بردن از درد و رنج دیگران تجربه می شود. هدف از این مطالعه، ارزیابی ساختار عاملی نسخه ی فارسی مقیاس شدت شادنفرود است که به منظور اندازه گیری میزان لذت افراد از بدبیاری دیگران در موقعیت های مختلف طراحی شده است. روش: در این مطالعه ی توصیفی-تحلیلی، تعداد 336 نفر(169 مرد، 167 زن) از دانشجویان دانشگاه تبریز به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد که به پرسشنامه ی شدت شادنفرود پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی تاییدی و نرم افزارهای SPSS نسخه ی 24 و LISREL نسخه ی 80/8 استفاده شد. یافته ها: بر اساس یافته ها با تحلیل عاملی اکتشافی یک ساختار پنج عاملی را شناسایی شد. پنج عامل کشف شده با عناوین ثروت، عشق، رقابت، زیبایی و توانایی نام گذاری شدند. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نیز نشان داد که ساختار پنج عاملی برازش مناسبی با داده ها دارد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاکی از آن بود که نسخه فارسی مقیاس شدت شادنفرود، ابزاری مناسب برای اندازه گیری شدت لذت ناشی از رنج و بدبیاری دیگران است که می تواند در تشخیص و درمانهای بالینی و ارزیابی رفتارهای اجتماعی و بین فردی مورد استفاده قرار گیرد، گرچه انجام پژوهشهای بیشتر در جوامع و گروه های مختلف در این زمینه پیشنهاد می گردد.

  مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی روان درمانی انتقال محور بر کنش تأملی و کاهش نشانه شناختی در مراجعانِ مبتلا به اختلال شخصیت مرزی صورت گرفت. روش: هدف پژوهش، کاربردی و طرح آن نیمه آزمایشی، از نوع A-B-A بود. ازمیان مراجعانِ دارای اختلال شخصیت مرزی که به بیمارستان ابن سینا شهر مشهد رجوع کردند، 3 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به مدت یک سال تحت روان درمانی انتقال محور قرار گرفتند. داده ها در سه مرحله ی خط پایه، درمان و پیگیری طی 15 ماه، بااستفاده از پرسشنامه های کنش تأملی و پرسشنامه صفت اسکیزوئیدی (نسخه ی B) جمع آوری شد. برای تحلیل نتایج از شاخص های تحلیل دیداری، درصد بهبودی، اندازه اثر و تغییر پایا استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در مراحل درمان و پیگیری، نمره ی کلی کنش تأملی، افزایش و نشانه های مرزی، کاهش معنادار داشت. شاخصِ اطمینانِ کنش تأملی، افزایشِ معنادار نشان داد، حال آنکه شاخصِ عدم اطمینان، تغییر معناداری نداشت. بعلاوه، شاخص های تحلیل بیانگرِ کاهش معنادارِ ناامیدی و تکانش گری بودند، منتها این تغییر برای نشانه ی تجزیه و پارانویا مشاهده نشد. نتیجه گیری: روان درمانی انتقال محور می تواند در مدت زمان یک سال موجب افزایش کنش تأملی و تغییرات ساختاری و نشانه شناختی مهم در بیماران مرزی شود. پژوهش های بیشتر درخصوصِ ابعاد ژرف تر درمان نیاز است.      

مقدمه: تکانشگری یکی از مشخصه های اختلال نقص توجه/بیش فعالی است. تکانشگری سرعت پاسخ و تکانشگری انتخاب دو ساخت متفاوت تکانشگری هستند که به ترتیب در اثر نقص در بازداری پاسخ و بازداری اجرای فوری یک میل قوی رخ می دهند. بررسی تفاوت های موجود در این ساخت ها بین افراد مبتلا به این اختلال و افراد فاقد این اختلال، از لحاظ بالینی حائز اهمیت است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، مقایسه تکانشگری سرعت پاسخ و تکانشگری انتخاب در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی و کودکان عادی بود. روش کار: این پژوهش علی _ مقایسه ای بر روی 19 کودک مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی و 19 کودک عادی (در سنین 8 تا 10 سال) که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، انجام شد. شرکت کنندگان با استفاده از مصاحبه تشخیصی ساختاریافته، آزمون هوشی ریون و مقیاس ه ای تجدید نظر شده درجه بندی والد و معلم Conners (فرم کوتاه) مورد سنجش قرار گرفته اند و سپس گروه بندی شدند. عملکرد گروه ها با استفاده از نسخه دوم آزمون عملکرد پیوسته و آزمون کاهش ارزش تاخیری زمان واقعی ارزیابی شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون واریانس چند متغیری و با نرم افزار SPSS-20 انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر، تفاوت معنا داری بین گروه ها در تکانشگری سرعت پاسخ نشان داد (017/0 P< ). در صورتی که در تکانشگری انتخاب تفاوت معنا دار بین گروه ها مشاهده نشد (017/0 < P ). بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی در تکلیف تکانشگری سرعت پاسخ عملکرد ضعیف تری داشتند. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش حاضر، تفاوت معنا داری در تکانشگری سرعت پاسخ بین دو گروه، وجود داشت، ولی در تکانشگری انتخاب بین دو گروه، تفاوت معناداری وجود نداشت. بنابراین، شاید در اختلال نقص توجه/بیش فعالی، تکانشگری سرعت پاسخ از اهمیت بیشتری نسبت به تکانشگری انتخاب برخوردار باشد .

هدف : هدف پژوهش حاضر، تعیین عوامل مشترک و عوامل اختصاصی اختلال های اضطرابی و افسردگی بر پایه ابعاد شخصیتی نئو بود. روش : 413 (200 پسر و 213 دختر) دانشجوی دانشگاه تبریز به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به این پرسش نامه ها پاسخ دادند: پرسش نامه پنج عاملی نئو ( NEO–FFI )، پرسش نامه افسردگی بک ( BDI–II )، شاخص حساسیت اضطرابی ( ASI )، پرسش نامه نگرانی ایالت پن ( PSWQ )، پرسش نامه وسواسی- جبری مادزلی ( MOCI )، پرسش نامه ترس مرضی اجتماعی ( SPIN ) و مقیاس محرک ها- پاسخ های مربوط به ترس مرضی ( PSRS ). برای تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی تأییدی و روش الگویابی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها : یافته ها نشان گر برازندگی بهتر ساختار پنج عاملی اختلال های اضطرابی و افسردگی در مقایسه با ساختار شش عاملی بود. یافته ها تنها از روایی سه بعد شخصیتی نئو حمایت کرد. از میان الگوهای ساختاری گوناگون ارزیابی شده، بهترین برازش مربوط به ساختاری بود که در آن ابعاد مرتبه بالای روان رنجورگرایی، برون گرایی و باوجدان بودن به شیوه قابل انتظار روی اختلال های اضطرابی و افسردگی اثر معنی داری می گذارد. نتیجه گیری : روان رنجورگرایی ویژگی مشترک اختلال های اضطرابی و افسردگی، برون گرایی پایین ویژگی اختصاصی افسردگی و ترس مرضی اجتماعی و باوجدان بودن ویژگی اختصاصی وسواسی- جبری است.

هدف : هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ( ACT ) در کاهش تکانشگری کلی، شناختی، حرکتی و بی برنامگی در بیماران وابسته به مت آمفتامین بود. روش: در مطالعه حاضر از طرح تجربی تک موردی از نوع خط پایه چندگانه ناهمزمان استفاده شد. سه نفر از بیماران مرد وابسته به مت آمفتامین که به اداره بهزیستی تکاب و مرکز ترک اعتیاد این شهرستان مراجعه کرده بودند از طریق مصاحبه تشخیصی و مصاحبه بالینی ساختاریافته و به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. از ابزارهای پژوهش مانند مصاحبه بالینی ساختاریافته، پرسش نامه ویژگی های جمعیت شناختی، آزمایش ادرار، مقیاس تکانشگری بارت و پروتکل انفرادی ACT برای افراد سوء مصرف کننده مواد استفاده شد. نتایج به دست آمده به روش ترسیم دیداری، شاخص تغییر پایا ( RCI )، فرمول درصد بهبودی، بهبود بالینی معنادار و سنجش عملیاتی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: داده های به دست آمده نشان دادکاهش تکانشگری کلی و خرده مقیاس های آن در بیماران از لحاظ آماری، بالینی و سنجش عملیاتی معنادار است. نتیجه گیری: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ( ACT ) در کاهش شدت تکانشگری کلی، شناختی، حرکتی و بی برنامگی در بیماران وابسته به مت آمفتامین موثر است.