شهلا رقیب دوست

شهلا رقیب دوست

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه زبان شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۴ مورد.
۱.

تحول کاربرد حروف اضافه زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد ۱۳۸۲ شماره۳

کلید واژه ها: دستور زبان فارسی حروف اضافه متون نثر کهن فارسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی دستور زبان سنتی
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری ساخت واژه (صرف)/ واژگان شناسی
تعداد بازدید : ۵۱۲۸
در قلمرو حروف اضافه ، زبان متون نثر کهن فارسی از زبان نثر ادبی معاصر ، کاملا متمایز است و از یکدیگر باز شناخته می شوند و این امر ، نتیجه تحول زبان فارسی در چند قرن زندگی خود می باشد . آنچه موجب این تمایز گردیده عبارت است از : 1- برخی تکنواژهای نحوی که در زبان متون نثر کهن فارسی به عنوان حرف اضافه مورد استفاده قرار گرفته است یا در زبان نثر ادبی معاصر کاربردی ندارد و یا بهندرت در نقش حروف اضافه قار می گیرد ؛ 2- استعمال یک حرف اضافه با گونه های مختلف آن ؛ مانند«با» که شامل گونه های : «ابا» ، «با» و «وا» می باشد . ....
۲.

عملکرد زبانی و شناختی نیمکره های راست و چپ بیماران آسیب دیده مغزی فارسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه تازه های علوم شناختی ۱۳۸۷ شماره ۳۷

کلید واژه ها: توانایی شناختی ساختار نحوی زبان پریشی محرک دگرگون محرک نادگرگون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹۹ تعداد دانلود : ۲۲۲۱
هدف: دیدگاه سنتی درباره رابطه مغز و زبان، نیمکره چپ را نیمکره غالب و پردازشگر اطلاعات مختلف زبانی از جمله اطلاعات نحوی می داند، اما مطالعات اخیر نشان می دهند که در این زمینه نیمکره راست نقشی به مراتب مهم تر از آنچه تاکنون تصور می شده برعهده دارد. هدف پژوهش حاضر آن است که با ارزیابی و مقایسه عملکردهای زبانی و شناختی در بیماران آسیب دیده از دو ناحیه نیمکره راست و چپ مغز، اطلاعات جدیدی در مورد چگونگی توانایی های دو نیمکره به دست دهد. روش: در این پژوهش که به صورت توصیفی – تحلیلی و مورد – شاهد انجام شد، 10 بیمار آسیب دیده در ناحیه نیمکره راست، 10 بیمار آسیب دیده در ناحیه نیمکره چپ و 10 فرد طبیعی (شاهد) مورد آزمون قرار گرفتند. آزمودنی ها براساس ویژگی ها و معیارهای خاصی انتخاب و عملکرد آنها با اجرای آزمون های روانی کلامی، شباهت ها و حافظه عددی و درج واژه در جمله ارزیابی گردیدند. یافته ها: در آزمون روانی کلامی، تفاوت عملکرد هر دو گروه بیماران معنادار بود (05/0p<)، در حالی که در آزمون های حافظه عددی و شباهت ها بین عملکرد دو گروه تفاوت معناداری وجود نداشت. نتایج آزمون درج واژه در جمله نشان داد که عملکرد بیماران آسیب دیده در ناحیه نیمکره راست در محرک های دگرگون ضعیف تر از محرک های نادگرگون می باشد (05/0p<)، اما در عملکرد بیماران آسیب دیده در ناحیه چپ در رویکردی بین محرک های نادگرگون و دگرگون تفاوت معناداری به دست نیامد. در ضمن در مواجهه با محرک های دگرگون و نادگرگون، عملکرد بیماران آسیب دیده در ناحیه نیمکره راست ضعیف تر از عملکرد بیماران آسیب دیده از ناحیه چپ بود (05/0p<). در عملکرد افراد گروه های طبیعی و آسیب دیده از ناحیه چپ در محرک های نادگرگون تفاوت معناداری مشاهده نشد، در حالی که گروه آسیب دیده در ناحیه راست به طور معناداری ضعیف تر از افراد طبیعی عمل نمودند (005/0p<). نتیجه گیری: هر دو گروه بیماران آسیب دیده از نظر ضعف عملکرد شناختی تقریباً در یک سطح بودند، اما عملکرد گروه آسیب دیده در ناحیه نیمکره راست در آزمون نحوی بسیار ضعیف تر از گروه دیگر بود. به این ترتیب، پژوهش حاضر مشابه تحقیقاتی که در زبان های انگلیسی و ایتالیایی شده، نقش حساس نیمکره راست را در پردازش ساخت های نحوی دگرگون و نادگرگون تایید می کند.
۳.

رابطة زبان و تفکر در توهم شنیداری کلامی و گفتار هذیانی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی از دیدگاه فلسفة تحلیلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلید واژه ها: توهم اسکیزوفرنی هذیان زبان و تفکر نظریة ذهن تخلیة تبعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴۰ تعداد دانلود : ۱۰۰۶
ارتباط زبان و تفکر موضوع مورد مطالعه از دیدگاه علوم گوناگون است. فلسفة تحلیلی، که زبان، اصلی ترین موضوع آن است، از جمله به چگونگی چنین رابطه ای می پردازد. یکی از بهترین نمایه های مطالعة این رابطه گفتار افرادی است که یا زبانشان دچار مشکل است یا تفکرشان. بنابراین، گفتار هذیانی آن دسته از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، که هیچ مشکل زبانی ندارند و فقط دچار اختلال فکر هستند، از بهترین موارد برای این منظور به شمار می آید. هدف مقالة پیشِ رو ارائة تحلیلی بر پایة فلسفة تحلیلی از رابطة زبان و تفکر چنین بیمارانی است که در توهم شنیداری کلامی و گفتار هذیانی آنان آشکار می شود. در چهارچوب فلسفة تحلیلی، فلسفة ذهن به حالات و کارکردهای ذهن می پردازد و، در آن، نظریة ذهن مطرح می شود که اختلال، در آن، هم به توهم می تواند بینجامد، هم به هذیان. توهم شنیداری کلامی و هذیان، که هر دو ساختار گفتاری دارند، ناشی از پدیدة گفتار درونی هستند.
۵.

توانایی کودکان مبتلا به سندرم داون فارسی زبان در درک ساختارهای نحوی ساده و مرکب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب پارسی دانشگاه علامه (زبان و ادب سابق) بهار ۱۳۸۸ شماره ۳۹

کلید واژه ها: سندرم داون رشد زبان درک زبان ساختارهای نحوی ساده و مرکب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی عصب شناختی رفتاری کارکرد مغز و اعصاب
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری نحو
تعداد بازدید : ۲۱۸۲ تعداد دانلود : ۲۲۲۲
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نحوه عملکرد دَه کودک مبتلا به سندرم داون فارسی زبان در درک ساختارهای نحوی ساده و مرکب برای شناسایی و ارزیابی نقاط ضعف و قوت آنان می باشد. به این منظور، تشابهات و تفاوت-های عملکرد زبانی آنان با عملکرد ده کودک طبیعی به عنوان گروه کنترل مورد ارزیابی قرار گرفت تا الگویی درباره رشد و عملکرد زبانی گروه داون در زمینه درک نحوی حاصل گردد. آزمودنی های پژوهش از هر دو جنسیت بودند و بر اساس سن عقلی 7-8 سال هماهنگ شدند. برای بررسی توانایی های نحوی کودکان، آزمون درک زبانی به صورت مطابقت تصویر-جمله تدوین گشت. پس از تحلیل داده های آزمون درک زبانی مشخص گردید که گروه داون در درک ساختارهای ساده، مرکب، مرکب همپایه و مرکب ناهمپایه بسیار ضعیف تر از گروه طبیعی عمل کردند و این مسئله در میانگین امتیازهای ساختارهای مرکب نمایان تر بود.
۶.

بررسی درک اسم های ساده و مرکب در بیماران زبان پریش فارسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۳

کلید واژه ها: زبان پریشی بروکا زبان پریشی ترانس کرتیکال حرکتی فرایند درک اسم های ساده و مرکب رویکرد توزیعی و جایگاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲۳ تعداد دانلود : ۸۵۴
این پژوهش به منظور مطالعة اختلالات بیماران زبان پریش، در درک اسم های ساده و مرکب فعلی و غیرفعلی و مشخص کردن رویکرد مورد استفاده آنها در درک این اسم ها و نیز شناخت مقوله هایی که براثر زبان پریشی بیشتر در معرض اختلال قرار می گیرند، صورت گرفته است. پژوهش از نوع مورد شاهد است و آزمودنی های آن، سه بیمار زبان پریش بروکا و ترانس کرتیکال فارسی زبان و سه فرد سالم به عنوان گروه شاهد بودند که از لحاظ ویژگی های مختلف با یکدیگر مطابقت داشتند. ابزارهای تحقیق، آزمون های مطابقت واژه گفتاری-تصویر و مطابقت واژه متداعی تصویر بودند. 32 اسم ساده و 32 اسم مرکب فعلی و غیرفعلی زبان فارسی به عنوان محرک های زبانی این پژوهش انتخاب شدند. تحلیل داده ها نشان داد پردازش ادراکی به صورت فرایند پیوستاری صورت گرفت. بیمار ترانس کرتیکال حرکتی در مقایسه با گروه دیگر، اختلالات گسترده تر و شدیدتر در دستیابی به اطلاعات معنایی اسم های مرکب داشت، در صورتی که بیماران بروکا در درک مفاهیم مشکل داشتند. هر دو گروه بیماران در درک اسم های مرکب غیرفعلی متشکل از مقوله ”اسم + اسم“ در مقایسه با دیگر مقوله ها، اختلالات بیشتری داشتند. دو گروه بیماران تفاوت معنی داری در درک اسم های مرکب فعلی و غیر فعلی نشان ندادند (p= 0/179)،درصورتی که در درک اسم های ساده و مرکب تفاوت معنی داری در کنش آنها مشاهده شد (p
۸.

رابطة بی انسجامی گفتار اسکیزوفرنیک با نوع توهم و هذیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۸

کلید واژه ها: اسکیزوفرنی هذیان همزمان توهم کلامی بی انسجامی اختلال ارتباط در زمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۳ تعداد دانلود : ۹۶۴
مهم ترین اختلال گفتار بیماران اسکیزوفرنیک با نشانگان مثبت، بی انسجامی است که در گفتار این بیماران، طیفی گسترده دارد و به عواملی گوناگون، مانند توهم و هذیان بستگی دارد. در این پژوهش، برای یافتن ارتباط میان بی انسجامی گفتار با هذیان و توهم، گفتار آزاد هجده بیمار اسکیزوفرنیک دارای این نشانگان را بررسی کرده ایم؛ انواع توهم کلامی و هذیان را شناسایی کرده و رابطة متقابل دو نوع متمایز از توهم کلامی را با دو نوع متمایز از هذیان مطالعه کرده و ضریب توافقی آن ها را به دست آورده ایم؛ سپس رابطة بی انسجامی با این هذیان ها را بررسی و محاسبه کرده ایم. یافته های پژوهش نشان می دهند که بی انسجامی در گفتار برخی از این بیماران، پایاست؛ در حالیکه در گفتار برخی دیگر،به میزانی چشم گیر کاهش می یابد. وضعیت و میزان این بی انسجامی، با دو نوع هذیان ارتباط دارد که می توان آن ها را هذیان های ثابت و متغیر نامید. هر یک از این هذیان ها نیز با دو نوع توهم ارتباط دارند که بر حسب ویژگی هایشان، در زمان و هم زمان نامیده شده اند.
۱۰.

تولید اسم های ساده و مرکب در بیماران زبان پریش فارسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۵

کلید واژه ها: زبان پریشی بروکا زبان پریشی ترانس کرتیکال حرکتی سکته اسم مرکب غیر فعلی اسم مرکب فعلی هسته نحوی هسته معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱۶ تعداد دانلود : ۹۹۲
در پژوهش حاضر، اختلال های کنشی را در بیان شفاهی اسمهای ساده (مانند کتاب)، مرکب فعلی (مانند کمر بند) و مرکب غیر فعلی (مانند کتاب خانه) زبان فارسی در دو بیمار زبان پریش بروکا و یک بیمار ترانسکرتیکال حرکتی، به صورت موردی و با استفاده از آزمون های نامیدن در مواجهه و تکرار مطالعه میکنیم تا روی کرد استفاده شده از سوی آنها را در تولید این اسمها مشخص کنیم. در این مطالعه، تفاوت معناداری بین خطا ها در کاربرد اسم های ساده و مرکب و نیز بین نوع خطا و هسته نحوی و معنایی اسمهای مرکب دیده می شود؛ در صورتی که بین میزان خطا و مقوله دستوری سازنده اسمهای مرکب فعلی و غیر فعلی، ارتباط معناداری وجود ندارد. بیماران اسمهای ساده را به صورت کلی، اسمهای مرکب را در آزمون تکرار به صورت تقطیع و در آزمون نامیدن، هم به صورت کلی و هم به شکل تجزیه به اجزای سازنده پردازش کرده اند.
۱۱.

گزارش یک مورد بیمار فارسی زبان مبتلا به نشانگان لهجه خارجی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: فصلنامه توانبخشی ۱۳۸۸ شماره ۱

کلید واژه ها: نشانگان لهجه خارجی اختلال گفتاری انحرافات زبرزنجیری فارسی زبان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۸ تعداد دانلود : ۹۹۹
نشانگان لهجه خارجی (FAS) اختلال گفتاری کمیابی است که در اثر ضایعات وارده بر نیمکره چپ مغز ایجاد می‌گردد. در این نشانگان عموماً ترکیب انحرافات زنجیری و زبرزنجیری در تولید سبب ایجاد لهجه خارجی می گردد. جدا از مشکلات تلفظی زنجیری، خطاهای زبرزنجیری غالباً مختصه اصلی نشانگان لهجه خارجی در نظر گرفته می‌شوند. در این مقاله گزارشی از یک زن فارسی زبان 53 ساله ارائه می‌شود که پس از سکته مغزی و وقوع انفارکتوس‌های کانونی در مرکز نیمه بیضی نیمکره چپ، با لهجه خارجی صحبت می‌کند. بر اساس اطلاعات محققان و پیگیری‌های صورت گرفته، احتمالاً این بیمار اولین مورد نشانگان لهجه خارجی گزارش شده در ایران می‌باشد. ویژگی‌ها‌ی زبرزنجیری گفتار این بیمار در مقایسه با مختصه‌های گفتاری سخنگویان طبیعی زبان فارسی و با استفاده از نرم‌افزار‌Praat نسخه ۴-۱-۹ مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج به‌دست آمده در راستای یافته‌های تحقیقات پیشین و نشانگر آن هستند که انحرافات عمده در ویژگی‌های زبرزنجیری گفتار این بیمار در ارتباط با تکیه، سرعت گفتار و درنگ رخ می‌دهند.
۱۲.

واژه، طرحوارة تصوری و تفاوت های فردی، پژوهشی بر پایة ارتباط بدنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال هفتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۷

کلید واژه ها: واژه زبان شناسی شناختی روان شناسی زبان طرحوارة تصوری ارتباط بدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷۵ تعداد دانلود : ۸۷۸
شکل گیری واژه ها و مفاهیم در ذهن افراد یکی از جنبه های پیچیده در زبان شناسی شناختی به شمار می رود. برای دستیابی به آنچه در ذهن می گذرد، از روش های گوناگونی ازجمله ارتباط بدنی استفاده می شود. در پژوهش حاضر، از این روش برای شناسایی چگونگی شکل گیری مفاهیم در ذهن افراد با خصوصیات روان شناختی و شخصیتی مختلف استفاده شده است. بنابراین با استفاده از آزمون های مربوط، خصوصیات روان شناسی مختلف شامل بهرة هوشی، درون گرایی/برون گرایی، اضطراب و عزت نفس 200 آزمودنی مورد سنجش قرار گرفت و از میان آنها 95 نفر به اجرای 30 واژة منتخب بر اساس راهکارهای ریسی بیتی و پگی (1991) برای مخاطبان خود پرداختند. طرحواره های تصوری استفاده شده توسط آنان مورد بررسی قرار گرفت، آن گاه رابطة بین نسبت استفاده از طرحواره های متفاوت و خصوصیات روان شناسی مختلف مورد تحلیل قرار گرفت. آنچه حاصل شد، نشان دهندة رابطة معنادار در نسبت استفاده از طرحواره های برخی واژه ها با خصوصیات روان شناختی است. این رابطه در مورد خصوصیات روان شناختی باثبات تر بیشتر می باشد، بدین معنی که خصوصیات روان شناختی بهرة هوشی و درون گرایی/برون گرایی نقش مؤثرتری نسبت به عزت نفس و پس از آن اضطراب در ایجاد تفاوت معنادار در تنوع طرحواره های مورد استفاده برای نشان دادن واژه های مختلف ایفا می کنند.
۱۳.

درک اصطلاحات فارسی در بیماران زبان پریش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره ششم ویژه نامه زمستان ۱۳۹۴ شماره ۶ (پیاپی ۲۷)

کلید واژه ها: پردازش زبان پریشی اصطلاحات نیمکرة چپ نیمکرة راست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۶ تعداد دانلود : ۷۶۲
نقش و نحوه کارکرد هریک از دو نیمکره مغز در درک اصطلاحات، از مدت ها پیش بررسی شده است. برخی از یافته های علمی نقش نیمکره راست را در پردازش اصطلاحات تأیید کرده اند و یافته های برخی پژوهش های دیگر دلالت بر نقش نیمکره چپ در پردازش اصطلاحات داشته اند. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش دو نیمکره مغز در درک عباراتِ اصطلاحی بوده است. آزمودنی های بررسی شده در این پژوهش، دو بیمار آسیب دیده نیمکره راست، دو بیمار آسیب دیده نیمکره چپ و 15 فرد سالم به عنوان گروه کنترل بوده اند. ابزارهای پژوهش نیز شامل سه آزمونِ درکی (آزمون معنی کردن شفاهی، آزمون مطابقت جمله با واژه و آزمون مطابقت جمله با تصویر) بوده اند. یافته های این پژوهش نشان داده اند که بیماران آسیب دیده مغزی به میزان قابل توجهی در درک اصطلاحات ضعیف تر از افراد سالم عمل کرده اند. ازسوی دیگر، عملکرد بیماران آسیب دیده نیمکره چپ و بیماران آسیب دیده نیمکره راست مغز در آزمون های درک اصطلاحات تفاوت معناداری با یکدیگر نداشته اند. البته عواملی مانند نقصان های فضایی دیداریِ بیماران آسیب دیده نیمکره راست و یا نقایص تولیدیِ شدیدِ بیماران آسیب دیده نیمکره چپ، در عملکرد بیماران در هریک از آزمون ها دخالت داشته و در این پژوهش بحث شده اند. بنابراین، برخلاف یافته های بسیاری از پژوهش ها که دخالت نیمکره راست را در پردازش اصطلاحات تاًکید کرده اند، نتایج حاصل از پژوهش حاضر چنین نقش انحصاری ای را برای نیمکره راست مغز به دست نیاورده است.
۱۵.

بررسی و مقایسه ی ساختار افعال زمان گذشته در دو گویش ولاتی و کلیمیان اصفهان

نویسنده:
منبع: علم زبان سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۴

کلید واژه ها: زمان گذشته افعال گویش ولاتی گویش کلیمیان اصفهان فعل لازم فعل متعدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۸ تعداد دانلود : ۴۷۲
گویش ولاتی (ولایتی)، در گذشته، در کل منطقه ورنوس فادران شهرستان خمینی شهر، واقع در استان اصفهان، تکلم می شده است؛ ولی متأسفانه، همچون بسیاری از گویش ها، بر اثر عوامل مختلف، تا حد قابل توجهی رو به زوال و فراموشی نهاده و امروزه، تنها به باولگان، یکی از پنج منطقة ورنوس فادران، محدود است. در تحقیق اسماعیلی (1379)، به دسته بندی درونی گویش های ایران مرکزی و گروه بندی مشترک گویش ولاتی با گویش کلیمیان اصفهان اشاره شده است. ازآنجاکه هیچ گونه سند مکتوبی دال بر مقایسة زبان شناختی این دو گویش یافت نشده، در تحقیق حاضر، ساختار افعال زمان گذشتة دو گویش ولاتی و کلیمیان اصفهان به منظور یافتن وجوه اشتراک و تمایز آن ها مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجة این تحقیق بیانگر شباهت بسیار زیاد دو گویش ولاتی و کلیمیان اصفهان در سطوح مختلف آوایی، واجی و صرفی است. همچنین، ساخت افعال لازم و متعدی در دو گویش، تابع قواعد خاص و متفاوتی است که می تواند گواه بر وجود ساخت کنایی در این گویش ها باشد. درمجموع، شباهت قابل ملاحظه ساخت افعال در زمان گذشته در دو گویش به حدی است که فرضیة ریشة تاریخی مشترک آن ها را مورد تأیید قرار می دهد.
۱۶.

کاربرد مشخصه های صرفی، نحوی و بافتی در فرایند رشد مفهومی کودک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۰

کلید واژه ها: بافت زبانی اسم جنس رشد مفهومی مشخصه های صرفی و نحوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۴ تعداد دانلود : ۵۰۲
مطالعات مربوط به زبان آموزی کودک نشان می دهد که طی فرایند رشد واژگانی، مهارت استنباط مفهوم «جنس» از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا نقش اساسی در شکل گیری توانایی هایی مانند تعمیم و مقوله سازی مفاهیم ایفا می کند.هدف این پژوهش، بررسی میزان درک و تولید اسم جنس و نیز ارزیابی و مقایسه الگوی رشدی آن در دو گروه سنی کودکان فارسی زبان 4-5 و 5-6 سالهاست. به این منظور، توانایی 16 کودک فارسی زبان تهرانی در پردازش اسم جنس از طریق یک آزمون صرفی-بافتی (برگرفته از پژوهشکیمپین و مارکمن، 2008)، که در سه بافت زبانی (با مفهوم جنس، غیرجنس و خنثی) ارائه شده بود و نیز از طریق یک آزمون نحوی (برگرفته از کیمپین، ملتزر و مارکمن، 2011) مورد مطالعه قرارگرفت. با تحلیل داده های این پژوهش مشخص شد که کودکان از سن 4 سالگی قادر هستند با استفاده از مشخصه های صرفی-نحوی و بافتی،مفهوم «نوع» را در قالب اسم جنس درک و تولید کنند و میان جملات حاوی اسم جنس و غیرجنس تمایز قائل شوند. مقایسه عملکرد کودکان در دو گروه سنی نیز نشان داد که، مهارت پردازش اسم جنس در دو گروه سنی تفاوت معنی داری نشان نمی دهد. پژوهش حاضر مؤیّد آن است که آزمودنی ها برای تمایز قائل شدن میان اسم جنس و اسم غیرجنس علاوه بر بهره مندی از مشخصه های صرفی و نحوی از بافت زبانی نیز سود بردند.
۱۷.

اهمیت نقض ترتیب مرسوم نقش های تتا دردرک بیماران آلزایمر فارسی زبان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۹

کلید واژه ها: بیماری آلزایمر نقش های تتا محمول های روانشناختی ترتیب پایگانی نقش های تتا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۲ تعداد دانلود : ۶۱۶
محمول ها، واژه ها یا گروه های واژگانی هستند که به مثابه مهم ترین بخش معنا شناختی جمله تلقی می گردند. در جستار حاضربا الهام از پژوهشی مشابه که از سوی منویلیدو، آلمیدا، شوارتزو نر (2009) انجام پذیرفته است به بازکاوی ماهیت اختلال بیماران آلزایمر فارسی زبان در درک جملات حاوی محمول های روان شناختی پرداختیم. از این رو، به طور مشخص بر ویژگی تخصیص نقش تتا در سه نوع محمول تمرکزکردیم. دستهٔ اول، محمول هایی را شامل می شود که تجلی موضوعی آن ها نمایانگر ترتیب پایگانی نقش های تتا می باشد ( همچون بازی کردن)؛ دستهٔ دوم محمول های روانشناختی ای هستند که تجلی موضوعی آن ها، ناقض تجلی موضوعی مرسوم است (همچون ترسیدن) و نوع سوم محمول های روانشناختی ای را دربرمی گیرد که از ترتیب پایگانی نقش های تتا تخطی می کنند (همچون خشنودکردن). پژوهش حاضر از نوع مورد– شاهد است و آزمودنی های پژوهش شامل دو بیمار آلزایمری یک زبانهٔ فارسی زبان و 5 فرد سالم کهنسال بودند که از لحاظ سن، مدرکِ تحصیلی، محل سکونت و زبان مادری با یکدیگر همتا شده بودند. تحلیل داده های حاصل از انجام آزمون تکمیل جمله، مشخص ساخت که بیماران آلزایمر در درک جملات حاوی ساختار کانونی(دسته اول) مشکلی نداشتند، اما در درک جملات حاوی محمولهای روانشناختی( دسته دوم و سوم)، عملکرد بسیار ضعیفتری نسبت به گروه شاهد از خود نشاندادند. این نتایج، بیانگروجود اختلال بیماران آلزایمری در نگاشت بازنمایی نحوی بر بازنمایی معنایی و به ویژه در فرایند تخصیص نقشهای تتا به موضوعهای محمولهای روانشناختی است.
۱۸.

بازنمایی شناختیِ مقوله گل در زبان فارسی برپایه نظریه پیش نمونه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و زبان شناسی دوره یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلید واژه ها: جنسیت سن گل میزان تحصیلات مقوله بندی پیش نمونه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۵ تعداد دانلود : ۵۵۷
پژوهش حاضر برپایه شیوه پژوهش روش (1975) و میتینگ لیو و همکاران به بررسی پیش نمونه های مقوله عینی گل برای دانش آموزان دختر و پسر ابتدایی (13-10 سال)، راهنمایی (15-13 سال) و دبیرستان (18-16 سال) و دانشجویان دختر و پسر رشته های کشاورزی، روان شناسی و علوم پزشکی فارسی زبان پرداخته و تأثیر متغیرهای سن، جنسیت و پیشینه تحصیلی را بر شکل گیریِ این پیش نمونه ها مورد مطالعه قرار داده است. برای گردآوری داده های پژوهش، در دو مرحله، دو پرسش نامه مجزا در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت. در پرسش نامه اول از آنان خواسته شد تا هر نمونه ای از اعضای مقوله های مورد نظر را که در ذهن دارند، بنویسند. در پرسش نامه دوم، که برپایه داده های پرسش نامه اول تهیه شد، نیز از آنان خواسته شد تا به اعضای مقوله های مختلف از 1 تا 5 امتیاز بدهند. نتایج این پژوهش نشان داد که گل های رز، محمدی و یاس به ترتیب پیش نمونه هایی قوی برای مقوله گل در زبان فارسی بودند و همه پیش نمونه های دوازده گروه آزمودنی پژوهش حاضر را تشکیل می دادند. برپایه یافته های این پژوهش، به نظر می رسد عوامل محیطی تأثیر زیادی بر شکل گیری پیش نمونه مقوله گل در زبان فارسی دارند.
۱۹.

بررسی راهبردهای درک خواندن در دانش آموزان شنوا و ناشنوای

نویسنده:
منبع: علم زبان سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲

کلید واژه ها: ناشنوایی درک خواندن راهبرد خواندن پردازش نحوی جمله های موصولی فاعلی و مفعولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۰ تعداد دانلود : ۵۸۶
تحقیقات پیشین نشان داده اند که افراد ناشنوا، در مقایسه با افراد شنوا، در پردازش نحوی ضعیف تر عمل می کنند؛ از این رو، انتظار می رود که آنان جهت جبران این نقص از دانش پیشین خود استفاده کنند. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر ناشنوایی بر مهارت آزمودنی ها در درک جملات موصولی فاعلی و تعیین نوع راهبردهای مورد استفاده آنها در درک جملات موصولی فاعلی محتمل و غیرمحتمل معنایی در چارچوب نظری جبرانی تعاملی استنویچ (1980) بود. عملکرد چهار دانش آموز ناشنوای عمیق پایه پنجم به عنوان گروه آزمایش و چهار دانش آموز شنوای طبیعی پایه پنجم به عنوان گروه کنترل در پژوهشی مقطعی با اجرای آزمون درک مطلب جملات موصولی فاعلی محتمل و غیرمحتمل معنایی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد که بین عملکرد آزمودنی های شنوا و ناشنوا در درک جملات موصولی فاعلی محتمل معنایی تفاوت معناداری وجود ندارد (05/0<p)، اما آزمودنی های ناشنوا در مقایسه با آزمودنی های شنوا در درک جملات موصولی فاعلی غیرمحتمل معنایی به طور معناداری ضعیف تر عمل کردند (05/0>p).با توجه به تحلیل داده ها، این نتیجه به دست آمد که مشکلات گروه آزمایش ناشنوا در پردازش جملات موصولی فاعلی غیرمحتمل معنایی می تواند به استفاده آنان از راهبرد بالا به پایین در درک این ساخت های نحوی نسبت داده شود.
۲۰.

شواهد روان شناختی برای تعیین جایگاه فاعل در زبان فارسی برپایه نحو کمینه گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و زبان شناسی دوره سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶ 41-68

کلید واژه ها: روان شناسی زبان نحو تجربی قلب نحوی پردازش جمله قیدهای فعلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۱ تعداد دانلود : ۱۱۷۶
در پاسخ به این پرسش که آیا در ساخت جملات زبان فارسی، فاعل در جایگاه نقش معنایی خود در گروه فعلی باقی می ماند یا به مشخص گرِ گروه زمان حرکت می کند، بحث های نظری و شواهد زبانیِ موجود اطلاعات کافی برای تعیین جایگاه اصلی فاعل ارائه نمی کنند. در همین راستا، به رغم اینکه زبان فارسی دارای توالی واژگانی منعطف در جملات است، یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد جابه جایی عناصر جمله در این زبان از سوی فارسی زبانان به عنوان تغییر در توالی اصلی جمله تشخیص داده می شود و این تغییر در مدت زمان پردازش آنها مؤثر است. علاوه بر این، با بررسی دو دیدگاه متفاوت پیرامون جایگاه فاعل در زبان فارسی و با استفاده از شواهد روان شناختیِ زبان نشان می دهیم که در ساخت جملات لازم، متعدی و مجهولِ زبان فارسی، هم سو با دیدگاه درزی و مرزبان (1393) و انوشه (1389)، فاعل ابتدا در جایگاه مشخص گرِ گروه فعلی اشتقاق در پایه می یابد و سپس به جایگاه مشخص گرِ گروهِ زمان حرکت می کند. روشِ موردِ استفاده در این پژوهش روشِ تکلیف تصمیم گیری درباره صحت جمله می باشد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان