حسین محققی

با وجود افزایش سطح تحصیلات و توانمندی های زنان در عرصه های شغلی و اجتماعی، نقش های سنتی آنان (به ویژه خانه داری و بچه داری) همچنان بر دوش آنان سنگینی می کند. حاصل انجام کلیه وظایف مربوط به نقش های مدرن و سنتی، برای زنان شاغل، می تواند تنش های ارتباطی و مشاجرات خانوادگی باشد. در این تحقیق که بر روی زنان 25-50 ساله در سطح شهر همدان انجام شده، سعی بر آن است که با سنجش میزان تضاد نقش های آن ها، رابطه بین تجربه تضاد نقش با تعارضات خانوادگی مورد بررسی و اندازه گیری قرار گیرد. این پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از نمونه گیری خوشه ای بر روی نمونه ای 260 نفری انجام شده و ابزار اندازه گیری آن پرسش نامه محقق ساخته است. نتایج حاصل از آمار توصیفی و استنباطی نشان می دهند که تقسیم کار جنسیتی در دامنه حد متوسط پایین و بالا دارای بیشترین درصد است. ایفای نقش مادری و نگرش مثبت مردان به اشتغال زنان در سطح متوسط به بالاست. همچنین احساس تضاد نقش در زنان، در سطح متوسط (بالا و پایین) قرار دارد. در مقابل، باورمندی به کلیشه های جنسیتی بیشتر در سطح متوسط به پایین است. همچنین نتایج نشان می دهد که تعارضات مالی در میان انواع دیگر تعارض (جنسی و خانوادگی) وفور بیشتری دارد. جامعه پذیری جنسیتی (با ابعاد تقسیم کار جنسیتی، نقش مادری، نوع نگرش زن و شوهر به اشتغال زنان و همچنین میزان باورمندی زنان به کلیشه های جنسیتی)، رابطه مثبت و مستقیم با تجربه تضاد نقش در زنان دارد و تضاد نقش نیز عامل مؤثر در تجربه تعارضات خانوادگی زنان مورد تحقیق است.

مقدمه: دیدگاه گیری اجتماعی یکی از مهارت های ضروری برای برقراری روابط اجتماعی است که ریشه در توانایی های شناختی دارد. مقیاسی که منحصراً این مهارت را بسنجد وجود ندارد و ابزارهای موجود تنها به عنوان خرده مقیاس، دیدگاه گیری اجتماعی را اندازه گیری کرده اند. لذا هدف پژوهش حاضر معرفی مفهوم دیدگاه گیری اجتماعی و تدوین مقیاسی برای سنجش آن بود. روش: در این پژوهش 750 نفر از دانشجویان دانشگاه های استان کردستان شرکت داشتند و مقیاس دیدگاه گیری اجتماعی را برای هنجاریابی و مقیاس های شادکامی آکسفورد و اضطراب بک را برای تعیین روایی تشخیصی تکمیل نمودند. داده های به دست آمده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: تحلیل داده ها نشان داد میان دیدگاه گیری اجتماعی و شادکامی همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد و میان دیدگاه گیری اجتماعی با اضطراب، همبستگی منفی معناداری وجود دارد که حاکی از روایی تشخیصی این مقیاس است. همچنین پایایی مقیاس دیدگاه گیری اجتماعی با استفاده از آلفای کرونباخ 78/0 به دست آمد. با استفاده از روش تحلیل عامل برای مقیاس دیدگاه گیری اجتماعی 4 عامل: پیش بینی شناختی دیگران، ادراک دیدگاه دیگران، خود را جای فرد دیگر گذاشتن، احترام به تفاوت ها استخراج شد. نتیجه گیری: برآورد مقدماتی نشان داد که مقیاس دیدگاه گیری اجتماعی، ابزاری پایا و معتبر برای ارزیابی مهارت دیدگاه گیری اجتماعی است.

زمینه و هدف: پیچیدگی و پویایی دنیای امروز ما را مجبور می کند تا برای تربیت مفید و مؤثر کودکان خود به عنوان بزرگ ترین سرمایه های جامعه به جهت رشد و بقا و حل چالش های پیش رو، به افزایش خلاقیت رو آوریم و در این زمینه سرمایه گذاری کنیم. این تربیت از خانه شروع می شود، و با کمک نهادهای دیگر از جمله کتابخانه های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ادامه می یابد. لذا، پژوهش حاضر با هدف اساسی شناخت تأثیر فعالیت های کتابخانه های کانون بر خلاقیت کودکان انجام پذیرفت. روش شناسی: جامعه پژوهش کلیه 6484 نفر دانش آموز پایه پنجم ابتدایی شهر همدان بودند. بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 366 نفر به طور تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند و به پرسش نامه ها پاسخ دادند. از این تعداد 65 نفر به طور تصادفی از اعضای کودک پایه پنجم کتابخانه های کانون و 301 نفر از دانش آموزان غیر عضو پایه پنجم مدارس انتخاب شدند. روش پژوهش علی- مقایسه ای و ابزار گردآوری اطلاعات، آزمون خلاقیت تصویری تورنس فرم ب بود که توانایی آزمودنی ها را در ویژگی های سیالیت، ابتکار، بسط و انعطاف پذیری سنجید. از دیدگاه صاحب نظران متخصص آزمون با ضریب همبستگی 52/0 دارای اعتبار می باشد. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) استفاده شد. یافته ها: میزان اندازه اثرهای مشاهده شده در متغیر های انعطاف پذیری، ابتکار، سیالی، بسط و در مجموع در خلاقیت بزرگ بود و کتابخانه های کانون در حد زیاد بر بهبود خلاقیت و مؤلفه های آن در دانش آموزان تأثیر داشتند. کتابخانه های کانون بر خلاقیت دانش آموزان دختر و پسر به یک اندازه تأثیر داشتند و از نظر خلاقیت و مؤلفه های آن تفاوتی بین دختران و پسران وجود نداشت. کتابخانه های کانون بیشترین تأثیر را بر ابتکار و کمترین تأثیر را بر سیالی دانش آموزان داشتند. در نهایت، بر اساس طیف لیکرت میانگین نمره خلاقیت کل دانش آموزان طبقه متوسط را نشان داد. نتیجه گیری: کتابخانه های کانون به عنوان عاملی اثرگذار، نقش مؤثری بر افزایش خلاقیت کودکان داشتند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین باورهای غیر منطقی، و اهمالکاری تحصیلی با نگرش به سوء مصرف مواد در دانش آموزان انجام شد. روش: این پژوهش از نوع همبستگی بود که بر روی نمونه ای مشتمل بر 254 نفر از دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهرکرمانشاه انجام شد. روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی بوده و پرسشنامه های باورهای غیرمنطقی جونز (1968)، اهمالکاری تحصیلی سولومن و راثبلوم (1984) و نگرش به مصرف مواد رحمتی (1380) بر روی نمونه انتخابی اجرا شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین باورهای غیرمنطقی و اهمال کاری تحصیلی با نگرش به مواد رابطه مثبت وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد باورهای غیرمنطقی و اهمالکاری تحصیلی در مجموع 9/38 درصد از واریانس نگرش به مواد را پیش بینی می کنند. بحث و نتیجه گیری: می توان گفت اهمال کاری تحصیلی وباورهای غیرمنطقی از جمله عوامل زمینه ساز اعتیاد می باشند که باید در درمان وپیشگیری از اعتیاد ملحوظ نظر باشند.

هدف اصلی این پژوهش، تعیین تأثیر آموزش مهارت های ارتباطی بر گرایش نسبت به نزاع و درگیری در جوانان 35-28 ساله شهر همدان بوده است. روش تحقیق، آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون– پس آزمون با گروه کنترل بوده، جامعه آماری تحقیق جوانان 35-28 ساله مناطق حاشیه ای و در معرض خطر شهر همدان بوده است که تعداد 30 نفر از افراد جامعه آماری داوطلب همکاری با پژوهشگر، به عنوان نمونه آماری انتخاب و پس از اجرای پیش آزمون و همتاسازی گروه ها، گروه آزمایش طی 8 جلسه تحت آموزش مهارت های ارتباطی قرار گرفته و پس از اتمام طرح، از دو گروه پس آزمون به عمل آمده است.ابزارتحقیق، پرسشنامه باورهای هنجاری در مورد نزاع کرمی و درودی بوده که 26 سؤال را در سه بخش باورهای هنجاری در مورد نزاع، باورهای عمومی نزاع و باورهای مشوق نزاع را به صورت طیف چهار رتبه ای لیکرت سنجیده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و از آزمون های آمار استنباطی آزمون t گروه های مستقل و t گروه های وابسته استفاده شده است. نتایج نشان داد: آموزش مهارت های ارتباطی به جوانان بر گرایش آنان نسبت به نزاع و درگیری، در ابعاد باورهای تلافی جویانه، باورهای عمومی نسبت به درگیری و نزاع و باورهای مشوق درگیری و نزاع تأثیر منفی دارد.

هدف این پژوهش شناسایی رابطه بهزیستی معنوی و امیدواری با رضایت از زندگی در سالمندان می باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است و 85 نفر (46 مرد و 39 زن) از ساکنان خانة سالمندان همدان و ملایر انتخاب و به پرسش نامه های بهزیستی معنوی، امیدواری، و رضایت از زندگی پاسخ دادند. تحلیل نتایج با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل، و تحلیل رگرسیون صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین بهزیستی معنوی (65/0=r) و امیدواری (45/0=r)، با رضایت از زندگی رابطه معنادار وجود داشت (01/0>p). همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که بهزیستی معنوی و امیدواری قادرند که 40 درصد از واریانس رضایت از زندگی سالمندان را تبیین کنند. در متغیر های امیدواری (03/2=t، 05/0>p) و رضایت از زندگی میانگین مردان بیشتر از زنان و در سایر خرده مقیاس ها بین دو گروه تفاوت معناداری وجود نداشت. نتایج نهایی نشان می دهد که بین بهزیستی معنوی و امیدواری با رضایت از زندگی در سالمندان رابطه معنادار مثبت وجود دارد. این دو متغیر سهم قابل توجهی از واریانس رضایت از زندگی را تبیین می کنند.

هدف پژوهش تعیین اثر بخشی آموزش امید مبتنی بر نظریه اسنایدر بر سبک ها ی اسنادی دانشجویان بود. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی بود که با نمونه گیری تصادفی 24 نفر در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند و به منظور اندازه گیری سبک های اسناد از پرسشنامه سبک اسنادی (ASQ) استفاده شد. داده های بدست آمده با آزمون تحلیل کواریانس تجزیه و تحلیل شد، نتایج نشان داد که برنامه آموزشی امید باعث افزایش سبک اسنادی مثبت (درونی– پایدار– کلی) در موقعیت های مثبت و کاهش سبک اسنادی منفی (بیرونی– ناپایدار– اختصاصی) در موقعیت های منفی شده است، پس آموزش امید می تواند بر سبک های اسنادی موثر باشد، با توجه به استفاده از این روش آموزشی به منظور تغییر سبک های اسنادی منفی به سبک های اسنادی مثبت پیشنهاد می گردد.

هدف از این پژوهش بررسی نگرش و علل گرایش جوانان به شبکه های ماهواره ای می باشد. از جمله عواملی که بر گرایش به ماهواره تاثیر گذار است می توان به متغیرهای دموگرافیکی(جنسیت، وضعیت تاهل، سن و تحصیلات)، آموزش و اطلاع رسانی، اوقات فراغت و کیفیت برنامه های ایرانی نام برد که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا از پرسشنامه 23 سؤالی محقق ساخته استفاده شد که در بین 100 نفر از جوانان 20 تا 30 ساله شهر همدان اجرا شد و نتایج نشان داد که متغیرهای دموگرافیکی بر میزان گرایش به ماهواره تأثیر ندارد و عوامل اوقات فراغت و کیفیت برنامه های ایرانی تا حد متوسط و آموزش و اطلاع رسانی تا حد کمی بر گرایش به ماهواره تأثیر دارد. همچنین دیگر نتایج نشان داد جوانان تا حد کمی با ایده توسعه بخشی ماهواره و برنامه های آن موافق هستند و تا حد متوسطی با محدودیت آن در جامعه مخالفت دارند. آنها نگرش مثبتی نسبت به ماهواره دارند و تا حد متوسطی نیز به دلیل مسائل اخلاقی˗ خانوادگی و اجتماعی نگرش منفی نسبت به ماهواره پیدا کرده اند.

این پژوهش باهدف تعیین تأثیر آموزش راهبرد خودتنظیمی بر نشانه های نارسایی توجه و عملکرد ریاضی دانش آموزان دختر پایه سوم ابتدایی با اختلال نارسایی توجه شهر همدان انجام گرفته است. به این منظور 30 نفر (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل) از دانش آموزان دختر پایه سوم شهر همدان با اختلال نارسایی توجه دارای پرونده مشاوره ای به عنوان نمونه آماری انتخاب و پس از اجرای پیش آزمون ریاضی و نشانگان نارسایی توجه، دانش آموزان در دو گروه آزمایش و کنترل به صورت تصادفی جا گماری شدند. آزمودنی های گروه آزمایش در 8 جلسه تحت آموزش راهبردهای خودتنظیمی قرار گرفتند. پس از پایان آموزش و اجرای پس آزمون بر روی گروه ها، داده های به دست آمده با استفاده از روش آماری کوواریانس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد آموزش راهبردهای خودتنظیمی باعث کاهش نشانگان نارسایی توجه و همچنین افزایش عملکرد تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی شده است. آموزش مهارت های خودتنظیمی به این کودکان، باعث افزایش توجه به جزئیات، کاهش نقص در گوش دادن، افزایش میزان تبعیت از دستورات معلم، کسب مهارت در ساماندهی تکالیف و فعالیت ها کاهش حواس پرتی و فراموش کاری شد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر ادراک شایستگی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس زبان انگلیسی بود. جامعه آماری آن کلیه دانش آموزان پایه اول متوسطه شهر همدان به حجم 4435 نفر بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تعداد 60 نفر از آن ها به صورت تصادفی انتخاب و در سه گروه 20 نفری (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل) جایگزین شدند. گروه های آزمایشی هر یک جداگانه به مدت 8 جلسه تحت آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی(یک گروه تحت آموزش راهبردهای شناختی خودتنظیمی و گروه دیگر تحت آموزش راهبردهای فراشناختی خودتنظیمی) قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از مقیاس ادراک فرد از شایستگی خود و نمرات درس زبان انگلیسی دانش آموزان در پایه سوم راهنمایی(پیش آزمون) و نمرات نوبت اول در پایه اول متوسطه(پس آزمون) استفاده شد. یافته های پژوهش با استفاده از آزمون t در گروه های مستقل، اثر بخشی شیوه های مختلف آموزش را بر ادراک شایستگی نشان داد، ولی درباره تأثیر دو روش آموزشی بر پیشرفت تحصیلی در درس زبان انگلیسی نتایج حاصل از آزمون t در گروه های مستقل تنها برای روش آموزش راهبردهای شناختی خودتنظیمی معنا دار بود. همچنین نتایج حاصل از تحلیل واریانس یک راهه مشخص کرد که بین میزان تأثیر آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی خودتنظیمی بر ادراک شایستگی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس زبان انگلیسی تفاوت معناداری وجود دارد، یعنی راهبردهای

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سبک های دلبستگی با کارکردهای سبک های تفکّر دختران مقطع متوسطه شهر همدان بود. نمونه انتخابی شامل 340 دانش آموز دختر بود، که به روش تصادفی (خوشه ای ) انتخاب شده بودند. برای سنجش فرضیه ها از پرسشنامه دلبستگی بزرگسالان کولین و رید (تجدید نظر شده) و پرسشنامه کارکردهای سبک های تفکّر استرنبرگ و واگنر استفاده شد. در این پژوهش از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره و آزمون t برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که سبک دلبستگی ایمن بر خلاف سبک دلبستگی ناایمن بیش ترین سهم را در پیش بینی سبک تفکّر قضایی، اجرایی و قانونگذارانه داشت و همبستگی مثبت بین آن ها معنادار بود، در ضمن بین کارکردهای سبک های تفکّر و سبک دلبستگی ناایمن(اجتنابی و دوسوگرا) همبستگی منفی دیده شد.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی و مقایسه عملکرد خانواده در بیماران مبتلا به اختلالات خلقی، روانپریشی وشبه جسمی بستری در بیمارستان قدس بوده است. بدین منظور از روش پژوهش تحلیلی- توصیفی استفاده شد. شرکت کنندگان در پژوهش را 150 نفر (سه گروه 50 نفره )که از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب و توسط روانپزشک تشخیص اختلال خلقی، روانپریشی یا شبه جسمی دریافت کرده بودند تشکیل می دادند.خانواده ها پرسشنامه عملکرد خانواده مک مستر را تکمیل نمودند. داده ها با روش مقایسه زوجی ، تحلیل مانوا ، پیش فرض های نرمال بودن توزیع ها و تساوی واریانس تحلیل شد. یافته ها حکایت از آن داشت سه گروه در همه ابعاد عملکرد خانواده، جز بعد نقش تفاوت معنا دار دارند وبیشترین تفاوت گروه ها مربوط به بعدکنترل رفتاری بود. نتایج مقایسه زوجی نشان داد بعد آمیختگی عاطفی بین گروه خلقی باگروه روانپریش و گروه روانپریش با گروه شبه جسمی تفاوت دارد اما بین گروه خلقی و شبه جسمی تفاوت معنادارنبود. افت کارکرد دربعدآمیختگی عاطفی در بیماران خلقی بیشتر از دیگرگروه ها بود. کنترل رفتار در بین گروه خلقی و روانپریشی تفاوت معناداری نداشت اما تفاوت در گروه خلقی و شبه جسمی و گروه روانپریش و گروه شبه جسمی معنادار بود(01/0p

پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی راه های افزایش میزان امید در دانشجویان انجام پذیرفت. طرح پژوهشی از نوع تجربی با پیش آزمون – پس آزمون در گروه های آزمایشی و کنترل بود. 194 نفر از دانشجویان گروههای مختلف آموزشی دانشگاه بوعلی در سال تحصیلی 87-88 به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب و بعد از اجرای آزمون تعیین وضعیت امید به صورت تصادفی در گروههای آزمایش و کنترل جایگزین شدند، سپس به آموزش آن ها در هر یک از گروه ها با تعداد جلسات از قبل تعیین شده، اقدام گردید و برنامه آموزشی روش اسنایدر و روش خوش بینی سلیگمن هر کدام طی 8 جلسه 60 دقیقه ای براساس محتوای آموزشی اجرا گردید. به منظور اندازه گیری متغیر مورد نظر از مقیاس امید اسنایدر استفاده شد. نتایج نشان داد که برنامه آموزشی اسنایدر، و خوش بینی سلیگمن منجربه افزایش امید (p<0/01 ) شده است که نشان دهنده مؤثر بودن روش های آموزشی فوق می باشد. از طرفی بین اثر دو روش آموزشی با استفاده از آزمون t مستقل تفاوت معناداری (p< 0/08) مشاهده شد. بدین معنا که روش اسنایدر کارآمدتر از روش سلیگمن بوده است.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر ابعاد سخت رویی مادران کودکان مبتلا به سرطان می باشد. روش: طرح پژوهش حاضر از نوع آزمایشی همراه با پیش آزمون-پس آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را مادران کودکان مبتلا به سرطان که در اردیبهشت و خرداد 98 در بیمارستان بعثت بستری بودند، تشکیل می دادند. که تعداد 43 نفر برای شرکت در پژوهش اعلام آمادگی کردند. در نهایت با توجه به ملاک های ورود و خروج و افت آزمودنی تعداد 28 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و کنترل جایابی شدند. سپس برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی به تعداد 8 جلسه بر روی گروه آزمایش اجرا شد و پیش آزمون و پس آزمون بر روی گروه های آزمایش و کنترل با استفاده از پرسشنامه سخت رویی کوباسا انجام گرفت. در نهایت به وسیله نرم افزار اس پی اس اس تحلیل آماری کوواریانس بر روی داده های به دست آمده از پرسشنامه ها انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از این مطلب بود که برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی، نمره کل سخت رویی را در مادران کودکان مبتلا به سرطان افزایش داد (F=6.17, P<0/05). هم چنین بر ابعاد چالش و تعهد تاثیر معناداری مشاهده شد ولی بر بعد کنترل تاثیر معناداری یافت نشد. نتیجه گیری: در این پژوهش برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی با هدف قرار دادن سازوکار سخت رویی نمره ابعاد چالش و کنترل را در مادران کودکان مبتلا به سرطان افزایش داد. بنابراین، این برنامه می تواند در طی دوران بستری کودکان در بیمارستان بر روی مادران اجرا شود تا تحمل بیماری فرزندشان برایشان آسان تر شود.