جمیله توکلی نیا

جمیله توکلی نیا

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه جغرافیا انسانی دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی. (نویسنده مسئول).

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸۱ تا ۱۰۰ مورد از کل ۱۱۶ مورد.
۸۱.

تحلیل بقاء سکونتگاه های روستایی منطقه قزوین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آنالیز بقاء روش کاپلان مایر آزمون لگ رنگ توسعه پایدار محلی منطقه ای منطقه قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۹۷
در قرن حاضر تضمین بقا الگوهای فضایی موجود ازجمله دغدغه های جدی مدیران و برنامه ریزان شهری و منطقه ای محسوب می گردد. در سنجش میزان بقا، یکی از روش های مؤثر و کارآمد، آنالیز بقا می باشد. هدف این پژوهش کاربست تحلیل بقاء در قالب نگرش توسعه پایدار محلی - منطقه ای است که به صورت توصیفی - تحلیلی از نوع مقطعی بر روی تمامی سکونتگاه های روستایی منطقه قزوین انجام گرفت. تجزیه وتحلیل داده ها و تعیین میزان بقا از روش کاپلان مایر در نرم افزار SPSS و برای مقایسه میانگین میزان بقا از آزمون لگ رنک استفاده شد. نوآوری اصلی این پژوهش، به کارگیری آنالیز بقا در سنجش میزان بقا در انواع الگوهای فضایی و جمع بندی مؤلفه های متناظر با آنالیز بقا است. که هر روستا را مانند یک شخص با مؤلفه های: دموگرافیک، بیولوژیکی و اجتماعی - اقتصادی در نظر گرفته است. نتایج نشان داد چشم انداز بقا روستاهای شهرستان های قزوین، آبیک و بوئین زهرا به علت روند توسعه ناپایدار و روابط مخرب اکولوژیکی منطقه کلان شهری تهران در چند دهه اخیر بسیار کوتاه است همچنین چشم انداز بقا شهرستان های آوج، البرز و تاکستان هرچند نسبت به مناطق یادشده از شرایط بهتری برخوردارند اما همچنان به لحاظ بقا وضعیت نگران کننده ای دارند. با آگاهی از میزان بقا می توان، با اتخاذ سیاست های مراقبتی برای مناطق پرمسئله و اقدامات لازم جهت پذیرش نقش های فرامنطقه ای متناسب با توان حیاتی آن ها، به افزایش طول عمر و بقاء این سکونتگاه ها کمک نمود.
۸۲.

سنجش گستردگی فضایی کلانشهر تهران و تأثیر آن بر تغییرات محیط زیست(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گستردگی فضایی تغییرات محیط زیست تصاویر ماهواره ای تمرکززدایی کلانشهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۱۱
شهرنشینی فزاینده در جهان شهری شده، پایداری مناطق کلان شهری را به ویژه در کشورهای درحال توسعه در ابعاد مختلف توسعه پایدار با چالش های اساسی مواجه ساخته و چشم انداز توسعه ناپایداری را برای آن ها رقم زده است. مصرف بی رویه زمین و پیامد آن تغییرات کاربری و پوشش زمین، یکی از معضلات محیط زیستی است که در اثر تمرکز بالای جمعیت و فعالیت در مناطق کلان شهری به طور چشمگیری اتفاق می افتد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و در راستای پایش تغییرات محیط زیستی ناشی از گستردگی فضایی کلان شهر تهران با روش توصیفی- تحلیلی و با به کارگیری تکنیک های سنجش ازدور و GIS تغییرات کاربری و پوشش زمین ناشی از گستردگی فضایی کلان شهر تهران را مورد ارزیابی و تحلیل قرار داده است. یافته ها، حاکی از افزایش مساحت اراضی ساخته شده از 34316 هکتار در سال 1365 به 68252 هکتار در سال 1395 دارد که 15731 هکتار از آن مربوط به تغییرات اراضی کشاورزی، باغات و پهنه آبی به اراضی ساخته شده می باشد. همچنین نتایج پیش بینی مدل زنجیره مارکوف و سلول های خودکار حاکی از ادامه روند تغییرات کاربری و پوشش زمین به نفع اراضی ساخته شده دارد تا سال 1405 دارد. این شواهد نشان دهنده این است که کلان شهر تهران با گسترش بیش از اندازه خود از آستانه های جمعیتی و اکولوژیکی فراتر رفته و با پیش روی به سوی محیط طبیعی پیرامون اختلال ساختاری مهمی را در محیط زیست به وجود آورده است. بر همین اساس لزوم توجه به رویکردهای نوین توسعه شهری و همچنین ارائه سناریوهای تمرکززدایی از آن می تواند اقدامی اساسی برای حل معضلات محیط زیستی ناشی از گستردگی فضایی بیش از اندازه آن باشد.
۸۳.

ارزیابی ورتبه بندی شاخص های رشدهوشمند شهری در نواحی منطقه 2کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی ورتبه بندی شاخص های رشدهوشمندشهری شهرتهران منطقه 2

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۰۶
براساس پیش بینی سازمان ملل همه رشدجمعیتی جهان برای آینده قابل پیش بینی درمناطق شهری وبه ویژه مناطق شهری کشورهای درحال توسعه روی خواهددادبه طوری که تاسال 2030حدود60درصدجمعیت جهان درمناطق شهری زندگی خواهندکردامروزه به دلیل افزایش جمعیت شهری توسعه ی کالبدی شهرها امری اجتناب ناپذیر است و از سوی دیگر جهت جلوگیری از مشکلات توسعه ی کالبدی، اجتماعی و اقتصادی در دهه های گذشته ، رویکرد رشد هوشمند شهری به عنوان یک راهبرد رشد شهر مورد توجه قرار گرفته است. از آنجایی که در توسعه فضایی بسیاری از شهرها شاخص-های رشد هوشمند نادیده گرفته می شود و به محیط زیست شهری آسیب های جدی وارد می گرددایران به عنوان یک کشوردرحال توسعه ازدهه 1340ش شهرنشینی ابعادتازه ای به خودگرفت ورشدشتابان شهرنشینی آغاز شدازآن زمان جمعیت شهرها هم به علت رشدطبیعی وهم به علت مهاجرپذیری روستا-شهری باسرعت بالایی رشدیافت.شهرتهران هم به علت رشدطبیعی ومهاجرت تحولات جمعیتی کالبدی زیادی به خوددیده است از این رو این مقاله در پی آن است تا ضمن تبیین شاخص های رشد هوشمند شهری،به ارزیابی ورتبه بندی این شاخص ها درنواحی منطقه 2شهرتهران را بررسی نمایدروش تحقیق این پژوهش توصیفی وتحلیلی است شاخص های موردمطالعه ازطریق مطالعات کتابخانه ای شناسایی شدندوازطریق روش میدانی که داده های آن ازطریق 300 پرسشنامه در سطح منطقه 2 جمع آوری شده است وسپس بااستفاده ازمدل تاپسیس نواحی نه گانه منطقه 2شهرتهران رتبه بندی شدند..نتایج تحقیق حاکی ازآن است که ناحیه 9منطقه 2شهرتهران باکسب مقدار0/68871درشاخص دسترسی ومقدار0/75321 درشاخص کالبدی وهمینطوردرشاخص زیست محیطی بامقدار0/54432دررتبه اول دربین نواحی منطقه 2ازلحاظ شاخص های رشد هوشمندشهری قرارمی گیرد.
۸۴.

رهیافت برند سازی شهری در فرآیند نقش پذیریِ گردشگری (مطالعه موردی: شهرهای کوچک استان کردستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهرهای کوچک توسعه شهری گردشگری برند سازی شهری کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۲۲
پذیرش نقش گردشگری در بسیاری از شهرهای کوچک می تواند سبب ارتقاء جایگاه اقتصاد شهری و بهگشت شرایط زیست سکونتگاه شود اما لازمه اصلی آن برند سازی برای این گروه از شهرهاست که موردغفلت قرار گرفته اند. از این رو تحقیق حاضر درصدد شناسایی شاخص های موثر توسعه درونی و بیرونی مبتنی بر رهیافت برند سازی شهری به منظور نقش پذیری گردشگری در شهرهای کوچک استان کردستان است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و جامعه آماری شامل 60 نفر از صاحب نظرات شهرداری ها و نهادی های عمومی، دولتی و بخش خصوصی استان کردستان است. نتایج حاصل از روش تحلیل عاملی در این تحقیق نشان می دهد که از میان شاخص های 20 گانه تحقیق، "فعالیت ها "، "امکانات و خدمات عمومی "و "شعارها" مهمترین معیارهای درونی و از سوی دیگر "تبلیغات"، "لوگوها" و "حمایت های نهادی-زیربنائی" مهمترین عوامل بیرونی تاثیرگذار بر پذیرش یا عدم پذیرش نقش های جدید در راستای برند سازی پذیرش نقش گردشگری در شهرهای کوچک استان کردستان هستند.
۸۵.

تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر شکل گیری رشد هوشمند در سکونتگاه های روستایی مورد: شهرستان جیرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رشد هوشمند پایداری اقتصاد محلی سکونتگاه های روستایی شهرستان جیرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۳۸
هدف پژوهش حاضر تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر شکل گیری رهیافت رشد هوشمند در سکونتگاه های روستایی شهرستان جیرفت است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی و جامعه آماری تحقیق حاضر شامل دو گروه می باشد: جامعه آماری گروه اول شامل(12131) خانوار ساکن در تمامی 18 روستای واقع در شهرستان جیرفت است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 261 خانوار به عنوان خانوارهای نمونه برآورد و به روش تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. گروه دوم شامل30 نفر از کارشناسان، متخصصان و استادان دانشگاهی و مسئولان اجرایی شناسایی شده در حوزه روستایی است. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از نرم افزارهای AHP، COCOSO و آزمون T تک نمونه ای در نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. یافته های تحقیق مؤید آن است که از میان شاخص های رشد هوشمند روستایی، شاخص حمل ونقل و ارتباطات و بهبود بافت کالبدی به ترتیب با میانگین های 542/106 و 425/99 به عنوان مهم ترین شاخص های رشد هوشمند روستایی در روستاهای موردمطالعه بوده اند. نتایج حاصل از مقایسه زوجی عوامل مؤثر بر شکل گیری رشد هوشمند با استفاده از روشAHP ازنظر کارشناسان نشان داد که مؤلفه های پایداری اقتصاد محلی، حمل ونقل و ارتباطات، ارتقاء کیفیت مسکن، ارتقاء کیفیت محیطی به ترتیب با وزن های 303/0، 204/0، 132/0 و 126/0 درصد، مهم ترین عوامل اثرگذار بر شکل گیری رشد هوشمند هستند. همچنین مؤلفه های تراکم و توسعه فشرده، بهبود بافت کالبدی و پایداری اجتماع محلی به ترتیب با وزن های 065/0، 081/0 و 089/0 اهمیت کمتری در شکل گیری رشد هوشمند نسبت به سایر عوامل دارند. درنهایت نتایج حاصل از روش تلفیقی وزن دهیAHP و COCOSO نتایج نشان می دهد به لحاظ برخورداری از شاخص های رشد هوشمند روستاهای علی آباد، دولت آباد و دوبنه به ترتیب رتبه های اول تا سوم و دارای بیشترین میزان رتبه و روستاهای طرج، نارجو و سغدر دارای کمترین رتبه به لحاظ برخورداری از شاخص های رشد هوشمند هستند.
۸۶.

Analyzing the Key Drivers of the Effect of Smart Growth Approach on Sustainable Development of Iranian Rural Settlements(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Drivers smart growth Sustainable Development rural settlements Jiroft County

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۰۴
Purpose- Nowadays, the smart growth approach plays a significant role in sustainable rural development. This approach seeks to improve the quality of human life and respond to socio-economic, environmental and physical problems and issues and can pave the way for rural management in order to make optimal use of facilities and solve rural problems. The purpose of this study is to identify and analyze the drivers of the effect of smart growth approach on sustainable development of rural settlements in Jiroft County. Design/methodology/approach- This study is applied research and it is descriptive-analytical in terms of nature. Data has been collected through documentary and field study. To extract the key drivers of the effect of smart growth approach on sustainable development of rural settlements in Jiroft county, a questionnaire has been prepared in the form of a Micmac questionnaire and distributed and completed among the sample community. 36 questionnaires were considered for rural experts, relevant organizations. The data analysis and structural analysis of the effect of smart growth approach indicators on the sustainable development of rural settlements were conducted using Micmac software. Finding- The results showed that among the 57 studied factors, 14 key effective drivers were identified that according to the high score of direct and indirect effect, factors such as utilizing existing infrastructure to increase villagers' employment and income, (direct (+10) indirect (+7205), improving land and housing prices in rural areas, direct (+9) indirect (+6959), villagers' satisfaction of increasing rural relations with outside (city and other villages), direct (+8) indirect (+8356) have the most effect compared to other drivers.
۸۷.

برآیند تولید فضا؛ مساله شناسی فضای پنداشته؛ مطالعه مورد: منطقه سه کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تولید فضا محیط انسان ساخت فضای پنداشته نظریه داده بنیاد منطقه سه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۹۴
دیرهنگامی است که شهر؛ این فضای تمدن ساز و آزادی ساز؛ از رسالت نهایی خود بازمانده و به عرصه ای برای انباشت بی پایان سرمایه تقلیل یافته است. به همین دلیل، تفسیر فرایندهای شهری در چارچوب سرمایه، به گفتمان انتقادی بدل گشته که مبارزه برای دگرگونی رژیم انباشتِ مرسوم را آرمان خود می پندارد. نقد اصلی بر اقتصاد سیاسی فضا یا رژیم انباشت کنونی، بر مسئله تحول تمام عیار زیست شهروندان از طریق محیط انسان ساخت توسط سرمایه تکیه دارد که حوزه بلاواسط آن فضای پنداشته است. در همین راستا این پژوهش تلاش دارد تا با ترسیم نیمرخ فضای انباشت در منطقه سه کلان شهر تهران، ماهیت آن را به روش داده بنیاد و انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته به چالش کشد. نتایج پژوهش که بر اساس 17 مصاحبه و بررسی 37 مقاله استخراج شده؛ نشان می دهد که پیامدهای فضای سرمایه در هر دو سطح خرد و کلان گرایش خاصی به نوعی تعمیم یافتگی و جهان شمولی دارد و دوپارگی فضا از کلی ترین واژگانی است که می توان در قالب این مدل تعمیم یافته نام گذاری کرد. در تمامی مقوله های اصلی، زهکشی اقتصادی-اجتماعی و حتی مدیریتی در حال رخ دادن است و نوعی دگردیسی و دوگانگی در فضای تولیدشده منطقه سه رخ داده که بازتاب فرایند تولید فضا است. درواقع ساختار فضای سرمایه در مرحله کنش فضایی با رقابت نابرابر بر سر تسخیر فضا آغاز گشته و عملکرد آن نیز مطابق دیدگاه کارشناسان وابستگی تمام و کمالی به ساختار سرمایه دارد به گونه ای که سرمایه در جایگاه سوژه و شهروندان در مقام ابژه قرارگرفته اند و فضای سرمایه التقاطی یا تولید فضای سرمایه محور دقیقاً در تضاد با مزیت های سرمایه داری است.
۸۸.

تحلیل سرمایه ی اجتماعی با تأکید بر مشارکت شهروندی و پاسخ گویی مدیران شهری مورد پژوهی: شهر اسلامشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه ی اجتماعی مشارکت شهروندی پاسخ گویی مدیران شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۰۵
از جمله عوامل و ملزومات موفقیت هر گونه برنامه ریزی، توجه به مسائل اجتماعی و سرمایه ی اجتماعی است، به گونه ای که نمی توان بدون توجه بدان به امر برنامه ریزی اقدام نمود. مشارکت شهروندی نیز از جمله مؤلفه های سرمایه ی اجتماعی است که بسیاری از مشکلات شهرهای امروزی به عدم مشارکت شهروندان در تصمیم گیری ها برمی گردد که با عوامل و متغیرهای بسیاری در ارتباط است که یکی از این مؤلفه ها، پاسخ گویی مدیران شهری است که می تواند بر وضعیت مشارکت شهروندی تأثیر بگذارد. لذا در این نوشتار، وضعیت مؤلفه های مشارکت شهروندی و پاسخ گویی مدیران شهری و ارتباط بین دو مؤلفه تحلیل گردیده است. روش تحقیق حاضر، توصیفی-تحلیلی است که در بخش نظری از مطالعات کتابخانه ای و در بخش موردی تحقیق از پیمایش و تکنیک پرسشنامه بهره گرفته شده است. منطقه مورد مطالعه تحقیق نیز شهر اسلامشهر است. نتایج نشانگر آن است که وضعیت مشارکت شهروندی و مؤلفه ی پاسخ گویی مدیران شهری پایین تر از سطح متوسط قرار دارد، همچنین بین مؤلفه های مشارکت شهروندی و پاسخ گویی مدیران شهری ارتباط مستقیم و معناداری وجود دارد. بنابراین با بالارفتن مؤلفه ی پاسخ گویی مدیران شهری می توان شاهد بالارفتن مشارکت شهروندی نیز بود و عکس این مورد نیز صادق است.  
۸۹.

سنجش تحولات فضایی پسکرانه جنوب غرب کلان شهر تهران (مطالعه موردی: شهرستان اسلامشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضا تحولات فضایی کاربری اراضی کلانشهر تهران شهرستان اسلامشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۱۱۷
با گذشت زمان مؤلفه های مختلف در شهر با تغییر مواجهند و جمعیت آن نیز در حال افزایش است. رشد و تحولات فضایی و کالبدی در آن ها نیز اجتناب ناپذیر است ولی آنچه مد نظر است، چگونگی مدیریت این تحولات در جهتی است که هزینه ها کاهش و سودهای مترتب بر جامعه در آینده بهینه باشد. در این بین تحولات متعادل فضایی در پهنه های سکونتگاهی شهری ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در این راستا، این مقاله کوشیده است تحولات فضایی پسکرانه جنوب غرب کلان شهر تهران (شهرستان اسلامشهر) طی سال های 75-1399 مورد بررسی و سنجش قرار دهد. روش گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت میدانی و با بهره گیری از سایت های مرجع تصاویر ماهواره ای می باشد. در مطالعه حاضر از تصاویر ماهواره ای لندست 5، لندست 7 و لندست 8 و برای بررسی تغییرات و تحولات فضایی (کاربری اراضی) ایجاد شده از مدل کراس تب، ضریب کاپا از نرم افزارهای Arc/Gis و Goole Map استفاده گردید. نتایج یافته های پژوهش برای بررسی تغییرات فضایی ایجاد شده در شهرهای اسلامشهر، چهاردانگه و احمدآباد مستوفی نشانگر این بود که بیشترین رشد و تحولات گسترش شهری ایجاد شده برای کاربری اراضی ساخته شده برای بازه زمانی سال 1380-1375 با افزایش 27/51 درصد می باشد. دلیل این رشد شهری افزایش جمعیت منطقه مورد مطالعه می باشد که در این دوره بالغ بر 50 هزار نفر بر جمعیت منطقه مورد مطالعه افزایش یافته است و کمترین رشد مربوط به بازه زمانی سال 95-1399 با افزایش 35/1 درصدی است.
۹۰.

تحلیل جایگاه حکمروایی خوب در عملکرد مدیریت شهری (مطالعه موردی: شهر بابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکمروایی عملکرد مدیریت شهری بابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۹۶
  حکمروایی به عنوان رویکردی که در مقابله با مفهوم حکومت شکل گرفته است و در این رویکرد تلاش می شود تا با اصولی همچون مشارکت پذیری، شفافیت، عدالت محوری، مسئولیت پذیری، پاسخگویی، قانون مداری، توافق جمعی و کارایی زمینه را برای افزایش عملکرد مدیریت شهری، فراهم نماید. هدف پژوهش تحلیل جایگاه رویکرد حکمروایی خوب در عملکرد مدیریت شهری بابل بوده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی که روش گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه برای شهروندان و متخصصین شهری به منظور آگاهی از نظرات آن ها استفاده گردید. روش تحلیل با استفاده از آزمون های آماری توصیفی (میانگین، واریانس و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون هایT تک نمونه ای و Friedman) بهره گرفته شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شاخص های حکمروایی در عملکرد مدیریت شهری بابل در سطح نامطلوبی قرار دارد و الگوی حکروایی خوب در عملکرد مدیریت شهری شکل نگرفته است. بر اساس نتایج حاصل از مدل SWOTبرای افزایش عملکرد مدیریت شهری در چارچوب رویکرد حکمروایی خوب در شهر بابل، استراتژی رقابتی به منظور توسعه نهادسازی محلی و مردمی به منظور تقویت و ارتقاء عملکرد مدیریت شهری در اولویت قرا گرفته است.
۹۱.

به سوی حکمروایی اجتماع محلی؛ کوششی در معرفی موضوعات و عرصه های کلیدی، موردپژوهی: محله درکه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکمروایی اجتماع محلی توسعه ظرفیت حکومت محلی تمرکززدایی محله ی درکه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۹۹
نگاهی به سیر تحول رویکردهای اداره و مدیریت شهری نشان می دهد که دیگر نمی شود همچون گذشته بدون توجه به رویکردهای مشارکتی و توجه به مقیاس محلی به برنامه ریزی پرداخت. در این میان حکمروایی اجتماع محلی به مثابه الگوی مؤثر و کارآمد نحوه ی اداره ی امور مطرح می شود. اجتماع محلی پایه گذار تعاملات انسان امروزی تلقی می شود و حکمروایی اجتماع محلی پتانسیل بالایی را به منظور مشارکت اجتماعات محلی در تصمیم گیری ها نشان می دهد. مطالعات اولیه در محله ی درکه، گواه این مدعا بود که مدیریت محلی هنوز به جایگاه واقعی خود دست پیدا نکرده و اهالی مشارکت چندانی در طرح ها و برنامه های محلی ندارند. بر این پایه، تحقیق حاضر که درباره ی مؤلفه های حکمروایی و آزمون ارتباط آن با مؤلفه ی مشارکت است انجام شد. در واقع، از اهداف اصلی تحقیق می شود به تبیین وضعیت مدیریت محلی به لحاظ مؤلفه های حکمروایی خوب و آزمون ارتباط آن با مؤلفه مشارکت اشاره کرد. در بخش نظری تحقیق، از مطالعات کتابخانه ای و در بخش موردی تحقیق از پیمایش و ابزار پرسشنامه بهره گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد که سطح مؤلفه های حکمروایی اجتماع محلی در محله درکه از سطح متوسط پایین تر است. همچنین، بین مشارکت و حکمروایی اجتماع محلی و مؤلفه های آن رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد. بنابراین با کاهش مشارکت، امتیاز حکمروایی اجتماع محلی کاهش می یابد و از سوی دیگر با افت وضعیت حکمروایی، سطح مشارکت نیز کاهش می یابد.
۹۲.

تبیین سناریوهای اثرگذاری رهیافت رشد هوشمند بر پایداری سکونتگاه های روستایی، مطالعۀ موردی: شهرستان جیرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آ ینده پژوهی پیشران ها رشد هوشمند سکونتگاه های روستایی سناریوویزارد شهرستان جیرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۸۴
  رهیافت رشد هوشمند نقش بسیار مهمی در توسعه پایدار روستایی دارد؛ ازاین رو تدوین سناریوهایی که زمینه تحقق رشد هوشمند سکونتگاه های روستایی شهرستان جیرفت را فراهم می سازد، باید موردتوجه قرار گیرد. در پژوهش حاضر تلاش شده با مشارکت مدیران و مسئولان و خبرگان دانشگاهی، پیشران های کلیدی تأثیرگذار بر رشد هوشمند سکونتگاه های روستایی شهرستان جیرفت شناسایی و درنهایت سناریوهای مؤثر بر شکل گیری رشد هوشمند سکونتگاه های روستایی تدوین شود. پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی (مصاحبه) بود. با بررسی منابع علمی 57 عامل تأثیرگذار بر رشد هوشمند سکونتگاه های روستایی شناسایی شد که در 4 بُعد دسته بندی شدند و درمجموع 30 نفر، شامل مدیران سازمان های مرتبط و متخصصان دانشگاهی، مصاحبه انجام شد. تجزیه وتحلیل داده ها مبتنی بر تکنیک های آینده پژوهی بود؛ ازجمله تحلیل ساختار، تحلیل اثرات متقابل (نرم افزارهای میک مک و سناریوویزارد). نتایج نشان داد 35 سناریو با سازگاری ضعیف و تنها یک سناریو در حالت سازگاری قوی و پایدار (ناسازگاری صفر) قرار دارد. سناریوی اول که یک سناریو با جهت مثبت است، دارای مجموع امتیاز اثر متقابل 446 و ارزش سازگاری 5 است؛ درحالی که سناریوی دوم که سناریوی نامطلوب است، مجموع امتیاز اثر متقابل 93- و ارزش سازگاری 1- دارد. سناریوی سوم (پابرجا) نیز دارای ارزش سازگاری 3 بود و با امتیاز مجموع اثر متقابل 42 می تواند از سناریوهای محتمل برای آینده تحولات کالبدی- فضایی روستایی باشد.
۹۳.

سنجش سرمایه اجتماعی و رابطه آن با پایداری اجتماعی (مطالعه موردی: محله اوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایداری اجتماعی پایداری اجتماعی محله سرمایه اجتماعی محله اوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۱۰۲
طی چند دهه گذشته، سرمایه اجتماعی از جانب بسیاری از پژوهشگران جهان شمال و جنوب مورد توجه شایانی واقع شده و به عنوان یکی از محوری ترین عوامل در نیل به رشد اقتصادی، سطوح بالای نوآوری، کنش جمعی و شکل گیری شبکه های اجتماعی، سلامت و به طور کلی توسعه اجتماعات شناخته می شود. در کلان شهر تهران نیز، با توجه به مسائل و مشکلات اجتماعی متعدد، موضوع ارتقای سرمایه اجتماعی مورد توجه چشمگیر سازمان های رسمی و غیررسمی قرار گرفته است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف همسویی با این تحولات بینشی و کمک به آن و با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی و سنجش میزان سرمایه اجتماعی و ارتباط آن با پایداری اجتماعی در محله اوین می پردازد. در این پژوهش، نمونه گیری در دو سطح کارشناسان و ساکنان محله به صورت غیر احتمالی (اتفاقی و هدفمند) انجام گرفته و داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. برای تحلیل داده ها، از مدل AHP با استفاده از نرم افزار Expert Choice و همچنین از آزمون های آماری T-Test تک نمونه ای، آزمون پیرسون و رگرسیون توسط نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که میزان سرمایه اجتماعی در محله اوین در سطح متوسطی قرار دارد و رابطه مثبت و معنی داری میان شاخص های سرمایه اجتماعی و پایداری اجتماعی محله وجود دارد.
۹۴.

ارزیابی اثرات فضاهای عمومی در تغییر سبک زندگی (مطالعه موردی: منطقه 18 شهرتهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۷۶
هویت (تمایز) فردی و اجتماعی، فعلیت بخشیدن به قدرت تشخیص و انتخاب یا حداقل ایجاد احساس آزادی عمل، پیوند خورده است. مسائلی که پاره ای از بنیادی ترین ابعاد انسانی را بیان می کند. فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری به عنوان بخشی از فضاهای عمومی در تغییر نگرش و شیوه های زندگی مردم تأثیرگذارند، از این رو در این پژوهش ارزیابی اثرات پنج فضای فرهنگی، ورزشی و هنری منطقه 18 شهرداری تهران از سال 1380 تاکنون بر تغییر سبک زندگی، هدف اصلی این تحقیق را تشکیل می دهد. فضاهای عمومی، زمینه لازم برای برخورد و تعامل بیشتر شهروندان را فراهم ساخته و با ارائه خدمات به آن ها می توانند عاملی جهت تغییر شیوه زندگی و افزایش کیفیت زندگی شهروندان باشند. بدین منظور با استفاده از فرمول کوکران 385 پرسش نامه بین مراجعین این مراکز توزیع گردید. تحلیل و استنتاج با استفاده از آزمون T تک نمونه ای انجام گرفت، نتایج این آزمون نشان داد که فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری زمینه لازم برای تغییر شیوه ی زندگی شهروندان از سنتی به مدرن را فراهم نموده اند. سپس با توجه به روش AHP ، پردیس تماشا با بیشترین امتیاز و مجموعه ورزشی شهیدان اسماعیلی با کمترین امتیاز از نظر ارائه خدمات و میزان اثرگذاری به ترتیب در رتبه اول و آخر قرار گرفتند. در نهایت به منظور شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید از ماتریس SWOT استفاده گردید، طبق نتیجه به دست آمده از ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی، راهبرد تهاجمی برای افزایش تأثیر فضاهای فرهنگی، ورزشی و هنری در ارتقاء کیفیت زندگی انتخاب شد.
۹۶.

تحلیلی بر نقش کیفیت فضاهای عمومی در پایداری اجتماعی (مورد پژوهی: محله تجریش)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۷۱
هزاره سوم به عنوان "سده شهرها" با چالش هایی دلهره آوری همراه است که نشأت گرفته از فعالیت های مخرب نوع بشری بویژه در بستری به نام "شهر" طی چهار دهه گذشته است. این امر تکاپو برای آبادانی و بهروزی شهرها با رهیافتی دگرسان (توسعه پایدار) را به بایستگی اجتناب ناپذیر مبدل ساخته است. در این میان، حفظ و توسعه فضاهای عمومی با کیفیت به عنوان عنصر حیاتیِ شهری کامیاب، رهیافتی نیرومند و موثر برای ارتقای رخساره مغفول پایداری شهری (پایداری اجتماعی) تلقی گشته و در دستور کار برنامه ریزان، سیاست مداران درگیر در عرصه مسائل شهری قرار گرفته است. در این راستا، این مقاله به مفهوم سازی این نقش حیاتی فضاهای عمومی پرداخته و سپس با توسعه شاخص های جامع و پرسشنامه منبعث از آن ها، به بررسی کیفیت فضاهای عمومی محله تجریش و همچنین رابطه بین کیفیت فضاهای عمومی و پایداری اجتماعی از دیدگاه ساکنان محله  پرداخته است.  روش تحقیق به صورت پیمایشی و از نوع همبستگی بوده و جامعه آماری ساکنان محله تجریش می باشند. حجم جامعه نمونه با توجه به فرمول دنیل 401 نفر تعیین و براساس آزمون های t ، رگرسیون و تحلیل مسیر اقدام به تحلیل داده ها نموده است. یافته ها نشان می دهد که شاخص های دربرگیرندگی، ایمنی و امنیت و فعالیت های معنادار مهم ترین شاخص های موثر در کیفیت فضاهای عمومی در محله تجریش می باشند. همچنین در بررسی میزان اثرگذاری شاخص های کیفیت فضای عمومی بر پایداری اجتماعی شاخص های ایمنی و امنیت، دسترسی، فعالیت های معنادار و دربرگیرندگی به صورت مستقیم و مطلوبیت و آسایش به طور غیر مستقیم بر پایداری اجتماعی در محله تجریش تاثیر گذار می باشند. همچنین فعالیت های معنادار و دربرگیرندگی اثرات مستقیم و غیر مستقیم بر پایداری اجتماعی محله دارند.
۹۷.

مدل سازی و سطح بندی مقولات مؤثر بر فرم چشم انداز جغرافیایی جهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: چشم انداز جغرافیایی دیمتل فازی تحلیل ساختاری تفسیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۸۱
چشم اندازها را نمی توان تنها بسامدهای مبهم جغرافیایی که به وسیله روش های عینی، قابل توصیف باشند، تبیین کرد، بلکه آنها سوبژه های واقعی قابل مشاهده و تجربه ذهنی هستند که با دریافت هنری و زیباشناختی، تجزیه، تحلیل و مقایسه، قابل استنباط هستند. بدین سان می توان شناخت عناصر پیدایی، شکل گیری و توسعه هر چشم اندازی را آینه تمام نمای دانش، فرهنگ و ادراکات بشری در جغرافیا دانست. مبنی بر چنین برداشتی است که در پژوهش حاضر سعی بر آن است که با تلفیقی از تکنیک های تحلیل محتوای عمقی و عملیات نرم مبتنی بر فلسفه تفسیرگرایی با رویکرد کیفی-کمی به سؤال چرایی پیدایش هر چشم انداز جغرافیایی(شهری) پرداخته شود. بدین ترتیب با تحلیل محتوای منابع چاپی در این حیطه 14 مقوله استخراج گردید، که متخصصان با استفاده از پرسشنامه ارزیابی به سؤالات مربوط به نقش هر یک از مقولات پاسخ دادند. در نهایت پس از جمع آوری پرسشنامه ها از میان 10 متخصص علوم جغرافیا با کمک تکنیک دیمتل فازی روابط موجود مابین مقولات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سرانجام به سبب نقص این تکنیک در سطح بندی، به کمک تکنیک ساختاری تفسیری سطوح اثرگذاری مابین مقولات مشخص گردید. نتایج بیانگر آن است که مقوله جهان بینی به عنوان متغیر مستقل سیستم چشم انداز جغرافیایی مطرح می شود. در سطوح دیگر، آگاهی، اندیشه فلسفی و اندیشه سیاسی جامعه مدنی قرار دارند که بعنوان مبنایی برای چشم انداز جغرافیایی محسوب می شوند. در این میان متغیرهای چشم انداز زمینه ای، حکمروایی، ابعاد فرهنگی، بستر اجتماعی بعنوان متغیر تعدلیگر سیستم چشم انداز جغرافیایی تعریف می گردند. از تعامل مجموعه متغیرهای ذکر شده، متغیرهایی چون سازماندهی فضای زیستی، خوانش فضای زیستی، توافق حوزه عمومی و خصوصی و تاب آوری اجتماعی حاصل می گردد.
۹۸.

واکاوی پیامدهای مدرنیزاسیون و جهانی شدن در ایجاد تفاوت فضایی میان محله های شهری، مطالعه موردی: محله های امیریه و زعفرانیه تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: محله های شهری جهانی شدن مدرنیزاسیون تفاوت فضایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۸۹
تغییرات فرهنگی و کالبدی یکی از اشکال فرایندهای مدرنیزاسیون و جهانی شدن در کشورهای توسعه یافته محسوب می شود که امروزه پیامدهای حاصل از این فرایندها در شهرهای کشورهای درحال توسعه نیز افزایش یافته است. این پیامدها در چند مقیاس شهری قابل بررسی است که یکی از آن ها محله های شهری است. نوشته پیش رو به بررسی تأثیر مدرنیزاسیون و جهانی شدن در دو محله امیریه و زعفرانیه تهران و علت تفاوت های آن ها در ساختار کالبدی و هویت فرهنگی می پردازد. روش پژوهش به صورت کمی و استراتژی آن علّی است. ابزار گردآوری اطلاعات پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای، روش میدانی و تکنیک پرسشنامه است. روش نمونه گیری برمبنای مدل تصحیح شده کوکران است که در هر محله 60 پرسش نامه توزیع شده و پرسش ها درباره هویت فرهنگی از ساکنان محله، مسئولین شهرداری و سرای محله ها و بررسی ساختار کالبدی بر مبنای مشاهدات میدانی است. تجزیه، تحلیل و مقایسه داده ها با استفاده از آزمون های آماری Friedman و T انجام است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که به علت بافت و ساختار مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دو محله و ازآنجایی که جهانی شدن و مدرنیزاسیون مناطقی با توان ها و پتانسیل های بالاتر اطلاعاتی را کانون توجه قرار می دهد، محله زعفرانیه در مقایسه با محله امیریه، بیشتر از فرایندهای مدرنیزاسیون و جهانی شدن تأثیر پذیرفته است و پیامدهای آن ها در تولید فضای این محله از منظر ساختار کالبدی و هویت فرهنگی بسیار مشهود است.
۹۹.

تحلیل توسعه منطقه ای استان مرکزی با استفاده از تکنیک های چند معیاره به منظور دستیابی به توسعه متوازن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۷۶
امروزه تخصیص غیر منطقی و ناعادلانه منابع و امکانات به مناطق خاص و محروم کردن مناطق دیگر از این گونه تسهیلات، موجب نابرابری های منطقه ای شده است. موضوعی که بازتاب آن را در چشم انداز جغرافیایی شهرها و رشد ناهمگون آنها در شهرهای ایران نیز می توان یافت. از این رو برای ایجاد تعادل و به منظور شکل دادن فضاهای مناسب و همگون، مطالعات منطقه ای مطرح می گردد. منظور از مطالعات منطقه ای، یافتن توانایی ها و میزان ظرفیت هر منطقه برای رشد و توسعه است. پژوهش حاضر به منظور تعیین درجه توسعه یافتگی بخش های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی شهرستان های استان مرکزی و رتبه بندی آن ها بر اساس میزان توسعه یافتگی با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با استفاده از از تکنیک های تصمیم گیری چند متغیره TOPSIS, SAW, VIKOR و تکنیک تاکسونومی عددی انجام شده است. نتایج به دست آمده از تکنیک های مورد استفاده با روش کپ لند مقایسه شدند. در این مطالعه برای شناسایی و  تعیین درجه توسعه یافتگی هر یک از شهرستان های استان مرکزی با استفاده از آخرین آمار و اطلاعات موجود در سالنامه  های آماری ، 53 شاخص در زمینه های بهداشتی و درمانی، فرهنگی، اجتماعی، مسکن و ساختمان، صنعت، امور زیربنایی وخدمات مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته های حاصل از این پژوهش، عدم توزیع همگن و متوازن امکانات و خدمات در شهرستان های استان مرکزی را نشان می دهد. به طوریکه از مجموع 12 شهرستان استان ، شهرستان های اراک، ساوه و خمین در رتبه های نخست قرار گرفته و شهرستان های آشتیان، خنداب و فراهان رتبه های آخر را به خود اختصاص دادند. در مجموع شهرستان های استان مرکزی از نظر برخورداری از شاخص های منتخب همسان نبوده و در سطح استان  نابرابری دیده می شود.
۱۰۰.

نقش مدیریت سبز شهری در توسعه گردشگری پایدار محله تجریش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت سبز شهری توسعه پایدار گردشگری محله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۱۰۷
روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی-توسعه ای میباشد. شیوه نمونه گیری بصورت تصادفی- و حجم جامعه آماری 150 نفر انتخاب شده است. روش جمع آوری اطلاعات به دو کتابخانه ای و میدانی بوده است که در تحلیل داده های میدانی از آزمون های آلفای کرون باخ و اسپیرمن، استفاده شده است. از یﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدیﺪ کﻪ، ﭼﻮن ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨی داری در آزﻣﻮن ﻣﻘﺪار P=0 ، یﻌﻨی از ﻣﻘﺪار 0,05 کﻮﭼکﺘﺮ ﻣی ﺑﺎﺷﺪ سپس پایایی بین گویه ها از طریق آلفای کرونباخ مورد آزمون قرار گرفت آلفای به دست آمد71/0 است که نشان دهنده پایایی خوبی است. ﺑﻨﺎﺑﺮایﻦ ﻓﺮض ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺎییﺪ ﻣی ﮔﺮدد. در خصوص تحلیل پایداری اجتماعی محله تجریش با توجه به آنالیز داده ها می توان بیان کرد با وجود قدمت محله تجریش و حس تعلق مکانی و هویت محله شاخص اجتماعی پایداری در محله با امتیاز 53/3 بیشترین افزایش را نسبت به دیگر شاخص ها داشته است و این متأثر ازمکان هایی است که افراد یک محله را گرد هم جمع می نماید. از نظر نقطه ضعف پایداری اجتماعی در محله تجریش شاخص میزان رضایت از زندگی با امتیاز 2 به دلیل شرایط ناپایدار اقتصادی و معیشتی در کشور و نبود برنامه ریزی مناسب برای تمامی گروه های سنی از جمله تفریح، سرگرمی و سلامت پایین تر از حد مورد نظر می باشد

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان