سید مهدی موسی کاظمی

سید مهدی موسی کاظمی

رتبه علمی: دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور تهران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۰ مورد.
۲۱.

تحلیل عوامل مؤثر بر ناپایداری جمعیت سکونتگاه های روستایی، مورد مطالعه: استان کردستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ناپایداری جمعیت سکونتگاه های روستایی مهاجرت های روستایی کردستان (استان) ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۵۹
 بررسی تحولات جمعیت روستایی استان کردستان در شش دهه اخیر نشان می دهد که روستاهای این استان همواره روند غالب ناپایداری جمعیتی را طی کرده اند. بر این اساس، هدف پژوهش کاربردی حاضر شناسایی مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر این پدیده در مناطق روستایی و روش آن نیز توصیفی- تحلیلی با رویکرد پیمایشی بود. بدین منظور، نخست، با محاسبه نرخ رشد جمعیت در طول سه دهه از سال 1365 تا 1395، طبقه بندی شهرستان های مورد مطالعه در سه طبقه (ناپایدار، نسبتاً پایدار، پایدار) صورت گرفت و در مجموع، 23 روستا به عنوان روستاهای نمونه از هر سه طبقه انتخاب شدند؛ سپس، با استفاده رابطه کوکران، 264 خانوار با روش نمونه گیری خوشه ای و طبقه بندی شده در تابستان و پاییز 1398 به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. توزیع فضایی پایداری سکونتگاه های روستایی با استفاده از نرم افزار GIS در منطقه مورد مطالعه نشان داد که به لحاظ جمعیتی، وضعیت 56 دهستان ناپایدار، 23 دهستان نسبتاً ناپایدار و شش دهستان پایدار است. نتایج رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که در تأثیرگذاری بر ناپایداری جمعیت سکونتگاه های روستایی در منطقه مورد مطالعه، عوامل اقتصادی، کالبدی، محیطی و اجتماعی، به ترتیب، با ضرایب بتای 511/0، 478/0، 363/0 و 218/0، در رتبه های اول تا چهارم قرار دارند.
۲۲.

توزیع فضایی جمعیت و نظام سلسه مراتبی شهرهای ایران 1390-1335

کلید واژه ها: نظام شهری ضریب شهرنشینی نسبت شهر - روستا تمرکز شهری شاخص اولویت شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۲۸۶
جمعیت شهرنشین در مدت زمان حدود پنجاه و پنج سال، از اولین سرشماری در سال 1335 تا سرشماری سال 1390، بیش از 8 برابر شده و ضریب شهرنشینی را به بیش از دو برابر افزایش داده است. بیشترین رشد سالیانه شهری شدن جمعیت در فاصله بین دو سرشماری 1355 و 1365 بوده است. از نظر طبقه بندی جمعیتی شهرها، دسته شهرهای کوچک با جمعیت کمتر از 25 هزار نفر، از نظر تعداد در طول هفت سرشماری رشد داشته اما از جهت سهم در جمعیت شهری کشور کاهش قابل توجهی را تجربه کرده اند. در مقابل، سهم جمعیت شهرهای بزرگ و کلانشهرها افزایش یافته است. کلانشهر تهران، به عنوان مرکز جذب جمعیتی در این دورهها عمل کرده و با بقیه شهرهای بزرگ از جنبه جمعیتی، فاصله زیادی داشته است. شاخص اولویت شهری، همواره بیش از 1 بوده گرچه تفاوت های زیادی در استان های کشور وجود داشته است که شاخص های شهرنشینی این تفاوت ها را به طور دقیق تر نشان می دهند. گرچه یافته های این بررسی نشان می دهد که توزیع نقاط شهری در کشور و در استان ها متعادل تر شده است، جمعیت شهری متمرکزتر گردیده است.
۲۳.

جغرافیای تاریخیِ شهرهای گیلان از منظرِ گردشگری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاریخ جغرافیای تاریخی شهرهای گیلان گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۱۴۴
شهرها از مثصدهای مهم گردشگری هستند. بسیاری از گردشگران در سفرهای گردشگری از آثار و بناهای تاریخی آنها بازدید می کنند. لیکن در بسیاری موارد، از پیشینه ی جغرافیای تاریخی آنها چندان اطلاعاتی ندارند. به همین دلیل به نوعی از ادراکات سطحی درباره ی شهرها بسنده می کنند. شهرها در طولِ تاریخ از اصلی ترین عرصه های اجتماعی هستند که بسیاری از چالش های تاریخی، سیاسی و فرهنگی در آنها رخ داده است. چه بسا که به دنبالِ این چالش ها، محلِ شهرها جابه جا شده، برخی به دنبالِ حوادثِ طبیعی و تاریخی، نقش و اهمیتِ خود را از دست داده اند و چه بسا شهرهایی که به دنبالِ یک اراده ی سیاسی، اهمیت تازه ای پیدا کرده اند. گیلان از مهم ترین مقصدهای گردشگری ایران است. اما انگیزه ی اصلی گردشگران عمدتا استفاده از جاذبه های طبیعی گیلان است. کمتر کسی می داند که چگونه دو شهرِ لاهیجان در گیلان بیه پیش و فومن در گیلانِ بیه پس، که روزگاری مقرِ حکومت بوده اند، به دنبالِ یک اراده ی سیاسی، نقشِ خود را به شهری کوچک، یعنی رشت واگذار کرده اند و یا اینکه از تبدیلِ یک صیدگاهِ ساحلی به نام انزلی، چگونه یک شهر بندری و گردشگرپذیر شکل می گیرد و همین شهر پناهگاهِ مهاجرینِ رانده شده ی لهستانی، روسی و ارمنی می شود و یا اینکه با محدود شدنِ روابطِ سیاسی و اقتصادی ایران و شورویِ سابق، بندرِکرگانرود از رونق افتاده و ساکنینِ آن به محلِ فعلیِ هشتپر کوچ می کنند که امروز از فعال ترین شهرهای استان است.روشِ تحقیق به صورتِ اسنادی و مشاهداتِ میدانی بوده واز نقشه های تاریخیِ این شهرها برای تبیینِ جغرافیای تاریخیِ آن ها استفاده شده است.این مقاله سعی دارد، شهرهای رشت، لاهیجان، فومن، بندرانزلی و تالش را از منظرِ جغرافیای تاریخی واکاوی کرده و تحولاتِ فضایی، تاریخی آن ها را با هدفِ تقویتِ نگرشِ عمیق ترِ آنان به این شهرها به تصویر بکشد. با این امید که این تحقیق بتواند بن مایه ای باشد برای شناختِ بهتر و عمیق تراز شهرهای ایران و تبیینِ ارتباط میانِ جغرافیای تاریخی، شهر و گردشگری
۲۴.

بازشناسی و سطح بندی گستره های فضایی فقر در کلان شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گستره فقر ساختار سطح بندی اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۱۳۹
همواره بافت های ناکارآمد، فرسوده و مشکل دار شهری نمود فضایی آشکاری از بزرگ ترین مصیبت بشری در حوزه نابرابری ها یعنی فقر بوده اند. بااین حال به رغم تمامی تلاش های صورت گرفته از سوی محققین و مدیران شهری برای ارتقای کیفیت زیستی در گستره های فقر، همچنان تحلیل فضایی ساختارهای فقر شهری در اغلب تحقیقات خاص مرتبط با این سکونتگاه ها تا حد زیادی به دورمانده است. با توجه به این ضرورت اساسی، هدف اصلی مقاله حاضر، بازشناسی و سطح بندی گستره های فضایی فقر در کلان شهر اهواز با محوریت پرداختن به همین ساختارها می باشد. مقاله حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی. تحلیلی و پیمایشی است. بر پایه شاخص های قدیم و جدید بافت فرسوده و ناکارآمد، از طریق تکنیک پویش محیطی به تدوین مبانی تئوریک و قواعد پژوهش اقدام و 42 محله دارای بافت مشکل دار به عنوان گستره فضایی فقر شهری در کلان شهر اهواز شناسایی و سپس با لحاظ معیارهای چندگانه رتبه ساز در 5 گونه مختلف دسته بندی شدند. درنهایت گونه پنجم (بافت های فرسوده و ناکارآمد) شامل 11 محله به عنوان محلات هدف مطالعه، بازشناسی و سطح بندی شدند. اطلاعات موردنیاز از 49 شاخص عمومی فقر یا ساختار فقر شهری در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و-زیست محیطی از طریق 457 نمونه حاصل از فرمول کوکران و جدول مورگان در قالب پرسشنامه جمع آوری شده است. داده های حاصل در نرم افزار SPSS به وسیله دو تکنیک Z-Score و SAR به صورت ترکیبی برای سطح بندی وضعیت عمومی فقر محلات هدف، تجزیه وتحلیل شدند. بر پایه مقایسه ترکیبی امتیازات دو مدل و رتبه بندی نهایی به دست آمده، محله عامری در سطح اول، صخیریه، علوی و حصیرآباد به طور مشترک در سطح دوم، عین دو، علی آباد، صیاحی، ملاشیه، منبع آب، کوی کارون و کوی آل صافی به ترتیب در سطوح سوم تا نهم از لحاظ وضعیت عمومی فقر بر اساس تحلیل فضایی ساختارهای فقر شهری قرار گرفتند.
۲۵.

بازآفرینی شهری در پرتوی نوآوری اجتماعی در شهرهای ایران، نمونه موردی شهر نیشابور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازآفرینی نوآوری اجتماعی کیفیت زندگی بافت ناکارآمد نیشابور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۳۷
بازآفرینی یک چشم انداز جامع و یکپارچه است که هدف آن حل مشکلات شهری است و به دنبال ایجاد تغییرات پایدار از نظر اقتصادی، فیزیکی، اجتماعی، محیطی است. اما در این روند بیشتر بر ابعاد کالبدی توجه شده و مسائل اجتماعی و فرهنگی کمتر مدنظر بوده است. به نظر می رسد رفع این نقیصه تنها با بهره مندی از نوآوری اجتماعی ممکن باشد. در این معنا، نوآوری اجتماعی به کاربرد شبکه ها، روابط اجتماعی، همکاری، انسجام اجتماعی، ارضای نیازهای انسانی، بهبود کیفیت زندگی، توانمندسازی، پایداری و مقیاس پذیری اشاره دارد. به این منظور، این تحقیق به شیوه توصیفی و تحلیلی و بررسی امکان بهره مندی از نوآوری اجتماعی در بازآفرینی بافت های ناهمگون در شهر نیشابور به انجام رسید. داده های مورد نیاز از نمونه ای به حجم 30 نفر از متخصصان گردآوری شد. این داده ها با استفاده از تکنیک های SWOT و ACCEPT تجزبه و تحلیل و ارزیابی گردید. یافته ها نشان داد که در بافت های ناهمگون نیشابور، 4 راهبرد در حوزه نوآوری اجتماعی امکان استفاده دارند. در این بین، «استفاده از ظرفیت نهادها و هیئات مذهبی در جهت تشویق مردم به مشارکت در طرح های بازآفرینی، بالاترین اولویت را به خود اختصاص می دهد. این یافته نشانگر آن است که مدیران شهری، شرکت ها و سازمان ها، می توانند از رویکردهای کم هزینه تر، اما موثرتری در بازآفرینی بهره برداری نمایند که تاکنون توجه چندانی به آنها نشده است.
۲۶.

ظرفیت های بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهری با رویکرد برنامه ریزی مشارکتی (موردمطالعه: شهرک شهید باهنر کلان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه ریزی مشارکتی بازآفرینی بافت ناکارآمد کلان شهر مشهد شهرک شهید باهنر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۱۷
بافت های  فرسوده و ناکارآمد شهری یکی از تنگناها و مسائل پیچیده ناپایداری توسعه شهری هستند و برای ارتقای کیفیت زندگی، بازآفرینی این بافت ها ضرورت دارد؛ ازاین رو، رویکرد بازآفرینی شهری با بهره گیری از ادبیات برنامه ریزی مشارکتی در پی دستیابی به جوامع پایدار شهری است. تحقیق حاضر به شناسایی ظرفیت های مشارکت شهروندی برای برنامه ریزی مشارکتی در شهرک شهید باهنر واقع در منطقه 6 کلان شهر مشهد با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی می پردازد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بود و جامعه آماری پژوهش، 33.937 نفر شهروند ساکن در شهرک شهید باهنر بود. تعداد نمونه براساس فرمول کوکران 379 نمونه تعیین شد و به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد، ظرفیت های مشارکت شهروندی در بافت ناکارآمد شهرک شهید باهنر شامل ابعاد نهادی، کالبدی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی است و ارتباط معناداری بین آن هاست. همچنین شدت رابطه در ابعاد اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی از همه بیشتر و برابر با 752/0 است. با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای نیز ظرفیت مشارکت شهروندی در بازآفرینی بافت ناکارآمد شهرک شهید باهنر در ابعاد نهادی، کالبدی، اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی در وضعیت مطلوب قرار دارد. ازآنجاکه میانگین زیست محیطی برابر با 866/2 و از حد متوسط عدد 3 کمتر است، ظرفیت های مشارکت شهروندی در بازآفرینی بافت ناکارآمد شهرک شهید باهنر در بخش زیست محیطی در وضعیت پایین قرار دارد. با توجه به نتایج این پژوهش و مشخص شدن میزان ظرفیت مشارکت ساکنان شهرک شهید باهنر، شیوه اجرایی برنامه ریزی مشارکتی به منظور بازآفرینی مطلوب در بافت های  ناکارآمد شهری، از طریق فعالیت های منسجم و برنامه ریزی شده دفاتر تسهیلگری محقق می شود.  
۲۷.

تحلیل عملکرد فضایی مراکز آموزش عالی در توسعه پایدار فرهنگ شهری کلان شهر تهران؛ نمونه موردی: مناطق 3 و 19(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای شهری فرهنگ شهری توسعه پایدار شهری مراکز آموزش عالی کلان شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۰۳
مراکز آموزش عالی کلان شهر تهران به عنوان بخشی از فضاهای پررونق شهری، به دلیل داشتن پتانسیل ها  و ظرفیت های بالقوه فرهنگی، از جمله مستعدترین فضاهای فرهنگی این شهر در توسعه پایدار فرهنگ شهری به شمار می روند. بنابراین شناخت ابعاد و ماهیت مراکز آموزش عالی در این کلان شهر، اهمیت بسیاری دارد. هدف این پژوهش شناسایی وتحلیل فضایی عملکرد مراکز آموزش عالی در ارتقای فرهنگ شهرنشینی در کلان شهر تهران است که بیانگ ر رابط ه ی مراکز آموزش عالی و فرهن گ شهرنشینی در کلان شهرها است. روش تحقیق این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی  و مبتنی بر دو روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. برای بررسی موردی، مناطق 3 و 19 شهر تهران انتخاب شده و از طریق توزیع پرسش نامه، شناخت ویژگی ها و آزمون فرضیات بررسی شدند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که رابطه ی معنی داری میان این دو وجود دارد؛ به این شکل که مراکز آموزش عالی کلان شهر تهران در توسعه پایدار فرهنگ  شهری تأثیرگذار بوده اند، اما این رابطه در منطقه 3 قوی تر از منطقه ی 19 بوده است.  
۲۸.

پایدارسازی اجتماعی - کالبدی پیراشهر مشهد با رویکرد توانمندسازی اجتماعات محلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توانمندسازی پایداری اجتماعی - کالبدی مشارکت پذیری فضای پیراشهری مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۹۶
رشد فزاینده شهرنشینی همراه با گسترش فضای پیراشهری در کلان شهرهای ایران از مهم ترین دغدغه های برنامه ریزان و مدیریت های رسمی شهر و مدیران ملی است. از سوی دیگر ساماندهی ساکنین بافت های ناکارآمد در فضاهای پیراشهری با محوریت مشارکت همه جانبه آنان مبتنی بر توانمندسازی اجتماعات محلی، یکی از روش های برون رفت از ناپایداری اجتماعی-کالبدی فضای پیراشهری در کلان شهرها بشمار می رود. هدف این پژوهش سنجش میزان تأثیرگذاری توانمندسازی اجتماعات محلی و ساکنین بافت های ناکارآمد کلان شهر مشهد در پایداری اجتماعی-کالبدی شهرک شهید باهنر از منظر مشارکت پذیری مردمی می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی و ابزار گردآوری داده ها علاوه بر پرسشنامه، مشاهدات عینی و کشفیات حقیقی پژوهشگر می باشد. داده های پژوهش نیز با استفاده از آزمون t تک متغیره، ANOVA و همبستگی پیرسون آزمون شدند. جامعه آماری پژوهش شامل 33937 نفر ساکنین شهرک شهید باهنر است. به منظور گردآوری داده ها، از روش نمونه گیری تصادفی، از 379 نفر از ساکنین نظرسنجی به عمل آمده است. نتایج وجود رابطه معنادار بین متغیرها را ثابت نموده و تأثیر متغیر توانمندسازی و پایداری را تائید می نماید. همچنین با توجه به بتای استاندارد به دست آمده سهم و نقش اعتماد اجتماعی در تبیین متغیرهای پایداری بسیار بیشتر از سایر متغیرهای توانمندسازی می باشد. درنتیجه یکی از ابزارهای مدیریت شهری برای ایجاد پایداری اجتماعی و کالبدی فضاهای پیراشهری، توانمندسازی ساکنین این فضاها می باشد.
۲۹.

تحلیل بازتاب های اقتصادی- فضایی سیاست های مسکن شهری در ایران؛ مورد مطالعه استان کهگیلویه و بویراحمد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازتاب های اقتصادی - فضایی سیاست های مسکن استان کهگیلویه و بویراحم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۲
برای تأمین مسکن در ایران در برنامه های توسعه بعد از انقلاب اسلامی، سیاست های متفاوتی اتخاذ شده است که هر کدام دارای بازتاب های اقتصادی فضایی در توسعه شهرها بوده اند. شهرهای استان کهگیلویه و بویراحمد هم تحت تأثیر سیاست های تأمین مسکن بازتاب های اقتصادی فضایی داشته اند. این مقاله با هدف شناسایی بازتاب های اقتصادی فضایی سیاست های توسعه مسکن در شهرهای استان کهگیلویه و بویراحمد، با استفاده از روش پیمایشی سیاست های اجرایی دولت (شامل سیاست های پاک، مسکن تعاونی، شهرهای جدید، آماده سازی زمین، اجاره به شرط تملیک، بلندمرتبه سازی، مسکن مهر و مسکن اجتماعی) را مورد ارزیابی قرار داده است. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه و مصاحبه با خبرگان دارای تجربه و فعال در زمینه مسکن در شهرهای استان کهگیلویه و بویراحمد است که تحت تأثیر سیاست های مسکن بوده اند. با توجه به این که تعداد خبرگان دارای تجربه و فعال در زمینه مسکن و سیاست های مسکن در استان و به خصوص شهر یاسوج محدود بوده، کل بیست نفر (14 مرد و 6 نفر زن) خبره در حوزه مسکن شامل مدیر (3 نفر)، کارشناس (6 نفر)، استاد دانشگاه (6 نفر) و دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری (5 نفر) انتخاب شدند. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که مسکن مهر از نظر توجه به ویژگی های اقتصادی فقرا، هدفمندسازی و فراگیری وام های مسکن، اعطای وام و اعتبارات ویژه بلندمدت و کم بهره متناسب با توان درآمدی خانوارها بهترین عملکرد و بیشترین اثرگذاری را از بُعد اقتصادی فضایی در پهنه شهرهای استان داشته است. همچنین مسکن تعاونی و اجاره به شرط تملیک بیشترین میزان همخوانی با شرایط اقتصاد شهری و منطقه ای در شهرهای کهگیلویه و بویراحمد را دارا هستند. از نظر کارشناسان، سیاست مسکن مهر، بلندمرتبه سازی، سیاست پاک و احداث شهرهای جدید از نظر مؤلفه های اقتصادی فضایی تأثیرات یکسانی داشته اند، اما با سایر سیاست ها اختلاف معنی داری از نظر آماری دارند. به علاوه، مسکن مهر و مسکن اجتماعی تأثیرات یکسانی را نشان می دهند.
۳۰.

تحلیلی بر عوامل کلیدی مؤثر بر فرسودگی عملکردی محدوده میدان امام علی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای شهری بازآفرینی شهری بافت تاریخی میدان امام علی (ع) اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۵۵
بازسازی و احیاء میدان امام علی(ع) در طول چندین سال متمادی به عنوان مهم ترین و پرهزینه ترین پروژه مرمت و طراحی در شهر اصفهان بوده است. در طرح های مرمت و ساماندهی این میدان تنها به موضوعات کالبدی نظیر سنگ فرش و بهبود نمای ظاهری توجه شده است. در اقدامات انجام شده هیچ بحثی از وجود معنا، افزایش خاطره انگیزی، جذب مشتری، رضایت کسبه و حیات اقتصادی نشده است... در واقع اگر یک فضای شهری یا یک شهر سرزندگی اقتصادی نداشته باشد عملاً تبدیل به یک فضای زنده و احیا شده نخواهد شد. هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی عوامل کلیدی مؤثر بر فرسودگی عملکردی محدوده میدان امام علی(ع) می باشد. روش پژوهش، بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است. در این راستا با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل در نرم افزار میک مک و تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار SPSS عوامل کلیدی مؤثر بر فرسودگی عملکردی شناسایی شده است و در نهایت به انتخاب عوامل کلیدی مؤثر بر فرسودگی عملکردی میدان امام علی(ع) با استفاده از روش سناریونویسی در نرم افزار سناریو ویزارد اقدام شد. جامعه آماری این پژوهش، متخصصین و کارشناسان حوزه شهری هستند. روش نمونه گیری، گلوله برفی است و داده ها با بهره گیری از پرسش نامه پژوهشگر ساخته در سال جاری گردآوری شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که هفت عامل وجود برنامه های مناسب، سرانه سطوح سبز، تسهیلات کم بهره، پایداری کالبدی، امکانات مراکز فرهنگی تفریحی ورزشی، تناسبات بصری و فرصت های شغلی متنوع بیشترین تأثیرگذاری و کلیدی ترین نقش را در فرسودگی عملکردی میدان امام علی(ع) دارند.
۳۱.

تحلیل شاخص های زیرساخت های شهر دوستدار سالمند در کلان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیرساخت های شهری شهر دوستدار سالمند فضاهای شهری خدمات بهداشتی کلان شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۶۲
در سال های اخیر با توجه به رشد صعودی نرخ جمعیت سالمند در دنیا این موضوع به یکی از کانون های مورد توجه محققان مبدل شده است. موضوع بهینه سازی ساختارهای شهری اجتماعی پایه ای ترین موضوع در مطالعات مربوط به سالمندان در حوزه شهرسازی است. در این پژوهش به بررسی شاخص های سنجش زیرساخت های شهر دوستدار سالمند در کلان شهر مشهد پرداخته شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده که با استفاده از روش پیمایشی اجرا شد. جامعه آماری تحقیق با توجه به ساختار پرسشنامه ها متشکل از متخصصان حوزه شهری، خدمات سلامت و بهداشت، خدمات روان شناختی و حمل ونقل و فناوری اطلاعات در شهر مشهد بوده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 100 نفر تعیین گردید. نمونه های پژوهش با استفاده از روش تصادفی ساده انتخاب شدند. داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه استاندارد سازمان بهداشت جهانی جمع آوری گردید. طبق نتایج تحقیق، شهر مشهد در شاخص های مسکن، فضاهای بیرونی و ساختمان ها، حمایت جامعه و خدمات بهداشتی، مشارکت مدنی و اشتغال در وضعیت مناسبی برای سالمندان قرار ندارد. همچنین طبق آزمون فریدمن، میانگین رتبه شاخص فضای باز و ساختمان ها در شهر دوستدار سالمند بالاترین اولویت و شاخص ارتباطات و اطلاعات پایین ترین اولویت را در بین شاخص ها دارا است. دستاورد این پژوهش شناخت دقیق کاستی های کلان شهر مشهد در مقایسه با مقیاس های استاندارد شهر دوستدار سالمند است. راهکارهای پربازده و زودبازده نو که تاکنون در این کلان شهر به کار برده نشده است، برای بالا بردن سطح استاندارد شاخص های مسکن، فضاهای بیرونی و مشارکت و اشتغال ارائه شده است.
۳۳.

مدل ارزیابی و سیاست گذاری پایداری ساختار فضایی شهر شیراز بر مبنای ظرفیت تحمل شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ظرفیت تحمل ساختار فضایی سیستمی ونسیم شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۷۴
مشکلات زیست محیطی مهمترین مساله شهرهای ایران و از جمله شهر شیراز است. هدف اصلی این پژوهش ارائه مدل ارزیابی و سیاست گذاری پایداری ساختار فضایی شیراز بر مبنای ظرفیت تحمل شهری است. از نظر روش شناسی مقاله حاضر از نوع کاربردی بوده و توسط نظریه های تفکر سیستمی، پیچیدگی و توسعه پایدار پشتیبانی می شود. برای ارزیابی ظرفیت تحمل شهر شیراز و تطابق آنها با خصوصیات بستر جغرافیایی، شاخص های سازنده ظرفیت تحمل شهری تبیین و انتخاب شدند. با مطالعه وضعیت ساختار فضایی شهر شیراز و گردآوری داده ها برای هر یک از شاخص های سازنده مدل مفهومی، اقدام به تحلیل وضعیت پایداری ساختار فضایی با استفاده از نرم افزار ونسیم شد. نتایج حاصل از مدل نشان داد که روند فعلی توسعه شهر شیراز خارج از ظرفیت تحمل شهری بوده و با اصول توسعه پایدار در تضاد است. برای ایجاد تغییر در روند فعلی ابتدا از سیاست اشتغال زایی استفاده شد. این سیاست بیشترین اثرگذاری را در مدل دارد اما در طول زمان، مسایلی را به دنبال دارد. برای تعدیل این مشکلات و بالا بردن ظرفیت تحمل شهری و توسعه پایدار، بکارگیری سیاست های زیست محیطی به طور همزمان اجتناب ناپذیر است. نتایج حاصل از بسته سیاستی توسعه پایدار نشان داد که این سیاست ها با کاستن از اثرات منفی ناشی از تحریک اقتصادی(اشتغال زایی) می تواند باعث افزایش سرانه تولید ناخالص داخلی و کاهش اثرات ناشی از توسعه شود. بعلاوه، اعمال این سیاست ها در یک برایند کلی به بهبود ظرفیت تحمل شهر منجرشده و بستر مناسب برای توسعه آتی ساختار فضایی شیراز فراهم می آورد.
۳۴.

تبیین پیشران های کلیدی زیست پذیری شهرهای مرزی با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر زابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیست پذیری توسعه پایدار شهرهای مرزی آینده پژوهی زابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۴۴
امروزه با افزایش روند جمعیت و شهرنشینی، مدیریت و برنامه ریزی شهرها و به ویژه شهرهای مرزی به واسطه حساسیت های آن ها پیچیده تر شده است. در این راستا زیست پذیری به عنوان یکی از مباحث و تئوری های برنامه ریزی شهری در پی فراهم نمودن شرایط مطلوب تر برای زندگی شهروندان و دستیابی به توسعه پایدار شهری است. عوامل بسیاری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی بر زیست پذیری شهرها تأثیرگذارند که این عوامل بر یکدیگر نیز تأثیرگذار می باشند. هدف پژوهش حاضر شناسایی پیشران های کلیدی مؤثر بر زیست پذیری شهر زابل می باشد. لذا، پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است. جهت گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز از پرسشنامه و تکنیک دلفی و مطالعات اسنادی و کتابخانه ای بهره گیری شده است. برای به کارگیری تکنیک دلفی و تحلیل اثرات متقاطع ، در دو مرحله پرسشنامه ها تهیه شده است، مرحله اول، شامل 50 پرسشنامه باز که در آن مهم ترین عوامل مؤثر در زیست پذیری شهر زابل در موضوعات محوری با در نظر گرفتن حوزه های مختلف و همه جانبه زیست پذیری در اختیار کارشناسان قرار داده شده است که به استخراج کلی عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهر زابل انجامید. مرحله دوم، شامل 30 پرسشنامه برای تعیین عوامل اصلی تأثیر گذار بر زیست پذیری شهر زابل از طریق وزن دهی است که توسط کارشناسان تکمیل و در نهایت جهت تجزیه و تحلیل داده های جمع-آوری شده از نرم افزار MicMac بهره گیری شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که از میان 33 عامل اصلی تأثیرگذار بر زیست پذیری شهر زابل، در مجموع 8 متغیر کلیدی در وضعیت زیست پذیری شهر زابل تأثیرگذارند، بدین صورت که این متغیرها بیشترین تأثیرگذاری و کمترین تأثیرپذیری را بر آینده زیست پذیری شهر زابل دارند وشامل عوامل " محرومیت زدایی، سرمایه گذاری، تمایل ساکنان به سکونت، دسترسی به زیرساخت ها، وضعیت مسکن و معابر، مبلمان شهری و کیفیت سیما و منظر، تعاملات اجتماعی، نهادهای مدنی و جمعی " می باشند. با توجه به ارتباط و تأثیرگذاری درونی این عوامل با یکدیگر، باید کیفیت هر کدام از این عوامل به ترتیب در قالب برنامه های میان مدت و بلندمدت، ارتقا یابند.
۳۵.

بررسی عملکرد فضایی مراکز آموزش عالی در توسعه پایدار فرهنگ شهری کلان شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۳۸
مراکز آموزش عالی کلانشهر تهران به عنوان بخشی از فضاهای پررونق شهری، به دلیل دارا بودن پتانسیل ها و ظرفیت های بالقوه فرهنگی از جمله مستعد ترین فضاهای فرهنگی این شهر درتوسعه پایدار فرهنگ شهری به شمار می روند. هدف این پژوهش شناسایی وتحلیل فضایی عملکرد مراکز آموزش عالی در ارتقای فرهنگ شهرنشینی در کلانشهر تهران است که بیانگر رابطه ی مراکز آموزش عالی و فرهنگ شهرنشینی درکلانشهرها است. در این پژوهش روش تحقیق از نوع توصیفی– تحلیلی و مبتنی بر دو روش مطالعات کتابخانه ای ومیدانی می باشد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که رابطه معنی داری بین این دو وجود دارد، به این شکل کهمراکز آموزش عالیکلانشهر تهران درتوسعه پایدارفرهنگ شهری تأثیر گذار بوده اند، اما این رابطه در منطقه 3 قوی تر از منطقه 19 بوده است. برای آگاهی از روند و میزان تأثیر گذاری مراکز آموزش عالی در ارتقای فرهنگ شهری در کلانشهر تهران، با توجه به فرضیات و شاخص هایی تدوین شده، آزمون ناپارامتری دو جمله ای به تفکیک در مناطق 3 و 19 مورد استفاده قرار گرفت و برای بررسی تفاوت معنی داری بین دو منطقه از آزمون ناپارامتری مان– ویتنی استفاده شد.   به منظور معرفی جایگاه مراکز آموزش عالی در دستیابی به توسعه پایدار فرهنگ شهری در کلانشهر تهران بر اساس ابعاد توسعه پایدار پیشنهادهایی بیان می گردد.
۳۶.

تحلیل تطبیقی راهبردهای بازآفرینی کالبدی در بافت های ناکارآمد شهر نیشابور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازآفرینی کالبدی بافت ناکارآمد SWOT/ACCEPT راهبرد نیشابور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱ تعداد دانلود : ۲۲
بهبود کیفیت و شرایط زیستی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری، نیازمند ارائه راهبردهای متناسب با وضعیت و ویژگی های هر بافت است. در این پژوهش، وضعیت موجود بافت های ناکارآمد شهر نیشابور از بعد کالبدی، بررسی و مورد مقایسه قرار گرفته است. این بافت ها در دو دسته جداگانه شامل بافت میانی  (و تاریخی) و بافت حاشیه ای مطالعه شده است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از تکنیک SWOT به تحلیل و ارزیابی وضعیت موجود پرداخته شده  و با اعمال نظرات خبرگان، راهبردهای اولویت دار مداخله در بافت، تعیین گردیده است. برای شناسایی راهبردهای اولویت دار بازآفرینی، از روش ACCEPT و نظرات متخصصان بهره گرفته شده است. براساس مراحل انجام شده، در بافت میانی  (و تاریخی) هفت راهبرد و در بافت حاشیه ای چهار راهبرد به عنوان اولویت ها تعیین گردیده اند. با توجه به امتیاز مطلوبیت، در بافت میانی (و تاریخی)، "فعال سازی توان ها و خدمات گردشگری، تاریخی و فرهنگی و مذهبی در بافت و پیرامون عناصر موجود" و در بافت حاشیه ای، "تشویق ساکنان به سنددار کردن املاک و واحدها و ارائه تسهیلاتی در این زمینه" به عنوان مهم ترین اولویت بعد کالبدی، تعیین شده است. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که شرایط بافت های ناکارآمد نیشابور از نظر وضعیت موجود در دو بافت میانی  (و تاریخی) و حاشیه ای ، با یکدیگر تفاوت دارند و لذا لازم است راهبردهای بازآفرینی متناسب با شرایط موجود در هر بافت، اتخاذ شود.
۳۷.

The Analysis and Explanation of Regional-Urban Development of Chabahar City Emphasizing on Globalization Approach(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Globalization Regional-Urban Development Free zone Chabahar Port

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰ تعداد دانلود : ۳۴
The globalization and urban development concepts are closely linked to each other. However, all cities around the world are not affected same by globalization, each one has its spatial and reciprocal international-local action. The international changes of economy, culture, and politics have huge effects on restructuring of cities around the world. The present study as a descriptive-analytical study aimed at investigating the regional-urban development indexes of Chabahar Port as well as analyzing the improvement conditions of commercial activities resulting from globalization process. To collect the data required in the study, precise library and field studies were done. The population of the study includes the inhabitants of Chabahar, 85633 people according to nation-wide census of 1390. By applying the Cochran sampling method, 380 persons were selected as participants to fill the questionnaires. In order to analyze the data, the one-sample T test and SPSS software were used. Based on the findings of the study, the mean of regional-urban development indexes of Chabahar Port is 3.17 and the T statistic is 4.955. Hence, the influence of globalization process on the regional-urban development process is nearly average, as a result the regional-urban development indexes of Chabahar Port are in a good condition. Among the regional-urban development indexes, the &ldquocommunication&rdquo index statistic with 10.818 and the &ldquoHousing&rdquo index statistic with 5.538 more than other indexes affected by the globalization process and trade development.
۳۸.

تحلیل ساختاری فقر شهری با رویکرد آینده نگاری در بافت های ناکارآمد کلان شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل ساختاری میک مک پیشران های استراتژیک اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۲۶
با توجه به پیچیدگی ها و عدم قطعیت هایی که شهر قرن بیست و یکمی امروزه با آن رو به روست، تحلیل ساختاری بافت های شهری و در این مقاله بافت های حاشیه ای ناکارآمد شهر اهواز به عنوان نمودهای فقر شهری می تواند در بهبود وضعیت کل سیستم و ارتقای کیفی آن، هم برای برنامه ریزان و مدیران شهری و هم برای ساکنان در آینده سودمند باشد؛ بنابرابن هدف مقاله حاضر تحلیل ساختاری و شناخت عوامل کلیدی و استراتژیک سیستم فقر شهری بافت های حاشیه ای ناکارآمد کلان شهر اهواز است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، با رویکرد آینده نگاری، اکتشافی توصیفی- تحلیلی است. برای مشخص کردن متغیرهای کلیدی (پیشران های استراتژیک) سیستم فقر شهری، آثار متقابل متغیرها توسط 35 کارشناس خبره در قالب ماتریس 49*49 برآورد و از طریق نرم افزار میک مک تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان می دهند که به علت کمبود متغیرهای تأثیرگذار، وضعیت سیستم فقر در محلات هدف، ناپایدار است. همچنین 9 پیشران استراتژیک قابل شناسایی هستند: 1- پایین بودن نرخ اجاره بها، 2- نرخ بیکاری، 3- بارتکفل واقعی، 4- بُعد خانوار، 5- نسبت کاربری تجاری به کل کاربری ها در محله، 6- نرخ برخورداری از خدمات و امکانات عمومی،7- نرخ برخورداری از تأسیسات بهداشتی درمانی، 8- تحصیلات سرپرست خانوار، 9- مساحت منزل مسکونی (ریزدانگی). همچنین برای تسهیل و تسریع در اجرای بیشترین حجم از مهم ترین اقدامات آتی، کلی و عمومی، اصلاح ساختارهای فقر شهری، ارتقا و بهبود وضعیت سیستم عمومی فقر در سه حوزه اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- محیطی مذکور و همچنین هماهنگی بیشتر در مناسبات میان نهادی مدیریت شهری در محلات هدف، راهبرد ایجاد مرکز/نهاد توسعه محله با محوریت شبکه سازی برای بازآفرینی پایدار شهری اجتماع محور برای کارآفرینی و توانمندسازی؛ ایجاد تراکم های متعادل در سطح محله ها، کاهش آسیب های اجتماعی، احیای منزلت اجتماعی محله ها و نوسازی و بهسازی بافت پیشنهاد می شود.
۳۹.

مطالعه تأثیر کیفیت(اطلاعات-آموزش-فنی-خدمات) برمیزان رضایت یادگیرنده در سامانه یادگیری الکترونیکی(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶ تعداد دانلود : ۲۳
هدف تحقیق حاضر مطالعه تاثیرکیفیت با رضایت الکترونیکی دانشجویان در دانشگاه های دارای سیستم مجازی  مستقر در شهر تهران در گروه های علوم انسانی می باشد. روش تحقیق ازنوع همبستگی وبه صورت پیمایشی انجام شده است.دانشگاه پیام نور-تربیت مدرس-تهران-شهید بهشتی-علم وصنعت ایران به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند.. جامعه آماری شامل3039 نفراز دانشجویان دوره های یادگیری الکترونیکی در این تحقیق از نمونه گیری تصادفی استفاده شده است و 385نفر از دانشجویان دوره های یادگیری الکترونیکی به صورت تصادفی انتخاب شده اند.ابزارجمع آوری اطلاعات پرسشنامه بودکه ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه98/. به دست آمد. با استفاده از تحلیل های آماری، داده های حاصل از پرسشنامه به کمک نرم افزاراس پی اس اسو با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختار یافته تحقیق، آزموده شد نتیجه تحقیق نشان می دهدکه بین مولفه های  کیفیت اطلاعات، کیفیت آموزش، کیفیت فنی، کیفیت خدمات ورضایت تإثیر مستقیم و معنی داری دارند. همچنین بر اساس ضرایب استاندارد شده رگرسیونی (ضرایب تحلیل مسیر) مشاهده می شود به ترتیب کیفیت اطلاعات رتبه اول، کیفیت آموزش  رتبه دوم، کیفیت فنی رتبه سوم، کیفیت خدمات رتبه چهارم و کمترین اهمیت را دارد.
۴۰.

کاربرد رویکرد شهر دوستدار سالمند در برنامه ریزی حمل و نقل شهری (مورد مطالعه: کلان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیرساخت های شهری شهر دوستدار سالمند حمل ونقل شهری اطلاع رسانی کلان شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۲۲
در سال های اخیر با توجه به رشد نرخ جمعیت سالمند ، مفهوم شهر دوستدار سالمند به یکی از پایه ای ترین مفاهیم در برنامه ریزی شهری مبدل شده و ابزارها و راهکارهای متعددی برای سنجش و بهینه سازی ساختارهای شهری و اجتماعی در سال های اخیر به ویژه توسط سازمان بهداشت جهانی منتشر شده است . این سازمان یک مجموعه شاخص هشت گانه برای سنجش وضعیت شهر دوستدار سالمند در کلان شهر ها ارائه داده است . تحقیقات زیادی در شهرهای مختلف دنیا بر حسب این شاخص ها انجام شده و در این پژوهش شاخص حمل ونقل از شاخص های هشت گانه شهر دوستدار سالمند با ده مؤلفه اصلی در کلان شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفته است . روش تحقیق توصیفی تحلیل و با تکنیک پیماشی است . جامعه آماری در بعد اول سالمندان کلان شهر مشهد هستند که نمونه با روش تصادفی از دو منطقه یک (پربخوردار) و سه (کم برخوردار) شهری انتخاب شده اند . داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه های استاندارد سازمان بهداشت جهانی گردآوری و نتایج تحقیق نشان می دهد ، مؤلفه های فراوانی وسایل حمل ونقل عمومی ، کیفیت وسایل نقلیه عمومی ، شرایط رانندگی ، ایمنی و اطلاع رسانی در حمل ونقل عمومی تفاوت معناداری با معیار میانگین دارند . از سوی دیگر مؤلفه های مورد بررسی از حیث اهمیت برای شهروندان سالمند رتبه بندی شده است . در بعد دوم تحقیق وضعیت اعمال مؤلفه های شاخص حمل ونقل در شهر دوستدار سالمند در پروژه های شهری مورد بررسی قرار گرفته است . در این بعد تحقیق جامعه هدف مدیران شهری دخیل در برنامه ریزی شهری در پنج سال گذشته انتخاب شد که با نمونه گیری تصادفی ، داده ها از نمونه 40 نفری از مدیران با پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری و تحلیل شد . نتایج این تحلیل حاکی از آن است که در پروژه های شهری اخیر توجهی به مؤلفه های ده گانه شاخص حمل ونقل شهر دوستدار سالمند نشده است . 

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان