سید کمال حسینی

قیام عاشورا از وقایع بزرگ تاریخ است و همواره از زاویه های گوناگون مورد توجه اندیشمندان قرارگرفته است. درباره چیستی و ماهیت این حرکت، تحلیل گران اسلامی دیدگاه های متفاوتی دارند. در این میان دیوبندی یکی از مکاتب پرنفوذ معاصر اهل سنت در شبه قاره درباره مسائل مربوط به اهل بیت(ع) به ویژه قیام عاشورا دیدگاه اعتدالی دارند. از این رو در مقاله حاضر ماهیت نهضت حسینی از منظر اندیشمندان این مکتب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، در پی پاسخ به این پرسش است که ماهیت قیام امام حسین(ع) از دیدگاه مکتب دیوبندی چیست؟ یافته های این مقاله نشان می دهد که از دیدگاه مکتب دیوبندی، قیام امام حسین(ع) در ابعاد گوناگون دینی، اجتماعی و سیاسی ماهیت اصلاح گری داشته است. نظریه پردازان این مکتب، «نظریه بغاوت و فساد انگیزی» را مورد تردید و انکار قرار داده، یزید بن معاویه را شریک قتل امام حسین(ع) می دانند.

«بازدارندگی» یکی از نظریه های مهم دفاعی و امنیتی در عرصه سیاست بین الملل و دکترین نظامی قدرت های جهان است و امروزه با توجه به منازعات فراگیر سیاسی و نظامی، اهمیت بسیاری دارد. از لحاظ تاریخی، این نظریه را نخستین مرتبه نظریه پردازان غربی طرح کرده اند و با توجه به ظرفیت های موجود در قرآن کریم، می توان به بازتولید قرآنی آن پرداخت. البته لازمه رسیدن به یک نظریه دقیق علمی در خصوص بازدارندگی، تبیین مؤلفه های تشکیل دهنده، شرایط تحقق و اصول عمَلی آن است که این پژوهش، با هدف استخراج آنها از قرآن کریم تدوین یافته است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی-تحلیلی و استنباطی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است که در پاسخ به پرسش از «مؤلفه ها، شرایط و اصول قرآنی سیاست بازدارندگی» انجام شده است. تحقیق پیش رو، بر این فرضیه استوار است که مؤلفه ها، شرایط و اصول بازدارندگی از قرآن کریم قابل استخراج است. یافته های این پژوهش نشان می دهد بازدارندگی از چهار مؤلفه (مهاجم، بازدارنده، ابزار بازدارندگی و اقدام) تشکیل شده است و برای تحقق آن، داشتن قدرت نظامی، وجود تهدید قاطع از سوی بازدارنده، آگاهی لازم و عقلانیت دوطرف شرط است و با کاربست برخی اصولِ بازدارندگی، همچون «دشمن شناسی»، «اعداد قوه»، «مقاوم سازی و استحکامات» و... می توان به اهداف بازدارندگی دست یافت و از تهدیدهای نظامی حریف، جلوگیری کرد.

امروزه گذار از برنامه ریزی شهری انتزاعی و اتصال آن به حوزه اجرا از طریق تمهیدات لازم در حوزه سازماندهی، رهبری؛ نظارت و تخصیص بهینه منابع شهری با هدف کاهش تنش ها و تضادهای فرهنگی و تربیت شهروندانی مشارکت مدار و محلهمحور در سیاست های کلان مدیریت شهری رخ داده است. در این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی شاخص های سیاست محله محوری مؤثر در توسعه اجتماعی و فرهنگی از طریق مطالعه میدانی مبتنی بر تنظیم پرسشنامه با مراجعه به جامعه خبرگی به تعداد 30 نفر صورت پذیرفت. با تجزیه و تحلیل صورت گرفته روی 45 شاخص گزینش در چارچوب پرسشنامه نسبت روایی محتوایی (CVR)، همه شاخص ها واجد احراز حداقل مقدار CVR یعنی 33/0 شدند. بر همین اساس، شاخص روایی محتوایی بر اساس 45 شاخص محاسبه گردید که مقدار حداقلی آن 67/0 محاسبه شد. در ادامه بر مبنای همین شاخص، پرسشنامه CVI که یک پرسشنامه طیف لیکرت 4 گزینه ای برای بررسی آیتم های مربوط بودن، واضح بودن و ساده بودن طراحی شده بود، مورد ارزیابی قرار گرفت و همه شاخص ها واجد احراز حداقل مقدار CVI یعنی 67/0 شدند.

عاشورای حسینی نهضتی جهانی است که توسطِ عزیزترین فرزند خاندان نبوت، امام حسین(ع) آغاز و به عنوان مکتب فکری نسل اندر نسل توسط آزادی خواهان حفظ شده است. یکی از طلایه داران نهضت عاشورای حسینی، مجاهد بیدارگر علامه اقبال لاهوری از اندیشمندان اهل سنت هند و پاکستان است. اقبال لاهوری دارای منظومه فلسفی و جهان بینی خاصی است، لذا اشاراتی کوتاه به خطوط کلی فلسفه و جهان بینی خود و نسبت آن با جایگاه و منزلت والای امام حسین(ع) و یارانشان کرده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و به صورت کتابخانه ای، جایگاه عاشورای حسینی را از دیدگاه اقبال لاهوری کاویده است. یافته های پژوهش جایگاه حماسه حسینی در منظومه فکری اقبال و تأثیرپذیری او از مزایای ارزشمند حماسه حسینی را نشان می دهد. از نظر اقبال بهترین نسخه علاج مسلمانانی که در انحطاط فکری، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی قرار گرفته اند، عاشورا است. در اندیشه کلان تمدنی اقبال، نهضت عاشورا می تواند به عنوان حلقه وصل ملت ها قرار بگیرد.

در این مقاله به این پرسش کلّی پاسخ داده می شود که منظور از معیارهای عادلانگی حلّ و فصل اختلاف چیست؟ با بررسی مفاهیم مرتبط با عدالت و انصاف، از نگاه مبانی فقهی و حقوقی و بر پایه ی معیارهای عدالت رویه ای، هرگونه حل و فصل اختلاف باید شامل سه اصل مهم باشد: رفتار و برخورد برابر، رویکرد منطقی به تصمیم گیری و کارآمدی که این مورد به نوبه خود شامل دسترسی و احتمال حلّ و فصل اختلاف و سازوکارهای مقابله با نابرابری های رویه ای موجود میان طرفین است بر اساس معیار دسترسی و احتمال حلّ و فصل اختلاف، اشخاص باید به شکل منصفانه ای امکان دسترسی به حلّ و فصل اختلاف را داشته باشند و نیز رسیدگی می بایست با کمترین هزینه ی زمانی و مالی انجام پذیرد. پیرو معیار دوم، آن دسته از موانع پیش روی حضور موثّر طرفین در دادرسی که منبعث از روند اجرا نبوده بلکه برآمده از ناتوانی یکی از طرفین برای حضور در مسیر دادگری به شکل برابر است، باید بر اساس اتّخاذ شیوه ها و ابزار گوناگون تعدیل شده و یا ازمیان روند.

وابستگی افراطی به فرهنگ نیاکان که در جامعه شناسی به قوم گرایی تعبیر می شود، یک واقعیت اجتماعی فرازمانی است و مختص عصر انبیاء^ نبوده و اکنون نیز در قالب گرایش های افراطی اسلامی: طالبان، داعش، بوکوحرام، جبهه النصره و گروه صحابه پدیدار شده است. با توجه به این که انبیاء در خط مقدم مبارزه با این تفکر قرار داشته اند، بازخوانی روش های آنها در جهت کنترل و اصلاح این پدیده از متن قرآن کریم، برای رهبران و فرهنگیان امروز جوامع اسلامی، ضرورت پیدا خواهد کرد. از جمله نتایج مقاله حاضر آن است که انبیاء^ در تقابل با این تفکر ناسالم اجتماعی، روش های فرهنگی زیر را به کاربرده اند: تلاش در تغییر نگرش قوم گرایان، رشد عقلانیت و بارورسازی اندیشه و خرد و ارائه تحلیل جامع از حالات روحی و روانی اکثریت مردم و نقد آنها.

برای دستیابی به شهرهای پایدار قبل از هر چیز محلات پایدار لازم است، بر این اساس پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تحلیل وضعیت پایداری ﻣﺤﻠﻪﻫﺎی شهر مهاباد بر اساس سطح مطلوب و ایده آل شاخص های توسعه پایدار و همچنین تبیین عوامل اثر گذار بر ارتقاء توسعه پایدار در محلات مورد مطالعه انجام شده است. در این پژوهش ابتدا به استخراج و تدوین مقادیر آیده آل شاخص های توسعه پایدار اقدام شده و سپس با استفاده از آزمون T.Test در نرم افزار SPSS، نسبت به سنجش وضعیت کلی پایداری شاخص های مورد مطالعه بر اساس مقادیر ایده آل اقدام شده است. در ادامه با استفاده از مدل تاپسیس، رتبه بندی و سطح بندی محلات از منظر توسعه پایدار انجام شده است و در گام آخر از طریق مدل تحلیل مسیر در نرم افزار PLS، اثرگذارترین عوامل مرتبط با ارتقاء پایداری در محلات شهر مهاباد سنجش و استخراج شده اند. نتایج پژوهش مشخص ساخت به طورکلی از بین 53 شاخص بکار رفته، تنها 16 شاخص در وضعیت پایدار قرار دارند. به طوریکه نتایج سطح بندی محلات در شاخص تلفیقی توسعه پایدار نشان داد ،22 محله از 26 محله شهری مطالعه شده در سطوح توسعه نیافته و کمتر توسعه یافته قرار می گیرند. این مساله فاصله زیاد شهر مهاباد را با یک شهر پایدار به خوبی مشخص می سازد. همچنین نتایج مدل تحلیل مسیر نشان داد تمامی متغیرهای اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، خدماتی، زیست محیطی و بهداشتی- درمانی، اثر مثبت و معنی داری بر ارتقاء توسعه پایدار محلات شهر مهاباد دارند که در این بین شاخص های اقتصادی بیشترین اثر را بر پایداری محلات شهر مهاباد دارا می باشند.

اعراف از دید گاه مفسران شیعه مقامی عالی و مکانتی علیا برای انسان است و از منظر آن ها دو گروه در اعراف قرار دارند: گروه اول افراد صاحب مقام و منزلت که آن ها را در اصطلاح «اصحاب اعراف» می گویند، و گروه دوم افرادی که در انتظار همراه با اضطراب برای شفاعت شدن و ورود به بهشت هستند و آن ها را در اصطلاح «رجال اعراف» می گویند، ولی از منظر مفسران اهل سنت در اعراف یک گروه قرار دارد یا رجال اعراف یا اصحاب اعراف، که در این نوشتار حقیقت اعراف و تعداد گروه ها در اعراف و ویژگی های رجال اعراف از منظر مفسران شیعه و اهل سنت بررسی می شود

پژوهش حاضر با عنوان  شناسایی واولویت بندی نیازهای پرورشی دانش آموزان دوره متوسطه با هدف سنجش نیازهای پرورشی انجام شده است. روش پژوهش پیمایشی و از نظر زمانی مقطعی است. ابزار گرداوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختارمند با دانش آموزان، نخبگان و مربیان باتجربه در حوزه پرورشی و پرسشنامه ی محقق ساخته به منظور بررسی وضعیت موجود در زمینه فعالیتهای پرورشی در جهت ترسیم وضعیت است. روایی پژوهش صوری و با داوری متخصصان ومسئولان ذی ربط با امور دانش آموزان صورت گرفته است. نتایج تحقیق در دو بخش بررسی وضعیت موجود و ترسیم وضعیت مطلوب ارائه شده است. در وضعیت موجود فعالیت های 24 گانه پرورشی مدنظر قرار گرفت. که بر اساس آن فعالیت های فرهنگی وهنری با میانگین  4.10 دارای بیشترین اهمیت می باشد. پس از آن فعالیت های مذهبی با 4.07 و فعالیت های داوطلبانه با 3.81 قرار دارند. مهمترین نیاز مذهبی اذان و اقامه نماز، مهمترین نیاز فرهنگی کتابخوانی و مهمترین نیاز فعالیت آزاد مسابقات درون مدرسه ای بوده است. نیازهای دیگری همچون پاسخگویی به سؤالات اعتقادی و ریشه ای در خصوص دین همچنین سؤالات شرعی، تعمیق تربیت و آداب اسلامی، برگزاری جشنواره های محلی و بومی و آموزش های شهروندی  و ملی گرایی از اولویت های متخصصین برای دانش آموزان بوده است.  متخصصین مشکلاتی را از جمله متنوع نبودن فعالیتهای پرورشی و کمبود مربی توانمند و علاقه مند را اصلی ترین مشکلات درس پرورشی مطرح کردند. از نظر آنها بازده نامطلوب درس پرورشی به دلیل عدم هماهنگی با نیازهایدانش آموزان ، ساعت کم این فعالیت ها ، عدم تنوع در این درس می باشد.

یکی از تسهیلات و حمایت هایی که قانونگذار برای محکوم علیه در نظر گرفته است تا مدیونی که حقیقاً در تنگنا قرار دارد به عسر و حرج شدید نیفتد و از یک حداقل زندگی نیز محروم نگردد تأسیس عنوان مستثنیات دین است. یعنی برخی از حداقل اموالی که برای ادامه حیات ضروری است از دسترس محکوم له به دور باشد. این تأسیس قبل از این که وارد متون قانونی شود در فقه اسلامی توسط فقهای بزرگ بیان شده است. در این مقاله بر آن هستیم تا بعد از بیان مفاهیم به بررسی مبانی فقهی مستثنیات دین بپردازیم و در پایان نظر مختار خود را تبیین نماییم.