توسعه فضاهای پیراشهری

توسعه فضاهای پیراشهری

توسعه فضاهای پیراشهری سال 5 بهار و تابستان 1402 شماره 1 (پیاپی 9) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

شبیه سازی تغییرات کاربری اراضی در پیراشهر زاهدان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر کاربری اراضی توسعه پیرا شهر لندست زنجیره مارکوف زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۸۵
توسعه سریع پیراشهری در دهه های اخیر موجب تغییرات وسیعی در الگوی کاربری زمین پیرامون شهرها شده است. هدف این مقاله بررسی تغییرات کاربری اراضی پیراشهری زاهدان  با استفاده ازتصاویر ماهواره ای در سال های 2000، 2010،2021 و پیش بینی سال2040 می باشد. بدین منظور تغییرات صورت گرفته در کاربری اراضی(باغات و زمین کشاورزی پیرامون شهر، محدوده های ساخته شده، اراضی بایر و مراتع )و پیش بینی روند تغییرات تا سال 2040 از مدل زنجیره مارکوف در نرم افزار ArcGIS و TerrSet استفاده شده است. نتایج نشان می دهد ،بیشترین کاهش کاربری، در سال های 2000 تا 2010 در باغات ،اراضی کشاورزی پیراشهرزاهدان 1/33%-و مراتع 15/27 %- و افزایش کاربری در محدوده ساخته شده 9/5 % و اراضی بایر 98/1 % اتفاق افتاده است.در سال های 2021 - 2010، مساحت مراتع با 240 % ، محدوده ساخته شده با 82/83 % افزایش چشمگیری داشته است، اراضی کشاورزی و باغات 61/9 % افزایش واراضی بایر حدود2/28 % -کاهش یافته است . براساس پیش بینی سال 2040 محدوده های ساخته شده حدود 11/7 %افزایش مساحت خواهد داشت. می توان گفت ادامه روند فعلی توسعه شهر و تغییر کاربری اراضی پیراشهر به خسارات جبران ناپذیرمنابع طبیعی می انجامد. لذا ضروری است مدیریت شهری، رویکردی جامع برای مهار توسعه افقی شهر در پیش گیرد و از گسترش بدون برنامه و خارج از مصوبات طرح جامع جلوگیری نماید.
۲.

معاصرسازی نماها و پذیرش اجتماعی آن در فضای پیراشهر تبریز مبتنی بر رویکرد نمای متحرک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پذیرش اجتماعی معاصرسازی نما نمای متحرک فضاهای پیراشهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۶۱
امروزه معماران و شهرسازان معاصر به کمک ابزارهای فناورانه در پی طراحی نماهایی هستند که ضمن افزایش بهره وری در زمینه نور و انرژی، ازنظر زیبایی شناختی نیز مورد استقبال شهروندان قرار گیرد. از سوی دیگر بازگشت به هندسه اسلامی و خوانش مجدد آن در تولید مدول های تکرارپذیر و تغییر شکل یابنده که می تواند به طراحی نماهای متحرک بینجامد؛ راهکاری محتمل و قابل آزمون است. ازاین رو، نویسندگان پژوهش حاضر باهدف معاصرسازی نماها به بررسی میزان پذیرش اجتماعی فناوری و گرایش شهروندان به استفاده از نما های متحرک ملهم از نقوش هندسی اسلامی می پردازند. این تحقیق که بر پایه مدل پذیرش فناوری (TAM) شکل گرفته؛ از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش انجام توصیفی– همبستگی است. جامعه آماری آن را شهروندان تبریز و جامعه نمونه را 384 نفر از ساکنین شهرک خاوران در منطقه پیراشهری تبریز تشکیل می دهد. گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و میدانی با ابزار پرسشنامه انجام پذیرفته است. داده ها با استفاده از آزمون پارامتریک همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSS25 و AMOS تجزیه وتحلیل شده است. یافته های تحقیق نشان دهنده وجود رابطه معنادار بین متغیرهاست. نتایج تحقیق نیز نشان از فقدان آگاهی ساکنین شهرک خاوران نسبت به مزایای فناوری نماها دارد که خود موجب پیدایش نگرش نه چندان مثبت در میان جامعه آماری شده است. از سوی دیگر تمایل ساکنین این منطقه به تلفیق نمای متحرک با هندسه اسلامی نشان می دهد که الگوگیری از نقوش و هندسه اسلامی در طراحی نماهای متحرک می تواند ضمن معاصرسازی نماها به حفظ هویت اسلامی نیز کمک نموده و با ایجاد تعادل بین فناوری و سنت در نماهای مناطق مختلف شهر به ویژه در مناطق حاشیه ای و شهرک های جدید پیراشهری موجب ارتقای کیفیت بصری گردد.
۳.

بازآفرینی پایدار بافت های ناکارآمد پیراشهر تهران با رویکرد حکمروایی نوین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازآفرینی پایدار بافت های ناکارآمد فضاهای پیراشهری حکمروایی نوین شهری تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۸۱
بافت های ناکارآمد و قدیمی مناطق پیراشهری کشور در اغلب موارد باگذشت زمان و عدم توجه و نگهداری مناسب، دچار فرسودگی و اضمحلال کالبدی و عملکردی شده اند. مسائل اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی از اعم مشکلات این بافت ها است، مسائل مطرح شده ازجمله دلایلی است که سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری را مجاب به ارائه راهبرد ها و راهکار های مدیریتی در مواجهه با مسائل و مشکلات آن کرده است، یکی از این رویکرد های نوین، رویکرد بازآفرینی در چارچوب حکمروایی شهری است. در این راستا، هدف این پژوهش بازآفرینی بافت های ناکارآمد پیراشهری با تأکید بر حکمروایی نوین شهری در عرصه های پیراشهری (صفادشت، شهریار،  ملارد، رباط کریم، اسلامشهر)، می باشد. تحقیق حاضر برحسب هدف، یک تحقیق کاربردی، برحسب نحوه گردآوری داده ها یک تحقیق تحلیلی و توصیفی می باشد و درنهایت حسب نحوه اجرا، از نوع پیمایشی، و از برحسب روش تحقیق از نوع کمی می باشد. به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS، مدل FAHP، و مدل GMIR استفاده شد. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که وضعیت حکمروایی نوین شهری و بازآفرینی بافت های ناکارآمد در عرصه های مطرح شده نامطلوب ارزیابی شد، و بین این دو متغیر نیز ارتباط معنادار و مثبتی مشاهده شد. همچنین نتایج مدل FAHP نشان داد که در بین ابعاد بازآفرینی، بعد کالبدی بیشترین میزان تأثیرپذیری و بعد زیست محیطی نیز کمترین میزان تأثیرپذیری را از حکمروایی نوین شهری به خود اختصاص داده است. درنهایت نتایج مدل GMIR نیز به منظور رتبه بندی هر یک از عرصه های پیراشهری نشان داد، عرصه پیراشهری شهریار با مقدار 4812 بالاترین رتبه و صفادشت با مقدار 3976، پایین ترین رتبه را به خود اختصاص داده اند
۴.

گردشگری اجتماع محور و توسعه سکونتگاه های ساحلی - پیراشهری بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری اجتماع محور سکونتگاه های پیراشهری روستاهای ساحلی بوشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۰۲
حضور آگاهانه ی مردم در صحنه فعالیت های گردشگری از طریق اصل ارتباط ارگانیک  بین توسعه پایدار و گردشگری پایدار، یکی از شاخص های اصلی توسعه پایدار است. امروزه از گردشگری اجتماع محور  تحت عنوان  CBT یاد می کنند در حقیقت CBT، نوعی از گردشگری جایگزین است که بر ظرفیت سازی و توانمندسازی مردم محلّی، به عنوان ابزارهایی برای رسیدن به توسعه جامعه تمرکز دارد. این نوع از گردشگری براساس رویکرد مشارکتی شکل گرفته است، مشارکت فعّال جامعه در برنامه ریزی گردشگری را تسهیل می کند، روابط متقابل میان گردشگران و جامعه را افزایش می دهد و میراث فرهنگی و طبیعی منطقه را حفظ می کند. بخشی از گردشگری روستایی به روستاهای پیراشهری مربوط می شود که به دلیل جاذبه های تاریخی، طبیعی و تفریحگاهی به عنوان خانه های دوم همواره نقش اساسی را ایفاء نموده اند و به واسطه همین نقش، جایگاه متفاوتی را داشته اند. بر همین اساس هدف این پژوهش ارزیابی و سنجش  اثرات گردشگری اجتماع محور  بر توسعه سکونتگاه های  روستاهای ساحلی پیرامون شهر بوشهر است. روش پژوهش این تحقیق توصیفی- تحلیلی؛ و نوع آن پیمایشی است. ساکنان سکونتگاه های روستاهای ساحلی پیرامون شهر بوشهر جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهند. نمونه آماری این پژوهش از طریق فرمول کوکران به تعداد 400 نفر تعیین شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین گردشگری اجتماع محور و توسعه سکونتگاه های روستاهای ساحلی  پیرامون شهر بوشهر  به لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، نهادی و زیست محیطی ارتباط معناداری وجود دارد.
۵.

تأثیر روابط روستایی-شهری بر تنوع فعالیت های اقتصادی سکونتگاه های پیراشهر دهدشت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روابط روستایی - شهری تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی استان کهگیلویه و بویراحمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۲۰
طی دهه های اخیر دگرگونی های اجتماعی-اقتصادی و سیاسی در سطح ملی و جهانی، زمینه ساز تغییر ماهیت روابط (پیوندهای) روستایی – شهری شده است. با شکل گیری روابط تازه، جریان های مختلفی بین شهر و روستا پدیدار شده است که از آن میان می توان به جریان افراد، نوآوری، تولید و جریان سرمایه اشاره نمود. امروزه، بررسی این جریان ها و تحلیل اثرات آن ها موردتوجه محققان قرارگرفته است. بنابراین؛ هدف تحقیق حاضر تحلیل اثرات روابط شهر و روستا در تنوع فعالیت های اقتصادی خانوارهای روستایی می باشد. نوع تحقیق کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی، تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مشاهده) می باشد و برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون تی مستقل، تحلیل تشخیصی و رگرسیون لجستیک) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای ساکن در 21 روستاهای پیراشهری شهر دهدشت با جمعیت 3538 خانوار است و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 347 نمونه انتخاب و نمونه گیری به صورت تصادفی انجام شده است. جهت تعریف عملیاتی روابط شهر و روستا سه بعد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و زیست محیطی از 43 شاخص و برای بررسی تنوع فعالیت های اقتصادی از 17 شاخص استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد بعد اقتصادی براساس مدل لجستیک با ضریب (687/0) روابط شهر و روستا دارای بیشترین تأثیر و بعد کالبدی با ضریب (201/0) دارای کمترین میزان تأثیر می باشد؛ بنابراین درنتیجه نهایی می توان گفت در محدوده موردمطالعه شاخص های بعد اقتصادی روابط شهر و روستا در ایجاد تنوع فعالیت های اقتصادی خانوارهای روستایی مؤثر می باشند.
۶.

نقش اقتصاد رانتی در تحولات فضاهای حاشیه ای منطقه 19 تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقتصاد رانتی سکونتگاه های غیررسمی روستاهای پیراشهری منطقه 19 تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۷۲
امروزه بازار زمین و مسکن همواره از بازارهای درآمدزا بوده است و این مسئله در طی دهه های اخیر در کشورهای درحال توسعه به خصوص ایران، از رونق بالا و اهمیت زیادی برخوردار بوده است. در این رابطه همواره گسترش زمین شهری و یا الحاق نقاط روستایی به آن توانسته به عنوان یک رانت دولتی مورداستفاده قرار گیرد و نقش مهمی در گسترش شهر و همچنین ایجاد سکونتگاه های غیررسمی ایفا نماید. اکنون آنچه کلان شهرهای ایران به خصوص تهران با آن مواجه می باشد، سکونتگاه های غیررسمی است که یکی از عوامل اصلی تشکیل دهنده آن رانت های اقتصادی است. لذا هدف پژوهش حاضر تحلیل نقش اقتصاد رانتی بر سکونتگاه های غیررسمی پیراشهری (موردمطالعه: روستاهای حاشیه منطقه 19 شهر تهران) می باشد. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، پیمایشی است. داده های موردنیاز تحقیق به روش اسنادی - میدانی (پرسشنامه) گردآوری شده است. جامعه آماری تحقیق شامل خبرگان و صاحب نظران حوزه های برنامه ریزی روستایی، برنامه ریزی شهری و... است که حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند 50 نفر تعیین شد. جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات نیز از نرم افزار SPSS بهره گرفته شد. نتایج نشان داد اقتصاد رانتی بر تمامی شاخص های سکونتگاه های غیررسمی پیراشهری تأثیرگذار است، که شدت این رابطه در جنبه های مدیریتی و اجتماعی در سطح منطقه 19 تهران بیشتر می باشد.
۷.

پایدارسازی اجتماعی - کالبدی پیراشهر مشهد با رویکرد توانمندسازی اجتماعات محلی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توانمندسازی پایداری اجتماعی - کالبدی مشارکت پذیری فضای پیراشهری مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۹۵
رشد فزاینده شهرنشینی همراه با گسترش فضای پیراشهری در کلان شهرهای ایران از مهم ترین دغدغه های برنامه ریزان و مدیریت های رسمی شهر و مدیران ملی است. از سوی دیگر ساماندهی ساکنین بافت های ناکارآمد در فضاهای پیراشهری با محوریت مشارکت همه جانبه آنان مبتنی بر توانمندسازی اجتماعات محلی، یکی از روش های برون رفت از ناپایداری اجتماعی-کالبدی فضای پیراشهری در کلان شهرها بشمار می رود. هدف این پژوهش سنجش میزان تأثیرگذاری توانمندسازی اجتماعات محلی و ساکنین بافت های ناکارآمد کلان شهر مشهد در پایداری اجتماعی-کالبدی شهرک شهید باهنر از منظر مشارکت پذیری مردمی می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی و ابزار گردآوری داده ها علاوه بر پرسشنامه، مشاهدات عینی و کشفیات حقیقی پژوهشگر می باشد. داده های پژوهش نیز با استفاده از آزمون t تک متغیره، ANOVA و همبستگی پیرسون آزمون شدند. جامعه آماری پژوهش شامل 33937 نفر ساکنین شهرک شهید باهنر است. به منظور گردآوری داده ها، از روش نمونه گیری تصادفی، از 379 نفر از ساکنین نظرسنجی به عمل آمده است. نتایج وجود رابطه معنادار بین متغیرها را ثابت نموده و تأثیر متغیر توانمندسازی و پایداری را تائید می نماید. همچنین با توجه به بتای استاندارد به دست آمده سهم و نقش اعتماد اجتماعی در تبیین متغیرهای پایداری بسیار بیشتر از سایر متغیرهای توانمندسازی می باشد. درنتیجه یکی از ابزارهای مدیریت شهری برای ایجاد پایداری اجتماعی و کالبدی فضاهای پیراشهری، توانمندسازی ساکنین این فضاها می باشد.
۸.

خزش شهری و تحولات فضاهای پیرامونی رضوانشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خزش شهری روستاهای پیراشهری رضوانشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۷۶
روستاهای پیراشهری به واسطه مکان قرارگیری خود همواره در معرض تحولات بسیاری قرار دارند، بخشی از این تحولات به دلیل داشتن راه ارتباطی با شهرها و توسعه کالبدی شهرهاست. از آنجائی که توسعه کالبدی شهر به طور مستقیم و غیرمستقیم بر روستاهای پیرامونی تأثیرگذار است این مقاله باهدف تحلیل اثرات توسعه کالبدی شهر رضوانشهر بر روستاهای پیرامون خود سعی در آشکار نمودن نحوه اثرگذاری و شناساندن پیامدهای نامطلوب و مطلوب آن دارد. جامعه آماری تحقیق کلیه سکونتگاه های روستایی پیرامون شهر رضوانشهر(8 روستا) می باشد که با شهر راه ارتباطی دارند. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و به کمک ابزار پرسشنامه (330 نمونه) اطلاعات موردنیاز از سطح روستاهای موردمطالعه جمع آوری شده است. نتایج تحقیق نشان داد، توسعه کالبدی شهر رضوانشهر، بیشترین تأثیر را برافزایش قیمت زمین مسکونی با میانگین 73/6 و کمترین تأثیر را بر حفظ منابع طبیعی با میانگین 24/3داشته است. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد، توسعه کالبدی شهر رضوانشهر به ترتیب بر تحولات اقتصادی، تحولات محیطی و اکولوژیک، تحولات اجتماعی-فرهنگی و تحولات کالبدی روستاهای پیرامون شهر اثرگذار بوده است. درنهایت براساس نتایج تکنیک کوپراس، توسعه کالبدی شهر رضوانشهر بیشترین تأثیر را به ترتیب در  روستاهای پونل، اردجان، میانرود، الله بخش محله، طارمسرا، ساسانسرا، لاکتاسرا، روشنده نهاده است که البته این رتبه بندی با واقعیت مشاهده شده در بررسی های میدانی مطابقت دارد.
۹.

تبیین الگوهای پراکنده رویی پیراشهر کرج(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پراکنده رویی شهری اشکال پراکنده رویی رشد کم تراکم رشد کالبدی ناپیوسته کلان شهر کرج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۸۳
آخرین یافته های علمی موجود در حوزه پراکنده رویی شهری اغلب به گونه شناسی توجه کرده اند؛ ازاین رو در مقاله حاضر باهدف شناسایی انواع مختلفی از گونه های پراکنده رویی شهری در کلان شهر کرج سعی شده است دیدگاه های موجود در گونه شناسی، شاخص های شناسایی هرگونه و چگونگی طبقه بندی گونه های مختلف در کلان شهر کرج مورد بررسی قرار گیرد. محدوده مکانی پژوهش، مناطق 10گانه کلان شهر کرج بوده است. داده ها با استفاده از روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است. نوع داده ها شامل داده های جمعیتی مرکز آمار و داده های مکان محور سازمان نقشه برداری کشور و شهرداری کرج بوده است. روش تجزیه وتحلیل داده ها به صورت کمی و با استفاده از تکنیک ضریب موران، تراکم کرنل، تحلیل چیدمان فضا، شاخص شکل و منطق بولین انجام شده است. نتایج حاصل حاکی از آن است که شهر کرج دچار رشد غیر سازمان یافته و بد قواره بوده و با گونه های مختلفی از پراکنده رویی شهری مواجه می باشد. گونه ی تراکم پایین و پیوسته پراکنده رویی شهری بیشترین حجم از مساحت شهر را در برگرفته است و عمدتاً در لبه های شهری کرج قرار دارد. هرچند گونه های دیگری ازجمله پراکنده رویی خطی یا نواری، پراکنده رویی جهشی یا گره گرهی نیز در این شهر وجود دارد؛ اما غلبه با گونه ی پراکنده رویی پیوسته با تراکم کم یا پراکنده رویی لبه ایی است؛ بنابراین می توان گفت پراکنده رویی در شهر کرج با یک شکل و الگوی واحد رشد و توسعه پیدا نکرده است؛ بلکه با اشکال و گونه های مختلف همراه بوده است.
۱۰.

تأثیر کالبدی و اقتصادی خوشه های صنعتی - کارگاهی در نواحی پیراشهر چابهار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اثرات کالبدی و اقتصادی خوشه های صنعتی - کارگاهی نواحی پیراشهری چابهار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۸۸
امروزه با رشد روزافزون شهرنشینی و شکل گیری ابعاد جدیدی از رشد شهری در طی چند دهه اخیر، موجب شده است که شهر و شهرسازی معاصر با چالش های جدیدی روبرو شود. احداث صنایع و استقرار فعالیت های کارگاهی- صنعتی در قالب شهرک ها در نواحی پیراشهری ازجمله پدیده هایی است که پیامدهای گوناگونی در برداشته است. لذا هدف پژوهش حاضر، تحلیل اثرات کالبدی-اقتصادی خوشه های صنعتی- کارگاهی در نواحی پیراشهری چابهار می باشد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. داده های موردنیاز تحقیق به روش اسنادی- میدانی (پرسشنامه و مشاهده) گردآوری شده است. به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS (آزمون تی) و مدل های آراس خاکستری و آراس فازی استفاده شد. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد در همه گویه های مورد بررسی با توجه به میانگین بالای (3) و سطح معناداری (000/0)، خوشه های صنعتی - کارگاهی بر ابعاد (کالبدی و اقتصادی) نواحی پیراشهری تأثیر بسزایی دارند. نتایج مدل آراس فازی، نشان داد در بعد کالبدی، شاخص دسترسی به خدمات شهری با مقدار وزن 453/0 و در بعد اقتصادی، شاخص شغل با مقدار وزن 426/0، بالاترین وزن را به خود اختصاص داده اند. درنهایت نتایج تحلیل فضایی مناطق پیراشهری با تأکید بر نقش خوشه های صنعتی-کارگاهی با محوریت توسعه اقتصادی و کالبدی با استفاده از مدل آراس خاکستری نشان داد، روستای زمین، در اولویت قرار دارد.
۱۱.

کارآفرینی گردشگری و کیفیت زندگی در سکونتگاه های پیرامونی شهرهای شهرستان شاهرود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: کارآفرینی کیفیت زندگی گردشگری سکونتگاه های پیرامونی شاهرود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۷۲
بخش مهمی از فعالیت های اقتصادیِ روستا مربوط به گردشگری و کارآفرینی در این عرصه می باشد که از طریقِ پویایی بخشیدن به توسعه اقتصادی- اجتماعی روستاها، ارتقایِ کیفیت زندگی روستانشینان را در پی دارد. پژوهش حاضر به منظور مطالعه نقشِ کارآفرینیِ گردشگری بر کیفیت زندگی روستائیان در سکونتگاه های پیرامونِ شهرهای شهرستان شاهرود انجام پذیرفته است. واحد تحلیل در این پژوهش سرپرستان خانوار در مناطق روستایی بود که 373 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه به عنوان ابزار پژوهش، به صورت نمونه گیری در دسترس در اختیار جامعه آماری قرارداده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون تی، کای اسکوئر و تکنیک WASPAS انجام شد. خروجی آزمونt  ، معنی داری ابعاد و شاخص ها را تأیید می کند و شاخص های کیفیت محیطی (946/11) و کیفیت آموزش (252/11)  به طور معناداری وضعیت مناسب تری دارند. نتیجه تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون کای اسکوئر نشان داد که گویه افزایش تنوع شغلی با میانگین (27/4) از مؤلفه اقتصادی، گویه انجام مسافرت سالانه با میانگین (22/4) از مؤلفه اجتماعی – فرهنگی، گویه استفاده از مصالح ساختمانی بادوام و مقاوم با میانگین (25/4) از مؤلفه کالبدی – فضایی و گویه عدم استقرار واحدهای مسکونی در مناطق پرخطر مثل حاشیه رودخانه ها با میانگین (69/3) از مؤلفه زیست محیطی بیشترین تأثیر را در ارتقای کیفیت زندگی روستائیان منطقه داشته اند.
۱۲.

زیست پذیری در شهر و پیراشهر مسجد سلیمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضاهای پیراشهری زیست پذیری مسجد سیلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۷۲
دستیابی به توسعه پایدار در شهرها منجر به تعادل در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و غیره می گردد و زمینه ساز یک چشم انداز مطلوب در آینده می گردد. بهبود شرایط زیست پذیری در شهرهای نفت خیزی مانند مسجدسلیمان و پیرامون آن علاوه برافزایش جذابیت آن ها، بستر مناسبی برای ارتقای کیفت زندگی و مکان پایدار می گردد. بنابراین ضرورت و اهمیت بحث ساختاری زیست پذیری در شهرها و پیرامون آن کاملاً نمایان است. هدف از این پژوهش، تحلیل ساختاری زیست پذیری در شهر مسجدسلیمان و فضای پیرامون آن می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت اکتشافی می باشد. جامعه آماری در این پژوهش 20 نفر از صاحب نظران شهری، شهر سازان و مدیران شهری به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. جهت تجزیه وتحلیل متغیرها از میک مک استفاده شد. نتایج منعکس کننده این مطلب است که 2970 رابطه از کل روابط بین متغیرها دارای ارزش اثرات متقاطع بوده اند. از مجموع روابط 2970، حدود 55 رابطه بدون تأثیر؛ 1195 رابطه دارای تأثیرگذاری کم؛ 1169 رابطه دارای تأثیرگذاری متوسط و درنهایت 606 رابطه دارای تأثیرگذاری قوی و بالا بوده است. از سوی دیگر نتایج نشان می دهد که پایداری زیست پذیری در شهر مسجدسلیمان و فضای پیرامونی آن بسیار نامناسب است.
۱۳.

خلاقیت در فضای پیراشهری: درک معنا و مفهوم در بخش قلعه نو شهرستان ری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیرساخت ها روستای خلاق فضاهای پیراشهری سکونتگاه های روستایی شهرستان ری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۵۴
یکی از مسائل مهم کشور ایران، رکود و نابودی روستاها براثر عوامل مختلف ازجمله بیکاری، مهاجرت و سایر عوامل است، در این راستا، خلاقیت در روستا را می توان به عنوان یکی از رهیافت های جدید توسعه روستایی برای تولید وزندگی و جلوگیری از فروپاشی نواحی روستایی دانست. ازاین رو، پژوهش حاضر باهدف شناسایی و مفهوم شناسی ارکان، زیرساخت ها و شاخص های شکل گیری روستای خلاق در بخش قلعه نو شهرستان ری انجام شده است. تحقیق حاضر با توجه به هدف آن کاربردی و براساس روش انجام توصیفی و تحلیلی است، همچنین به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل BMW استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که روستا های بخش قلعه نو در شهرستان ری ازلحاظ ارکان و زیرساخت ها در شرایط مطلوبی قرار دارند و می توانند در شکل گیری روستای خلاق بسیار مؤثر باشند، ولیکن درزمینهٔ شاخص های خلاقیت باید مطرح نمود، که در یک سری از معرف ها روستا های بخش قلعه نو در وضعیت نامطلوبی قرار دارند، بیشتر معرف های نامطلوب ناشی از وضعیت مدیریت و یا به عبارت دیگر حکمروایی نامطلوب روستایی می باشد. در ادامه نیز نتایج نشان داد در بین ارکان مطرح شده، فضای روستا با مقدار وزن 345/0 بالاترین وزن، در بین زیرساخت های مطرح شده، زیرساخت صنایع خلاق با مقدار وزن 366/0،، در بین شاخص های مطرح شده، شاخص ترویج و آموزش با مقدار وزن 378/0، بالاترین وزن را به خود اختصاص داده اند. درنهایت نتایج تحلیل فضایی سکونتگاه های روستایی نشان داد، روستای فیروزآباد بالاترین امتیاز و روستای قمی آباد پایین ترین امتیاز را دررسیدن به روستای خلاق به خود اختصاص داده اند.
۱۴.

آینده توسعه فضایی شهر و پیراشهر بندر عباس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه فضایی فضاهای پیراشهری بندرعباس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۹۶
پژوهش حاضر  باهدف بررسی پیش بینی و جهت یابی بهینه توسعه شهر در حاشیه بندرعباس با استفاده از الگوریتم های مارکوف و جنگل تصادفی انجام شده است. روش تحقیق به صورت کمی و ازلحاظ گردآوری اطلاعات به صورت توصیفی و تحلیلی می باشد. ابتدا برای تهیه نقشه کاربری اراضی شهر بندرعباس و حومه از تصاویر لندست استفاده شد. تصاویر مورداستفاده در این پژوهش شامل تصاویر مهروموم های 2000، 2005، 2010، 2015 و 2020 بود، و به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از مدل های AHP-FUZZY، CA-MARKOV و درنهایت از مدل RANDOM FOREST، استفاده شد. نتایج نشان داد که سطوح ساخته شده، آب و سنگلاخی در سال های موردمطالعه به طور مستمر افزایش یافته اند و سطوح دارای پوشش گیاهی و اراضی مرطوب کاهش پیداکرده اند. بیشترین تغییرات محیطی در بازه زمانی 2000-2005 رخ داده است و کمترین تغییر در دوره های زمانی 2015 -2020 بوده است. همچنین قابل ذکر است، کمترین رشد شهری در دوره های زمانی 2000-2005 و بیشترین رشد در دوره های زمانی 2010-2015 بوده است.همچنین  بیشترین تغییرات تبدیل به اراضی سنگلاخی و کمترین تغییرات مربوط به زمین های مرطوب بود. درنهایت، براساس نقشه پیش بینی سال 2025، بیشترین رشد شهر در شمال شرق و جنوب غرب است.