شاه بختی رستمی

شاه بختی رستمی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۰ مورد.
۱.

مکان یابی پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران مرکزی کلان شهر کرج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۲۵) 83 - 96

کلید واژه ها: مکان یابی پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران سیستم اطلاعات جغرافیایی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی کلانشهر کرج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 645 تعداد دانلود : 356
در سال های اخیر احداث پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران در دستور کار سازمان های پیشگیری و مدیریت بحران کلان شهرها قرارگرفته است. یکی از موارد قابل توجه قبل از احداث این پایگاه ها مطالعه، بررسی و انتخاب مکان جغرافیایی مناسب برای استقرار این نوع کاربری است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. در این پژوهش ما به دنبال یافتن بهترین مکان برای پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران مرکزی کلان شهر کرج می باشیم. بر این اساس ابتدا عوامل و معیارهای موثر در مکان یابی پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران شناسایی شد. پس از مشخص کردن معیارهای طبیعی و انسانی مؤثر با استفاده از تکنیک مقایسه زوجی (AHP) و نرم افزار (Expert choice) اقدام به وزن دهی این معیارها گردید. در مرحله بعد کلیه لایه های اطلاعاتی در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) با یکدیگر ترکیب شدند و نقشه مکان یابی پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران مرکزی شهر کرج در 5 طبقه (کاملاً مناسب، مناسب، متوسط، نامناسب و کاملاً نامناسب) طبقه بندی و پنج موقعیت مکانی نیز به عنوان مکان های پیشنهادی جهت احداث این پایگاه معرفی شد. در نهایت با مشورت و نظرات کارشناسان مدیریت بحران، بر اساس پنج معیار شبکه دسترسی به جاده ها، ثقلیت و مرکزیت جغرافیایی، زمین با مساحت بزرگ تر و مناسب تر، فاصله از گسل و مجاورت و نزدیکی با بیمارستان، منطقه ای در مجاورت ترمینال شهید کلانتری کرج به عنوان بهترین مکان جهت احداث پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران مرکزی کلان شهر کرج انتخاب گردید.
۲.

تبیین عوامل موثر بر زیست پذیری سکونتگاه های روستایی مطالعه موردی: سکونتگاه های روستایی شهرستان ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۸ 109 - 132

کلید واژه ها: تبیین تحلیل عاملی توسعه پایدار سرزندگی استان ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 227 تعداد دانلود : 876
حقیقت زیست پذیری با توجه به اینکه اشاره به درجه تأمین ملزومات یک جامعه بر مبنای نیازها و ظرفیت افراد آن جامعه برای رشد و توسعه سکونتگاه های روستایی دارد یا به عبارتی زیست پذیری ترویج و توسعه مفاهیم کیفیت محیط زندگی مردم است تا بهترین شیوه های زیستی برای آن ها فراهم شود پژوهش حاضر باهدف شناسایی و تبیین عوامل موثر بر زیست پذیری سکونتگاه های روستایی با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و ضریب همبستگی، به صورت روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق 6543 نفر از سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان ایلام می باشند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 363 نفر برآورد شده و نمونه ها به روش نمونه گیری سهمیه ای و به صورت تصادفی و با انتساب متناسب برای هر روستا انتخاب گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه بوده که روایی محتوایی ابزار توسط کارشناسان خبره مورد تأیید قرارگرفته و تعیین پایایی آن با آلفا کرونباخ با 846/0 درصد مورد تأیید قرار گرفت. یافته های تحقق نشان می دهند که، بعد اجتماعی با ضریب همبستگی 780/. و ضریب تبیین 73/66 درصد، بعد اقتصادی با ضریب همبستگی 593/0 و ضریب تبیین 66/73 درصد، بعد کالبدی با ضریب همبستگی 587/. و ضریب تبیین 12/68 درصد و بعد زیست محیطی با ضریب همبستگی 585/0 و ضریب تبیین 23/23 درصد بر زیست پذیری سکونتگاه های روستایی شهرستان ایلام تأثیرگذار می باشند. نتایج نیز بیانگر مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر زیست پذیر در بعد اجتماعی، کارگروهی با 782/0، در بعد اقتصادی وجود پس انداز و مناسب بودن هزینه های زندگی در روستا با 897/0 و 854/0، در بعد کالبدی دسترسی به کاربری های خدماتی در سطح منطقه با 821/0 و در بعد زیست محیطی عدم قرارگیری منازل در مسیر سیلاب با 794/0 می باشند.
۳.

نقش کسب و کارهای خانگی بر معیشت پایدار خانوارهای روستایی با تأکید برنقش دولت در استان ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال یازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۱) 40-19
تعداد بازدید : 515 تعداد دانلود : 996
ارزیابی طرح "ساماندهی مشاغل خانگی" که در قالب برنامه های توسعه از سال 1389 در ایران در حال اجراست، اهمیت خاصی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش اقتصادی کسب و کارهای خانگی بر معیشت پایدار خانوارهای روستایی استان ایلام انجام گرفت. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی- نظری و از حیث روش انجام توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری داده ها با استفاده از شیوه های کتابخانه ای و میدانی انجام شد. جامعه آماری شامل 1476" خانوار دریافت کننده وام در مشاغل خانگی" ساکن در 287 روستای استان ایلام می باشد. نظر به تعدد و پراکندگی روستاها انتخاب آنها به دو روش نمونه گیری انجام گرفت. ابتدا تعداد روستاها با استفاده از" نمونه گیری خوشه ای" ( با ملاحظه همگنی چهار عامل: ارتفاع، فاصله از مرکز شهرستان، تعداد خانوار و وام گیرندگان) به 56 روستا کاهش یافت. سپس تعداد خانوارهای نمونه طبق فرمول کوکران 200 واحد برآورد و به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است که پس از تایید روایی و پایایی تکمیل شدند. نتایج نشان داد: ایجاد کسب و کارهای خانگی از جنبه اقتصادی در زمینه شاخص های اشتغال زایی، بویژه افزایش مشاغل زنان اثرات مثبتی داشته است که بیانگر همسویی آن با موازین راهبرد معیشت پایدار می باشد. اما با اینکه از نظر افزایش درآمد نسبتاً موفق بوده، لیکن از منظر توانمندسازی و بویژه فقرزدایی از اقشار پایین جامعه موفق نبوده است. در مجموع ارزیابی اثربخشی ایجاد کسب و کارهای خانگی توسط جامعه هدف بر پایداری معیشت خانوارها نشان داد که اشتغال زایی و تنوع بخشی فعالیت ها، درآمدزایی و توانمندسازی و فقرزدایی به ترتیب در رتبه های اول تا سوم قرار گرفتند.
۴.

نقش سیاست گذاری های دولت در تقویت پیوندهای شهری – روستایی و تأثیر آن بر تحولات ساختاری - کارکردی مساکن روستایی شهرستان مریوان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 29 - 50

کلید واژه ها: سیاستگذاریهای دولت پیوندهای روستایی-شهری تحولات ساختاری - کارکردی مساکن روستایی شهرستان مریوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 508 تعداد دانلود : 996
در مطالعات جغرافیایی بر مبنای نگرش سیستمی، هر ناحیه جغرافیایی بمنزله سیستم باز تلقی می شود که روستاها و شهرها به عنوان دو جزء اصلی نظام سکونتگاهی دارای ساختار و کارکردهایی هستند که به واسطه اثر متقابل محیط طبیعی و گروه های انسانی تکوین می یابند. این ساختار و کارکردها در شهرستان مریوان به دلیل دخالت و سیاست گذاری های دولت که در قالب برنامه های عمران روستایی و بازسازی پس از جنگ تحمیلی(گسترش شبکه های ارتباطی)، ایجاد امنیت و تقویت بنیان های اقتصادی(گشایش بازارچه های مرزی غیر رسمی) انجام گرفت، دستخوش تغییرات زیادی قرار گرفته است. این مقاله با هدف بررسی تأثیر سیاست گذاری های مذکور در تحولات ساختی – کارکردی مسکن روستایی انجام گرفت. روش انجام پژوهش از حیث هدف از نوع کاربردی و از حیث ماهیت توصیفی – تحلیلی و از لحاظ روش شناسی متکی بر رویکرد اثبات گرایی است. جامعه آماری آن را خانوارهای ساکن در 121 روستای بالای 20 خانوار (سرشماری 1395) شهرستان مریوان تشکیل می دهد. تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران در دو مرحله صورت گرفت. نخست 52 روستا به روش نمونه گیری خوشه ای و متناسب با سهم حوزه های غربی و شرقی شهرستان به ترتیب 27 و 24 آبادی انتخاب شد. سپس از کل 6305 خانوار ساکن ، 307 خانوار تعیین و به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد. مقایسه نتایج داده ها نشان داد که مسکن حوزه های غربی، هم به لحاظ ساختاری و هم کارکردی دچار تغییرات بیشتر شده اند. به طوری که طبق آزمون T میانگین تفاوت تغییرات مربوط به الگوی ساخت و فرم (64/4 واحد) عناصر زیستی(99/8 واحد) و معیشتی (69/20 واحد) مسکن روستایی در حوزه غربی بیشتر از حوزه شرقی شهرستان است.
۵.

مدل سازی الگوهای حاکم بر پراکندگی چاه های آب با استفاده از آمار فضایی (مورد مطالعه: حوضه ماهیدشت، کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۲۴) 97 - 114

کلید واژه ها: آمار فضایی الگوی پراکندگی حوضه آبریز ماهیدشت منابع آب خوشه بندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 155 تعداد دانلود : 189
علی رغم قابلیت های فراوان آمار فضایی در مدل سازی و تبیین عوارض مختلف محیطی و شناسایی الگوهای حاکم بر پراکندگی آن ها، در مطالعات پیشین از این قابلیت ها استفاده ی چندانی به ویژه در حوزه ی مطالعات آب به عمل نیامده است. هدف مطالعه حاضر مدل سازی الگوهای حاکم بر پراکندگی چاه های آب در حوضه آبریز ماهیدشت در استان کرمانشاه با استفاده از آمار فضایی است. مبنای مورد استفاده برای شناسایی این الگوها «موقعیت» و «مقادیر» چاه ها است که برای انجام آن از پنج تکنیک رایج در آمار فضایی از جمله میانگین نزدیک ترین همسایه، آمار عمومی G ، شاخص موران I ، ترسیم خوشه و ناخوشه و تعیین کانون های داغ/سرد استفاده شده است. داده های مورد استفاده در این پژوهش از شرکت سهامی آب منطقه ای استان کرمانشاه اخذ شده است. نتایج این تحقیق نشان داد که الگوی حاکم بر پراکندگی چاه های کشاورزی والگوی حاکم بر پراکندگی مقادیر زیاد (عمق زیاد چاه ها) در حوضه آبریز ماهیدشت از الگوی خوشه ای پیروی می کنند. الگوی کلی پراکندگی چاه های حوضه ی مورد بررسی از دهه 1330 تا دهه 1380 از تصادفی به خوشه ای تبدیل شده است. تحلیل های مربوط به خوشه و ناخوشه و کانون های داغ و سرد نیز نشان دهنده بحرانی بودن مناطق شمال و شمال شرقی حوضه به لحاظ برداشت بی رویه ی منابع آب زیرزمینی هستند.
۶.

تحلیل فضایی زیست پذیری اقتصادی در سکونتگاه های روستایی شهرستان ری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال نهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 245-265

کلید واژه ها: زیست پذیری اقتصادی سکونتگاه های روستایی تحلیل فضایی شهرستان ری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 832 تعداد دانلود : 576
بهبود شرایط زندگی در جوامع روستایی، هدف غایی برنامه ها و پروژه های توسعه روستایی است. پیش شرط دستیابی به این مهم، فراهم ساختن شرایط مناسب زندگی است. به همین خاطر، صاحب نظران، متخصصان و مدیران حوزه برنامه ریزی، مفهوم زیست پذیری را به عنوان یکی از مفاهیم نوین در حوزه برنامه ریزی روستایی که ارتباط نزدیکی با پایداری روستاها و بهبود کیفیت زندگی ساکنان آن دارد، پذیرفته اند. هدف تحقیق حاضر، تحلیل فضایی زیست پذیری اقتصادی در روستاهای شهرستان ری است. این پژوهش، به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از حیث روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است. جمع آوری داده ها با استفاده از دو نوع پرسشنامه محقق ساخته (یکی برای 98 روستای دارای سکنه به صورت تمام شمار و دیگری برای 360 نفر از سرپرستان خانوار به عنوان جامعه نمونه که طبق فرمول کوکران محاسبه و به روش ساده انتخاب گردید) انجام گرفت. نتایج حاصل از تحلیل موران دو متغیره نشان می دهد که 14 روستا از 98 روستای مورد مطالعه، در وضعیت کاملاً مطلوب، 37 روستا در وضعیت متوسط و 48 روستا در وضعیت نامطلوب قرار دارند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل HOT / COLD SPOT s نشان می دهد که 16 لکه سرد (زیست پذیری پایین « LL »)، و 12 لکه داغ (زیست پذیری بالا « HH ») در ناحیه وجود دارد. بزرگترین لکه داغ در شمال شرق شهرستان واقع شده و روستاهای قرار گرفته در این لکه دارای زیست پذیری اقتصادی بالایی هستند و در مجاور همدیگر قرار گرفته اند. بزرگترین لکه سرد نیز در جنوب غرب شهرستان قرار گرفته است.
۷.

کاربرد سیستم های اطلاعات جغرافیایی در مدیریت بهینه سازمان های پهنه گستر (نمونه: دانشگاه پیام نور)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال پنجم بهار ۱۳۹۹شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 119 - 129

کلید واژه ها: سیستم های اطلاعات جغرافیایی دانشگاه پیام نور مدیریت بهینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 80 تعداد دانلود : 361
امروزه دانشگاه پیام نور بیش از 500 مرکز و واحد آموزشی دارد. اقتضای مدیریت منطقی این دانشگاه ایجاب می کند که در سطوح مختلف آن از فناوری های نوین مدیریتی استفاده شود. تعداد نسبتاً زیاد مراکز، دانشجویان و استفاده کنندگان از خدمات آموزشی دانشگاه پیام نور، حجم بسیار وسیعی از داده ها و اطلاعات گوناگون را پدید آورده که به نظر می رسد اداره و سازماندهی این حجم از داده ها در توان فرد یا افرادی خاص، اگرچه مدیرانی بسیار قوی هم باشند، نیست. در اغلب موارد مدیران و مسئولان، آمار و اطلاعاتی آماده و دقیق از وضعیت های مختلف مراکز تحت مدیریت خود ندارند. این مسئله می تواند به عدم شناخت کافی و تصمیم گیری های بعضاً نادرست در اداره دانشگاه بیانجامد. از سوی دیگر، گاه حجم اطلاعات و داده ها به حدی فراوان است که بسیاری از دست اندرکاران احساس گم شدگی در میان انبوهی از اطلاعات به ظاهر نامرتبط با یک دیگر می کنند. ایجاد بانکی اطلاعاتی جامع شامل تمامی داده ها، آمار، ارقام و اطلاعات گوناگون مربوط به مراکز و واحدها می تواند به مدیریت و سازماندهی آنها کمک نماید. پژوهش حاضر برمبنای داده های سیستم جامع گلستان دانشگاه پیام نور طی سال های 1393 تا 1396 انجام گرفته است. در این پژوهش پیش از آزمون هر گونه فرضیه یا بررسی روابط بین متغیرها، تأکید بر ایجاد پایگاه داده ای جامع برای دانشگاه پیام نور است که در محیط سیستم های اطلاعات جغرافیایی قابل استفاده باشد. براساس این پایگاه داده و با توجه به نیازهای متفاوت پژوهشی یا اداری-اجرایی می توان تجزیه و تحلیل های متنوعی از داده های این پایگاه به عمل آورد. نتیجه این پژوهش به شکل بانک اطلاعاتی جامعی در محیط سیستم های اطلاعات جغرافیایی در آمده که به مثابه ابزاری قدرتمند می تواند راهکارهایی مناسب و مفید در اختیار مدیران قرار دهد تا با تکیه بر آن بتوانند تصمیمات درست و موثر اتخاذ کنند. بنابراین، بکارگیری نتایج این پژوهش می تواند منجر به مدیریت هرچه بهتر در سطح سازمان مرکزی، استان ها و مراکز و واحدهای پیام نور شود.
۸.

تحلیل فضایی منابع آب زیرزمینی در نواحی روستا یی به منظور شناخت پهنه های بحرانی مورد: حوضه آبریز ماهیدشت استان کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال نهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۳۴) 21-40

کلید واژه ها: تحلیل فضایی منابع آب روستا چاه عمیق پهنه بحرانی حوضه آبریز ماهیدشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 371 تعداد دانلود : 396
هر ساختاری در فضا دارای کارکرد یا کارکرد هایی مشخص است. در رویکرد «پویش ساختاری-کارکردی» پیوند این دو در بررسی تمامی پدیده های جغرافیایی مورد اهمیت و توجه قرار می گیرد. اگر بتوان یک حوضه آبریز را به عنوان یک ساختار فضایی-مکانی در نظر گرفت، چاه های موجود در آن حوضه می توانند نماینده یکی از کارکرد های آن در زمینه بهره برداری از آب های زیرزمینی باشند. تعداد چاه های حفر شده در حوضه آبریز ماهیدشت در استان کرمانشاه طی چهار دهه اخیر 23 برابر شده است. افزایش تعداد چاه در منطقه منجر به افزایش مصرف آب های زیرزمینی و در نتیجه پایین تر رفتن عمق چاه ها و ایجاد پهنه هایی شده که به لحاظ برداشت بی رویه آب به پهنه های بحران کم آبی معروف هستند. در این پژوهش، برای تعیین و ترسیم نقشه ی چنین پهنه هایی از دو مبنای اصلی تحلیل فضایی یعنی «موقعیت» و «فاصله» و داده های مربوط به چاه های منطقه به همراه تکنیک ها و ابزار های متداول در سیستم های اطلاعات جغرافیایی ( GIS ) استفاده شده است. نتایج این پژوهش تعیین و ترسیم نقشه ی پهنه های بحرانی حوضه آبریز ماهیدشت است که اراضی حدود 60 روستای منطقه را در بر گرفته و نیازمند توجه بیشتر و اعمال و اجرای سیاست ها و راهبرد های سخت گیرانه تر در زمینه حفر چاه جدید در این گونه پهنه ها است. روش های مورد استفاده در این پژوهش می تواند برای تعیین پهنه های بحرانی برداشت آب در سایر حوضه های آبریز توصیه شود.
۹.

بررسی تحولات و پایداری روستاهای پیرامون شهر همدان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال نهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۱ 209 - 226

کلید واژه ها: پایداری روستا تحولات جمعیت رشد افقی شهر همدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 766 تعداد دانلود : 855
افزایش تعداد جمعیت شهری و نیز نسبت شهرنشیتی روندی جهانی است که در کشورهای کمتر توسعه یافته دیرتر شروع شده، اما با سرعت زیادی در این کشورها ازجمله ایران و نیز در استان همدان در حال وقوع است. در این مسیر شهرها هم از نظر جمعیتی و هم از جهت وسعت در حال رشد هستند و با این رشد اثراتی را بر روستاهای پیرامون خود نیز برجا می گذارند. این اثرات با رشد سریع و هجومی هم در شهرها و هم در روستاها به تخریب، مشکلات اجتماعی و اقتصادی و در کل به ناپایداری منجر می شود. در تحقیق حاضر با بهره گیری از عکس های هوایی و ماهواره ای و نیز اطلاعات آماری و سیستم اطلاعات جغرافیایی تغییرات محدوده فیزیکی شهر همدان و روستاهای پیرامون آن از سال 1335 تا 1393 و نیز تحولات جمعیتی کلیه مقاطع آماری موجود برای همین دوره زمانی بررسی شده است. در این دوره محدوده فیزیکی شهر همدان 7/9 برابر و محدوده رسمی آن 16 برابر شده درحالی که جمعیت آن 5/5 برابر شده است. فزونی رشد وسعت شهر همدان نسبت به رشد جمعت با شرایط کلی رشد فیزیکی شهرها در ایران تطبیق دارد. از 16 روستای پیرامون شهر، طی دوره بررسی 10 روستا به بافت شهر ملحق شده اند. افزایش وسعت محدوده فیزیکی مختض شهر نبوده و بررسی تغییر محدوده فیزیکی روستاهای باقی مانده در محدوده نشان دهنده افزایش وسعت همه آن ها و در مجموع افزایش 8/2برابری محدوده فیزیکی آن ها است. روشی که در این تحقیق با ترکیبی از کلیه عکس های هوایی منطقه و یک تصویر ماهواره ای برای یک مقطع در محیط نرم افزار Arc GIS بوده، کارآمدی خوبی در بررسی روند و سرعت تغییرات محدوده های فیزیکی مورد بررسی نشان داده و برای استفاده در شهرها و روستاهای دیگر کشور قابل توصیه است و در صورت وجود پشتیبانی لازم می تواند با عملیات میدانی تکمیل گردد.
۱۰.

بررسی میزان گسترش محدوده فیزیکی روستاها و عوامل مرتبط با آن (مطالعه موردی شهرستان همدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 43 - 60

کلید واژه ها: کاربری اراضی وسعت روستاها عوامل تغییرات عوامل انسانی عوامل طبیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 102 تعداد دانلود : 449
یکی از نمودهای عمده تغییرات کاربری اراضی گسترش عرصه های ساخت وساز است. افزایش وسعت شهرها در تحقیقات متعددی موردتوجه قرار گرفته، اما تغییرات وسعت روستاها و موضوعات مرتبط با آن مورد توجه کافی قرار نگرفته است. بررسی تغییرات وسعت محدوده فیزیکی - کالبدی 106 روستای شهرستان همدان در محدوده زمانی سال 1375 تا 1395 نشان دهده 25 درصد افزایش است. باوجودی که جمعیت اغلب روستاها طی دوره مورد بررسی روبه کاهش بوده، اما وسعت اکثر روستاها افزایش یافته است. این تغییرات در رابطه با سه گروه عوامل، شامل عوامل جغرافیای طبیعی، عوامل انسانی و عوامل فضایی بررسی شده است. تغییرات وسعت روستاها بیش از همه تحت تأثیر عوامل فضایی قرار داشته است. این عوامل فضایی در واقع فاصله از شهر همدان، به عنوان شهری دارای الگوی نخست شهری شدید در منطقه است. فاصله از بزرگراه ها و جاده های اصلی نیز در قالب ارتباط با شهر و سیستم شهری کشور و ساختار اقتصادسیاسی کشور قابل بررسی است.
۱۱.

تبیین عوامل مؤثر بنیادی بر تحولات کاربری اراضی با رویکرد بوم شناسی سیاسی (مطالعه موردی: شهرستان همدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال چهارم تابستان ۱۳۹۸شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 95 - 110

کلید واژه ها: تغییرات کاربری و پوشش اراضی همدان اکولوژی سیاسی روش های مشارکتی روشA-WOT

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 898 تعداد دانلود : 286
بروز تغییر و تحول پوشش و کاربری اراضی بویژه در فضای سرزمینی و منطقه ای درپی بهره برداری بی رویه و دخالت افسارگسیخته فعالیت های انساتی است .چگونگی نوع و میزان مداخلات انسانی از طریق تحلیل رویکردهای نظری متفاوت موثر بر نظام های بهره برداری همچون رویکرد اکولوژی سیاسی قابل ردیابی است .در دو دهه اخیر روند تحول نظام کاربری اراضی در نواحی روستایی کشور و ناحیه پژوهش همدان از آهنگ سریعی برخوردار بوده است. یکی از جلوه های بارز این تحول در نظام کاربری اراضی،گسترش ساخت و سازهای کالبدی در اراضی زراعی،باغی و مرتعی پیرامون سکونتگاههای روستایی در عرصه های منابع طبیعی بصورت گونه های همچون ویلا سازی خانه های دوم،گسترش و توسعه خانه های روستایی و دخل و تصرف در اراضی مرتعی است.در این پژوهش، پایش و تحول نظام کاربری اراضی در دو مقطع زمانی 1998 میلادی(1377 خورشیدی) تا2017 میلادی(1396 خورشیدی) در کاربری های همچون کشاورزی، مرتع، ساخت و سازهای کالبدی،بایرو منابع آبی با بهره گیری از تصاویرماهواره ای لندست در پهنه های روستایی پیرامون شهر همدان انجام شده است.روش شناسی  به شیوه توصیفی_ تحلیلی با رویکرد کاربردی و بهره گیری از الگوی تحقیق کمی و کیفی است. در بخش پژوهش کمی با استفاده از الگوهای پایش کاربری اراضی و سایر روشهای تحلیل کمی در سامانه های اطلاعات مکانی و روشA''WOT   برای تحلیل محتوی کمی و در بخش کیفی با ارزیابی مشارکتی و تشکیل کارگروه های محلی با مشارکت بهره برداران و کارشناسان محلی عوامل تبینی تحول در نظام کاربری اراضی مورد تحلیل قرار گرفته است. در بازشناسی به نتایج تحقیق، اثر عوامل شیب، بارش، حاصلخیزی خاک و تحولات جمعیت روستایی در تغییرو تحول کاربری اراضی از نفش آفرینی کمتری برخوردار است. در حالیکه نتایج این تحقیق نشان می دهد که برخلاف ادعای معمول، فقرا کمتر از ثروتمندان در تصرف زمین و تغییر کاربری اراضی نقش داشته اند. میزان فاصله از شهر همدان و بزرگراه های منتهی به آن در تغییرات پوشش اراضی تأثیر داشته است؛ همچنین نتایج حاکی از آن است که عوامل انسانی، به ویژه عوامل سیاسی، روابط قدرت و ثروت مهمترین عوامل در بروز تحول و تغییرات کاربری و پوشش اراضی موثربوده است.
۱۲.

تحلیل فضایی زیست پذیری در روستاهای مرزی شهرستان هیرمند با تأکید بر پدافند غیرعامل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال هفتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۲۶) 101-126

کلید واژه ها: زیست پذیری سکونتگاه های روستایی روستاهای مرزی پدافند غیر عامل هیرمند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 113 تعداد دانلود : 774
وجود روستاهای پویا، فعال و دارای شرایط مناسب زیستی در مرزها با شناسایی مشکلات و عوامل موثر در ناپایداری آنان میسر خواهد بود. هدف از انجام تحقیق بررسی زیست پذیری روستاهای شهرستان هیرمند می باشد. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از حیث روش تحقیق توصیفی و تحلیلی می باشد. در پژوهش حاضر با توجه به موضوع تحقیق به منظور دستیابی به حداکثر ضریب دقت از نمونه گیری تصادفی استفاده شده است که با توجه به سه پارامتر پراکنش روستاهای منطقه از لحاظ فاصله از مرز و پراکندگی در تمام سطح شهرستان، از طبقات مختلف جمعیتی و بر اساس کامل بودن اطلاعات آماری، 44 روستای شهرستان هیرمند از 290 روستای داراس سکنه به صورت نمونه و بر طبق فرمول کوکران، 360 نفر از سرپرستان خانوار به عنوان جامعه نمونه نیز انتخاب گردیدند.نتایج حاصل از تحلیل موران دو متغیره نشان می دهد 7 روستا از 44 روستای مورد مطالعه، در وضعیت کاملا مطلوب و 12 روستا در وضعیت بحرانی از حیث زیست پذیری و رعایت ملاحظات پدافند غیر عامل قرار دارند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل HOT/SPOT نشان می دهد، 8 خوشه در منطقه به طور پراکنده در جنوب شرق شهرستان هیرمند شناسایی گردید که شرایط ناپایداری و امنیتی سکونتگاه های واقع در این خوشه ها لزوم توجه بیشتر را می طلبد همچنین 15 روستای شهرستان هیرمند به نوعی یا دارای شرایط زیست پذیری بالا و رعایت ملاحظات پدافند غیر عامل پایین یا برعکس هستند که لازم است جهت افزایش امنیت منطقه، زیست پذیری و رعایت ملاحظات پدافند غیر عامل در تمامی روستای مورد نظر تقویت گردد.
۱۳.

تحلیل فضایی نشاط اجتماعی در سطح مناطق شهری مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال سوم پاییز ۱۳۹۷شماره ۳ (پیاپی ۱۱) 134 - 153

کلید واژه ها: تحلیل فضایی مناطق شهری مشهد. نشاط اجتماعی نشاط دهندگی نشاط گیرندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 80 تعداد دانلود : 892
با توجه به تعریف محوری نشاط اجتماعی بر پایه نظر وینهوون باید گفت که وی رفتاری را نشاط بخش می داند که موجب مطلوب بودن کیفیت زندگی می شود. بنابراین هدف این نوشتار تعریف تحلیل فضای نشاط اجتماعی در سطح مناطق شهری بوده است. ابتدا باید گفت فردی که نشاط خود را از طریق شیوه های رفتاری و بیانی با انرژی بالا، جذابیت، شوخ طبعی، شور و شعف در محافل صمیمی به دیگری سرایت می دهد، جزء تیپ گرم نشاط دهنده قرار می گیرد و اگر حس خوب را به دیگری انتقال دهد، تیپ سرد نشاط دهنده تعریف می شود. بعد از مصاحبه با افراد نشاط دهنده در این پژوهش به افرادی برخوردیم که عکس افراد نشاط دهنده بودند، این افراد نشاط گیرنده تعریف شده اند که حاصل نشاط آنها در محافل صمیمی رسیدن به آرامش و آسودگی خاطر بوده است. با توجه به این گروه بندی باید بیان کرد که درحوزه سرزندگی اجتماعی در شهرها، متغیر نشاط اجتماعی به همراه مولفه های آن نقش به سزایی در زندگی افراد و برنامه ریزی شهری خواهد داشت. براساس چنین فرایندی روش تحقیق این پژوهش به صورت ترکیبی بوده که در گام اول از روش کیفی(مطالعه موردی جمعی)، در مرحله بعد روش کمی(پیمایش) و در آخر هم از روش درون یابی نقطه ای استفاده شده است. نمونه گیری براساس این سه گام به صورت موردی نوعی، تصادفی و مکانی- منطقه ای بوده است. قلمرو تحقیق شهر مشهد و مناطق آن در نیمه اول سال 1397 بوده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه عمیق، پرسشنامه مصاحبه ای و ترسیم توزیع فضایی یافته ها بر روی نقشه مناطق شهری بوده است. یافته ها بیانگر این است که معیار نشاط اجتماعی شهروندان درحد متوسط بدست آمده است، مناطق(1-2-4-5) در موقعیت متوسط روبه پایین، منطقه9 در سطح متوسط و مناطق(3-6-7-8-10-11-12 و ثامن) متوسط رو به بالا قرار گرفته اند. از نظر نشاط بخشی اجتماعی مناطق10-11-12به ترتیب در بالاترین موقعیت نشاط اجتماعی و مناطق 5-4-1 به ترتیب در پایین ترین موقعیت قرار داشته اند. در بین مناطق شهری مشهد منطقه 10 در جایگاه اول نشاط بخشی اجتماعی و منطقه 5 شهری در آخرین رتبه بندی مناطق 13گانه قرار گرفته است.
۱۴.

سنجش عوامل مؤثر بر ناپایداری سکونتگاه های روستایی در منطقه کوهستانی و پایکوهی زاگرس (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان های مریوان و سروآباد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسکن و محیط روستا دوره ۳۷ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۶۳ ۱۰۴-۹۱

کلید واژه ها: پایداری توسعه پایدار سنجش بارومتر پایداری روستاهای شهرستان های مریوان و سروآباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 888 تعداد دانلود : 686
پایداری سکونتگاه های روستایی در ابعاد مختلف می تواند نقش مؤثری در توسعه محلی، منطقه ای و ملی داشته باشد . با شناخت، بررسی و سنجش سکونتگاه های روستایی از منظر ابعاد و شاخص های توسعه پایدار، امکان برنامه ریزی جامع فراهم خواهد شد. در این راستا تحقیق حاضر با هدف بررسی ناپایداری سکونتگاه های روستایی در منطقه کوهستانی و پایکوهی زاگرس (مطالعه موردی روستاهای شهرستان مریوان و سروآباد) انجام گرفته است . روش مطالعه در این پژوهش ترکیبی از روش اسنادی– کتابخانه ای و پیمایشی است. جامعه آماری شامل 229 سکونتگاه روستایی شهرستان های مریوان و سروآباد می باشد . در این تحقیق دو پرسشنامه، یکی برای مسئولین (مدیران اجرایی) و یکی برای مردم روستایی (سرپرستان خانوارها) تهیه شده و برای ارزیابی پایداری از آزمون آماری t تک نمونه ای و مدل های بارومتر و رادار پایداری پرسکات آلن استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که ارزش پایداری در آزمون T تک نمونه ای هم از نظر مسئولین و هم از نظر سرپرستان خانوارها بیانگر سطح پایداری پایین تر از سطح متوسط می باشد. بنابراین منطقه مورد مطالعه در حالت کلی، ناپایدار بوده، در این میان شدت ناپایداری در ابعاد محیطی– اکولوژیکی، اقتصادی و کالبدی ، بیشتر و در ابعاد اجتماعی– فرهنگی ، کمتر است و همچنین ارزش نهایی در مدل بارومتر پایداری در مقیاس پرسکات آلن در سطح متوسط پایداری بوده و در سطح ابعاد، عوامل محیطی- اکولوژیکی و اقتصادی در سطح پایداری ضعیف و عوامل فرهنگی – اجتماعی، نهادی و کالبدی- فضایی در سطح پایداری متوسط قرار دارد . لذا برای تعدیل ناپایداری سکونتگاه های روستایی منطقه، توجه به رفع مشکلات شاخص های ابعاد محیطی- اکولوژیکی، اقتصادی و کالبدی و ارتقای شاخص های ابعاد اجتماعی-فرهنگی و سیاسی لازم و ضروری می باشد.
۱۵.

سنجش و تحلیل وضعیت پایداری در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک AHP TOPSISو تحلیل خوشه ای. مطالعه موردی شهرستان های مریوان سروآباد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال هفتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۳ 187 - 206

کلید واژه ها: پایداری سنجش مدل AHP و TOPSIS روستاهای مریوان و سروآباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 950 تعداد دانلود : 806
شناسایی ابعاد و شاخصهای موثر در ناپایداری سکونتگاههای روستایی، نقش به سزایی در تحقق اهداف توسعه پایدار روستایی دارد بدون تردید، سنجش و ارزیابی دقیق متغیرهای موثر در ناپایداری سکونتگاههای روستایی با استفاده از مطالعات میدانی و استفاده از مدلهای چند معیاره در برنامه ریزی جامع به برنامه ریزان ، سیاستگزاران و مسئولین امور اجرایی کشور کمک خواهد کرد بدین منظور این پژوهش با هدف شناسایی و سنجش عوامل موثر بر ناپایداری روستاها در منطقه کوهستانی و پایکوهی زاگرس (مطالعه موردی روستاهای شهرستانهای مریوان و سروآباد) انجام گرفته است. روش انجام تحقیق، توصیفی – تحلیلی بوده ، برای انجام پژوهش از مدلهایAHP، TOPSISو تحلیل خوشه ای استفاده شده ، داده ها با استفاده از مدل Expert choice وزن دهی شده و برای تعیین وضعیت پایداری محیطی – اکولوژیکی منطقه از مدلAHP و برای تعیین وضعیت پایداری انسانی از مدل تاپسیس و تحلیل خوشه ای استفاده شده، یافته های این تحقیق در بخش مدل AHP نشان داد که شهرستان سروآباد از لحاظ پایداری محیطی در وضعیت نامناسب و بسیار نامناسب قرار دارد و دهستانهای شهرستان مریوان از نظر پایداری محیطی در وضعیت بهتری قرار دارند اما یافته های در مدل TOPSIS حاکی از آن است که از لحاظ پایداری انسانی وضعیت روستاهای شهرستان سروآباد بهتر از وضعیت پایداری روستاهای مریوان می باشد بنابراین می توان نتیجه گرفت که عامل اصلی در مهاجرتهای روستایی شهرستان سروآباد عامل محیطی و عامل اصلی مهاجرت در روستاهای مریوان عامل انسانی و بالاخص عامل فضایی – کالبدی می باشد.
۱۶.

تحلیل وضعیت برخورداری نظام شهری استان کرمانشاه از شاخص خدمات شهری با استفاده از مدل های تاکسونومی، تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۵ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ 381 - 403

کلید واژه ها: برخورداری تاکسونومی تحلیل خوشه ای تحلیل عاملی شهرداری کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 875 تعداد دانلود : 119
زمینه اصلی فعالیت شهرداری ها خدمات رسانی عمومی به شهروندان است که شامل طیف وسیعی از فعالیت ها از جمله بهداشت، سلامت، امنیت و عمران می شود. با این حال، بخش هایی از وظایف شهرداری های استان کرمانشاه به دلیل روشن نبودن قوانین مربوط مغفول مانده است. ضعف برنامه مدون و دقیق به همراه توزیع تسهیلات و خدمات که تنها با تصمیمات شخصی مدیران یا کارشناسان متناسب و مطابق است، از دیگر ضعف های گریبانگیر شهرداری های این استان به شمار می آید؛ بدین ترتیب این نوع بی عدالتی و شکاف درخصوص برخورداری یا عدم برخورداری شهرهای مختلف در دستیابی به خدمات موردنیاز شهروندان سبب ایجاد نوعی بی تعادلی در توزیع فضایی نظام شهری استان شده است. در این مقاله ابتدا وضعیت نظام شهری استان از نظر جمعیتی بررسی، سپس براساس شاخص های اصلی خدمات شهری، میزان برخورداری شهرهای استان کرمانشاه به نسبت میزان جمعیت آن ها سنجیده می شود. برای این کار از مدل های رایج در برنامه ریزی مانند تاکسونومی و تحلیل عاملی رتبه بندی استفاده شده است. شهرهای استان نیز با استفاده از مدل خوشه ای در 5 دسته (کاملاً برخوردار تا برخورداری خیلی ضعیف) طبقه بندی شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین برخورداری و عدم برخورداری شهرها با جمعیت دریافت کننده خدمات شهری ارتباطی منطقی برقرار نشده است؛ به طوری که شهرهای کوچک تر نظام شهری استان در مقایسه با به شهرهای بزرگ تر، شرایط مناسب تری از نظر برخورداری از خدمات شهری دارند. نشانه این امر را می توان در مقایسه نوع و تعداد خدمات شهری موجود در شهر سومار با 9 نفر (رتبه اول) با شهر کرمانشاه و سایر شهرهای پرجمعیت استان مشاهده کرد.
۱۷.

تحلیل فضایی- جامعه شناختی جرم سرقت از منزل در شهر کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره پنجم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۸)

کلید واژه ها: کرمانشاه سیستم اطلاعات جغرافیایی نابرابری اجتماعی تحلیل فضایی سرقت کانون جرم خیز

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی مسایل اجتماعی و انحرافات
تعداد بازدید : 308 تعداد دانلود : 188
امروزه همراه با موج وسیع تغییرات اجتماعی و شکل گیری شرایط آنومیک، بسیاری از شهرها ناگزیر به همزیستی با پدیده ای به نام جرم هستند که امنیت اجتماعی شهروندان را تهدید می کند. در این نوشتار، با رویکردی میان رشته ای به بررسی جرم سرقت از منزل و نقش نابرابری بر آن و تحلیل فضایی- جامعه شناختی آن در شهر کرمانشاه پرداخته می شود. این پژوهش، به روش تحلیل همبستگی و روش تحلیل آمار فضایی انجام گرفته است. داده های تحقیق، برگرفته از آمارهای موجود در مرکز تحقیقات ناجا و استانداری کرمانشاه هستند. برای سنجش سطح توسعه یافتگی و سطح برخورداری محله ها، روش تاکسونومی عددی و موریس به کار رفته است. مطابق یافته ها، سطح برخورداری محله ها توزیع یکسانی ندارد و به پنج سطح نابرابر تقسیم می شود. نتیجة آزمون خوشه بندی نشان می دهد توزیع سرقت، از الگوی متمرکز تبعیت می کند و در شهر، کانون های جرم خیز شکل گرفته است. همبستگی بین نابرابری و سرقت از منزل نیز از نظر آماری معنادار نیست. محله های کرمانشاه از نظر نرخ جرم شرایط یکسانی ندارند؛ به طوری که در برخی از محله ها، کانون جرم شکل گرفته است؛ درحالی که بقیة محله ها با نگاه جغرافیای جرم، محدوده های پاک هستند. به عبارت دیگر، شکل گیری جرم در فضاهای مختلف متفاوت است. بااین حال، نقش نابرابری در سرقت از منزل مشهود نیست.
۱۸.

نقش عوامل طبیعی در ناپایداری سکونتگاههای روستایی در منطقه ی کوهستانی و پایکوهی زاگرس مطالعه ی موردی: روستاهای شهرستان های مریوان و سروآباد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۳۹۵ شماره ۴۳

کلید واژه ها: مهاجرت ناپایداری عوامل طبیعی روستاهای شهرستان های مریوان و سروآباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 677 تعداد دانلود : 203
عوامل طبیعی همواره در طول تاریخ در استقرار، نوع معیشت و جابجایی جمعیّت ها اثر گذار بوده که نمونه ی بارز آن را می توان در ناپایداری سکونتگاههای روستایی مشاهده کرد این تحقیق با هدف بررسی نقش عوامل طبیعی در ناپایداری سکونتگاهای روستایی در منطقه ی کوهستانی و پایکوهی زاگرس(مطالعه موردی: شهرستان های مریوان و سروآباد) انجام گرفته در این بررسی از 9 عامل (اقلیم، ارتفاع، شیب، گسل، رودخانه، زمین لغزش، لیتولوژی،فرسایش و کاربری اراضی) استفاده شده، لایه های این عوامل در محیطARC GIS تهیه و با استفاده از نرم افزارExpert choice وزن دهی شده و با اضافه کردن وزن هابه مدل AHPدر محیط ARC GIS و همپوشانی لایه ها، روستاهای پایدار، نیمه پایدار و ناپایدار مشخص شده است . روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده، ابزارهای مورد استفاده نرم افزارهایARC GIS و Expert choice می باشد، نتایج این تحقیق حاکی از آن است که از 229 سکونتگاه محدوده ی مورد مطالعه حدود 24روستا (48/10 درصد) در محدوده ی پایدار، 58 روستا (25/32درصد) در محدوده ی نیمه پایدار و 147 روستا (19/64 درصد) در محدوده ی ناپایدار قرار گرفته اند. بنابراین منطقه ی مورد مطالعه از لحاظ عوامل محیطی- اکولوژیکی ناپایدار محسوب شده، لذا توجه اساسی و جدی به این عوامل جهت جلوگیری از مخاطرات و ممانعت از هدر رفتن سرمایه، در هر نوع برنامه ریزی از الزامات است.
۱۹.

تحلیل فضایی اجتماعی جرایم خشونت آمیز در شهر کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه جغرافیای انتظامی سال چهارم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۴

کلید واژه ها: سیستم اطلاعات جغرافیایی نابرابری اجتماعی شهر کرمانشاه جرایم خشونت آمیز تحلیل فضایی اجتماعی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی سنجش از راه دور GIS
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری امنیت شهری
تعداد بازدید : 285 تعداد دانلود : 374
جرم بهویژه از نوع خشونتآمیز آن گاه از برخی افراد سرمیزند و پیامدهای آن نه صرفاً دامن خود آنها و قربانیانشان بلکه گریبان جامعه را نیز میگیرد و مشکلاتی از جمله احساس ناامنی و کاهش ضریب سلامت و شادابی اجتماعی را برای جامعه ایجادمیکند. هدف این نوشتار آن است که با رویکردی میان رشتهای و ازطریق بهمیانآوردن پای جامعهشناسی و جغرافیا به بررسی جرایم خشونتآمیز و تحلیل فضایی اجتماعی آن در شهر کرمانشاه بپردازد. جمعیت آماری این پژوهش محلههای سطح شهر کرمانشاه است که 101محله را شامل میشود. داده های این پژوهش از مراکزی مانند مرکز تحقیقات ناجا و استانداری جمعآوری شدهاند. برای بررسی این دادهها از «روش تحلیل آمارهای موجود» و از دو روش تحلیل اساسی در پژوهش استفاده شده است. از نرمافزار آماری SPSS برای توصیف و تبیین متغیرها و برای شناسایی و درک الگوی مکانی و فضایی جرم، مدلهای آماری و گرافیک مبنا در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) استفاده شده است. برای سنجش سطح توسعهیافتگی و سطح برخورداری محلهها نیز روش تاکسونومی عددی و موریس بااستفادهاز نرمافزار اکسل بهره گرفته شده است. یافتهها نشان میدهد محلههای کرمانشاه از نظر سطح برخورداری توزیع یکسانی ندارند و به پنج سطح نابرابر تقسیمبندی می شوند. نتیجه آزمون خوشهبندی و شاخص نزدیکترین همسایه حاکی از آن است که توزیع جرایم خشونتآمیز از الگوی متمرکز و خوشهای تبعیت میکند به این معنی که در این شهر کانونهای جرمخیز شکل گرفته است و محدودههای دیگر بسیاری در سطح شهر محدودههای پاک محسوب میشوند. میزان همبستگی بین نابرابری و جرایم خشونتآمیز نیز 215/0- بوده، که با جهت معکوس و با سطح 95% اطمینان، معنادار است. در نهایت، تاجاییکه به نتیجه این پژوهش برمیگردد مکانها و محلههای مختلف با سطح برخورداری متفاوت از امکانات و تسهیلات زمینه تبلور نابرابری اجتماعی بین محلهها و ساکنان آن را فراهممیکنند و از طرفی شکلگیری جرم، چه از حیث نوع آن و چه از نظر نرخ، در فضاهای مختلف متفاوت است. به عبارت دیگر، ماهیت فضا به جرم شکل می بخشد. از سوی دیگر، نابرابری اجتماعی بر وقوع جرم بسیار تأثیرگذار است و زمینه لازم را برای وقوع جرم ایجاد مینماید گرچه نوع تأثیر آن در محلههای مختلف شکل یکسانی ندارد.
۲۰.

تحلیل فضایی پهنه های خطر پذیر زیستی و فعالیتی سکونتگاه های روستایی مناطق مرزی، مطالعه موردی: سکونتگاه های روستایی شهرستان هیرمند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سپهر دوره بیست و پنجم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۹۹

کلید واژه ها: خطرپذیری تحلیل فضایی هیرمند زیست پذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 173 تعداد دانلود : 211
تحقیق پیش رو به دنبال شناسایی الگوی فضایی زیست پذیری سکونتگاه های روستایی نواحی مرزی منطقه هیرمند جهت شناسایی مناطق خطرپذیر است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع کاربردی و رویکرد حاکم بر تحقیق توصیفی و تحلیلی می باشد. جهت واکاوی فضایی الگوی پراکنش روستاهای زیست پذیر در سه سطح مطلوب، متوسط و نامطلوب از آزمون های آمار فضایی در محیط نرم افزاریGEO DATMو GIS استفاده خواهد شد تا الگوی فضایی زیست پذیری روستاهای مورد نظر شناسایی و در نهایت پهنه های خطر پذیر شناسایی گردند.نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد 16 روستا در طیف مطلوب، 16 روستا در طیف متوسط و 12 روستا در طیف نامطلوب قرار گرفتند. همچنین نتایج استفاده الگوریتم موران انسلین در منطقه نشان می دهد 7 خوشه سرد (زیست پذیری پایین)، و 11 خوشه ی داغ (زیست پذیری بالا)در منطقه شناسایی گردید. بزرگترین لکه داغ در جنوب شهرستان قرار دارد و روستاهای قرار گرفته در این لکه دارای زیست پذیری بالایی هستند و در مجاور همدیگر قرار گرفته اند و بزرگترین لکه سرد در جنوب شرق و مرکز شهرستان قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد روستاهای نزدیک به خط مرزی دارای زیست پذیری ضعیف تری هستند وخوشه های سرد در این مناطق متمرکز گردیده اند و مناطق روستایی شمال شهرستان به دلیل وابستگی به اقتصاد کشاورزی وکمبود منابع آب رود هامون در شمال شهرستان دارای زیست پذیری ضعیف تری هستند. لکه های خطرپذیر از بعد ناپایداری سکونتگاه های روستایی می تواند منطقه را از بعد امنیتی دچار مخاطره کرده و به تبع آن سکونتگاه هایی که زیست پذیری مناسبتری دارند و در مجاورت لکه های با زیست پذیری پایین قرار گرفته اند نیز به لحاظ امنیتی دچار مخاطره شده و به مرور زیست پذیری آنها نیز تحت شعاع قرارخواهد گرفت.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان