مرضیه رضانژاد

شهدا، انسان های کاملی هستندکه آموزه های دینی را با تمام وجود درک نموده اند. عالی ترین جلوه گاه کمال انسانی شان آنجاست که عزیزترین مطاع دنیایی شان، جان را در راه معبود خویش ایثار نمودند. لذا شهدا را می توان در همه عرصه ها به ویژه نماز که متعالی ترین هنگامه ی ارتباط عاشقانه و عاطفی خلق با خالق است، الگوی خویش قرار داد. با مطالعه ی اجمالی سیره و وصایای پرمحتوای شهدا به وضوح درمی یابیم که «نماز» و به ویژه «نماز اول وقت» از مهم ترین توصیه ها و مشی عبادی آنان به شمار می رود. در این راستا تأکید فراوان شهدا بر اقامه نماز به جماعت و شرکت مستمر و هدفمند در نمازجمعه است که حکایت از توجه ویژه آنان به وحدت و همبستگی میان مسلمین در مسیر دشمن شناسی و دشمن ستیزی دارد. لذا نگارنده برآن است که با تکیه بر وصایا و سیره عملی شهدا «جایگاه نماز و اهمیت آن» را از منظر ایشان مورد تحلیل قرار دهد.

یکی از معیارهای توسعه شهری، که به عنوان معیار اثربخشی برنامه های توسعه تلقی می شود و رفتارهای شهروندان و به تبع آن پویایی شهر، به ویژه چگونگی حضور و ایفای نقش شهروندان در شهر را تحت تأثیر قرار می دهد، احساس امنیت و یا ترس از قربانی جرم شدن در شهر است. رشد سریع شهرنشینی در ایران و شهر بندرعباس و پیامدهای ناشی از آن، از جمله ناامنی و عدم پویایی و تحرک شهروندان و به تبع آن ترس از قربانی شدن، بیانگر آن است که احساس امنیت در فضاهای عمومی شهری به عنوان یک مسأله و نیاز شهروندان مطرح است. این پژوهش در پاسخ به ضرورت فوق، با هدف ارایه الگویی اندام وار برای ارتقای احساس امنیت در فضاهای عمومی شهر بندرعباس انجام شده است. مرور ادبیات نظری در خصوص احساس امنیت، نشان دهنده این است که احساس ناامنی در بستر مکان رخ می دهد و رفتار انسان در فضا و مکان های مختلف، متفاوت است. مبانی تئوریک این مقاله بر نظریه ها و رویکردهای تئوریک پیشین؛ به ویژه الگوی آزار و اذیت، الگوی بی نظمی، الگوی چشم انداز پناهگاه، الگوی فضای قابل دفاع، الگوی نظارت اجتماعیِ و... شکل گرفته است. الگوی تئوریک ارایه شده با استفاده از روش پیمایش و تکنیک مصاحبه در فضاهای عمومی شهر بندرعباس به آزمون گذاشته شد. یافته های پژوهش نشان داد سه دسته عوامل اجتماعی، زمینه ای و کالبدی در تعامل با یکدیگر به صورت اندام وار چگونگی احساس امنیت در فضاهای عمومی را تبیین می کنند. لذا پیشنهاد می شود برای دستیابی به الگوی مناسب احساس امنیت در فضاهای عمومی شهری، باید به شاخص های فضایی کالبدی، اجتماعی و زمینه ای به طور توأمان توجه شود.