نفیسه مرصوصی

نفیسه مرصوصی

مدرک تحصیلی: دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری ،گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور ،ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۶ مورد.
۱.

کاربرد رویکرد شهر دوستدار سالمند در برنامه ریزی حمل و نقل شهری (مورد مطالعه: کلان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیرساخت های شهری شهر دوستدار سالمند حمل ونقل شهری اطلاع رسانی کلان شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۶
در سال های اخیر با توجه به رشد نرخ جمعیت سالمند ، مفهوم شهر دوستدار سالمند به یکی از پایه ای ترین مفاهیم در برنامه ریزی شهری مبدل شده و ابزارها و راهکارهای متعددی برای سنجش و بهینه سازی ساختارهای شهری و اجتماعی در سال های اخیر به ویژه توسط سازمان بهداشت جهانی منتشر شده است . این سازمان یک مجموعه شاخص هشت گانه برای سنجش وضعیت شهر دوستدار سالمند در کلان شهر ها ارائه داده است . تحقیقات زیادی در شهرهای مختلف دنیا بر حسب این شاخص ها انجام شده و در این پژوهش شاخص حمل ونقل از شاخص های هشت گانه شهر دوستدار سالمند با ده مؤلفه اصلی در کلان شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفته است . روش تحقیق توصیفی تحلیل و با تکنیک پیماشی است . جامعه آماری در بعد اول سالمندان کلان شهر مشهد هستند که نمونه با روش تصادفی از دو منطقه یک (پربخوردار) و سه (کم برخوردار) شهری انتخاب شده اند . داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه های استاندارد سازمان بهداشت جهانی گردآوری و نتایج تحقیق نشان می دهد ، مؤلفه های فراوانی وسایل حمل ونقل عمومی ، کیفیت وسایل نقلیه عمومی ، شرایط رانندگی ، ایمنی و اطلاع رسانی در حمل ونقل عمومی تفاوت معناداری با معیار میانگین دارند . از سوی دیگر مؤلفه های مورد بررسی از حیث اهمیت برای شهروندان سالمند رتبه بندی شده است . در بعد دوم تحقیق وضعیت اعمال مؤلفه های شاخص حمل ونقل در شهر دوستدار سالمند در پروژه های شهری مورد بررسی قرار گرفته است . در این بعد تحقیق جامعه هدف مدیران شهری دخیل در برنامه ریزی شهری در پنج سال گذشته انتخاب شد که با نمونه گیری تصادفی ، داده ها از نمونه 40 نفری از مدیران با پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری و تحلیل شد . نتایج این تحلیل حاکی از آن است که در پروژه های شهری اخیر توجهی به مؤلفه های ده گانه شاخص حمل ونقل شهر دوستدار سالمند نشده است . 
۲.

ارزیابی مؤلفه های اصلی و الگوهای فضایی پایداری اجتماعی شهری در استان چهارمحال و بختیاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایداری اجتماعی شهری تحلیل مؤلفه های اصلی تحلیل فضایی شهرهای استان چهارمحال وبختیاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۳۰
امروزه چالش های اجتماعی از مهمترین موانع دستیابی به پایداری در شهرهای کشورهای در حال توسعه محسوب می گردند. از این روی شناخت و تحلیل جغرافیایی عوامل اثرگذار بر پایداری اجتماعی شهرها از جمله اهداف و اولویت های مهم برنامه ریزی های شهری و منطقه ای محسوب می گردد. این پژوهش با روش کمّی و پیمایشی و با استفاده از داده های ثانویه انجام شده است. در این پژوهش با بهره گیری از روش های شاخص روایی محتوایی و شاخص نسبت روایی محتوایی تعداد 19 شاخص عینی پایداری اجتماعی، گزینش و با استفاده از روش های تحلیل مؤلفه های اصلی، شاخص خودهمبستگی فضایی موران و روش درونیابی وزن دهی معکوس فاصله، پایداری اجتماعی شهرهای استان چهارمحال و بختیاری اندازه گیری و تحلیل گردید. یافته های پژوهش در بخش تحلیل مؤلفه های اصلی نشان می دهد 4 مؤلفه اصلی(ایمنی و امنیّت، بهداشت و سلامت، پویایی جمعیت و سواد و آموزش) با مجموع واریانس 125/65 درصد تبیین کننده همبستگی بین متغیرهای پژوهش برای سنجش و ارزیابی پایداری اجتماعی شهری در استان می باشد. همچنین نتایج شاخص خودهمبستگی فضایی موران با مقدار 06/0- بیانگر الگوی فضایی تصادفی پایداری اجتماعی شهری در سطح استان و معنی داری روابط فضایی 5 شهر در مؤلفه ایمنی و امنیت، 2 شهر در مؤلفه بهداشت و سلامت، 5 شهر در پویایی جمعیت، 1 شهر در مؤلفه سواد و آموزش و 4 شهر در شاخص ترکیبی پایداری اجتماعی می باشد. نتایج درونیابی فضایی پایداری اجتماعی شهرهای استان ضمن نشان دادن وضعیت نامناسب مؤلفه های اصلی اثرگذار بر پایداری اجتماعی شهری حاکی از توزیع فضایی متعادلتر مؤلفه های پویایی جمعیت و سواد و آموزش در سطح استان نسبت به سایر مؤلفه ها و شاخص ترکیبی پایداری اجتماعی شهری می باشد.
۳.

ارزیابی اثرات زیست محیطی بلندمرتبه سازی با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی: شهر اهواز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بلندمرتبه سازی شهری شاخص های زیست محیطی آینده پژوهی میک مک شهر اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰ تعداد دانلود : ۳۱
بلند مرتبه سازی ازجمله رویکردهای مهم شهرهای بزرگ جهان است که در اثر رشد روزافزون جمعیت، کمبود و گرانی زمین و مشکلات توسعه افقی شهرها رواج یافته است. یکی از مهم ترین ابعادی که بر روند بلندمرتبه سازی تأثیرگذار است، بعد زیست محیطی است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، ارزیابی اثرات زیست محیطی بلندمرتبه سازی در شهر اهواز با رویکرد آینده پژوهی بود که به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش تحلیلی - اکتشافی است. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه و تکنیک دلفی و مطالعات اسنادی -کتابخانه ای بهره گیری شد. یافته های پژوهش نشان داد که از میان 33 عامل اصلی تأثیرگذار بر پایداری زیست محیطی بلندمرتبه سازی شهر اهواز، 18 متغیر به عنوان عوامل کلیدی و تأثیرگذار شناخته شدند که این متغیرها بیشترین تأثیرگذاری و کمترین تأثیرپذیری را بر آینده زیست محیطی بلندمرتبه سازی شهر اهواز دارند و شامل عوامل جمعیت، توجه به ارزش های اقتصادی بازیافت، دسترسی به نور خورشید، دوچرخه، استقرارنیافتن پارک ها و فضاهای باز شهری، دما، رطوبت، باد، لامسه، انطباق قوانین زیست محیطی با چشم انداز، عناصر اکولوژیک، شرایط زمین و خاک، عبور پیاده، توپوگرافی و زمین شناسی، تدوین طرح های دیپلماسی زیست محیطی، بویایی، حمل ونقل عمومی، فرهنگی-اجتماعی می شود. نتایج پژوهش بیانگر آن است که با توجه به تأثیرگذاری زیاد نقش عوامل میکرواقلیم و اجتماعی-فرهنگی درخصوص پایداری زیست محیطی بر روند بلندمرتبه سازی، مسئولان شهر اهواز می توانند جهات موفقیت یا شکست شاخص های پایدار زیست محیطی بلندمرتبه سازی شهر اهواز را مشخص کنند. برای بهبود وضع موجود راهکارهایی ارائه شده است که نیازمند توجه جدی مدیران و برنامه ریزان شهری است. 
۴.

تحلیل مؤلفه های شهر عادل و رابطه آن با حق به شهر در کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر شهر عادل حق به شهر عدالت فضایی کلان شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۱۱
مقدمه: شهر عادل و حق به شهر خواسته ای است که از دل تباینات و تناقضات فضای انتزاعی برمی خیزد. این خواسته از امکاناتی که در لابه لایی فضای متناقض سرمایه داری وجود دارد استفاده می کند و بروز می یابد. به همین دلیل است که صاحبان و تولیدکنندگان فضای انتزاعی (دولت، سرمایه و فن سالاران) آن را خوشایند نمی دانند.هدف:  هدف این نوشتار بررسی و تحلیل مؤلفه های شهر عادل و رابطه آن با حق به شهر در کلان شهر تهران است.روش شناسی:  این پژوهش از لحاظ هدف گذاری کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری داده ها به صورت به صورت میدانی (پرسشنامه محقق ساخته) و داده های نظری با روش اسنادی تهیه شده است. جامعه آماری این پژوهش 40 نفر از خبرگان و متخصصان دانشگاه ها و مراکز پژوهشی  به صورت دلفی است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده های جمع آوری شده از روش های آماری نظیر توزیع فراوانی، تی تک نمونه ای، خی دو، فریدمن تحلیل مسیر و معادلات ساختاری در نرم افزارهای SPSS و SMART PLS استفاده گردیده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو این پژوهش کلان شهر تهران براساس تقسیمات سیاسی سال 1395 است.یافته ها و بحث:  نتایج یافته های پژوهش نشانگر این بود که سطح معنی داری آزمون اکثر مولفه ها و زیرمولفه های شهر عادل و حق به شهر کوچک تر از (05/0) می باشد و در سطح اطمینان 95 درصد، اختلاف معنادار منفی بین میانگین مؤلفه های شهر عادل و حق به شهر و مقدار متوسط (3) وجود دارد و این مولفه ها از وضعیت مطلوبی در کلان شهر تهران برخوردار نیستند.نتیجه گیری:  بر اساس نتایج به دست آمده از ضرایب معادلات ساختاری، مقدار t برای مسیرهای تحقیق(طبق قاعده خطای پنج درصد در ناحیه رد فرض صفر برای مقادیر خارج بازه 96/1 تا 96/1-) برآورد شده است. لذا می توان بیان نمود که مسیرهای تحقیق با 95 درصد اطمینان تأیید می شود و شهر عادل 82 درصد بر حق به شهر در کلان شهر تهران تأثیر مثبت معناداری دارد.
۵.

تحلیل شاخص های زیرساخت های شهر دوستدار سالمند در کلان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیرساخت های شهری شهر دوستدار سالمند فضاهای شهری خدمات بهداشتی کلان شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۶۷
در سال های اخیر با توجه به رشد صعودی نرخ جمعیت سالمند در دنیا این موضوع به یکی از کانون های مورد توجه محققان مبدل شده است. موضوع بهینه سازی ساختارهای شهری اجتماعی پایه ای ترین موضوع در مطالعات مربوط به سالمندان در حوزه شهرسازی است. در این پژوهش به بررسی شاخص های سنجش زیرساخت های شهر دوستدار سالمند در کلان شهر مشهد پرداخته شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده که با استفاده از روش پیمایشی اجرا شد. جامعه آماری تحقیق با توجه به ساختار پرسشنامه ها متشکل از متخصصان حوزه شهری، خدمات سلامت و بهداشت، خدمات روان شناختی و حمل ونقل و فناوری اطلاعات در شهر مشهد بوده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 100 نفر تعیین گردید. نمونه های پژوهش با استفاده از روش تصادفی ساده انتخاب شدند. داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه استاندارد سازمان بهداشت جهانی جمع آوری گردید. طبق نتایج تحقیق، شهر مشهد در شاخص های مسکن، فضاهای بیرونی و ساختمان ها، حمایت جامعه و خدمات بهداشتی، مشارکت مدنی و اشتغال در وضعیت مناسبی برای سالمندان قرار ندارد. همچنین طبق آزمون فریدمن، میانگین رتبه شاخص فضای باز و ساختمان ها در شهر دوستدار سالمند بالاترین اولویت و شاخص ارتباطات و اطلاعات پایین ترین اولویت را در بین شاخص ها دارا است. دستاورد این پژوهش شناخت دقیق کاستی های کلان شهر مشهد در مقایسه با مقیاس های استاندارد شهر دوستدار سالمند است. راهکارهای پربازده و زودبازده نو که تاکنون در این کلان شهر به کار برده نشده است، برای بالا بردن سطح استاندارد شاخص های مسکن، فضاهای بیرونی و مشارکت و اشتغال ارائه شده است.
۶.

راهبرد کالبدی- فضایی گردشگری شهری با رویکرد مشارکتی در منطقه کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: راهبرد کالبدی - فضایی رویکرد مشارکتی گردشگری شهری منطقه کاشان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۳۱
با وجود اهمیت گردشگری مشارکتی در صحنه بین المللی و تلاش جهانی برای جذب درآمد از طریق گردشگر در مناطق مختلف ایران از جمله منطقه کاشان، بنا به دلایل مختلف، گردشگری رونق زیادی ندارد. هدف از انجام این تحقیق، مطالعه راهبردی کالبدی - فضایی گردشگری شهری با رویکرد مشارکتی در منطقه کاشان است. تحقیق از نظر موضوع، کاربردی و از نظر روش، توصیفی و تحلیلی و تکنیک های مورد استفاده، مدل تحلیل استراتژیک و مدل ماتریس برنامه ریزی کمی است. متغیر مستقل تحقیق، گردشگری و متغیر وابسته تحقیق، توسعه کالبدی و فضایی نامیده می شود. این تحقیق درصدد پاسخ به این سؤال است که «پتانسیل ها و محدودیت های راهبرد کالبدی فضایی گردشگری با رویکرد مشارکتی در منطقه کاشان کدام است؟». نتایج به دست آمده از جانب نمونه ای تحقیق (گردشگران، شهروندان، استادان دانشگاه، مدیران، کارشناسان) نشان می دهد از نظر مردم، مهم ترین نقاط ضعف تحقیق، نداشتن برنامه مدون در زمینه مشارکت مردمی، روحیه مشارکت پایین و نظارت دولتی ضعیف و مهم ترین نقطه قوت تحقیق، وجود زیرساخت های مناسب گردشگری (به نسبت سایر شهرهای کشور نه به نسبت مقیاس جهانی) است. همچنین از نظر پاسخگویان، مشخص نبودن نقش مشارکت مردمی در طرح های گردشگری کشوری و بالطبع طرح های منطقه کاشان و عدم ثبات اقتصادی، مهم ترین تهدیدهای متصور برای گردشگری است. مجموعه این عوامل که در قالب یک ماتریس نشان داده شده، نشان می دهد که اولویت با کدام گروه از نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت است. در ماتریس عوامل راهبردی داخلی نمره نهایی 82/1 و همان طور که ملاحظه می شود عدد به دست آمده نه تنها از عدد 5/2 بلکه از عدد 2 نیز کوچک تر است. در نتیجه علی رغم وجود جاذبه های گردشگری در منطقه کاشان به دلیل مشکلات فراوان، مشارکت مردمی برای توسعه کالبدی _ فضایی گردشگری در وضیت رضایت بخشی نیست.
۷.

سنجش و ارزیابی جایگاه کشورهای شبه قاره از نظر شاخص های رقابت پذیری جهانی در مقایسه با کشور ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۱۲۶
شاخص رقابت پذیری هرساله توسط مجمع جهانی اقتصاد برای تعداد قابل توجهی از کشورها اندازه گیری و انتشار می یابد. در همین راستا، هدف اصلی این مطالعه «سنجش و ارزیابی جایگاه کشورهای شبه قاره هند از منظر شاخص های رقابت پذیری در مقایسه با کشور ایران»، در دوره زمانی 2016 تا 2018 می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از تکنیک های آنتروپی شانون، ویکور، آمار خودهمبستگی فضایی موران جهانی و از نرم افزار Arc Gis استفاده شده است. نتایج این پژوهش از نظر بررسی شاخص-های رقابت پذیری جهانی طی بازه زمانی مورد مطالعه نشان داد کشور هند در جایگاه نخست و کشور بوتان در آخرین جایگاه قرارگرفته است. کشور ایران به ترتیب با کسب میزان ضرایب ویکور 305/0، 336/0 و 327/0 جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج مدل ضریب تغییرات (c.v) حاکی از آن بود که میزان نابرابری کشورها در برخورداری از شاخص-های مورد مطالعه طی سه سال آهنگ سیر نزولی داشته است. سوال اصلی تحقیق این است که کشور ایران از لحاظ شاخص های جهانی رقابت پذیری نسبت به کشورهای شبه قاره در چه وضعیتی قرار دارد؟
۸.

راهبردهای ساماندهی بافت بخش مرکزی شهر قزوین با رویکرد بازآفرینی شهری پایدار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طرح های ساماندهی- بافت بخش مرکزی- رویکرد بازآفرینی شهری پایدار مدل AHP مدل SWOT

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۲۹
بافت قدیمی، محدوده ای از شهر است که علی رغم داشتن مؤلفه های اکولوژیکی (بومی)، فرهنگی، اجتماعی و تاریخی، به دلیل قدمت، فقدان زیرساخت های مناسب، عدم استحکام ساختمان ها، محدودیت های کالبدی مانند شبکه معابر کم عرض، مسائل اجتماعی و میزان جرم و بزهکاری بالا و آلودگی های زیست محیطی، با بی ثباتی و تنزل کیفیت های محیطی مواجه است. در کشور ما همچون سایر کشورها بافت های فرسوده و غالباً قدیمی در شهرها با مسائل چندبعدی و بسیار پیچیده مواجه اند و طرح های زیادی در رابطه با بازآفرینی در بافت های قدیم شهری انجام شده که متأسفانه اکثر آن ها به دلایل عدم توجه صحیح تهیه کنندگان طرح ها به مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و عدم استفاده از قابلیت های فضایی - کالبدی موفق نبوده اند. در این تحقیق سعی شده با استفاده از اسناد و مدارک، آمار و اطلاعات موجود در منابع علمی و همچنین مصاحبه با سرپرستان خانوارهای ساکن در بافت فرسوده، صاحب نظران، مدیران و کارشناسان مرتبط با مباحث معماری، اجتماعی که حجم نمونه برای سطح اطمینان 95 درصد و احتمال خطای 5 درصد برابر با 417 نفر بوده و سعی شده است با به کارگیری تکنیک سلسله مراتبی فازی مدل AHP در مرحله اول مناطق فرسوده را ازلحاظ شدت فرسودگی اولویت بندی نموده و در مرحله بعد نیز با استفاده از مدل SWOT بعد از شناسایی نقاط قوت و ضعف این مناطق با تأکید بر مسائل فرهنگی و اجتماعی و زیست محیطی راهکارهای مناسب برای برون رفت از مشکلاتی همچون کمبود سرانه آموزشی، ورزشی، بهداشتی، عدم همخوانی و هماهنگی ساخت وسازهای جدید با بافت و ابنیه تاریخی بتوان با افزایش کیفیت زندگی در جهت بالا بردن منزلت اجتماعی بافت و بازگشت ساکنان قدیمی به آن حرکت نمود.
۹.

تحلیل فضایی شاخص های کالبدی مسکن با تاکید بر شهر عادل (مطالعه موردی: مناطق 22گانه کلان شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شاخص های کالبدی عدالت فضایی مسکن نابرابری و شکاف کلان شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۲
شاخص های مسکن به عنوان شالوده اصلی یک برنامه جامع و ابزاری ضروری برای بیان ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی مسکن از جایگاه ویژه ای در امر برنامه ریزی مسکن برخوردارند. ازاین رو، شناخت وضعیت شاخص های مسکن مناسب و تلاش در جهت تحقّق سکونتگاه مطلوب و کاهش نابرابری ها، امر مهمی در بحث تحقق پذیری شهر عادل و نهایتا توسعه پایدار شهری تلقی می گردد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر سنجش و تحلیل فضایی شاخص های کالبدی مسکن درچارچوب شهر عادل است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و هدف آن کاربردی است. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از مدل های کمی آنتروپی شانون، تاپسیس (TOPSIS)، ضریب پراکندگی (C.V)، آمار خودهمبستگی فضایی موران و از نرم افزار Arc GIS استفاده شده است. نتایج نشان داد که شهر تهران در توزیع یکسان و دسترسی به شاخص های کالبدی مسکن، شهری عادل نیست. به طوری که الگوی توزیع فضایی شاخص های مورد مطالعه در سطح مناطق 22 گانه به صورت خوشه ای می باشد و توزیع شاخص های مورد مطالعه به صورت خوشه ای به چند منطقه (مناطق شمالی) تهران از جمله مناطق 1، 3 و 2 اختصاص دارد که به ترتیب با کسب میزان امتیاز تاپسیس 855/0، 447/0 و 385/0 رتبه های اول تا سوم به خود اختصاص داده اند. از نظر جغرافیایی توزیع شاخص های کالبدی مسکن از مناطق شمالی به سمت جنوبی، شرقی و غربی سیر نزولی داشته است. با توجه به نتایج به دست آمده می توان نتیجه گیری کرد که افتراق و ناعدالتی فضایی در توزیع شاخص های کالبدی مسکن در بین مناطق 22 گانه تهران وجود دارد و فضای غالب در مناطق، پهنه های نامناسب (27/0 درصد) و بسیار نامناسب (32/0 درصد) است.
۱۰.

سنجش و رتبه بندی برنامه ریزی شهر خلاق در مناطق 22 گانه کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کلان شهر تهران شهر خلاق خلاقیت شهری شاخص های مکانی شهر خلاق مدل تاپسیس (TOPSIS) مدل AHP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۱۹۶
ایده شهر خلاق به این مسأله تأکید دارد که همواره در نگاه اول امکانات بالقوه ای در شهرها وجود دارد که اگر مورد توجه برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گیرد، می تواند در شکوفایی خلاقیت محور شهرها اثرات پایداری داشته باشد. با اینکه پایه خلاقیت شهری، شاخص های فرهنگی است اما دامنه وسیع ظرفیت های شهری از سرمایه انسانی و اجتماعی گرفته تا امکانات فرهنگی، آموزشی، علمی، مذهبی، اجتماعی، اقتصادی کمتر زمینه بروز و ظهور خلاقیت را دارند. تهران به عنوان پایتخت و مهم ترین کلان شهر کشور، ظرفیت های وسیعی برای گام برداشتن در مسیر شهر خلاق را دارا است. تنوع قومی و فرهنگی، طبقه خلاق متخصص، ظزفیت های مکانی_ فضایی فراوان از اهم امتیازات تهران برای خلاقیت گرایی در شهر است. در این تحقیق ابتدا از طریق کار پیمایشی و با تدوین پرسشنامه های تخصصی CVI و CVR با نظرخواهی از تعداد 25 نفر از متخصصان و اساتید حوزه برنامه ریزی شهریف شاخص های مکانی بوم محور اثرگذار در خلاقیت شهری که حائز روایی محتوایی و پایایی بودند، مشخص شد. در ادامه از طریق تدوین پرسشنامه کیفی بر مبنای جامعه آماری 9423703 نفری کلان شهر تهران و جامعه نمونه 385 نفری، با استفاده از مدل های برنامه ریزی شهری و بهره گیری از نرم افزارهای ArcGIS10.3 و SPSS 21 و Topsis Solver3.1.0 تجزیه و تحلیل های آماری و مکانی صورت گرفت. با جمع بندی نتایج پرسشنامه ها و تحلیل های آماری از شاخص های مکانی، تعداد 17 منطقه از مناطق 22 گانه تهران در خوشه های بسیار ضعیف تا خوب و پنج منطقه در خوشه های بسیار خوب و عالی قرار گرفت. منطقه 6 با قرار گرفتن در خوشه 1 حائز شرایط شهر خلاق بوده و منطقه 17 و 21 با واقع شدن در خوشه 5 از چارچوب کلی شهرخلاق خارج تشخیص داده شدند.
۱۱.

طراحی مدل عوامل موثر بر زیست پذیری کلان شهرهای ایران با روش متاترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۳۰۹
ضرورت  و لزوم  توجه به زیست پذیری کلان شهرها در دهه های اخیر جای خود را در ادبیات علمی کشور باز کرده و تلاش های بسیاری در عرصه های پژوهشی در قالب رساله، پایان نامه، مقالات پژوهشی و همایشی انجام شده است. این پژوهش نیز با در نظر گرفتن مطالعات با هدف طراحی مدل عوامل مؤثر بر زیست پذیری کلان شهرهای ایران با استفاده از روش متاترکیب به این موضوع پرداخته است که از لحاظ هدف گذاری کاربردی  و از لحاظ ماهیت اطلاعات و شیوه تحلیل آنها کیفی است و در زمره  پژوهش های اسنادی و درنهایت برمبنای روش تحقیقات تحلیلی توصیفی است. جامعه آماری پژوهش، همه پژوهش های داخلی صورت گرفته طی سال های 1398-1393 در مقیاس زیست پذیری کلان شهرهای کشور است که در بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran) یا پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID) نمایه شده است. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند 26 پژوهش مرتبط انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. براساس یافته های به دست آمده، مدل مفهومی استراخ شده، شامل پنج مقوله (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و مدیریت شهری)، 13 مفهوم، 44 کد (شاخص) است. همچنین از بین 13 مفهوم بررسی شده، مفاهیم اشتغال و درآمد (17)، دسترسی به امکانات و  زیرساخت ها (16)، آلودگی (16) و مسکن عادلانه و استطاعت پذیر (14) بیشترین فراوانی و تکرار را دارد که نشان دهنده اهمیت و اولویت این مفاهیم است و باید مدیران و تصمیم گیران حوزه شهری، توجه ویژه ای به آنها داشته باشند و همواره این موارد در چارچوب برنامه ها و سیاست های برنامه ریزی شهری قرار گیرد.
۱۲.

ارزیابی و تحلیل فضایی پایداری کالبد فضاهای شهری در استان چهارمحال و بختیاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایداری کالبدی تحلیل فضایی شهرهای استان چهارمحال وبختیاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۱۶۰
این پژوهش، با هدف ارزیابی و تحلیل فضایی پایداری کالبد شهری در استان چهارمحال و بختیاری با روش کمی و پیمایشی و با استفاده از داده های ثانویه انجام شده است. در این پژوهش با بهره گیری از روش های CVI و CVR تعداد 22 شاخص عینی پایداری کالبدی، گزینش و با استفاده از روش تحلیل مؤلفه های اصلی، پایداری کالبدی شهرهای استان چهارمحال و بختیاری ارزیابی شد. همچنین برای تحلیل فضایی الگوی پراکنش پایداری کالبد شهری در سطح استان از آماره خودهمبتسگی فضایی موران و روش درون یابی وزن دهی معکوس فاصله، استفاده شد. یافته های پژوهش در بخش تحلیل مؤلفه های اصلی نشان می دهد، 4 مؤلفه اصلی(کاربری اراضی شهری، بافت های فرسوده، دسترسی های درون و بین شهری، زیرساخت ها و فناوری های ارتباطی) با مجموع واریانس548/64 درصد، تبیین کننده همبستگی بین متغیرهای پژوهش برای سنجش و ارزیابی پایداری کالبدی شهری در سطح استان است. نتایج پژوهش در بخش تحلیل الگوهای فضایی، ضمن نشان دادن الگوی خوشه ای پایداری کالبدی شهری در سطح استان، حاکی از تمرکز نسبی پایداری کالبدی شهری در شهرهای مجاور شهرکرد(مرکز استان) است.
۱۳.

نقش تبلیغات انتخاباتی در دیوارنویسی های وندالیستی فضاهای عمومی شهری، مورد مطالعه: شهر خرم آباد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تبلیغات انتخاباتی دیوارنویسی وندالیسم فضای عمومی شهر خرم آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۱۳۰
هدف از پژوهش حاضر نقش تبلیغات انتخاباتی در دیوارنویسی های وندالیستی فضاهای عمومی شهر خرم آباد و نیز روش های کنترل و مقابله با آن است. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایشی است. به منظور بررسی دقیق تر موضوع، جامعه آماری تحقیق شامل جمعیت شهر خرم آباد طبق آمار سرشماری سال 1395 (373.416) که دارای 3 منطقه،23 ناحیه و 77 محله شهری است و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر بر اساس نمونه گیری خوشه ای انجام شد.  برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ (839/0) و جهت روایی پرسش نامه از نظرسنجی کارشناسان امور شهری استفاده شده است. مطالعه نقش تبلیغات انتخاباتی در دیوارنویسی های وندالیستی، نوآوری این پژوهش محسوب می شود. به منظور بررسی اثرات وندالیسم در شهر با استفاده از پرسش نامه هایی که توسط کارشناسان مسائل شهری تکمیل شد؛ از طریق مدل ELECTERE به رتبه بندی مهم ترین عوامل وندالیسم در شهر پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان داد که بیشترین دیوارنویسی هایی که موجب از بین رفتن حقوق شهروندان و نیز صدمه به مبلمان شهری شده، مربوط به تبلیغات انتخاباتی نامزدهای این شهر بوده است و سایر دیوارنویسی های وندالیستی کمترین مقدار را به خود اختصاص داده است. بنابر بررسی های انجام گرفته، بیش از 33/58 درصد دیوارنویسی های شهر خرم آباد مربوط به تبلیغات نامزدهای انتخاباتی است.
۱۴.

تدوین سناریوهای مؤثر بر آینده گردشگری پایدار شهرکرمان با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری پایدار آینده پژوهی سناریونویسی کرمان ScenarioWizard

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۴۳۶
این مقاله سناریوهای آینده گردشگری شهر کرمان در افق 1410 را با رویکرد آینده پژوهی شناسایی و تدوین کرده است. داده ها با روش های اسنادی و پیمایشی تهیه شده و در پردازش آنها از روش دلفی، تحلیل ساختاری و Scenario Wizard استفاده شده است. جامعه آماری شامل پانزده نفر از نخبگان علمی و اجرایی شهر کرمان است که پس از جلسات بحث اولیه 15 وضعیت محتمل عوامل پیشران  در تدوین سناریوها را وزن دهی و شناسایی کرده اند. نتایج نشان می دهد 80 درصد وضعیت های گردشگری کرمان در آینده مطلوب و 20درصد ثابت و بحرانی است. شهر کرمان با سه گروه از سناریوهای توسعه گردشگری در آینده روبروست. مطلوب ترین سناریو گروه اول است که بر شالوده رقابت پذیری، برنامه محوری و توسعه متوازن استوار است. 
۱۵.

تحلیل نقش موانع انسانی در توسعه گردشگری پایدار شهر کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: موانع انسانی گردشگری توسعه پایدار گردشگری شهر کرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۹۶
هدف این پژوهش تحلیل نقش موانع انسانی بر توسعه گردشگری پایدار شهر کرمان می باشد. نوع تحقیق با توجه به هدف؛ کاربردی و از نظر ماهیت و روش از نوع توصیفی و تحلیلی است. اطلاعات و داده های مورد نیاز با استفاده از روش های اسنادی و میدانی(پرسشنامه) جمع آوری شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل دو گروه گردشگران داخلی و خارجی شهر کرمان بوده که با استفاده از تکنیک دلفی به طور تصادفی و نمونه انتخاب شده اند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS، از آزمون آماری کلموگروف اسمیرنوف و آزمون تی تک نمونه ای و همچنین جهت اولویت بندی و ضریب اهمیت معیارها از تکنیک DEMATEL با استفاده از نرم افزار MATLAB استفاده شده است. یافته های تحقیق با توجه به آزمون تی تک نمونه ای نشان می دهدکه درشهرکرمان تاثیر نقش موانع انسانی برای توسعه گردشگری پایدار نامطلوب بوده و باعث کاهش صنعت گردشگری شده است. همچنین نتایج حاصل از تکنیک دیمتل نشان می دهد از بین شاخص های تحلیل نقش موانع انسانی بر توسعه گردشگری پایدار شهرکرمان، شاخص اقتصادی – مالی بامقدار698/1 مؤثرترین عامل و شاخص فناوری با مقدار 622/2- تأثیر پذیرترین عامل هستند
۱۶.

آسیب شناسی فرا روش پژوهش های زیست پذیری در مقیاس کلان شهرهای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیست پذیری زیست پذیری کلان شهرها فرا روش کلان شهرهای ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۲۷۷
امروزه زیست پذیری کلان شهرها به عنوان یکی از چالش های بزرگ جهانی در قرن بیست ویکم تبدیل شده است؛ از این رو ضرورت و لزوم توجه به زیست پذیری کلان شهرها در دهه های اخیر جای خود را در ادبیات علمی کشور باز کرده است و در این زمینه تلاش های بسیاری در عرصه های پژوهشی در قالب رساله، پایان نامه، مقالات پژوهشی و همایشی صورت گرفته است. این مقاله، با هدف آسیب شناسی فرا روش پژوهش های زیست پذیری در مقیاس کلان شهرهای ایران صورت گرفته است. این پژوهش از لحاظ هدف، توسعه ای و از نوع تحلیل محتواست و بر مبنای روش، جزو تحقیقات کیفی است. از منظر روش جمع آوری اطلاعات در زمره پژوهش های اسنادی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه پژوهش های داخلی صورت گرفته در زمینه زیست پذیری کلان شهرهای کشور است که گزارش آن ها در بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran) یا پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID) نمایه شده است. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 30 پژوهش مرتبط انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته های حاصل از فرا روش پژوهش های انجام یافته، نشان داد بیش از 30 درصد از مقاله های انجام گرفته در زمینه زیست پذیری کلان شهرهای کشور از دیدگاه روش شناسی دچار اشکال بودند. از جمله نتایج تحقیق عبارت اند از: کمبود و تنوع فعالیت های پژوهشی در حوزه زیست پذیری کلان شهرها و کاستی ها و اشکالات عمده در روش شناسی تحقیق ازنظر مواردی همچون اتکای صرف به سؤالات، خلأ فرضیه و پژوهش های کیفی، مشخص نبودن راهبرد پژوهش، عدم تنوع در روش شناسی، تکراری بودن موضوع ها، روش ها، آماره ها، عدم دسته بندی شاخص ها، روایی و پایایی، عدم استفاده از فنون کمّی بروز و منابع مورد استفاده.
۱۷.

بررسی نقش فعالیت های شبانه شهری در خدمات رسانی به شهروندان مطالعه موردی: منطقه 11 کلان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر شبانه خدمات رسانی رضایتمندی منطقه 11 شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۸ تعداد دانلود : ۴۰۳
هدف از این پژوهش بررسی نقش شهرهای شبانه در خدمات رسانی به شهروندان در محدوده مورد مطالعه می باشد. و به دنبال پاسخ گوی به این سوالات می باشد، تجهیزات و تاسیسات شهر شبانه تا چه اندازه توانسته است در خدمات رسانی به شهروندان شهری موثر واقع شود؟ شهروندان شهری تا چه اندازه از خدماتی که شهر شبانه ارائه می دهند رضایت دارند؟ نوع تحقیق کاربردی ، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده های از روش های کتابخانه و میدانی بهره گرفته شده است. جامع آماری این تحقیق ، 222000در نظر گرفته شده است که از طریق فرمول کوکران 196 پرسشنامه به صورت تصادفی به مردم به پخش و توزیع گردیده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم آماره های توصیفی( میانگین، میانه، و واریانس) و استنباطی( t تک نمونه ای، اسپیرمن و رگرسیون ) بهره گرفته شده است. یافته های این تحقیق نشان داد که در شاخص های( بهداشتی و سلامت، کلانتریها، مسافر خانه و و تاکسی رانی میانگین مورد نظر پایین تر از شرایط مطلوب (3) ارزیابی شده است و در بقیه شاخص ها بالاتر از حد مطلوبیت مورد نظر بوده است و تفاوت معناداری آن نیز برای تمامی همه شاخص ها کاملا معنادار است. بنابراین با توجه به نتیجه بدست آمده می توان اظهار کرد که نقش شهر شبانه توانسته است زمینه را برای خدمات رسانی به شهروندان فراهم کند، یعنی با افزایش تجهیزات و تاسیسات شهری، خدمات رسانی به شهروندان افزایش و با کاهش تجهیزات و تاسیسات، خدمات رسانی کاهش می یابد. و این نشان می دهد که نقش شهر شبانه در خدمات رسانی مهم بوده است و رضایت مندی شهروندان را در پی داشته است.
۱۸.

آسیب شناسی نظام فضایی و الگوی تحلیل مکانی کاربری های شهری (مطالعه موردی: کاربری های بهداشت و درمان منطقه22 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۸۴
بررسی دقیق و همه جانبه مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و شناخت نیازهای بهتر جامعه و بهبود آنها، به توسعه متعادل و متوازن فضاهای جغرافیایی نیازمند می باشد، بنابراین خدمات بهداشت و درمان، یکی از مولفه های اصلی توسعه و در راستای نیارهای جامعه و بهبود آنها به وجود آمده است. هدف از این پژوهش بررسی آسیب شناسی نظام فضایی و الگوی مکان یابی کاربریهای بهداشت و درمان در سطح منطقه 22 شهر تهران می باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است، و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار ArcGIS بهره گرفته شده است تا بتواند بهتر مکان یابی را با توجه به جمعیت در محدوده مورد مطالعه ، و نحوه دسترسی به خدمات درمانی - بهداشتی فراهم کند. بنابراین یافته های تحقیق، از یک سو، حاکی از اختلافات زیادی بین محلات شهری از نظر میزان برخورداری از شاخصهای بهداشتی و درمانی است، و از سوی دیگر، عدم برنامه ریزی مناسب و سنجیده شده کاربری بهداشتی در منطقه 22 شهر تهران و عدم تعادل پراکندگی فضایی و شاخص دسترسی برای تمام نواحی به طور یکسان به وجود نیامده است. که توجه به کاهش اختلافات و تفاوت های خدمات بهداشتی و درمانی محلات شهری لازم و ضروری می باشد. بنابراین در جهت بهبود وضعیت توزیع و پراکنش درمانگاه و سرانه محلات مختلف شهری، راهکارهای کاربردی در جهت برون رفت از این مشکلات برای این منطقه ارائه شده است.
۱۹.

تحلیلی بر تاثیر طرح کالبدی بر رفتار در فضاهای شهری (نمونه موردی خیابان امام ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رفتار طراحی ارومیه قرارگاه خیابان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۳ تعداد دانلود : ۴۲۷
محیط کالبدی شهر و شهروندان می توانند تأثیرات متقابل و دوسویه ای بر یکدیگر داشته باشند. خیابان به عنوان یکی از مهم ترین فضاهای عمومی شهر می تواند عرصه ی نمود این تأثیرات باشد. هدف تحقیق حاضر سنجش ارتباط بین طرح کالبدی محیط با رفتارهای منفی و مثبت در فضای خیابان است که برای این منظور اقدام به تحلیل و رتبه بندی پراکنش رفتارها (وجد و شور، احترام و کمک، عجله، خشم و ترس) در چهار قرارگاه رفتاری در خیابان امام شده است. جهت گردآوری اطلاعات از ابزار فیلم برداری، پرسش نامه و چک لیست مطالعاتی استفاده و وزن دهی شاخص ها از طریق نرم افزار Expert Choice انجام شده است. به منظور رتبه بندی رفتارها از تکنیک Topsis و مدل آماری فریدمن و جهت برآورد معنی داری در تفاوت بین رفتار و همچنین طرح کالبدی از واریانس آنوا (ANOVA) و همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین رفتارهای مثبت و منفی با طرح کالبدی قرارگاه ها ارتباط معناداری وجود دارد و طرح کالبدی مکان سبب افزایش رفتارهای مثبت و منفی در قرارگاه های خاص می شود که این ارتباط در بین رفتارهای مثبت بیشتر از رفتارهای منفی است؛ درواقع محیط، قبل از آن که قادر به حذف رفتارهای منفی باشد، می تواند رفتارهای مثبت را تقویت نموده، آن ها را شکوفا کند. رتبه بندی کل رفتارهای منفی و مثبت در کل خیابان امام نیز نشان می دهد که خیابان امام به لحاظ رفتاری، طرح کالبدی مناسبی ندارد. نتیجه ی کلی تحقیق این است که احتمال جبر معماری در رفتارهای هیجانی رد می گردد.
۲۰.

نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله ای(مطالعه موردی شهر ایذه)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: آسیب شناسی برنامه های توسعه مسکن گروه های کم درآمد شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۱۸۵
گسست در ساختار فضایی محلّه های شهری و از بین رفتن هویت کالبدی آن ها، سبب از بین رفتن ساختار اجتماعی پیوسته میان ساکنان و کاهش ارتباطات چهره به چهره و رودررو گشته و باعث جایگزینی روابط ثانویه به جای روابط گرم و صمیمی افراد شده است. هدف پژوهش بررسی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله ای شهر ایذه می باشد. روش پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی بوده و ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه محقق ساخته می باشد جامعه آماری پژوهش شامل محلات 15 گانه شهر ایذه می باشد که طبق سرشماری سال 1390 جمعیتی بالغ بر 122013 نفر است. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 250 نفر به دست آمده است. داده های گردآوری شده توسط پرسشنامه با استفاده از آزمون T در قالب نرم افزارSPSS 20 مورد آزمون و تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. نتایج نشان می دهد وضعیت کلی سرمایه اجتماعی در سطح محلّه های شهر ایذه با سطح معناداری بالای 05/0 نشان دهنده ی وضعیت مطلوب می باشد.و ازنظر شهروندان دو شاخص کالبدی - زیست محیطی و بهداشتی - درمانی در وضعیت فرا پایداری قرارگرفته است و شهروندان از این دو سنجه رضایتمندی کافی رادارند ولی دو سنجه دیگر شاخص اجتماعی - فرهنگی و اقتصادی در سطح معنی داری قرار نگرفتند و در سطح ناپایداری قرار دارد. نتیجه کلی پژوهش حاکی از توجه بیشتر متخصصان و برنامه ریزان شهری و منطقه ای به شاخص های توسعه پایدار محلّه ای در سطح محلات 15 گانه شهر ایذه می باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان