تبیین اثرگذاری عوامل مصنوع شهر در الگوی فضایی و تراکم آلاینده های شهر تهران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تهران یکی از آلوده ترین شهرهای دنیا است. آلودگی هوا به دلایل مختلف، ازجمله تمرکزگرایی، افزایش ترافیک، مکان یابی ناصحیح الگوی فضایی کاربری ها، مصرف سوخت های فسیلی، عدم وجود مقررات و ضوابط به منظور محدود ساختن مناطق صنعتی و ناپیروی مقررات زیست محیطی به وجود آمده و بعضاً بر اثر بعضی عوامل اقلیمی شدت می یابند. در این پژوهش، هدف ارتباط سنجی عوامل مصنوع شهری با آلودگی هوای شهر تهران و یافتن درجه اهمیت هر یک از آن ها است. تکنیک های مورد نظر بر پایه داده های رادار نشان می دهد که الگوی فیزیکی و پیامدهای نظام برنامه ریزی شهری در آلایندگی هوای شهر تهران بسیار تاثیر گذار است. در این ارتباط ضریب همبستگی الگوی محیط ارتفاعی ساخت و سازها (بُعد سوم شهر) و آلودگی هوای تهران 86/0 محاسبه گردید. به بیان دیگر درصورت برنامه ریزی مناسب یا وجود امکان اصلاح ساختار بُعد سوم، می توان آلودگی هوای شهر تهران را به میزان زیادی کنترل و تعدیل کرد. مستند بر یافته های تحقیق از لحاظ کاربری های شهری، صنایع، تجاری، حمل و نقل، سازمان ها و ادارات و مراکز بهداشتی و درمانی با الگوی فضایی آلاینده های ذرات معلق 2.5 میکرونی و مونواکسید کربن منطبق بوده و بیشترین ضریب تعیین را با الگوی فضایی آلودگی هوای شهر تهران داشته اند. در بحث ترافیک، شاخص گره گاه های ترافیک با الگوی فضایی آلاینده ذرات معلق 2.5 میکرونی بیشترین انطباق را داشته اند؛ در محدوده خطرناک و خیلی ناسالم الگوی فضایی آلودگی هوای شهر تهران، تعداد زیادی گره گاه ترافیکی با مسافت کم نسبت به هم موجود می باشند که در نهایت این گره گاه ها در کنار هم در بعضی از نقاط شهر کانال های ترافیکی را شکل داده اند. نتایج مدل کرنل نشان می دهد که با شناسایی این کانال ها و مدیریت ترافیک شهری می توان تاحد زیادی آلودگی مرتبط را تعدیل کرد. به علت امکان پذیر نبودن تعدیل یا از بین بردن عوامل جبری ایجاد یا تشدید آلودگی هوا، می توان با تغییر در الگوی مدیریت کلان شهری و برنامه ریزی شهری، با حفظ یا تغییر در ساختارها –کارکردها، محیط مصنوع شهر تهران را به سمت الگوی زیست محیطی مناسب هدایت کرد.Explaining the effect of the human factors city on the spatial pattern and density of pollutants in Tehran
Tehran is one of the most polluted cities in the world. The air pollution is caused by different factors such as centralization, increased traffic and incorrect location of the spatial pattern, consumption of fossil fuels, lack of rules and regulations for limiting industrial areas and nonobservance to the environmental guidelines. Sometimes, these factors are intensified because of the climatic factors. The aim of this study is to identify the relationships between the residential urban factors and Tehran's air pollution and to determine the extent of their importance. The intended techniques found through radar data showed that the physical pattern and the consequences of the urban planning system are considered some of the effective structures in increasing the air pollution in Tehran. Hence, the correlation coefficient between the height environment of urban buildings and constructions (the third dimension of the city) and Tehran's air pollution was calculated to be 0.86. In other words, in the case of proper planning or with the possibility of modifying the structure of the height environment in city up to 86%, it is possible to adjust and control the air pollution. The results were in line with the spatial pattern of PM2.5 particles and carbon monoxide regarding urban land use, industries, commercial centers, transportation, organizations and health centers and had the highest coefficient of determination with the spatial pattern of Tehran' air pollution. Considering the traffic, the index had the highest correlation with the spatial pattern of PM2.5 particles. Meanwhile, in the dangerous and unhealthy parts of the spatial pattern, a large number of nodal points with little distances formed traffic channels. Thus, by identifying these channels and managing urban traffic, the air pollution can be controlled to a larger extent. It should be mentioned that because of the impossibility of decreasing or eliminating driving forces in the creation or intensification of the air pollution, the residential environment of Tehran can be directed toward an appropriate environmental pattern by changing or maintaining the structures and functions through a change in the patterns of macro-urban management and the urban planning models consistent with the human functions and spatial pattern.
تبلیغات
