مدل یابی گرایش دانش آموزان به فضای مجازی برمبنای عوامل فردی، زمینه ای و محیطی: ارزیابی پیامدهای روان شناختی آن (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

این پژوهش با هدف مدل یابی گرایش دانش آموزان به فضای مجازی بر مبنای عوامل فردی، زمینه ای و محیطی و پیامدهای روان شناختی آن انجام گرفته است. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بوده و کلیه دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر اردبیل به تعداد 21714 نفر جامعه آماری این پژوهش بودند که از بین آن ها 340 دانش آموز با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده اند. برای جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته و پرسشنامه های استاندارد آزمون اعتیاد اینترنتى "یانگ" (1998)، مقیاس افسردگی، اضطراب و فشار روانی"لاویبوند" (1995)، مقیاس انزوای اجتماعی"راسل" (1976) و پرسشنامه شخصیتی"وودورث" (2001) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از روش های تحلیل عاملی و تحلیل مسیر انجام گرفت. یافته ها نشان داد که تمامی ضرایب اثر مستقیم مسیرها معنی دار هستند و از میان آن ها ضرایب اثر مستقیم از عوامل فردی بر رضایت کاربر (ضریب اثر 14/0 و مقدار 40/2T=) و گرایش به فضای مجازی (ضریب اثر 10/0 و مقدار 46/2T=) و ضریب اثر مستقیم از عوامل محیطی بر رضایت کاربر (ضریب اثر 10/0 و مقدار 66/1T=) در سطح 05/0>P و بقیه ضرایب در سطح 01/0>P معنی دار هستند. همچنین تمامی ضرایب اثر غیرمستقیم متغیرها به جزء ضریب اثر غیرمستقیم محیطی به روی گرایش به فضای مجازی از طریق رضایت کاربر در سطح 01/0>P معنی دار هستند. برازش داده ها نشان دادند: گستردگی اینترنت، دسترسی راحت، ارزان و کم هزینه بودن و همچنین محتوای سایت ها و شبکه های اجتماعی، احساس تنهایی و تعامل با دیگران از جمله عوامل گرایش به فضای مجازی هستند و تأثیر زیاد آن بر اعتیاد به اینترنت، خشونت، انزوای اجتماعی، اضطراب و افسردگی بیانگر آن است که گرایش به فضای مجازی بیشتر از چه منابعی سرچشمه گرفته و چقدر در بروز و یا تشدید اختلال های روانی افراد می توانند مؤثر باشند و این موضوع می تواند زنگ خطری باشد برای اولیاء خانواده و مدرسه و همچنین مسئولین و تصمیم گیران جامعه که به نحو مقتضی و مؤثر در مدیریت استفاده از این فن آوری نقش آفرین باشند.