پایش تغییرات سرعت باد و اثر آن بر جابه جایی و تغییرات تپه های ماسه ای در ریگ لوت (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یکی از اصلی ترین عوامل مؤثر بر تغییرات مورفولوژی مناطق بیابانی، فراوانی وزش باد به دلیل توپوگرافی نسبتاً هموار و فقر پوشش گیاهی و کمبود رطوبت در این مناطق است. در این پژوهش به بررسی خصوصیات باد و تأثیرات آن بر مورفولوژی و جابه جایی تپه های ماسه ای بخشی از ریگ لوت پرداخته می شود. برای این امر ابتدا داده های ساعتی مربوط به سرعت و جهت باد در چهار ایستگاه اطراف این منطقه تهیه و با ترسیم نمودار گلباد و گلماسه در بازه های زمانی مختلف، روند تغییرات و خصوصیات باد از نظر جهت و سرعت مورد بررسی قرار گرفت و بدین وسیله بادهای مؤثر بر مورفولوژی تپه های ماسه ای ریگ لوت و همچنین پتانسیل راندگی، برآیند پتانسیل راندگی، بردار برآیند مسیر راندگی شناسایی شد. نتایج نشان می دهد بادهایی که از سمت ایستگاه های نهبندان و دهسلم و نصرت آباد جریان دارند در این شکل دهی اثر بیشتری دارند. از طرفی برای پایش تغییرات تپه های ماسه ای در این ناحیه و تعیین مقدار و نحوه ی تغییرات از تصاویر اپتیک Sentinel_2 و راداری Sentinel_1 در بازه ی زمانی 2016 تا 2019 استفاده شد. بررسی تصاویر اپتیک منطقه با استفاده از باندهای با قدرت تفکیک مکانی 10 متری بیانگر آن است که بیشترین میزان تغییرات و جابه جایی تپه های ماسه ای در سال های مختلف در نواحی مختلف ریگ اتفاق افتاده است و روند مشخص و ثابتی ندارد. همچنین بررسی تغییرات تپه های ماسه ای با استفاده از تصاویر راداری Sentinel_1 و روش سری زمانی SBAS [1] نیز در این ناحیه انجام شد و مقادیر تغییرات برای هر سال مشخص و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در پایان نتایج حاصل از آنالیز داده های مربوط به باد و دورسنجی با یکدیگر تلفیق و روند تغییرات کلی و جابه جایی تپه های ماسه ای و جهت غالب تغییرات آن ها تعیین و مشخص شد.